OSON | FIZIKA

Darsdagi voqea - 2

Aravani boʻsh olib qochadigan oʻquvchim!

6-sinf, Tabiiy fan darsi.

Mavzuni tushuntiryapman. Bitta oʻquvchi tinmay mavzuga aloqasiz savollar berib, gapirishimga qoʻymayapti.

Xonadan tashqariga olib chiqib unga shunday dedim:

Savollaring yaxshi, lekin menga shu fanni oʻrgatganim uchun pul toʻlashadi. Sen ishimni qilishimga xalaqit beryapsan. Ishimni tashlab faqat seni savollaringga javob bera olmayman. Savollaringni ChatGPT ga bersang ham boʻladi. Mendan soʻrashni istasang, dars tugagandan soʻng tanaffusda senga ikki daqiqamni ajrataman. Tushunarlimi? U esa ʻʻTushundim ustoz!ʼʼ dedi.

Darsga qaytib kirdik. U esa darsning qolgan qismida, mavzuga aloqador 2-3 ta savol berdi. Aravani olib qochmadi.

Shu oʻquvchini nima qilsam ekan deb yurgandim. Muammo yarim daqiqalik suhbat bilan hal boʻlganidan hayron qoldim.

Xulosam

Xona tashqarisida, suhbat paytida oʻquvchim yuz ifodasida koʻtarinkilik paydo boʻldi.

Unga qoʻpollashmay, hissiyotga berilmay gapirdim. Unga murojaatim buyruq ohangida ham emas edi. Vaziyatni samimiy tushuntirdim xolos.

Mavzuga aloqasiz savollarni berma!
desam ham boʻlardi.

Unday qilma! deyish oʻrniga, nega unday qilmasligi kerakligini yolgʻiz oʻziga tushuntirish yaxshiroq yoʻl menimcha.

Bu yoʻlda oʻquvchi oʻziga nisbatan hurmatni his qiladi.

• • •

Suhbat Xorazm shevasida boʻlgandi. Aslidan biroz farq qilishi mumkin.

@Anvarsblog

Koinot haqidagi eng tushunarsiz narsa shundaki, u tushunarli. –Albert Eynshteyn

Eynshteynning fikricha, koinotning oʻzi juda murakkab, cheksiz va sirli. U yerda qora tuynuklar, kvant dunyosi, vaqtning izohi kabi tushunchalar mavjud boʻlib, ularni toʻliq idrok etish qiyin. Lekin asosiy hayratlantiradigan jihati shundaki, bunday murakkab tizimni inson miyasi tushuna oladi.

Bu shuni bildiradi:
- Inson aqli koinot qonunlarini (masalan, Nyutonning harakat qonunlari, Eynshteynning nisbiylik nazariyasi) matematik jihatdan ifodalay oladi.
- Tabiatning xatti-harakatlari mantiqiy va izchil (masalan, har bir atom bir xil qonunlarga boʻysunadi).
- Biz koinotni "formulalar" orqali bashorat qilishimiz mumkin (masalan, Quyosh tutilishini aniq hisoblash).

Koinotning tushunarli boʻlishi uning orqasida maʼno yoki intellekt borligini koʻrsatadi (garchi Eynshteyn anʼanaviy dindor boʻlmagan boʻlsa ham).
- Ilmiy optimizm: Inson aqli cheksiz — biz hech qachon bilim chegarasiga yetolmaymiz.
- Metafizik sir: Koinotni tushunish imkoniyati oʻzi ham asosiy sirdir.

Aynshteynning bu soʻzlari inson aqlining koinotni tushunish qobiliyatiga boʻlgan hayratini ifodalaydi. Uning fikricha, bu qobiliyatning oʻzi tabiatning eng katta moʻjizalaridan biridir. Bu gʻoya nafaqat ilmiy, balki falsafiy va maʼnaviy savollarga ham olib keladi: Nega biz tushunishimiz mumkin? Bu tushunarlilik nima uchun mavjud?
Bu savollarga javob hali topilmagan, ammo Aynshteynning iqtibosi ularni doimo koʻnglimizda saqlashga undaydi.

Matn muallifi: deepseek

OSON | FIZIKA

Tizim maqtamaydi

Bog‘bondan bog‘ni yaxshi parvarish qilishni talab qilishadi.

O‘zi bitta gul ham o‘stira olmaydiganlar, bog‘bonga qanday parvarish qilish yo‘lini belgilab berishadi.

Telba bog‘bon belgilangan yo‘ldan emas, o‘zi bilgan to‘g‘ri yo‘ldan yuradi.

Belgilangаn yo‘ldan yurmаgаni uchun gаp eshitаdi, tаnqid qilinаdi.

Bizning telba bog‘bon esа bu gаplаrdаn tаshvishlаnmаydi.

Chunki bilаdi, uning bog‘i yaqinda gullaydi. Meva beradi.

Lekin bаribir tizim uni mаqtаmаydi.

Telba bog‘bonga bаribir. U buni mаqtov uchun qilmagandi.

Manba: @Anvarsblog

6-sinf Tabiiy fan. Moddaning xossalari mavzusi uchun 3 xil qiyinlik darajasida quiz testlar.

Quiz testlarni ushbu post yuqorisiga oʻtsangiz topasiz.

Oʻzim darsda oʻquvchilarga planshetda ishlataman.

Oson darajani topganlarga 8 baho

Oʻrta darajani topganlarga 9 baho

Qiyin darajani topganlarga 10 baho qoʻyaman.

P.S: Oʻquvchilarga quiz testlar yechish juda yoqadi.

OSON | FIZIKA

6-sinf Tabiiy fan. Moddaning xossalari Hech kim javob bermadi
Qiyin daraja
🖊 10 ta savol · ⏱ 2 daqiqa · 🔀 barchasi

External sharing link:
t.me/QuizBot?start=COIVnK0Z

6-sinf Tabiiy fan. Moddaning xossalari 8 kishi javob berdi
Oʻrta daraja – notoʻgʻri javobni toping
🖊 20 ta savol · ⏱ 1 daqiqa · 🔀 barchasi

External sharing link:
t.me/QuizBot?start=NvGVi7VA

6-sinf Tabiiy fan. Moddaning xossalari 1 kishi javob berdi
Oson daraja – toʻgʻri javobni toping
🖊 30 ta savol · ⏱ 45 soniya · 🔀 barchasi

External sharing link:
t.me/QuizBot?start=BlJP088e

Ijtimoiy tarmoqlardan voz kechgan oʻquvchilar

Qiziq tadqiqot koʻrib qoldim:

Tadqiqot: Ijtimoiy tarmoqlardan foydalanishni to‘xtatgan maktab o‘quvchilarida qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ldi?

Maqolani toʻliq oʻqib chiqishni maslahat beraman.

Maqoladan parchalar:

Tadqiqotdan ma’lum bo‘ldiki, bolalar diqqatini chalg‘itadigan barcha narsalar cheklanganda ularning o‘qishga bo‘lgan qiziqishi osha boshlaydi”, dedi maktab direktori Ehlas Rahmon.

“Besh yil avval maktabimiz o‘quv reytingi juda past edi. Hozirda maktabimiz natijalari bilan faxrlanamiz va bizda o‘tkazilgan tajriba boshqa ta’lim muassasalarini ilhomlantiradi, deb umid qilamiz”, dedi maktab direktori Ehlas Rahmon.

Sodda qilib aytadigan boʻlsak, men shunday tushundim:

Cola va FastFood yeb, mazza qilib yurgan bolaga foydali ovqatlar berilsa, u yemasligi mumkin. Chunki qorni toʻq. Avval unda Cola, FastFood ni olib qoʻyish va och qoldirish kerak. Soʻng och qoringa boʻtqani ham mazza qilib yeydi.

Xuddi shunday, oʻquvchilarni diqqatini foydali bilimlarga qaratishdan oldin, ularni chalgʻituvchi vositalarni (instagram, PUBG...) cheklash lozim. Shunda diqqati boʻlinmagan holda fanlarni zavq bilan oʻrganishi mumkin boʻladi.

Boshqa bir tadqiqotga koʻra ijtimoiy tarmoqlar va oʻyinlarga mukkasidan ketgan bolalarda diqqat va rejalashtirish koʻnikmalari pasayishi kuzatilgan.

Eng yomoni esa rejasiz va diqqatsiz bolalar, fan va murakkab yangi kasblarni qanday ham oʻrgana olsin?

Eslatma: Telefon faqat zarar keltiradi degan xulosaga kelish ham xato. U pichoqqa oʻxshaydi. Toʻgʻri maqsadda foydalansangiz judayam foydali narsa. Afsuski oʻquvchilarning telefondan toʻgʻri maqsadda foydalanish ehtimoli 1% ham emas.

Manba: @Anvarsblog

Ovozini oʻchir!

Real Madrid jamoasining Benzema degan futbolchisi bor edi. Qovun tushiruvchi sportchi deyishardi:

Koʻp vaziyatda gol urolmasdi. 10 yillar davomida tinmay muxlislar tanqidiga uchragan.

Birdan Real Madridni yulduz futbolchilar tark etdi. Liderlik Benzemaga oʻtdi.

Birdaniga uning oʻyini ochilib ketdi. 3 ta oʻyin ketma-ket gollari bilan jamoani magʻlubiyatdan saqlab qoldi. 

Real Madrid chempion. Benzema esa oltin toʻpni oldi. Super yutuq!

U dahoga aylandi. Kechagina tanqid qilayotganlar uning futbolkalarini faxrlanib kiyishni boshlashdi.

Oʻtmish unutildi. Muxlislarning ovozi oʻchdi..

Menda ham shunga oʻxshash ssenariy boʻlgandi:

Yillab qarindoshlar tanqidiga uchragandim. 

Oʻqishga grand kirdim. Shu zahoti oʻsha qarindoshlar uchun “oʻqimishli jiyan”ga aylangandim..

Xullas, nima demoqchiman?

Jamiyat seni tinmay tanqid qiladi. Siqilma!

Yechimi oddiy:

Natija koʻrsat, ovozi oʻchadi!

@Ustoz_kundaligi

Ichimdagilar

Oʻzing "super kontrakt" bilan kallasi boʻm-boʻshlarni oʻqishiga yoʻl ochib berding.

Oraliq imtihondan yiqilganlarga kredit toʻlatib, diplomni tikkasiga sotishni boshlab yubording.

Endi qilmishing natijasi yuzaga chiqdi. Oʻz fanini bilmaydigan, oʻquvchiga dars oʻta olmaydigan yaroqsiz oʻqituvchilar bilan hamma yerni toʻldirding.

Endi ularni kamera bilan kuzatish nariroqda tursin, peshonasiga miltiq tirab tursang ham sifatli dars oʻta olmaydi.

Chunki hech nimani bilmaydi.

Oʻqishga kirishda bilimi yoʻq ekani maʼlum boʻlsa ham pulini toʻlab superga kirgan. Bitirguncha esa imtihonlardan yiqilib kredit toʻlab oʻtib yurgan. Hech qaysi bosqichda u biror nimani bilishi talab etilmagan.

Ismini yozganda ikkita xato qiladiganlarga ham diplom olishiga qoʻyib berding.

Endi ularga toʻlanayotgan pullar samara bermayotganidan nolishingga kulgim keladi.

OSON | FIZIKA

Manabu koʻtarib chiqishga yaxshi mavzu.

Maydonda adolatsiz kurash ketmoqda.

Viloyat olimpiadasida hozircha,

15 ta oʻrindan 2 tasini oddiy maktab oʻquvchilari, qolgan 13 ta (~87%) oʻrinlarni IMI oʻquvchilari olibdi.

❗️Siz ham oʻz fikringizni izohda qoldiring. Ijtimoiy tarmoqlarda auditoriyangiz boʻlsa, bu haqida oʻz argumentlaringizni boʻlishing.

⭕️ Menimcha ahvol shunday davom etsa, oddiy maktab oʻquvchi va oʻqituvchilarining olimpiadadan qoʻli sovushiga olib keladi.

OSON | FIZIKA

Hech kim sizga ishonmaganda, u ishongan edi.

Pul olib o’qitsa bo’ladigan faniga, bepulga o’qitgan edi.

Nafaqat fanini o’rgatgandi, hayotda ham ustozlik qilgan edi.

Ustoz bo’laman deyishingizga uni yaxshi ko’rganingiz sabab edi.

Maqtagandi, urushgandi, qo’rqitgandi, kuldirgandi, nima qilib bo’lsa ham o’qitgandi.

Hammamizda tepadagi ta’riflarning bittasiga bo’lsa ham tushadigan ustoz albatta topiladi.

Bayramingiz muborak bo’lsin ustozlar! Hamma ishlarning boshida sizni ishlaringiz turadi!

© @azizrakhimov_blog

Sabr va talabchanlik

Muvaffaqiyatli insonlarning ustoz-shogirtlik davri haqida “Mahorat” kitobida yozilgan. O’sha insonlar o’z ustozlarini ikkita sifatini e’tirof etishgan. Sabr va talabchanlik

Sabr va talabchanlik teskari prinsip emas. Ba’zi ustozlar shu holatdagi yanglish tushunchalar bilan o’zlari o’qita olmayotganligini oqlashadi.

Sabr

Xatolar qilsa qayta o’rgatishga, fanga qiziqtirish uchun qo’lidan kelganini qilishga, o’zgartirish uchun muhim resurslarini ayamasdan sarflashdagi qiyinchiliklarga chidash immunitedi.

Bu prinsipdagi o’qituvchilar 80% yaxshi o’qiydigan o’quvchilarining natijasiga qarab emas aksincha 20% o’rgatishga qiynalayotgan o’quvchilariga qarab o’zlarini baholashadi. Aynan shu yondashuv ularni doimiy o’sishga majbur qiladi.

Ba’zi ustozlar bilan o’qimayotgan o’quvchilar haqida gaplashganimda, “Hamma matematik bo’lmaydiku” deyishadi. Eng yomon yupatish men uchun shu.

O’z darsiga “hamma tarixchi, matematik, fizik va h.k bo’lmaydiku” deb yondashadigan ustozlarning o’quvchilari orasidan o’sha fan mutaxassisi chiqishi qiyin masala. Ustozlarning o’zlari fanlarini muhim hisoblashmasa, qanday qilib o’quvchilari muhim hisoblasin.

Talabchanlik

Siz 100$ to’lab 20$ lik buyumga rozi bo’lmasligizga o’xshaydi. Talabchan ustozlarning talabchanligiga sabab ham shu. Ular ko’p berishadi va tabiiyki kam qaytishiga rozi bo’lishmaydi.

Hamma talabchan ustozlar ham yaxshi ustoz bo’lmasligi mumkin lekin yaxshi ustozlarning barchalari talabchan. Ular talabchanlikni avvalo o’zlaridan boshlashadi.

O’zim ko’p guvoh bo’lganman. Endi boshlaganida fanga qiziqmagan o’quvchilarning natijalari, o’qituvchilarning sabr va talabchanligi sababidan boshqa ustozlarning huddi shu yoshdagi qobiliyatli o’quvchilaridan karrasiga o’tib ketganiga.

@javokhir_toshpulatov

Ilmsiz eplolmaysiz

“Maktabdagi ikkichilar a’lochilarni ishga oladi”

“Ikkichilar koʻproq boy boʻladi”

“Ikkichilar ustozlar va maktab oldida koʻproq noqulay ahvolga tushgani uchun hayotda bunday vaziyatlardan qanday chiqib ketishni yaxshi biladi. Va muvaffaqiyatga erishadi”

Shunday safsatalarni ham eshitib turamiz. Hammasi yolgʻonligini faktlar isbotlaydi. Dunyo millionerlarining 88%i bakalavr diplomiga, 52%i magistratura va doktorlik darajalariga ega!

Bill Gates Garvard universitetini tashlab ketgan. Chunki, unda shu vaqtda oʻz sohasida allaqachon 10 ming soat tajribasi bor edi. Va universitetdagi bilimlarni deyarli bilardi. Siz bilasizmi?

Nega atrofimizda teskarisini koʻramiz?

Oʻzbekiston sharoitida ozgina oldin oʻqimagan lekin harakatchanlar, oʻqib harakati sustlardan koʻproq pul topgan. Lekin:

1. Hozir sharoit oʻzgardi. Ilmli koʻproq topadi. Jamiyat rivojlangan sari ilmli kadrlarga talab oshadi. Jarayonlar murakkablashadi, murakkablikni ilmsiz tushuna olmay qolamiz.

2. Atrofingizdagi ilmsizligi bilan koʻproq topayotganlarni qaysi biri dunyo millionerlari tarkibiga kirgan? Biz boy deganda uy, gentra va doimiy oylikni tushunamizmi?

Maqsadingiz katta dunyo miqyosida millioner boʻlish, ummat va millatga foyda keltirish boʻlsa ilmsiz boʻlmaydi doʻstlar - deb oʻquvchilarimizga tushuntirishimiz kerak doʻstlar!

Manba: @MuallimMuhammad

OSON | FIZIKA

Manashu bloglarga oʻxshash blog kerak xullas:

@javokhir_toshpulatov
@Ustoz_Kundaligi
@MuallimMuhammad

Faqat bu ustozlar xususiy va xalqaro maktablarda faoliyat olib borishmoqda. Koʻpchiligimiz esa davlat maktablarida ishlaganimiz uchun ular bilan ogʻriqlarimiz yaxshigina farq qiladi.

Davlat maktabida muvaffaqiyatli ishlab kelayotgan va oʻz tajribasini telegram blogi orqali boʻlishib borayotgan ustozlar bor boʻlsa biz bilan ham ulashib qoʻying.

👨🏻‍🏫/👩🏻‍🏫

Davlat maktabida faoliyat yurituvchi ustozlarning telegram bloglarini bilasizmi?

Sizda boʻlsa, linklarini izohga yozib qoldiring. Oldindan rahmat!

Fizika yoki Matematikadan dars beruvchi ustozlar boʻlsa, ajoyib boʻlardi.