Уммат ўз вазифасини унутди(ми)?! (+видео)Демак, ҳар бир инсоннинг катта-ю, кичик, яхши ва ёмон, тўғри ва хато ишларини, зарра мисқолича бўлса ҳам, битта қолдирмай ёзиб бориладиган китоби бор. Киши қилган ишларини одамлардан, қўшнисидан, оиласидан, ҳатто энг яқинидан ҳам яшириши мумкин. Аммо у ишлар юқоридаги оятда айтилган “китоб”дан четда қолиб кетмайди. Бу ҳақиқат кўпчилик мусулмонларга маълум. Ҳар бир мусулмон қилган ёки қилмаган ишлари учун Аллоҳ олдида жавоб беришини билади.
Аммо қуйидаги оятда юқоридаги оятдан кўра вазият бироз бошқача. Бу ўринда якка шахларнинг эмас, жамиятнинг амаллар китоби ҳақида сўз боради.
Аллоҳ таоло айтади: «Ҳар бир умматни тиз чўккан ҳолида кўрурсан. Ҳар бир уммат ўз номаи аъмолига чақирилур: “Бугунги кунда қилиб юрган амалларингизнинг жазоси (ажри)ни олурсиз. Мана бу китобимиз сизга ҳақни нутқ қилур. Албатта, Биз қилган амалингизни ёзиб турган эдик” (дейилур)» (Жосия сураси, 28–19-оятлар).
Ушбу оятда якка шахснинг эмас, умматнинг яъни жамиятнинг китоби ҳақида гап кетмоқда. Янада аниқроқ айтадиган бўлсак, Парвардигори ҳузурида тиз чўкиб турган, жамоа ўлароқ қилган амаллари битилган китобини тақдим этаётган уммат – жамият ҳақида гап кетмоқда. Ояти Каримадаги: “Албатта, биз қилган амалларингизни ёзиб турган эдик”, деган жумлага ҳам эътибор беринг. Бу оятда айтилаётган “ёзиб турган эдик” жумласи, ҳудди тарихчиларнинг солномасидек йиллар ва воқеалардан иборат эмас. Балки у китобда жамиятнинг бугуни ва эртасига ижобий ёки салбий таъсир ўтказадиган ҳаракат ва ҳаракатсизликлари ёзиб борилади.
Биз юқоридаги икки оят орқали якка шахларнинг ва жамиятнинг амаллари ёзиб бориладиган китоби бўлиши ҳақида билиб олдик. Демак, Раббимиз ҳузурида нафақат якка шахс сифатида қилган ишларимизга жавоб берамиз, балки жамият ўлароқ ҳам қилган ва қилмаган ишларимиз ҳақида сўраламиз. Ҳар бир жамият ўзининг бугуни ва келажаги учун нима қилди, нима қилиши мумкин эди-ю қилмади, жамият бўлиб қилган ишлари бугун ва келажакка ижобий таъсир кўрсатдими, ёки салбий – мана шуларнинг ҳаммасига уммат ўлароқ жавоб беради.
Аллоҳ таоло айтади: “Осмонлар ва Ердаги бор жонзот (Қиёмат Кунида) Раҳмон (ҳузурига) бўйинсунган ҳолда келур. У зот уларни санаб-аниқлаб қўйгандир” (Марям сураси, 93–94-оятлар). Бу оятда ҳам ҳар бир банда Аллоҳнинг ҳузурига якка-якка, алоҳида-алоҳида келиши ҳақида хабар берилмоқда. Иккинчи ҳолатда эса якка-якка эмас, жамоа бўлиб Аллоҳ ҳузурига келадилар. Бу пайтда жамият ўлароқ қилинган ишлар сўроққа тутилади. Ижтимоий муносабатлар ҳақ устига қурилганми ёки йўқлиги учун жавоб берилади. Аслида, етакчиликка лойиқ, раҳбарликка муносиб бўлган одам гоҳида қуйи ўринда бўлиши мумкин. Ёки унинг акси. Ана шу кунда бу муносабатлар ўз ўрнига қайтарилади. Бу кун Қуръони Каримда “тағобун – алмаштириб олиш, бир бирини алдаш” деб аталган. Тағобун – баъзи кишиларнинг алданганликлари ошкор бўлиб қоладиган кун. Яъни, у кунда золим ва мазлумнинг ўрни алмашади. Золимларнинг ўз кучига ишониб, алданиб юргани ошкор бўлади. Жамиятдаги ҳар бир нарса ўз ўрнига қўйилади. “У сизларни “Жамлаш куни”га тўплайдиган пайтни эсланг. У кун “тағобун” кунидир” (Тағобун сураси, 9-оят).
Хулоса қиладиган бўлсак, инсоният охиратда нафақат ўзи учун балки жамият учун ҳам, жамиятдаги адолатсизликлар учун, жамиятнинг бугуни ёҳуд келажагига таъсир ўтказадиган ишлари учун, ёки жамият келажагига ижобий таъсир ўтказиш, жамиятни ўзгартириш имкони бўла туриб ҳаракат қилмагани учун ҳам уммат сифатида, жамоавий жавоб беради.
Бугун ислом уммати ўз олдига қўйилган ана шу вазифани унутиб қўйди. Биз фақат ўзимизни ўйлайдиган, якка тартибда, худбинларча ҳаракат қиладиган бўлиб қолдик... Жамоа сифатидаги масъулиятимизни йўқотдик.
Аллоҳ ҳаммамизни афв этсин ва тўғри йўлга йўлласин!..
Видеога ҳавола:👉
https://youtu.be/wwy43jc_ShM?si=d_TxmLPd26yabdjY@MubashshirAhmad