Muallim Muhammad

10-15-yil oldin qishda maktabdan qor o’ynamasdan qaytilmasdi. Tizza bo’yi qorlar yog’ardi. Barcha kiyimimiz ho’l bo’lguncha o’ynab, uyga borib gap ham eshitib olardik. Qor, qorbo’ron , chana uchish oddiy hol edi.

Hozir qor desa hammani hayoliga Chimyon va Amirsoy keladi. Bolalar deyarli qorsiz katta bo’lishmoqda. Xotiralar ham yo’q.

Nima demoqchiman? Qor yog’adigan kunlari istisno qilsak, bolalarni qor o’ynashga olib chiqsak menimcha xato bo’lmaydi. Masalan bugun)

@MuallimMuhammad

Xayol surish

Yoshligimdan juda xayolparastman. O‘zgina imkon bo‘lishi, o‘z dunyoyimga sho‘ng‘ib ketaman. Atrofdagi suhbatdoshlar hayron qolishardi. “Xayolparast” degan laqabim ham bor edi)

Ozgina uyalardim, lekin boshqara olmasdim. Bilsam bu ne’mat bo’lgan ekan.

“Self Driven Child” kitobida aytyapti, 64% erkaklar va 15% ayollar 6 daqiqa yolg‘iz qolishdan ko‘ra, o‘zlarini elektroshoker bilan urishni afzal ko‘rishadi.

Aslida, yolg‘iz qolib hayol surish xotira, qaror qabul qilish va muammoni yechish tizimini, diqqat va idrokni yaxshilaydi hamda til o‘rganishimizni tezlashtiradi.

21-asrda, kim band bo‘lsa, shu muvaffaqiyatliroq deb o‘ylaymiz. Aslida, yolg‘iz qolib, o‘zini, boshqalarni va bo‘layotgan voqealarga boshqa rakurslardan qarayotganlar muvaffaqiyatliroq bo‘ladi.

Zerika olish san’ati eng muhim ko‘nikmalardan biridir; afsuski, telefonlar chiqib, bu holat borgan sari qiyinlashmoqda.

Ota-onalar bolalarini to‘liq band qilishga harakat qilishadi. Aslida, bolalarga zerikishga va o‘ylashga vaqt ham qoldirishimiz kerak.

@MuallimMuhammad

Ba’zan darsga tayyorlana olmay qolaman, xona shovqin bo’lib ketadi. Ruhan charchaganimdan baqirib yuboraman.

Nohaq urushib qo’yganlarim, xatolarim, ayblarim bo’ladi. Charchaganim bir tarafdan qiynasa, qilgan xatoyim ikkinchi tarafdan qiynaydi. Uzoq o’ylab qolaman, bu nimaning belgisi? Sababi ne?

Javob keladi. Bu insonliging belgisi. Ojizliging. Ba’zan unutib qo’yasan. Keyin qabul qilaman.

@MuallimMuhammad

Ko’chalarni kezaman, bozorlarga boraman. Turli kasb egalari, turfa insonlarni ko’raman.

Va ta’lim sohasida, naqadar yaxshi insonlar ichida ishlayotganimni his qilaman.

@MuallimMuhammad

Telegram egasi Durov yozyapti.

DeepSeek ChatGPT bilan raqobat qilayotgani va sun’iy intellekt sohasida Xitoy G‘arb davlatlariga yetib olgani tasodif emas. Ularning o‘quvchilari matematika va dasturlashda anchadan beri G‘arbdan oldinda. Matematika olimpiadalaridagi yutuqlar va DeepSeek bunga isbot.

Xitoy maktablari bolalarga fanlarni chuqur o‘qitadi. Kuchli intizom hamda raqobat ta’lim tizimining asosi. G‘arb esa raqobatni va natijalarni ommaviy e’lon qilishni oqlamaydi. Lekin g‘oliblik va mag‘lubiyat tanganing ikki tarafi — agar mag‘lublar bo‘lmasa, g‘oliblar ham bo‘lmaydi. Unda qobiliyatli bolalar kurashish uchun ichki motivatsiya qayerdan topsin?

Balki shuning uchun ular raqobatli video o‘yinlariga fanlardan ko‘ra ko‘proq qiziqishadi. Chunki u yerda siz haqqoniy darajangizni bila olasiz va o‘zingizni ommaga ko‘rsata olasiz.

Ha, biz bolalarni sinib qolishdan himoya qilyapmiz, “solishtirmasin, siqilmasin, depressiyaga tushmasin” deyapmiz va hammani teng qilib ko‘rsatyapmiz.

Lekin bu maktab tugashining ertasigayoq chilparchin bo‘lib ketadigan soxta ishonch emasmi? Hayotda, sportda, biznes va karyerada raqobat ham, solishtirish ham borku. Kim kuchliroq bo‘lsa, rag‘bat olishi aniq-ku, — deyapti Durov.

Sizning fikringiz qanday?

@MuallimMuhammad

Voqealarning ikki tarafi

Yaralangan qoplon o‘zining oxirgi kuchi bilan bizon bolasini ovlashga harakat qilmoqda. Ona bizon bor kuchi bilan qoplonga tashlanib, uni yaralashga va farzandini himoya qilishga harakat qilyapti. U qoplonni qattiq yaraladi va o‘z bolasini saqlab qoldi.

Qoplon qochishga majbur bo‘ldi va g‘or oldiga zo‘rg‘a borib oldi. G’ordan 2-3 ta kichik qoploncha och holda yugurib chiqdi. Ona qoplon shunchalik och va qattiq yaralangan ediki, shu yerda jon taslim qildi. Bolalar onasi ularni sut emishi uchun yotdi deb o‘ylashdi, lekin endi bu tanadan boshqa hech qachon sut chiqmasdi.

Bir qaraganda, bizon o‘z farzandini saqlab qolgani xursand qiladi, lekin evaziga qoplon va bolalari qurbon bo‘ldi. Yaralangan onasi vafot etgach, ularning bu shafqatsiz dunyoda biror bir himoyachisi qolmadi.

Voqeani 1-qismini ko‘rsangiz, bizon va uning kichik bolasi uchun xursand bo‘lasiz. Qoplon ko‘zingizga vahshiy yirtqich, faqat o‘z qornini o‘ylab, o‘txo‘r, beozor jonivorlarni qiruvchi va ularning bolalarini o‘ldiruvchi maxluqdek ko‘rinadi.

Ikkinchi qismni o‘qisangiz, bizga vahshiylik, qotillik va noto‘g‘ri deb ko‘ringan ishlarning sabablarini ko‘rasiz.

@MuallimMuhammad

Eng zo’rlarini qanday topaman?

Hijratdan keyin Madinada musulmonlarning 3 turi paydo bo‘ldi:

1. Eng yuqori darajadagi musulmonlar. Ular bilganlarining barchasiga qattiq amal qilishadi.
2. O‘rtacha musulmonlar. Ular xato qilishadi va yana haqqa qaytishadi.
3. Munofiqlar. So‘zlari va amallari boshqa-boshqa insonlar.

Makkada esa faqat eng yuqori darajadagi musulmonlar bor edi.

Nega Makkada faqat “premium” musulmonlar? Madinada pastroq darajadagilar ham qo‘shilib qoldi?

Makkada musulmon bo‘lish “qimmat”. Siz umringizni xavfga qo‘yasiz, qarindosh va yaqinlarning yordamidan mahrum bo‘lasiz. Xalqning qarg‘ishlari, qiynoqlari va ba’zan o‘lim kutardi. Faqat haqiqiy iymon egalari bunga sabr qila olishardi.

Madinada esa Islomda bo‘lish yoki shunchaki musulmon bo‘lib ko‘rinish xavfsiz edi. Xohlagan, qiziqqan yoki “bu qanday hislarni berarkin?” deb kirib ko‘rganlar ham musulmonlar qatoriga qo‘shilardi. Chunki kirsangiz, hech narsani yo‘qotmasdingiz.

Biz doim yengillikni xohlaymiz, lekin qiyinchiliklar haqiqatan arziydiganlarni saralab bera oladi. Real voqeliklarni ko’rsatadi.

Maktab ochdingiz, biror jamoa tashkil qildingiz, dars uchun guruh yig‘ayapsiz, oila qurmoqchisiz — agar eng ixlosli va kuchlilarini xohlasangiz, saralashlaringizni qattiqroq qiling. Shundagina “premium”larini topa olasiz.

@MuallimMuhammad

Bilguvchilar amal qilsin, tushunganlar saboq bersin.

Biz qay holatda dars beryapmiz?

@MuallimMuhammad

Yolg’on haqida

Yolg‘on psixologiyasi nomli kitob o‘qiyapman. Yolg‘on gapirayotgan diplomatlar va agentlardan ko‘ra yolg‘on gapirayotgan (o‘z joniga qasd qilmoqchi bo‘lgan) bemorlar hamda xiyonatkor turmush o‘rtoqlarni aniqlash osonroq deyapti.

Sababi, birinchi guruhdagilar o‘zlarini to‘g‘ri qilyapman deb hisoblaydi, ikkinchi taraf his-tuyg‘ulari va holati ularga umuman qiziq emas. Bu ular uchun vatanparvarlik.

Ikkinchi guruh esa xato qilayotganini sezadi, vijdoni qiynaydi va bu yuz ifodalariga ko‘chadi. Jabrlanuvchilar (ularni davolovchi shifokor yoki turmush o‘rtog‘i) ularga ishonishi, ularni sevishi, ularga chin ko‘ngildan yordam berishni xohlab, bunga harakat qilayotgani ularga bosim yuklaydi. Va keyinchalik bu ularning o‘z aybini tan olishiga ham olib kelishi mumkin.

Xuddi shu voqea bir ustozimiz bilan ham bo‘lgandi. Bolalar ustozni aldab, darsdan ruxsat so‘ragan. Ustoz ishongan, ruxsat bergan. Keyinroq o‘quvchi kelib, aldaganini, xato qilganini tan olib, uzr so‘ragan.

Demak, biz bolalarga ishonar ekanmiz, yaxshi ko‘rar ekanmiz, mehr berib, ular uchun harakat qilar ekanmiz, ularning vijdonini uyg‘ota olamiz. Xato qilsa, tan olishni o‘rgata olamiz, kamroq yolg‘on gapirishadi, munosabatlarimiz yaxshilanadi. Oqibatda yaxshiroq o‘qishiga ham ta’sir o‘tkazsa kerak-a?

Bolaga ishonish uni yolg’ondan ozod qilishning eng kuchli yo’lidir, balki?

@MuallimMuhammad

Telegramda ta’lim to’g’risida maqolalar chiqadigan kanallar juda kam. Shulardan eng yaxshilaridan biri @Ustoz_kundaligi do’stim Moxir tomonidan yuritiladi.

Bugun 20:00 da sun’iy intellektdan ustoz sifatida foydalanish bo’yicha audiochat ham bo’larkan. Hozir kirsangiz ulgurasiz.

Link: @Ustoz_kundaligi

Eng noto‘g‘ri metodika

Maktabda yaxshi o‘qiganman, deyarli hamma fanlarni fundamental bilaman. Matematikadan tashqari. Kasrlar mavzusida kasal bo‘lib qolganman. Tushunishim qiyinlashishni boshlagan. 7-sinfda ustozim darsdan ketma-ket 5-6 marta chiqarib yuborishi bilan matematikaga nuqta qo‘yilgan.

Litseyda ham, universitetda ham matematikadan qiynalganman, ustozlarimni ham qiynaganman. Eng yomon ko‘rgan o‘quvchilaridan ikkitasidan biri men edim litseyda.

Ustozlikni tushunishni boshlaganimda o‘zimga va’da berganman: hech qaysi o‘quvchini darsdan uzoq vaqtga chetlatmayman. Darsda turg‘izib qo‘yaman, lekin mavzuni eshitishiga imkon beraman. Men matematika ustozimga o‘xshashni xohlamayman, degan ichki ovoz kelgan o‘shanda.

Darsdan uzoq vaqtga chiqarish — eng yomon usul. Birinchidan, darsdan chiqarib yuborish — bu eng oson variant va bu ishni qilish uchun siz professional o‘qituvchi bo‘lishingiz ham, aqlingizni ishlatishingiz ham shart emas. Bu — “men bu bolani eplolmadim, bu bola bilan kelisha olmadim” degani. Bu o‘zingizga bo‘lgan ishonchni ham tushuradi.

Ikkinchidan, bolani o‘zgartirishni, o‘stirishni, ilmli qilishni xohlasak, u turganmi, o‘tirganmi, hatto yotgan holatda bo‘lsa ham xonamizda bo‘lishi kerak. Shunda biz 10% bo‘lsa ham o‘zgarish qila olamiz.

Meni maktabda matematika ustozim sababsiz chiqarib yuborganmi? Yo‘q! Men xato qilganman, sho‘xlik qilganman. Lekin bola edim-ku! Harakatlarim oqibatini bilmasdim. Ular katta shaxs edilar, ongli edilar, axir ular Ustoz edilarku! Nahotki, buni o‘ylamaganlar, degan fikrlar o‘taveradi hozirgacha.

@MuallimMuhammad

Qayerda ishlaysiz?

Kanalimning izoh qismida qayerda ishlaysiz deb so’rab turishadi. Qayerda ishlashimni bilganlar esa Rahimov schoolda ish yo’qmi deyishadi?

Samimiy rahbar, yaxshi jamoaga ega Rahimov school Farg’ona filialiga tarix fanidan ustoz qidirishayotgan ekan.

O’sishga, izlanishga, o’zgarishga tayyor bo’lsangizgina borishingizni tavsiya qilaman.

Arizangizni @RahimovSchool_jbot orqali topshirishingiz mumkin.

Ishga kirsangiz xabar berib qo’ying, hamkorlikda ishlayveramiz. Balki, ko’rishib qolarmiz)

@MuallimMuhammad

Bolalar tarbiyasi juda ko’p mayda va ayni paytda muhim bo’lgan ishlardan iborat.

@MuallimMuhammad

O’yinlar o’ynamang

Nobel, Oscar, Oltin to’p, maktabning eng sevimli o’qituvchisi ajoyib mukofotlar. Insonlarni ruhlantiradi, o’z ustida ishlashga undaydi.

Ammo, har bir mukofot manipulyatsiya qiladi, o’z qolipiga solishga, insonlarni jamiyat fikriga moslashishga va ba’zan qadriyatlarini o’zgartirishga majbur qiladi.

Yuqoridagi mukofotlarni yutmoqchi bo’lganlar Falastin-Isroil mojorosi, Xitoydagi uyg’urlar qirg’ini haqida gapira olmaydi. Gapirsa mukofot ololmaydi.

G’arb mukofoti bo’lsa g’arb idealogiyasiga, sharqniki bo’lsa sharq siyosatiga moslashishga majbur bo’ladi.

Eng sevimli ustoz mukofotini olishni xohlaganlar ba’zan rahbariyat bilan ko’p tortishasligi, noto’g’ri ish qilsa ham bolalarga yoqmaydigan jazolarni bermasligiga to’g’ri keladi. Jazo bersa “sevimli” bo’lmay qoladi.

Ustoz bolalarga va rahbariyatga moslasha boshlaydi. Moslashmaganlar va o’z prinsiplarida mustahkam turganlar e’tiborsiz qoldiriladi.

Mukofotlarga qiziqsangiz o’yinlar ichida qolib ketasiz. Ular o’ynatuvchi siz o’ynovchi bo’lib qolasiz. O’zligingizni unutib qo’yasiz. Amallaringiz o’zingizniki bo’lmay qoladi.

O’yinlar o’ynamang, o’yinlardan va o’ynatuvchilardan kattaroq bo’ling. Uzoq vaqt sifatli va prinsiplaringizdan voz kechmagan holda ishlang, o’zlari olib kelib berishadi. Kamida umringiz oxirida o’zligingizni unutmaganingiz uchun xursand bo’lasiz.

@MuallimMuhammad

Qizlaringni aya, oʻgʻlingni ayama. Ishlasin, qiynalsin, xato qilsin, yugurishiga koʻmaklashma, yiqilsin, yiqilish nimaligini bilsin. Keyin, turishni oʻrgansin. Qizlaringni esa yetarlicha moddiy taʼminla. Oʻgʻilni sal katta boʻlsa oʻziga qoʻyib ber. Yoʻqchiliging boʻlmasa xam unga yoʻqchilik nimaligini his qildir.

©N. Alimov

Tanganing ikkinchi tarafi

Yaxshi xususiy maktablar muhitni buzayotgan, atrofidagilarga zarar berayotganlarni, maktab daromadiga ta’sir etsa ham, haydashadi. Bunday maktablar sanoqli. Ko‘p xususiylar esa pulini to‘lasa bo‘ldi, o‘qitaveradi.

Muhiti yaxshi maktablarda tanganing ikkinchi tarafi bor. Maktabda urishqoq, o‘g‘ri, qadriyatsiz, sho‘x, ichadigan, chekadigan, ko‘cha tarbiyasini olgan bolalar deyarli bo‘lmaydi. Maktabdagi bolalar hayot beshafqatliklaridan ajratib olib o‘qitiladi. Ha, yaxshi muhit.

Lekin qachongacha?

Bolalar maktabdan keyin katta hayotga chiqishi, bunday turdagi odamlarni ko‘rishi, ular bilan muloqot qila olishi, kurashishi va bir jamiyatda yashay olishi kerak emasmi?

Butun umr ularni ajratib saqlay olamizmi? Savol ritorik!

Bolalar maktabda ertalab 9:00 dan 17:00 gacha bo‘lishini hisobga olsak, uyga yetib borish va dars qilishdan ortib, ko‘chaga chiqishga vaqt deyarli yetmaydi.

Siz nima deb o‘ylaysiz? Rostdan ham bu o‘zi muammomi? Muammo bo‘lsa, yechim qanday?

@MuallimMuhammad