Muallim Muhammad

Nega ular eng zo’ri?

Ko‘rdingiz, Abduqodir kecha Man Cityda ilk o‘yinini o‘tkazdi. Dunyoning eng kuchli ligasida, eng kuchli jamoalaridan birida, eng kuchli jamoalardan biriga qarshi. Deyarli hech qanday mashg‘ulotlarsiz.

Birinchi 5 daqiqalik qiyin kechdi: hayajonlandi, xato qildi, gol olib keldi, sariq oldi. Bundan yomonroq ssenariy bo‘lmasa kerak.

Shundan keyin jamoa o‘zgardi. Abduqodirga faqat xavfsiz to‘plar uzatildi. Unga bosimni sezib, Silva (jamoadoshi) uning yoniga tez-tez qaytdi, qiyin vaziyatlardan olib chiqib ketdi. Bir vaziyatda Abduqodir to‘pni darvozabonga oshirdi. Butun stadion qarsaklar bilan olqishladi. Tashqaridan oddiy jarayon, lekin Abduqodir uchun muhim edi — xatodan keyin ham muxlislar ishonayotganini sezishi kerak edi.

O‘yin tugagach, Guardilo (uning murabbiyi): “U hali yosh, xatolardan o‘rganadi. Men unga gapirishim shart emas, xato qilganini o‘zi ham biladi. Men unga ‘xato qilma’ demayman-ku, buni uning o‘zi ham xohlaydi. Oldindan bila olmaydi-ku xato qilishini. Men unga ishonaman,” dedi. Daxshat!

Muxlislarning qarsaklari, jamoadoshlarning tushunishi va qo‘llab-quvvatlashi, ustozining so‘zlarini ko‘rib, eshitib hayron qolasan kishi.

Bejiz emas, ular eng zo‘r liga, eng zo‘r jamoa va eng zo‘r murabbiy ekanligi.

Xatolarga munosabatni o‘zgartirishimiz kerakmikan-a, ustozlar?

@MuallimMuhammad

Farzandimga xat

Sen bilan doim kelishamiz. Menga yoqadigan qarorlar ham, senga yoqadigani ham bo’lmaydi. Senga uzoq muddatda foydalilarini qabul qilamiz doim.

Seni shunchalik yaxshi ko’raman-ki kelajaging, yaxshi inson bo’lishing uchun ba’zan sen bilan tortishishga, seni xafa qilishga ham tayyorman.

Ishon bolam, seni qiynalayotganingni ko’rish men uchun dunyodagi eng og’ir ish. Balki seni qiynalayotganingdan men ko’proq qiynalarman.

Lekin chidayman, toki bu hayoting bilan to’lanadigan to’lov bo’lmas ekan, aralashmayman. Toblangin, hikmat egasi bo’lgin, xalqqa foydali inson bo’lgin deyman.

Sen hozir kichiksan, shirinsan, har bir harakating yoqimli, hatto so’kib qo’yishing ham chiroyli eshtilaveradi. Lekin kun kelib har bir so’zing va amaling uchun javob beradigan vaqting keladi.

Ha, hammasi menga bog’liq emas. Buni bilaman, qiyin bo’lsa ham qabul qilaman. Ba’zan payg’ambarlar eng yaqinlarini o’zgartira olishmagan.

Lekin sen xato qilganingda men barcha qo’limdan kelganini qildimmi buni oldini olish uchun degan o’ylar meni qiynaydi, vijdon qiynaydi. Balki, bizning payg’ambarlardan farqimiz ham aynan shudir.

@MuallimMuhammad

Muammolar tugagan kun

Esimni tanibmanki muammolarim juda koʻp. Bogʻchada tushlikda uxlash muammo edi.

Maktabda 5 baho olish, 8-martda sinfdosh qizga gul berish uchun pul yigʻish eng katta muammolarim boʻlgan. Litseyda o'qishga kirish muammo.

Universitetda yana maktabdagi muammolar kattaroq shaklda qaytib keladi. Bitirib ish topish va unda koʻtarilish muammo.

Bizda hozir bor muammolarni, hozirgi aql darajamiz bilan yecha ol-may-miz! Agar yecha olganimizda edi, bizda hozir bu muammolar boʻlmasdi.

Yechishning yoʻli esa ilm, tajriba va tavakkuldir!

Keyin muammolaring tugaydimi? Albatta, yoʻq. Kattarogʻi paydo boʻladi. Va yana ilm olamiz. Natijada oʻsib, rivojlanib boraveramiz. Oxiri yoʻq!

Qachon muammolar tugaydi? Bu dunyoni tark qilgan kunimiz, barcha muammolarimiz tugagan kundir. Ungacha yo ularni yechamiz, yoki yechishga majbur qilishadi!

@MuallimMuhammad

Qayerdan qidiray?

Muammolar qancha eski bo’lsa, yechimlarni ham eski bo’ladi.

Xotirjamlikka erishish, sog’lom tana qurish, yaxshi farzand tarbiya qilish, samarali dars berish. Minglab yillik muammolar, demak yechimlari ham minglab yil oldin yozilgan va vaqt chig’irig’idan o’tgan kitoblarda.

Kitob obro’sini saqlab bizgacha yetib kelyaptimi?

Demak, ming yillar davomida insonlar o’z hayotlarida sinab, tavakkal qilishgan. Bizda shu kitoblarni topish, o’qish va amal qilish qoldi, xolos!

Muammolar qancha yangi bo’lsa yechimlarni ham yangisini qidiring. Mashina haydash, samalyot boshqarish va hkz.

Siz pedagogikaga oid qaysi ming yillik kitoblarni bilasiz?

@MuallimMuhammad

Bir boy akamiz: “Farzandimga hamma sharoitni qilib berganman, lekin negadir o‘qimaydi”, – deb qoldilar.

Aynan hamma sharoitni qilib berganingiz uchun ham o‘qimaydi-da, degimiz keldi)

@MuallimMuhammad

Kuzatuv

Ota-ona tarbiya ilmida kuchli bo‘lmasa ham bola tarbiyali bo‘lishi mumkinmi?

Ha, agar yashayotgan jamiyati va mahallasi qadriyatli bo‘lsa. O‘qiyotgan maktabi esa to‘g‘ri muhitga ega bo‘lsa.

Farzandingiz qadriyatli oilalar farzandlari bilan o‘qisa, o‘ynasa va yursa, ko‘rganini oladi. Zo‘r bo‘lmasa ham yomonlashib ketmaydi.

Ota-ona sifatida mahallangizni va shahringizni kuzating. Bolangiz bog‘chasi va maktabini sinchiklab o‘rganing.

• Qadriyatlari sizning qarashlaringizga mosmi?
• Narkotik yoki tabletkalarning iste’moli mavjud emasmi?
• Ilm egalari ko‘p va qadrlanadigan joymi?

Agar bu savollarga qoniqarli javob topa olmasangiz, hoziroq ko‘chib keting. Farzandingiz tarbiyasini yo‘qotganingizdan keyin, o‘nlab uylarning puli ham bu yo‘qotishni qaytara olmaydi.

“Kishi o‘z do‘stining dini ustidadir. Bas, har biringiz kim bilan do‘st bo‘lishiga qarasin.”
(Termiziy, Zuhd: 45).

@MuallimMuhammad

Qanday qilib tezroq o’sa olaman?

1. Maktabingizdagi/yoki siz taniydigan eng zo’r ustozni 2 soat darslaringizga taklif qilasiz. Orqada kuzatadi. Xatolar bo’yicha xulosalarini yozib tushuntiradi.

Ustozning yillar davomida to’plagan qonli tajribalarni siz soatlarda o’zlashtirasiz.

2. Darslaringizni kameraga syomka qilasiz(oddiy shtativga telifoningizni qo’yib qo’ysangiz ham bo’ladi). Ko’rib tahlil qilasiz. Nimani boshqacha qilish mumkinligini o’ylaysiz.

Dars jarayonini ichida har doim ham qarorlaringizni ongli qila olmaysiz. Tashqaridan qarash imkoni esa sizni “sevimli ustoz” maqomiga tezroq yetaklaydi.

3. Xonangizga shikoyat va takliflar uchun quti olib kelasiz. Har darsdan keyin istagan o’quvchi anonim tarzda o’z fikri va e’tirozlarini yozib tashlab ketishadi.

O’qiysiz, tahlil qilasiz, xato qilayotgan bo’lsangiz tan olasiz. O’zgarasiz!

@MuallimMuhammad

Voz kecholmaymiz!

Xotirjamlik eng muhimi, uni yo‘qotadigan har qanday insonlarni yo‘qotish kerak.

Istisno — oila a’zolarimiz va qarindoshlarimiz. Bizning qarorimizsiz bog‘langan rishtalar bizning qarorimiz bilan uzila olmaydi.

Do‘stingiz bo‘lsa, tashlab ketasiz, ishxona yoki qo‘shni bo‘lsa, almashtirasiz. Hattoki jufti halolingiz bo‘lsa ham ajrasha olasiz (ruhsat bor).

Voz kecha olmaydiganlarimizni boricha qabul qilishga, tushunishga, chidashga majburmiz. Qo‘limizdan kelgancha o‘zgartiramiz, qolganiga rozi bo‘larkanmiz.

Maktabda ma’lum fandan dars berish do‘st yoki qo‘shni bo‘lishga o‘xshaydi. Harakat qilasiz, o‘zgarmasa, boshqa fanga yo’naltirib yuborasiz, ko‘p e’tibor bermaysiz.

Sinfga sinf rahbar (bizni maktabda kurator) bo‘lsangiz, oilaga aylanar ekansiz. Siz voz kecha olmaysiz (juda qiyin). Sizning muqobilingiz yo‘q, sizga o‘xshashi yo‘q, boshqa kurator yo‘q!

Aslida biz voz kecha olmaydiganlarimiz bizga eng ko‘p qiyinchiliklarni olib kelishadi.

Qiyinchiliklar esa imkoniyatlar bilan keladi. Sinalamiz, kuchli bo‘lamiz, ajr olamiz.

@MuallimMuhammad

Yaxshi o‘qitishning — to‘rtdan biri tayyorgarlik, to’rtdan uch qismi esa sof teatrdir.

Gail Godwin

@MuallimMuhammad

Boringizga shukur, bilmasvoylar!

Prezident maktabida ishlaganimda ustozlar direktorga:
— Sinfda 1-2 ta o‘qimaydigan bola bor, haydaylik, — deyishgan.

Direktor esa:
— Bolalarni 3 bosqichli sinov bilan olamiz, eng kuchlilarigina o‘tgan. Bir sinfda 12 ta bola bo‘lsa, uzog‘i 1-2 ta o‘qimaydigan bola bor. Agar shu o‘qimaydigan 1-2 tani ham o‘qita olmasak, biz, ustozlar, nega kerakmiz o‘zi? Qolgan 10-11 ta bola bizsiz ham o‘qib ketaveradi, — degan edi.

O‘sha paytda bu gap menga yoqmagan.

“Asalari fitnasi” (Bee Movie) multfilmida asalari Barry odamzot bizni ishlatyapti, deb ularni sudga berib, butun asalarilarni “ishlashdan qutqaradi”.

Ishidan ayrilgan asalarilar esa shaxsiy qoniqish va hayotdagi ma’nodan ayriladi. Endi:
— Nima qilamiz? — savoli ularni qiynaydi.

Qamoqxonada uzoq vaqt o‘tirib chiqqanlar ham ba’zan shuning uchun o‘zini osib qo‘yadi (Shoushankdagi amaki). Chunki tashqarida ular foydali emas, demak qadrli ham emas, ma’no ham yo‘q.

Biz ishlarkanmiz, kimgadir foydamiz tegadi, foydamiz tegarkan, kerakligimizni his qilamiz. Shaxsiy qoniqish paydo bo‘ladi.

Nima demoqchiman?

Ba’zan sho‘x, to‘polonchi, bilmasvoy o‘quvchilarimiz bo‘lmasa edi, deb o‘ylab qolamiz. Lekin, ular bo‘lmasa, biz, o‘qituvchilar, nega kerakmiz? Bizning sabrimiz, fidoyiligimiz, mahoratlarimiz qayerda kerak?

Ular borki, bizning hayotimizda ma’no bor. Ular tufayli biz sinalamiz, sayqallanamiz,kuchli bo‘lamiz va o‘zimizdan qoniqamiz.

@MuallimMuhammad

Har bir zo’r o’rgatuvchi, o’rganishni sevishi kerak!

Bir xil mavzuni 10 yil 50 marta o’tishingiz mumkin, o’rganishni sevadigan inson shu bir mavzuni 50 xil qilib o’tib beradi.

Har safar o’tayotganida yangi bilimlar, tajribalar, ko’nikmalar mavzuga bo’lgan yangi qarashlarni ochib beraveradi unda.

Yangi bilimlarni o’rgatib o’zingiz mazza qilasiz. Biz zavq olayotgan darslarda bolalar ham lazzat olishayotgan bo’ladi.

@MuallimMuhammad

U senga oʻrnak emas

Ha, u zoʻr futbolchi, ajoyib qoʻshiqchi yoki boy tadbirkor. Lekin mukammal inson emas.

Biz bir sohada kuchli boʻlgan insonning boshqa sohalarda ham kuchli boʻlishini xohlaymiz yoki kuchli deb oʻylaymiz.

Sizni yomon ko‘raman

5-sinflarim ichida 1-2 ta o‘quvchim kelib:
— Siz bizga yoqmaysiz, siz tufayli muammolarim ko‘paygan, — deyishdi.

Jim eshitganimdan keyin:
— Qaysi ishlarim yoki odatlarim uchun yomon ko‘rasiz, aynan? — deb so‘radim.

1. Siz kelib, o‘g‘il va qiz bolalar birga o‘ynashini taqiqlab qo‘ydingiz.
2. YouTube’da shortslar ko‘ra olmay qoldik, doskada.
3. Dars qilmaydigan o‘quvchilarga qattiq turasiz, — deyishdi.

1. Men hozirdan bir-biridan uzoqroq bo‘lsa, ma’qul. Bu axloqi uchun ham, o‘qishi uchun ham yaxshiligini tushuntiraman.
2. Shorts videolar miyaga zarar berishini, bolalar ko‘pincha befoyda videolar ko‘rishini isbotlab beraman.
3. Ta’lim muhimligini, maktabga kelishdan asosiy maqsad ham bilim olish ekanligini, bu o‘zimga yoqmasa ham, bolalarning kelajagi uchun ta’limiga qattiq turishim kerakligini uqtiraman.

Oxirida:
— Bizga baribir yoqmaysiz, — deyishadi.

Ha, buni eshitish qiyin, ayniqsa sizda ularni kuch bilan ovozini o’chirib qo’ya olish imkoni bo’lsa. Lekin men buni tabiiy qabul qilaman. Bizning ba’zi qarorlarimizdan 10% odam norozi bo‘lishi tabiiy.

Ilm berayotganingiz dangasalar va nafs ortidan ergashayotganlarga yoqmaydi, lekin bunga chidashga majburmiz!

@MuallimMuhammad

Uni o‘zi keladi

2 km uzoqlikdagi masjidga chiqmoqchi bo‘ldingiz. Ozgina ozib olaman, dedingiz. Ozgina ozdingiz, lekin masjidga piyoda borish savobidan quruq qoldingiz. Savobni niyat qilganingizda, birinchisi shundoq ham kelardi.

Ingliz tilini o‘rganaman, dedingiz. Xohlagan bitta kitobni olib o‘qiy boshladingiz. Tilni rivojlantirdingiz, lekin kitobdan hech narsa olmadingiz. Foydali, dunyoqarashingizni kengaytiradigan kitob tanlaganingizda, ingliz tili shundoq ham rivojlanardi.

Ko‘proq pul topishni maqsad qildingiz va tez pul topish yo‘lida har qanday ish qildingiz. Osonroq yo‘llar qidirib, qiyinroq vaziyatlarga tushib qoldingiz.

Agar biror sohada mutaxassis bo‘lishni tanlaganingizda, odamlar pulni o‘zlari olib kelib berardi. Siz mutaxassis bo‘lganingiz qolardi.

Maqsad qo‘yishda yo‘l-yo‘lakay keladigan qisqa natijalarni emas, uzoq, lekin doimiy foyda keltiradiganlarini tanlasak, ikki barobar yutaveramiz!

@MuallimMuhammad

Qiyinchilik o‘rgatadi

Deyl Karnegi do‘st orttirish haqida zo‘r kitob yozgan, o‘zi yolg‘izlikda vafot etgan va oilasi bilan ajrashgan.

Oila haqida eng zo‘r maslahat bera oladigan yaqinim ikki marta uylangan (birinchisi bilan ajrashgan).

Yaxshi ustozni taniyman: hammani o‘qishga chorlaydi, ta’lim va tarbiya haqida bloglar yozadi. Lekin o‘zining ukasini o‘qita olmagan, hatto uning tarbiyasi bilan bog‘liq ko‘plab muammolar mavjud.

Bir qarashda bu paradoksdek tuyuladi, ammo mantiq bu yerda yaxshi ishlaydi.

Sen biror sohada eng yaxshi bo‘lish uchun sohadagi eng qiyin vaziyatlarni boshdan kechirgan bo‘lishing kerak!

Oilaviy inqirozga uchramagan inson oila va undagi eng qiyin vaziyatlar haqida to‘liq kartinani ochib bera olmaydi. Xuddi farzand yoki uka tarbiyasida eng og‘ir vaziyatga tushmagan inson tarbiya haqida chuqur ko‘nikmaga ega bo‘lolmagandek.

Sen faqat baxtli oilada, yaxshi farzandlar bilan, solih do‘stlar atrofida yashasang, ko‘p narsa o‘rganmaysan. Ko‘nikmalarni asosan qiyinchiliklar beradi!

Tolstoy aytganidek: “Barcha baxtli oilalar bir-biriga o’xshash, har bir baxtsiz oila esa o’zgacha baxtsiz”

@MuallimMuhammad

Zarbalarga tabiiy qaraylik

Bokschilar chempion bo‘lguncha o‘rtacha 10,000 ta zarba, 0-2 ta nokaut va 5-10 ta nokdaun qabul qilib oladi.

Bokschi uchun bu zarbalar qo‘rqinchli emas, chunki u chempionlik yo‘lining bir bo‘lagi. Boksni tanlaganidayoq u ringda kaltaklanishga, yiqilishga va qayta turishga ruhan va aqlan tayyor bo‘lgan.

Zarbani muammo deb qabul qilganlar esa faoliyatining boshidayoq boksni tashlab ketgan.

Ustozlikdagi “zarbalar”

• O‘quvchilarning tanqidlari
• Dars qilmasligi
• O‘quvchilardagi sho‘xliklar
• Ba’zan ota-onalarning noo‘rin noroziliklari
• Rahbariyat bilan tushunmovchiliklar

Bu zarbalar kasbimizning bir bo‘lagi. Bularsiz o‘sa olmaymiz. Chempion bo‘lolmaymiz.

To‘g‘ri qabul qilaylik, cho‘kib qolmaylik, yiqilsak ham qayta-qayta turaylik.

Bokschilar zarbani muammo sifatida ko‘rmaganidek, biz ham bularni muammo deb sanamaylik.

@MuallimMuhammad

Ta’lim – eng muhim sohalardan biri, lekin, afsuski, u haqida eng kam gapiriladi.

Eng kam e’tibor, suhbatlar, podkastlar, yig‘ilishlar va investitsiyalar aynan ta’lim sohasida bo‘lmoqda.

Buni o‘zgartirish uchun o‘zimiz Pedagog_Podcast loyihasini tashkil qildik.

Do‘stimiz Rashid, ham akam, ham ustozim Shohrux Tursunmurodov va pedagoglar jamoasidan intervyu olishibdi.

O‘zim ham bu suhbatni bir o‘tirishda ko‘rib chiqdim. Juda qiziqarli va bahsli muloqot bo‘lgan. Sizlarga ham tavsiya qilaman!

Video havolasi: https://youtu.be/CHUfkKX_sKo?si=bCIOW27r0He38IZL


@MuallimMuhammad