Aliyev blog

Жалолиддин Мангуберди биздан анча узоқдаги қаҳрамонимиз.

У Чингизхон қўшинларига қарши курашган.

Лекин бизлар (қозоқлар ҳам) Чингизхонни бобомиз деймиз.

Масалан, Фитрат Чингизхонни бобомиз деб ёзган.

Умуман, тарихимизни рус олимлари талқинисиз ўрганган жадидлар Чингизхонни ва унинг авлодларини душман деб атамаган, шунингдек, агар адашмасам, Жалолиддинни халқ қаҳрамони сифатида тақдим этмаган.

Жалолиддин қаҳрамон эмас, туркий ҳам эмас демоқчи эмасман, албатта.

Нега бизлар Убайдуллохонни эътиборли подшо эди, деб тилга олмаймиз?

Убайдуллохон - Шайбонийхоннинг кичик укаси Маҳмуд Султоннинг ўғли.

1533-1539- йилларда Бухоро хонлиги (Маворауннаҳр) ҳукмдори бўлган.

Убайдуллохон Шайбонийхонни бошини кесган Исмоил Савафийни мағлуб қилиб ватанимизда шиаликни тарқалишини олдини олган ва юртимизни ўз таъсирига олган форсийларни қувиб юборган.

Нега тарихчиларимиз Убайдуллохоннинг тарихимизда тутган ўрни ҳақида халққа таъсирли тушинтиришмаган?

Нега Бухоро шаҳридаги марказий кўчани Убайдуллохон деб номлашмаган?

Нега Тошкент шаҳридаги метро бекатларидан бирининг номи Убайдуллохон деб аталмаган?

Қўқон хонлиги ҳукмдори Умархон ҳақида "Қўқон шамоли" номли филм суратга олдиларинг. Асли Умархон тарихимизда шоира Нодиранинг турмуш ўртоғи сифатида тилга олинади, унинг бошқа буюк хизматлари йўқ.

Убайдуллохоннинг эса ватанимиз учун хизматлари анча салмоқли, жиддий.

Нега Убайдуллохон тўғрисида филм суратга олмайсизлар?

Rahimjon Rahmat

​​— Миллион долларсиз яшамоқ мумкинми?
— Мумкин.
— Юз, ўн, ҳатто бир долларинг бўлмаса-чи?
— Яшамоқ мумкин. Ризқни Тангри беради. Кишининг тирик юриши учун кунда бир кесим нон кифоя. Оғир кунларда одамлар шундай яшашган. Одам нима учун таомланади? Ўлиб қолмаслик, ҳаракатдан тўхтамаслик учун. Бунинг учун катта бойлик шарт эмас.
— Шон-шуҳратсиз яшамоқ мумкинми?
— Одамлар яшашяпти-ку? Нега мумкин эмас экан?
— Юқори мансабсиз-чи?
— Одамларнинг барчаси мансабдор эмас-ку?
— Амалинг бўлмаса, бойлигинг бўлмаса, шон-шуҳратинг бўлмаса, тўй-ҳашамларда сенга пойгакдан жой тегади.
— Демак, улар Одамни эмас, амал ва бойликни тўйга чорлашган экан. Пойгакда ўтиришдан афсус чекмаслик керак. Чунки ўша тўрдагилар ҳадемай пойгакка тушадилар.
— Хўш, бойликсиз, амалсиз, шуҳратсиз яшамоқ мумкин экан. Нимасиз яшамоқ мумкин эмас?
— Иймонсиз. Иймон билан яшаётган киши Аллоҳнинг ҳузурида энг бой, энг шуҳратли кишидир. Тангри ҳузуридаги дастурхон тўри ҳам иймон эгалариники бўлади. Дунёвий бойлик, мансаб, шуҳрат хиёнаткордирлар. Иймон бойлиги эса садоқатлидир. Бу дунёда ташвишли ёки қувончли кунларда ҳам ёлғиз қўймайди. У дунёда эса ўзингга кўшк бўлиб хизмат қилади.

Тоҳир Маликнинг «Меҳмон туйғулар» китобидан

“Jek, sen dunyoning eng yolgʻiz insonisan”, – degandi opasi Eliza. – Qalbing izlaganini hecham topolmadi".

Uning butun dunyoga yetadigan muhabbati bor edi, biroq bunga arziydigan kishi yoʻq edi.

Jek London hayotga tashna edi. U odamlarni yaxshi koʻrardi. Uning bosh gʻoyasi bor edi. Bu gʻoyada esa butun insoniyatning baxti koʻzlangan edi. Jek London atrofidagi bir hovuch odamga yaxshilik qilib, oʻzi tanimaydigan millionlab odamlar haqida oʻylamaydigan kishi ham, yoki butun insoniyat haqida oʻylab, yonidagilarni faromush qiladigan kishi ham emasdi.

U hammani oʻylar va hammaga yaxshilik qilardi.
Nikohsiz tugʻilgani ham, ruhan nosogʻlom onasining injiqliklari ham, esini tanib ulgurmay eng ogʻir ishlarda ishlashga majbur qolgani ham hayotga va insoniyatga boʻlgan muhabbatini soʻndira olmagandi.

Jek London uzoq yillar bir uy qurdiradi. Topgan pulining katta qismini shu uyga sarflaydi. Undagi har bir mixni ham alohida mehr bilan tanlaydi. Amerikadagi eng goʻzal uy edi u. Uy nihoyat qurib bitkaziladi, yashashga tayyor holga keladi. Ertasiga koʻchib oʻtaman deb turganida uyni yoqib yuborishadi. Ilk bor oʻsha tunda, oʻzining eng katta orzularidan biri yonib kul boʻlayotganiga qarab turganida Jek Londonning odamlarga boʻlgan ishonchiga darz ketadi.

Shundan soʻng u odamlarga boshqatdan razm solib qaraydi. Shundagina hamma uni aldayotganini, undan foydalanayotganini koʻradi. Nashriyotlar imkon qadar unga kamroq pul berishga urinishardi. Ishchilari qoʻl uchida ishlashardi. Onasi uni yaxshi koʻrmasdi. Xotini uni yaxshi koʻrmasdi.

Faqat opasi Eliza va Osiyodan olib kelgan xizmatkorigina uni begʻaraz yaxshi koʻrishardi. Jek London oʻz davrining eng mashhuri edi. Uning uyi doim mehmonlarga liq toʻla boʻlardi. Yaqinlari, doʻstlari koʻp edi. Biroq shunga qaramay yolgʻizligini kech tushundi. Uning butun dunyoga yetadigan muhabbati bor edi, biroq bunga arziydigan kishi yoʻq edi.

"Jek, sen dunyoning eng yolgʻiz insonisan, – degandi opasi Eliza. – Qalbing izlaganini hecham topolmadi".

Jek Londonning ham Martin Iden kabi hayotga, insoniyatga boʻlgan muhabbati birdan soʻndi. Hech nimaga xafsalasi qolmadi. Yoza olmay qoldi. Yozganlari ham ruhsiz boʻldi. Va bir kuni tongda uni ogʻir ahvolda topishdi. Bir kecha oldin bloknotida zaharning qay darajasi insonni oʻldirishini hisob-kitob qilgandi.

Jek London taslim boʻlmagandi, u shunchaki hammasidan charchagandi. Endi yashash nari tursin, qoʻlini qimirlatishga ham arzirli sabab topolmay qolgandi. Hayotga intilmagan odam esa oʻlimga intiladi.

Manba: @salimov_blogi

@kitob_ombori

Nima uchun Martin Iden asari odamlarni bu darajada oʻziga maftun etib qoʻyadi?
Nima sababdan kitob bu darajada taʼsirli va odamni hislarini junbushga keltiradi deb oʻylaysiz?

Bu savollarga javobni kitob muallifi Jek Londonning shaxsiy hayoti bilan bogʻlash mumkin. U kambag‘allikda ulg‘aygan, turli og‘ir ishlarni bajargan va hayotda o‘z o‘rnini topish uchun qattiq hamda tinimsiz mehnat qilgan. Bu tajribalar asarda Martin Iden obrazi orqali o‘z ifodasini topgan. Asarni oʻqigan insonlar bu xarakterni hayotiy va ilhomlantiruvchi deb bilishadi, chunki u ko‘pchilikning o‘z orzulari sari kurashini oʻzida aks ettiradi.

Bugun, 12-yanvar, Jek Londonning tavallud topgan kuni.

Yozuvchi xotirasiga hurmat - 🫡