"Ustoz Kundaligi" — @ustoz_kundaligi Telegram-kanali

Ustoz Kundaligi

19 Jan, 17:57

Қийинчилик = осончиликми?

Ўта тарбияли ўқувчиларимнинг оиласи билан қизиқаман:

Оила муҳити қандай?
Отаси ким?
Фарзанд тарбияси билан қандай шуғулланган?

Барчасида бир умумийликни кўрганман:

Фарзанд тарбиясиданда каттароқ бўлган — жамият дарди билан яшаш.

Дўстим Муҳаммадга шу хулосамни айтсам зўр ривоят айтди:

Бир куни бир одамнинг қўлида йўлбарсни кўриб қолишади. Ҳайратда қолганлар ундан сўрашади:

— Бу шафқатсиз йўлбарсни қандай қилиб бўйсундирдинг?

У эса жавоб беради:

— Мен хотинимнинг қаттиқ хулқига сабр қилдим. Аллоҳ эса менга бу йўлбарсни бўйсундиришни осон қилди.

Ўйлаб қарасам, бу формула ҳақиқатан ишларкан:

Аллоҳ сизга бир дард бериб, бошқа кўплаб муаммолардан сизни фориғ қилади.

Юқоридаги оталарнинг муваффақияти — катта дард, катта муаммолар билан яшаш эди. Шу сабабли ҳам Аллоҳ уларга фарзанд тарбиясини осон қилганди.

"Қийинчиликдан кейин осончилик келади эмас, қийинчиликнинг ўзи аслида — осончилик", деб тафсир қилганди Нўмон Али Хон (94:5-6)

Ўз ҳаётимда ҳам эътибор берганман:

Мактаб, таълим, тарбия муаммоларидан четланишим билан мени маиший муаммолар ўраб олади..

Хуллас

Бир дардга йўлиқдингизми?
Сиқилманг.
Минг дарддан халос бўлиб турибсиз!

@Ustoz_kundaligi

2k 1 40 3 97

Ustoz Kundaligi

17 Jan, 18:28

Синфда ўғрилик: педагогик муносабат тактикаси

Дунёда бировнинг бирор нарсаси йўқолмаган мактаб синфини топиш амримаҳол. Қаердаки болага:

- “меники” ва “бировники” деган тушунчалар ўртасидаги фарқ ўргатилмади;
- унда ўзини тийиш ва масъулият тарбиясига эътибор қаратилмади;
- унга бошқа одам ўрнига ўзини қўя олиш хусусияти сингдирилмади, шу ерда синфдошлар мол-мулкини ўзлаштириб олишга енгил қарашлар ҳукм суришига ажабланмаса ҳам бўлади.

Махсус тадқиқотлардан маълум бўлгани шуки, умуман, болалар ўғрилик содир этишига кўпинча:

а)импульсивлик, яъни қисқа муддатли хоҳишлар таъсирига осон берилиш;
б) муайян психологик эҳтиёжлари қондирилмагани;
в)маънавий тасаввурлар ва ирода шаклланмагани психологик негиз бўлади.

Синфда ўғрилик рўй бергани аниқланганда, аввало, ўқитувчи ўзининг педагоглигини унутмасдан, изқуварликка берилиб кетмай гуноҳкорларни фош этишга эмас, эътиборни вужудга келган вазиятдан тарбиявий мақсадда қандай фойдаланишга йўналтириши керак:

1)ўғрилик ҳаракатига (уни содир этган ҳозирча номаълум бола шахсига эмас) нисбатан салбий баҳони қатъий маълум қилиш, ҳар қандай иши учун одам эртами кечми жавобгар бўлишини таъкиддаш лозим;

2) вужудга келган вазиятни ўғрилик қурбонига айланган одамнинг ҳис-кечинмалари нуқтаи назаридан изоҳлаш мақсадга мувофиқ;

3)педагог ўғирланган нарсани ишлатиш қатъиян ман этилиши ва уни эгасига қайтариш учун қандай ҳаракатларни амалга ошириш мумкинлиги, бунда ўзи ҳам воситачи бўлишга тайёрлигини, бировнинг сирини сақлай билишини айтиши керак.

Синфда ҳеч ким берухсат бошқаларнинг нарсасини олмаслиги учун эгаси номаълум нарсани ўқитувчига олиб бориб бериш қоидасини ўрнатиш муҳим.

Ўғриликка қўл урганни милиция ва даҳшатли жазо билан қўрқитиш, унга “ўғри” деган тамғани босиб қўйиш ва келажакда жиноятчи бўлиб кетишини башорат қилиш психологик жиҳатдан ўзини оқламайди.

Бундан кўра, болаларга нарсасини ўғирлатган синфдошининг ўрнига ўзларини қўйиб кўришни ва бу ҳодиса улар билан содир бўлганда қандай аҳволга тушишлари мумкинлиги ҳақида ўйланиб кўришга ундаш фойдалироқдир.

Ўғриликни қоралаш даражаси йўқолган нарса нархига боғлиқ бўлмай, чизғич ўғрилигига ҳам, катта пул ўғрилигига ҳам бирдек салбий баҳони баён этиш керак.

Нотўғри иш қилганини тан олиб, одамлардан кечирим сўраш ҳар кимнинг ҳам қўлидан келмаслигини, бунга фақат ҳақиқатдан мард инсонлар қодир бўлишини таъкидлаши самаралидир.

Содир бўлган нохуш воқеадан кейин педагог синф билан суҳбатлашишда ўғриликни амалга оширган одам билан яккама-якка суҳбатлашишга тайёрликни, бунда ўғирланган нарса нима учун керак бўлганини билиб, мақсадга эришишнинг бошқа тўғри йўлларини қидиришиб юборишга ваъда бергани маъқул.

Энг муҳими, бола ўғриликни спонтан, бирламчи ҳис-туйғуга эргашиб, ўзининг истак-хоҳишларини, ҳавасларини бошқара олмай содир этган бўлиши мумкинлиги ҳақида ўйлаш педагогга кўпроқ ярашади.

Нохуш ҳодиса ортида бўлажак катта жиноятчи қўллари эмас, тан олиниш, ўзининг нимага қодир эканини исботлаш, эътибор қозониш эҳтиёжи қондирилмаган ёки зерикиб, бекорчи қолган, жўшқин воқеаларга бой ҳаётга интилувчи, кимдандир шундай йўл билан қасос олса, барчага қудратини кўрсатча ички ғалаёнлари босилади, деб янглиш ўйлаётган, ўзини ўзи етарли тушунмаётган педагогик-психологик ёрдамга муҳтож кўнгилни кўриш ўқитувчининг юксак касбий эътиқодидан дарак беради.

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

@Ustoz_kundaligi

2.9k 0 25 8 58

Ustoz Kundaligi

16 Jan, 11:48

Машҳур мутахассисдан маслаҳат сўрадим:

— Видео контент қилайми ё матн устида ишлайми?

— Матнга урғу беринг:

Видеога катта энергия ва маблағ кетади. Таҳминимча, 2-3 йилда сунъий интеллект бемалол видео ясаб бера оладиган даражага келади.

Шунда матнларингизни ташлаб, видеога айлантириб оласиз. Ҳозирча матн устида ишланг.

P.s: Маслаҳатни кучлилигидан бошимни қашлаб қолдим)

@Ustoz_kundaligi

3.4k 0 21 16 190

Ustoz Kundaligi

14 Jan, 20:57

Эртадан ароқ ичмайсанлар!

Америка 1919-йилда алкогольни кескин таъқиқловчи қонун қабул қилади:

— Ичиш;
— Сотиш;
— АҚШга олиб кириш қатъиян ман этилади.

Ислоҳот учун ўрнатилган қонун тескари натижа беради:

1. Одамлар уйида қўлбола маст қилувчи ичимликлар тайёрлашни бошлашади. Талабга жавоб бермайдиган бу ичимликлардан кўплаб инсонлар заҳарланиб ўлади;

2. Канада ва Мексикадан ноқонуний йўллар билан ароқ олиб кириш — контрабанда кучайиб кетади. Қора бозорлар кўпаяди;

3. Алкоголга талабни кўрган — мафиалар бор эътиборини ноқонуний спиртли ичимликлар бизнесига қаратади. Катта даромад кўради;

4. Фуқаролар эса давлатдан норози.

Америка хато қилган эди:

Инсонларни ўзгартирмасдан туриб, қатъий жазо ва таъқиқлар жорий қилиш — иш бермайди.

1933-йилда қонунни бекор қилади.

Балки шу сабабли ҳам Ислом маст қилувчи ичимликни 3 босқичда йўқ қилгандир..

Биз жамият қон-қонига сингиб кетган муаммоларни осонликча ҳал қилмоқчи бўламиз:

— Коррупцияни қандай йўқ қилсак бўлади?
— Пора олганга ўлим жазоси тайинлаймиз, тамом вассалом!

Шу каби саёз фикрлайдиганлар учун Монтескенинг зўр гапи бор:

“Агар коррупцияга ўлим жазоси белгиланса, одамлар ўша жазодан қочиш учун ҳам пора беради".

Фарзанд тарбиясида ҳам шундай:

Бола 20 га чиққунигача тарбияси билан ҳеч ким қизиқмайди. Энди суяги қотганида бирдан кескин чекловлар билан болани тарбияламоқчи бўламиз.

Хуллас, нима демоқчиман?

Муаммолар — мураккаб:

Кескин ва тезкор чоралардан кўра, онгли ва изчил ёндашув самаралироқ бўлади!

@Ustoz_kundaligi

5.2k 1 63 12 201

Ustoz Kundaligi

14 Jan, 06:57

Таълим-тарбияда киноя: мақбул ёки номақбул усул?

Енгил ҳазил, самимий кулгу одамларни бир бирига тез яқинлаштириши аниқ. Ўқувчи билан яқин дўстона муносабат ўрнатишни қайси устоз истамайди?!

Педагогнинг моҳирона кинояси тажанг вазиятни юмшатиши, синфда ҳиссий енгиллик, мулоқотга очиқлик кайфиятини кучайтириши орқали балки шу мақсадга эриштирар мумкин.

Ахир киноя, ўқувчига нисбатан танқидни қўполлашмай, синфдаги муҳитни таранглаштирмай амалга ошириш имконини беради.

Албатта, педагогик жараёнда киноянинг устун томонларидан унумли фойдаланиш учун айрим муҳим қоидаларни назардан қочирмаслик талаб қилинади:

1.Киноянинг психологик ва коммуникатив ҳавфларини инобатга олиш – ўқувчининг умумий даражаси “коса тагидаги ним коса” ни тушунишга қодирлиги, гапнинг маъноси қолиб, уни масхаралашга интилишдек қабул қилиш эҳтимолини ўйлаб кўриш. Бунинг учун кинояда кўпроқ ўқитувчи ўзига қаратилган мурожаатлари енгилроқ ҳис этилишини тушуниши зарур.

Дейлик, кўпинча уй вазифасини бажармай келадиган ўқувчи бир сафар чала-чулпа бўлса-да ҳаракат қилиб келганда, “Фалончиев, қуёш бугун қаердан чиқди”, деган ташқарига йўналган киноядан “Раҳмат сенга, очиғи менинг тобора ўлиб бораётган умидларимни тирилтириб юбординг” мулоҳаза мақбулроқмикан...

2.Киноя шахсни камситиш воситасига айлантирилмаслиги – боланинг объектив ўзгартира олмайдиган нарсалари (оилавий шароити, қандайдир жисмоний белгилари, қайсидир фаолият турларидан табиий ожизлиги ва ҳ.) киноя объектига айлантирилмаслиги.

Масалан, узоқдан қатнаб, кўпинча кечиқиб қоладиган болага “Кейинги сафар ортингдан вертолёт жўнатайликми энди...” кабилида киноя қистиргандан кўра, “Дарснинг бир қисмини ўрганмай қолдинг-ку, мен эса бу иш учун ойлик оламан, энди виждон азобида бугун ухлолмайман, тинчгина ухлашимни истасанг, танаффусда ёки дарсдан кейин олдимга келиб қолиб кетган жойларингни билиб оларсан”, деган мақбулроқмикан...

3.Киноя ишлатиладиган гуруҳнинг хусусиятларини ҳисобга олиш – синф ўқувчилара ўртасида шаклланган муносабатлар, кўпчилик болаларнинг дунёқараши ва идеаллари қандайлигини билиб ёндашиш.

Мисол учун, тажрибамизда синфдаги лидер боланинг хатосига реакция сифатида раҳбар шахс “Болани мақтасанг, иштонига ... қўяр экан” деган қўпол кинояни ишлатганига гувоҳ бўлганмиз, ваҳоланки, етакчининг гуруҳдаги мавқеини ҳисобга олиб, қолаверса, элементар педагогик одобни сақлаб кинояни “Чўққига чиқиш бошқа, чўққида туриш бошқа”, “Агар қани илғорлар орасида йўқлигим билинармикан, деган бўлсангиз, ишонинг йўқлигингиз сезилди” шаклида айтган мақбулроқмикан...

4.Кинояга нишон ўқувчи шахси бўлмаслиги – вазиятдан келиб чиқиб, ўқувчига нисбатан киноя ишлатиладиган бўлса, унда боланинг бутун шахсини эмас, айнан ўша танқидга арзийдиган алоҳида сифаи ёки ҳаракатни мўлжалга олиш.

Хусусан, жисмоний тарбияга махсус кийим олиб келмайдиган болага баъзилар каби “Форма, эсдан чиқди, дейсанми? Ўзингни ҳам эсдан чиқариб қўймабсан-да?” деб эмас, “Билмадим, балки МЧС дан илтимос қиламанми, энди, ҳаммага ҳалиги қор кўчкиси бўлиши мумкин, деб бир кун олдин СМС хабар юборишади-ку, сенга эртага жисмоний тарбияга форма керак бўлади, деган хабарча” жўнатишади, деб ҳазил қилган мақбулроқмикан...

Энг муҳими, ҳар қандай вазиятда ҳам педагогик мақсадда киноянинг қўлланишида бош қоида – суҳбатдошга нисбатан ҳурмат бўлиб турса, унинг замирида яширинган қудратли таъсир кучини тўғри йўналтириш қийин бўлмайди.

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

@Ustoz_kundaligi

4.7k 0 23 3 82

Ustoz Kundaligi

12 Jan, 19:19

Тўп ортидан қувиш

1982-йили Вайне Гретзкий хоккей бўйича дунёдаги энг кўп тўп киритган спортчига айланади.

Муваффақиятининг сири — оддий.

Барча тўпга етиш учун рақобатлашганда — мен тўп қаерга келишини кўриб, ўша ерга туриб олардим, дейди Вайне.

Менимча, таълим тизими орқада қолаётганининг сабаби ҳам шу — мактаблар тўп учун курашади.

Маъно муҳим эмас, беллашув муҳим:

Минглаб болалар тақдири қизиқ эмас — 4-5 таси олимпиадада ўрин олса бўлди;

Тушунганининг аҳамияти йўқ — тестда яхши натижа кўрсатса бўлди;

Ўқувчилар тарбияси муҳим эмас — ўқишга кўпроқ кириб, мактаб рейтингини кўтарса бўлди.

Рейтинг учун курашиш = хоккей тўпини ортидан қувишдек гап:

Мактаблар беллашув билан банд — лекин келажакда бу кўникмаларга жамиятда эҳтиёж йўқ.

Ишсизлик сонининг йилдан-йилга ортиб боришининг асосий сабаби ҳам шу.

2008 йил, 150 та корхона раҳбарлари уларга тестни яхши ишловчи эмас, балки тарбияли, тез кўникишга мойил ва ташаббускор битирувчилар кераклигини айтиб ўтади.

Яъни замонавий бозор иқтисодиёти учун — ўқувчиларнинг қизил дипломи, тест натижалари, фахрий ёрлиқлари қизиқ эмас. Уларнинг кўникмалари қизиқ.

Мактаб эса бу кўникмаларни ўлдиряпти, афсуски..

Хулоса

Тўғри йўлда беллашинг!

@Ustoz_kundaligi

7.9k 3 81 12 82

Ustoz Kundaligi

11 Jan, 18:39

Осон яшаш учун аҳмоқ бўлиш керакми?

Кўпчилик ҳаётда аҳмоққа маза деб ҳисоблайди.

Сабаби, аҳмоқнинг бахти — арзон. У музқаймоқ еб ҳам бахтли яшайверади.

Уни кутаётган қийинчиликлардан бехабар — ҳаётдан мамнун.

Ақллига — қийин.

Инсон ақллилашар экан — ҳақиқатларни кўришни бошлайди:

Ким у билан пули учун дўст, ким унга ҳасад қилади, уни қандай хавф-хатар кутяпти, қачон доллар ошади ва ҳоказо.

Билими унга хотиржамлик бермай, бахтли яшашига йўл қўймайди.

Юқоридаги мулоҳазалар қисман тўғри, лекин мен қўшилмайман!

Чунки ҳақиқий ақлли инсон:

- ўзининг заифлигини;
- қисмат олдида нақадар ожизлигини;
- барча нарса барибир Аллоҳга бориб тақалишини англаб етади.

Англар экан — Роббисини танийди.

Танир экан — ўзини унга топширади.

Топширар экан — хотиржам бўлади.

Хотиржам экан — бахтли яшайди.

Хулоса

Аҳмоқ бўлма. Чала ақлли ҳам бўлма. Чинакам ақлли бўл!

@Ustoz_kundaligi

5.9k 1 90 12 234

Ustoz Kundaligi

10 Jan, 20:46

Педагог таъсири ёхуд "даҳшатли тажриба"

1939-йилда Аёва университетида Венделл Женсон 22 та етим бола иштирокида ҳайратланарли тажриба ўтказади.

Болалар икки гуруҳга бўлиниб, гапиртирилади:

1-гуруҳ болалари аниқ ва равон нутқ қилганликлари айтилиб, мақталади.

2-гуруҳ болаларининг кичик камчиликлари ҳам шафқатсизларча масхара қилиниб, охир-оқибат уларнинг барчасига "сен дудуқсан", деб тамға қўйилади.

Натижада, ҳеч қачон нутқида муаммо бўлмаган аълочи гуруҳ ўқувчиларида дудуқланишнинг белгилари пайдо бўлади.

Энг ёмони, уларда дудуқланиш умрбод сақланиб қолади. Шу сабабли, ушбу эксперимент — "Monster Study" (Даҳшатли Тажриба), деб номланган.

2001-йилда Давлат университети Аёва штати эксперимент давомида жабрланиб, дудуқликдан азият чекаётганлардан расман узр сўрайди.

Хулоса ўзингиздан..

@Ustoz_kundaligi

6.3k 2 73 2 90

Ustoz Kundaligi

9 Jan, 10:58

Ёмон болалар қаттиққўллик
етишмаслигидан эмас, меҳр етишмаслигидан пайдо бўлади.

Конфуций

@Ustoz_kundaligi

8.6k 1 102 16 189

Ustoz Kundaligi

6 Jan, 16:21

Ўқувчини рағбатлантиришнинг олтин қоидалари

Таълимда рағбат — муҳим:

Яхши хулқларни шакллантиришда, ёмон хулқлардан сақлашда қўлланилади.

Аммо рағбатлантириш, мақташнинг ҳам мутахассислар таклиф қилган йўлларини биласизми?

Қуйида баъзиларини келтириб ўтамиз:

1. Мутахассислар нафақат ўқув фаолияти натижаларига кўра юқори кўрсаткичли ўқувчиларни, балки ўзининг меҳнатсеварлиги, ёрдамга тайёрлиги, масъулиятли ёндашуви, жонбозлиги учун ҳам болаларни тақдирлашни тўғри, деб баҳолайдилар.

2. Рағбатлантириш ҳаракатга мутаносиб бўлиши, яъни бола учун одатий, “икки қадамли” иш бўлиб қолган ёки замирида қандайдир тор шахсий мотивлар турган амаллар учун бўлмаслиги тавсия этилади.

3. Ижобий муносабат билдиришда “аммо” калимаси бўлмаслиги, яъни масалан, “тез ўқиш бўйича зўрсан, аммо шеър ёдлашингга келсак...” кабилида фикрламаслик, мақташми-машташ.

4. Рағбатлантириш амалиёти болани синфдаги бошқа ўқувчиларга қарама-қарши қўймаслиги лозим, бунинг учун нафақат натижага эришганлар, балки ҳаракат қилганларни ҳам эътироф этиш ва бунда айнан қайси жиҳат мақтовга лойиқлигини изоҳлаб ўтиш ўринли.

5. Мақтов шаклидаги рағбатлантиришда шунчаки ўқувчига яхши кўриниш учун мақтамаслик, боланинг табиий сифатлари (бўйи-басти, хушбичим кўриниши ва ҳ.) даги устунликни эътироф предметига айлантирмаслик, айнан бир ҳолат учун икки мартадан ортиқ ижобий муносабат билдирмаслик.

6. Рағбат яхшиси боланинг ўз кўрсаткичларини ўзининг аввалги натижалари билан солиштириб, яхши томонга ўзгариш бўлганини самимий эътироф қилган ҳолда бўлгани афзалроқ, болаларни бир-бирига солиштиришни суистеъмол қилмаган маъқул.

Асосийси, барчанинг кўз ўнгидаги рағбат чинакамига адолатли бўлиши, яъни рағбатга ҳақиқатдан арзийдиган одам, арзийдиган ҳаракатлари билан, яхши маънодаги “чираниш” эвазига эришадиган натижа бўлиши лозимлигини эслатиб ўтириш ҳам ортиқча, деб ўйлаймиз.

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

@Ustoz_kundaligi

7.1k 0 56 1 93

Ustoz Kundaligi

4 Jan, 19:51

Одатда баракасиз ўтган дарсларимни таҳлил қилсам:

Дарсдан аввал «Бисмиллаҳ»ни айтишни унутган бўламан..

@Ustoz_kundaligi

***

«Эътиборли ҳар бир иш «Бисмиллаҳ» билан бошланмас экан, унинг охири кесикдир» (Ҳадисдан).

7.3k 0 73 23 330

Ustoz Kundaligi

3 Jan, 13:51

Яқинини йўқотган ўқувчи ва унинг устози!

Яқин инсон ўлими билан боғлиқ руҳий кечинмалар катталарга нисбатан болаларда узоқ давом этмайди.

Аммо турли ҳаётий вазиятлар тезда битган “ярани” осонгина янгилаши мумкин. Масалан, боғча ёки мактабдаги бирор байрам тадбирига барчанинг онаси келганда, онаси вафот этган боланинг руҳий яраси янгиланиши ҳеч гап эмас.

Шу сабабли бундай болалар билан ишлаётган устоз-мураббийлардан алоҳида ҳушёрлик, психологик зийраклик талаб қилинади.

Яқин инсони вафот этган бола билан ишлашда қуйидаги маслаҳатларни беришимиз мумкин:

1)бола мактабга келгач, ўқитувчи унинг ҳаётидаги фожиадан хабардор эканини билдириб, шу тариқа, болага бефарқ эмаслигини кўрсатиши керак;

2)боланинг бошқа болалар томонидан мазаҳ қилинмаслиги, улар болага тегажонлик қилмаслигига алоҳида эътиборли бўлиш зарур;

3)бола учун мактабда хоҳлаганда ёлғиз қолиш ва йиғлаб олиш учун жой бўлиши, унга катта болалардан бири (иложи борича ўз бошидан шундай фожиани ўтказган болалардан бири) ни бириктириб қўйиш мақсадга мувофиқ;

4)бола билан имконият бўлган пайтда, ундан саволлар берилганда ўлим ҳақида гаплашиш мумкин (бола ўқитувчи билан ҳар қайси ўзини қийнаётган мавзуда эркин суҳбатлашиши мумкинлигини кўриши керак);

5)боланинг агрессив, паришонхотир, яккаланувчан хулқ-атворига сабрли муносабатда бўлиш, ҳайронликни намойиш этмаслик лозим;

6)бола билан мулоқотда жисмоний контактдан унумли фойдаланиш, жавоб беришда самимий бўлиш, вафот этган яқин инсон, унинг яхши кўрган нарсалари ҳақида гапиришга ундаш, “Вақт ўтиб ҳаммасини унутасан”, “Ҳаммаси яхши бўлиб кетади” каби гапларни гапирмаслик лозим;

7)болага йиғлаш уят эмаслигини кўрсатиш (бола билан мулоқотда кўз ёш келса, уни тутиб турмаслик, яширмаслик) керак, таъсирчан воқеа айтиб бериш, вафот этган одам қандай вазиятларда одатда юзига табассум келганини эслаб кўриш, расм дарсларида қандайдир қувончли воқеаларни тасвирлашни таклиф этиш ўринли;

8)боланинг ёлғиз қолган яқин инсони билан алоқада бўлиб туриш керак (бола ўқитувчи ҳамда оиласининг ўртасидаги алоқани ҳис этса, у ўзини янада хавфсизроқ сезади);

9)бола учун оғриқли кунлар (байрамлар, турли тадбирлар ўтказиладиган кунлар) да унга алоҳида эътибор бериш зарур (масалан, онаси вафот этган бола билан байрамларда бувисига совға тайёрлаш мумкин).

Энг муҳими, болани ўраб турган барча катталар ушбу асосий қоидани унутмаслиги шарт: ҳар қандай ҳолатда ҳам болага унинг яхши кўрилишини, унинг кераклигини намоён этиш, инсон ўлимини табиий ҳодиса сифатида қабул қилишга ўргатиш лозим.

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

@Ustoz_kundaligi

7.5k 0 25 11 97

Ustoz Kundaligi

1 Jan, 10:27

Вулқон талантни судраб чиқади!

Вулқон ернинг 150-250 км чуқурлигида ҳосил бўлади.

Келиб чиқиш сабаби — кучли иссиқлик ва босим.

Вулқон отилишини кўплаб одамлар ёмон табиий ҳодиса сифатида тушунади.

Аммо, вулқон отилганида:

Миллиард йиллардан бери ер остида ётган кимберлит ва лампроит жинсларини ер юзига судраб чиқади.

Геологлар бу икки тоғ жинсига — қаттиқ қизиқади. Чунки улардан олмос олинади!

Олмос олиш жараёни осон эмас: дастлаб геологлар кимберлит ва лампроитни излаб топишади. Ишчилар қазиб олишади.

Мутахассислар эса тошларга ишлов бериб, олмосга айлантирадилар.

Ноёб олмос бўлиш етарли эмас. Уни сота олиш ҳам керак. Энди 50-70% муваффақият маркетингга боғлиқ:

2017 йили 284 та Феррари нархига сотилган олмосни мисол қилишимиз мумкин.

Хуллас:

Босим + портлаш + вулқон + мутахассислар меҳнати + маркетинг = қимматбаҳо олмос.

Инсоннинг таланти ҳам шундай кашф этилади. Олмосга ўхшаймиз:

Талант дастлаб ичимизда ётади. Қийин даврлар, кучли босим, руҳий вулқонлар уни сиртимизга олиб чиқади.

«Геолог» — устозлар уни топади ва бизга билдиради.

Талантимиз устида ишлаймиз, янада ривожлантирамиз. Мутахассислардан ёрдам оламиз.

Шунда қадрли, қимматбаҳо кадрга айланамиз.

Бу тарозининг бир палласида.

Иккинчисида эса: ўзингизни сота олиш. Талантингизни кўрсата олиш!

Фикримча, биздан талантлар чиқмаётгани сабаби шу:

1. Меҳнат етишмаяпти.
2. Меҳнат бор - қийинчилик йўқ.
3. Меҳнат + қийинчиликлар бор - устоз йўқ.
4. Меҳнат + қийинчилик + устоз бор - ўзини кўрсата олмайди.

Қиссадан ҳисса:

Босим бўляптими? Руҳан азобланяпсизми? Меҳнат чарчатдими? Қийналяпсизми? Устозлар кўп вазифа юклаяптими?

Сиқилманг. Сиз қимматбаҳо олмосга айланяпсиз!

@Ustoz_kundaligi

10.2k 3 141 13 193

Ustoz Kundaligi

31 Dec 2024, 19:17

Қовун қовундан ранг олади!

Олимпиада ўйинларида хитойлик гимнастикачи Чжоу Яцинь шоҳсуппада кумуш медални қабул қилар экан, бошқа совриндорлар нега медални тишлаб туришганига дастлаб тушунмайди.

Кейин эса ҳайрон боқиб, кўп ўтмай қандайдир болаларча нуноқлик билан ўз медалини тишлаб суратга туша бошлади. (Видеоси изоҳда)

Биров қизнинг соддалиги устидан мийғида кулиб қўйган бўлса, бировга бу ҳаракат эриш туюлди. Яна бир учинчи гуруҳ борки – бизни бу ҳаракат ўйга ундади.

Психология илмидаги бир қатор мумтоз назариялардан биламизки, одам қайсидир хатти-ҳаракатни ўрганиб, ўзлаштириб олган бўлса, ушбу икки усулдан бири унга ёрдам берган бўлиб чиқади:

1. Викар ўрганиш – бирор хатти-ҳаракат кимдир томонидан амалга оширилиб, якунда одам учун қандай самара ва оқибат келтирганини бевосита кўриб, кузатиб туриб ўрганиш.

2. Оперант ўрганиш – бирор хатти-ҳаракатни синов тариқасида мустақил амалга ошириб кўриб, хато бўлса, бошқача йўл тутиб кўриш, самарали бўлса, шу ёндашувни сақлаб қолиш орқали ўрганиш.

Юқорида эсланган “соддадил” спортчи қиз мисолида биз ёрқин равишда викар ўрганиш, яъни кўриб, кузатиб, тақлид, эргашиш ортидан ўрганиш намунасини кўрамиз:

Инсон боласи фақат кичкинтой даврида эмас, катта бўлганда ҳам бу усулда ўрганишни давом эттириши ва айрим ўринларда бундай ўзлаштириш, мутлақо англанмаган ҳолда рўй бериши, яъни ўзбекча айтганда “қовун қовундан рангни” ортиқча ўйланмай, автоматик кўчириб олиши мумкин экан.

Бундай мисолларда бола тарбияси учун масъул ота-она ва устозларга кучли эслатма бор. Бу борада фикримиз индаллоси австриялик иқтисодчи олим Карл Менингернинг бир ҳикматида аниқ ифодаланган:

“Ўқитувчининг кимлиги, нимани ўқитаётганидан кўра муҳимроқдир”.

P.S. Фарзандларим ораси 2,5 ёш. Қизимни акасига “ака” деб мурожаат қилишга ҳеч ўргата олмаяпмиз. Яхшилаб ўзимизни тафтиш қилиб қарасам, қизимга “Мана буни ... (исм) га бериб юбор”, “... (Исм) ни менга чақириб бер”, деб ҳечам “Мана буни аканг (исм) га бериб юбор”, “Аканг (Исм) ни менга чақириб бер”, демас эканмиз...

Устоз кундалиги жамоаси (психол. ф. д. П.С. Эргашев илмий таҳрири остида)

@Ustoz_kundaligi

6.5k 0 28 3 128

Ustoz Kundaligi

30 Dec 2024, 18:08

Кичкина шаҳзода

"Кичкина Шаҳзода" асарини абитуриентлик вақтимда тестга тайёрланиш учун ўқигандим.

Бугун маза қилиб қайта ўқиб чиқдим. Фалсафий қисмини энди тушундим.

Асарнинг мен учун энг «ширали» бўлган иқтибосларини улашигим келди:

1. — Биласанми, саҳро нима учун яхши? — деди у. — Чунки унинг бағрида, кўз илғамас аллақаерларда булоқлар яширинган бўлади…

— Ҳаа, — дедим оҳиста. — Юлдузми, уйми, саҳроми, нимаики бўлмасин, ундаги энг гўзал нарса, кўзга кўринмайдиган нарсадир… Энг асосий нарсани кўз илғамайди, у сийратда, ботинда пинҳон…

2. Одамлар бир ҳақиқатни унутди, – деди Тулки, – аммо ҳеч қачон ёдингдан чиқарма: кимники қўлга ўргатган бўлсанг, унинг тақдирига ҳамиша жавобгарсан.

3. Аввалига барча катталар бола эди, кўпчилиги буни эслай олмайди;

4. Сен танада эмас, ҳаракатларингда яшайсан. Сен – бу сенинг ҳаракатларинг. Бошқа сен йўқ;

5. Катталар ҳеч қачон бирор нарсани ўзларича тушуна олмайдилар. Уларга ҳадеб ҳижжалаб тушунтириб беравериш эса охир-оқибат болаларнинг ҳам жонига тегиб кетади.

6. Мабодо катталарга: “Мен қизғиш ғиштли бир чиройли уйни кўрдим, деразасида ёронгул очилиб турибди, томида каптари бор”, — деб айтсангиз, улар бу иморатни сира ҳам кўз ўнгларига келтира олмайдилар. Уларга: “Мен юз минг франкли уйни кўрдим”, — деб айтиш лозим — шунда улар: “Ана гўзаллигу мана гўзаллик!”, дея хитоб қиладилар…

7. Дўстим қўзичоғи билан бирга мени тарк этганидан буён орадан олти йил ўтди. Уни унутиб юбормаслик учун ҳам у ҳақда сўйламоқчиман. Чунки дунёда дўстларни унутиб юборишдан ҳам қайғулироқ нарса йўқ. Ахир дўст бўлиш ҳар кимга ҳам насиб этавермайдида. Қолаверса, мен ёруғ оламда рақамдан бошқа нарсага қизиқмайдиган катталарга ўхшаб қолишни сира-сира истамайман.

8. — Бир сафар мен бир кунда қирқ уч марта қуёш ботишини томоша қилганман!

Орадан сал ўтгач, хиёл андуҳ билан яна шундай дединг:

— Биласанми… баъзан юрагинг нимадандир ғуссага тўлиб кетганда, ботаётган қуёшга бирпас термулиб ўтирсанг борми…

— Демак, ғурубни қирқ уч марта томоша қилган кунинг жудаям хафа бўлган экансанда?

Аммо Кичкина шаҳзода бунга жавобан индамади.

9. — Одамлар қаёқда, одамлар? — деб тағин сўради Кичкина шаҳзода. — Саҳрода ҳарқалай ўзингни ёлғиз сезаркансан киши.

— Одамлар орасида ҳам ёлғиз сезаверасан, — деб қўйди илон.

10. — Мен дўст излаб юрибман. Хўш, “қўлга ўргатиш” дегани нима?
— Бу аллақачонлар унут бўлиб кетган тушунча, — деб тушунтирди Тулки. — Бу дегани — ришталарни боғламоқ демакдир.
— Ришта боғламоқ?
— Худди шундай, — деди Тулки. — Ҳозир сен мен учун дунёдаги ўзингга ўхшаган юз минг боланинг бирисан, холос. Ҳозирча сен менга керак эмассан. Мен ҳам сенга ҳозир дунёдаги юз минглаб тулкининг бириман, холос. Аммо бордию сен мени қўлга ўргатсанг, иккимиз бир-биримизга керак бўлиб қоламиз. Сен мен учун дунёдаги ягона одамга айланасан. Мен ҳам сенинг учун дунёдаги ягонага айланаман…

11. — Яхшиси, ҳар куни бир пайтда кела қолгин, — деб илтимос қилди Тулки. — Масалан, агар соат тўртда келадиган бўлсанг, мен соат учдан ўзимни бахтиёр ҳис қила бошлайман. Муддат яқинлашган сари бу қувонч орта боради. Соат тўртда эса юрагим ҳаяжонга тўлиб, шодумонлик билан тепа бошлайди. Ана шундагина мен бахт-саодатнинг қадрини сезаман. бордию, сен ҳар куни ҳар хил вақтда келадиган бўлсанг, мени бу бахтиёрлик туйғусидан маҳрум қиласан…

12. — Сенинг сайёрангда, — деди Кичкина шаҳзода, — одамлар бир чаманзорда беш мингта гул ўстирар экану, излаганини тополмас экан…
— Тополмайди, — деб маъқулладим мен.
— Ҳолбуки, улар излаган нарсани бир дона гулдан, бир қултум сувдан ҳам топиш мумкин.
— Тўғри айтасан, — деб тасдиқладим яна.
Кичкина шаҳзода тағин ўйга чўмди:
— Афсуски, кўзлар басир, кўнгил кўзи билан излаш лозим.

@Ustoz_kundaligi

7.1k 0 64 19 127

Ustoz Kundaligi

30 Dec 2024, 10:26

Жамоа кучи

Ҳар бир мавжудотга тирик қолиши учун ўзига хос куч берилган:

Тошбақага — зирҳ;
Катта илонга — бўғиш қобилияти;
Кичик илонга — заҳар;
Арига — чақиш;
Чумолига — кичик ҳажм;
Пашшага — тезлик;
Тулкига — айёрлик.
Мисоллар кўп.

"Инсонга эса ақл берилган" демоқчисиз-а, Моҳир?
Буни ёш бола ҳам билади!

Ҳа, тўғри топдингиз. Лекин мен иккинчи неъмат ҳақида гапирмоқчиман:

Жамоага бирлашиш — ижтимоийлашув.

Инсон қанчалик ақлли мавжудот бўлмасин, қуруқ ақлнинг ўзи билан ютолмайди.

Қадимда одамларнинг ҳайвонлар устидан ғалаба қозонишининг асосий сабаби фақат ақл эмас, балки ўша ақлини бирлаштирган жамоа эди.

Табиатда куч омон қолишнинг асосий мезони бўлса, инсон учун бу — бирлик ва ҳамкорлик.

Ақлига ортиқча ишониб, ажралганларни — айиқ, бўлинганларни — бўри ейди.

Ҳайвонлар устидан бирлашган ақл билан ғалаба қозонганимиздек, ҳозирги душманимиз — нафс ва шайтон устидан ҳам фақат бирлашиш орқали ғалаба қозонамиз.

Шайтон эса буни яхши билади. Шу сабабдан у одамлар орасига фитна солади. Оилаларни бузган шайтонваччаларнинг мақталиши ҳам бежиз эмас. Бу — бирлигимизни йўқ қилишга қаратилган ҳаракат.

Бу қоида ўқувчиларда ҳам амал қилади.

Нега айрим аълочи ўқувчилар бой бўлолмайди, баъзи «иккичи» ўқувчилар эса муваффақиятга эришади?

Асосий сабаб шуки, аълочи ўз ақлига ҳаддан ташқари ишонади ва ҳаммасини ўзи бажаришга интилади. Кибри ҳамкорликдан тўсади. Бир масала устида ойлаб ўтиради. Ривожланиши секинлашади.

«Иккичи» эса ўз имкониятлари чекланганини тан олиб, бошқалар билан ҳамкорлик қилади. У ишни ўз эгаларига топширади. Муаммоларини тез ҳал этади. Олдинга илдамлайди.

Хулоса шуки, инсонга берилган энг катта неъмат фақат ақл эмас, балки жамоа кучидир.

Шундай экан:

Ўзингизга ортиқча ишонманг. Ажралманг. Бирлашинг!

Ёлғиз одам тез югуради, жамоа эса узоққа боради!

@Ustoz_kundaligi

7.1k 1 88 6 119

Ustoz Kundaligi

29 Dec 2024, 13:57

"Ҳали ҳаммаси олдинда!" эмас

Спорт бошлаш учун қулай вақт излаяпсанми?

— У вақт ҳеч қачон келмайди.

Китоб ўқиш учун бўш вақт бўлишини кутяпсанми?

— У вақт ҳеч қачон бўлмайди.

Ибодат қилиш учун мос шароит излаяпсанми?

— У шароит ҳеч қачон бўлмайди.

Ишларинг битганида, яқинларингга вақт ажратмоқчимисан?

— Ишларинг ҳеч қачон тугамайди.

Лойиҳа бошлаш учун идеал шароит кутяпсанми?

— Бу шароит ҳеч қачон бўлмайди.

Тил ўрганиш учун мукаммал пайт қидиряпсанми?

— Бу пайт ҳеч қачон бўлмайди.

Хуллас

Яхши кунлар олдинда!

Яхши кунлар йўқ!
Идеал вақт йўқ!
Қулай пайт йўқ!

Сенинг бугун кунинг.
Кунинг бугун сенинг.
Бугун сенинг кунинг!

@Ustoz_kundaligi

7.6k 2 127 15 234

Ustoz Kundaligi

28 Dec 2024, 20:05

Шайтоний энергия

Дарсим муваффақиятсиз ўтди. Болаларга бақирдим.

Оилам билан кичик нарса устида жанжаллашдим.

Китоб ўқигим келмаяпти. Кайфиятим йўқ.

Ҳар ой камида бир марта касал бўляпман.

Тўртала вазиятни таҳлил қидим. Умумийликни топдим:

Энергиясизлик!

Энергия бўлмаса — дарс, ривожланиш, кайфият, соғлиқ, муносабат, хуллас ҳаммасига путур етади.

Машина ёқилғиси тугаса — у юрмайди.

Инсон энергияси тугаса — шайтоний энергия эгаллайди:

Ўзидан салбий ифор таратади. Ҳаётингизни ўз «ватани» — жаҳаннамга айлантиради.

Mуваффақиятли инсонлар энергия ҳақида тинимсиз гапиришини тушун етдим.

Энди ечимга ўтамиз.

Энергиянинг асосий манбаси: тўғри овқатланиш, сифатли уйқу, жисмоний фаоллик (спорт).

Тўғри овқатланиш, уйқу бўйича 2 йилдан бери курашаман.

Аммо давомий спорт билан шуғулланиш панд беряпти:

Об-ҳаво, вақт, соғлиқ — хуллас баҳоналарим кўп.

Бу кетиш бўлмайди.

Соғлиқ ва энергиясиз нафақат ўзимга, балки бутун яқинларимга зиён беришдан чарчадим..

Янги йилдан челленж бошламоқчиман:

Ҳар куни эрталаб ярим соат шуғулланишни мақсад қилдим.

Давомий бўлиши учун — ўзимга ҳамроҳлар қидиряпман. Жамоа тузмоқчиман. Бир-биримизни тергаш учун.

Жамоада кимда-ким шуғулланмаса, алоқага чиқаман, маломат қиламан.

Агар сиз ҳам давомий шуғулланиш истагида жамоага қўшилмоқчи бўлсангиз алоқага чиқинг: @light_upon_light2

6.4k 0 53 20 120

Ustoz Kundaligi

28 Dec 2024, 16:59

@Ustoz_kundaligi каналида йил сарҳисоби:

• 494 та пост чиқибди;

• 2,3 миллион марта кўрилибди;

• 41,3 минг реакция;

• 6 мингта изоҳ қолдирилган;

• 24,2 минг марта постлар улашилган.

Энг машҳур постимни 33,2 минг одам ўқиган, 809 марта улашилган:

2 ой ишсиз юрдим

Шу йил давомида каналим кимгадир озгина манфаат келтирган бўлса — бекор яшамабман.

8066 та обуначилар, мен билан биргалигингиздан хурсандман!

2025-йилда каналда янада савияли, фойдали постлар чиқади, иншаАллоҳ. Дуо қилинг. Қўллаб қувватланг, азизлар!

Ҳаммага раҳмат!

@Ustoz_kundaligi

5.9k 0 6 19 226

Ustoz Kundaligi

27 Dec 2024, 07:38

Хатолар муҳокамаси

Йил якунидаги дарсимда баъзи синфларим билан бир эксперимент ўтказдик. (Аввал изландим, маъқуллангани учун синаб кўрдим)

Яъни, хоҳловчиларни навбатма-навбат бутун синф ўзи сезган ёмон одатларини ёки характеридаги салбий камчиликларини айтиш.

Шартлар: Иштирокчилар хафа бўлмаслиги, хафа бўлиш эҳтимоли борларга буни қилмаслик. Айтилган камчиликларни ёзиб олиш ва ростдан ҳам бор деб ўйлаганларини ўзгартириш.

Фақат аввал бунинг фойдалари синфга тўлиқ тушунтириб бера олинса иштирокчилар яна ҳам кўпаяди.

Ўзимдан бошладик. Ўқувчиларим 6-7 та хато ва камчиликларимни айтишди. Орасида ўзим сезиб юрганларим ҳам бор. Ундан ташқари ўйлаб ҳам кўрмаганларим аммо ўзгартиришга арзийдиганлари ҳам бор экан.

Қолганлари эса уларнинг фойдалари учун эканлиги ва ҳозирча муқобили йўқ бўлганлиги учун ўзгартиш имконсиз эканлигини тушунтирдим.

Кейин ўқувчиларни навбати келди. Синфдошлари бераётган фикрларни эшитувчига аниқроқ тушунтириб турдим. Орасида ўзим ҳам айтдим. Қизиғи камчиликларини эшитган ҳеч ким хафа бўлмади.

Ўзиникига қизиқувчилар деярли бутун синф бўлди. Бу яхши. Эшитишга розилиги ўзгаришга мойиллиги борлигини билдиради.

Ўз камчиликларини ҳамма тасдиқлади. Ўзгариши кераклигини айтди. Маслаҳатлар сўрашди. Ажойиб! Энди амал қилишса бас.

Шунда ўйлаб қолдим: “Биз камчиликларимизни эшита олмайдиган эмас, камчиликларни айтиш йўлларини билмайдиган одамлар эканмиз”ми деб.

Фойдалари:

1. Синф аҳиллашади. Умумий хатолар тўғриланса муносабатлар мустаҳкамланади.

2. Ортдан гапириш одати камайиб юзма-юз гаплаша олиш характери шаклланади

3. Кўпчиликнинг қўлида келмайдиган муҳим хислат: хатоларни тан олиш кўникмаси шаклланади.

4. Хатоларингизни тўғирлаганингиз сари фанингиз ўрганувчилар сони ошиб бораверади. Тўғирлаш эшитишдан бошланади.

5. Ортингиздан қилинган ўринли танқид сизни обрўсизлантирса, ўзингизга айтилганлари сизни ўстиради. Танлайверинг.

Пост муаллифи: @javokhir_toshpulatov

6.1k 0 48 14 109

Энергетические итоги 2024 Uz

Чистая Энергия ӏ Sof Energiya

Сливочное масло из воздуха⁉️

Ustoz Kundaligi

Kanal geosi va tili

Toifa

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

Ustoz Kundaligi

8 048

Kanalda mashhur

Sayt tili

Энергетические итоги 2024 Uz

Чистая Энергия ӏ Sof Energiya

Сливочное масло из воздуха⁉️

Ustoz Kundaligi

Kanal geosi va tili

Toifa

8 048

Kanalda mashhur