Psixosfera

Har qancha to‘g‘ri yashashga urinayotgan taqdiringda ham insta "psixologlar" nazdida baribir noto‘g‘ri yashayotgan bo‘laverasan)

Barak Obama, J.K. Rouling va Eynshteynda qanday umumiylik bor?

"Sokinlik – Introvertlarning kuchi" kitobi muallifi Syuzan Keynning aytishicha, ularning barchasi introvertlardir.
Syuzan ko‘pchilik odamlar introvertlarni ekstrovertlarga qaraganda o‘ziga ishonchsiz va kam muloqotga kirishadi deb o‘ylashini ta’kidlaydi. Aslida esa, ularning o‘ziga ishonchi ekstrovertlarnikidan kam emas. Shunchaki ularga gapirishdan, biror ishni amalga oshirishdan oldin yaxshilab o‘ylab olishlariga vaqt kerak bo‘ladi. Ular ijtimoiylashgan bo‘lsalar-da, notanish odamlarga to‘la shovqin-suronli ziyofatlardan ko‘ra yaqin do‘stlari yoki oilasi bilan bo‘lishni ma’qul ko‘radilar. Yolg‘iz vaqt o‘tkazishdan zavq oladilar.

"Sokinlik" kitobiga ko‘ra, dunyo aholisining 1/3 qismi yoki yarmi introvertlardir. Biroq, g‘arb dunyosi hozirgi iste‘molchilik madaniyati avj olgan davrda ekstrovertlarni afzal ko‘radi. Ayniqsa, AQShda ko‘plab maktablar, universitetlar va ish joylari introvertlarga qaraganda ekstrovertlarga ko‘proq e’tibor qaratadi.

Masalan, Garvard universitetida talabaning 50% bahosi uning sinfda yaxshi nutq qila olishiga asoslangan. Ish e’lonlarida ham ko‘pincha "so‘zamonlik qobiliyati"ga ega bo‘lgan odamlar talab qilinadi. Natijada, introvertlar ekstrovertlardek harakat qilishni o‘rganishga, moslashishga majbur bo‘ladi.

Lekin aslida, eng yangi va g‘ayrioddiy g‘oyalar ko‘pincha introvertlardan kelib chiqadi. Bu introvertlar ekstrovertlarga qaraganda tug‘ma ijodkor bo‘lganliklari uchun emas, balki ular yolg‘iz qolib, g‘oyalar yaratish yoki muammolarni hal qilish uchun ko‘proq vaqt ajratishni afzal ko‘rishlari tufaylidir.

Eynshteyn o‘zi haqida shunday degan edi: "Men aslida unchalik aqlli emasman, shunchaki muammolarim ustida yolg‘iz va uzoqroq ishlayman."

Agar bir introvert siz bilan ko‘p muloqot qilayotgan bo‘lsa, bu shuni anglatadiki, siz u uchun xavfsiz va ishonchli odamsiz. Introvertlar uchun ishonch hamma narsani anglatadi.
#tarjima
☕️@psycho_sphere

Ziyoli oilada tug‘ilib o‘sganman deya olmayman. Uyimizda o‘qish uchun qator adabiyotlar bo‘lmagan.
Ammo dadam ishdan kelganlarida doim birgalashib krossvord yechardik, uyimizdagi Darakchi, Sug‘diyona gazetalarini qoldirmay qayta-qayta o‘qib chiqardim. Kitob sotib olish mumkinligi yoki dunyoda kitoblar xazinasi borligi xayolimni chetiga ham kelmagan negadir) Xuddiki uyimizda Rey Bredberining "Farengeyt"idagi muhit hukm surgandek, hamma kitobdan uzoq edi.

Rus bog‘cha, rus maktabda o‘qiganimgami, darsliklardagi Pushkin butun jahondek ko‘rinardi, go‘yo ulardan boshqa yozuvchi, shoir yo‘qdek edi.

Orada o‘zbek maktabiga o‘tdim. G‘.G‘ulomning "Shum bola"si borligini bildim, ammo u ham darsliklarda to‘liq holatda berilmagan edi.

Hozir kitobxonlar orasida o‘zbek adabiyotining yorqin asarlari tanqid, tahlil qilinganida, ularning deyarli hech biri haqida tuzukroq ma‘lumotga ega emasligim menda kichik aybdorlik hissini uyg‘otadi.

O‘zim keyinroq sotib olib o‘qishni boshlaganim esa negadir jahon adabiyotlaridan boshlandi. Shu sabab o‘zbek yozuvchilari endi jalb qilishi qiyin yoki imkonsizdek degan tasavvur shakllanib qolgandi. (O‘tkir Hoshimov va bir-ikki yozuvchilarga ko‘z yugurtirib)

Yaqinda bir kitob blogida Abdulla Qodiriy qalamiga mansub "O‘tkan kunlar" ning qahramonlarini dramatizatsiyalashtirib, keskin tanqidiy yondashganiga ko‘zim tushdi. Asarning kinosini ko‘rganimda bu qadar daqiq nuqtalari balki ko‘zimga ko‘rinmagandir degan qiziqishda kitobning pdf shaklini topib o‘qishni boshladim. (Hilol eBook da)
Va yuqorida kelib qolgan noo‘rin fikrlarimga shu zahoti nuqta qo‘yildi.

Hali yarmiga ham yetmadim, ammo ta‘siri shu qadar kuchli bo‘lyaptiki, keraksizdek tuyulsada, bu postni yozishga qaror qildim hatto.

To‘g‘ri, asar murakkab emas, xalqchil, sodda yozilgan. Ammo u shedevr! U yerdagi muhit uning ichida kitob bilan yashab o‘tilishiga arziydi. So‘zlarning mubolag‘asiz shu bilan birga joziba bilan yetkazilganligi kishini bee‘tibor qoldirolmaydi.

Jumladan, har bir personajdan olinadigan saboqlar bor. Ehtirom va lutf ila muomala esa tahsinga sazovor:

"– Саломат бўлингиз, шуни ҳам сиздан сўрайин: ўлтуришка бегона кишилар ҳам айтилса мумкинми, озор чекмасмисиз? Чақирилғанда ҳам ўзимизга яқин ва аҳл кишилар бўлур, масалан.."

deya chaqirilayotgan mehmondan izn so‘rab, oldidan o‘tilishi madaniyatning cho‘qqisini ko‘rsatadi..

Balki kitobni tugatganimda bu fikrlar yana sayqallanar. Ammo aniqki, tugal bo‘lganida birgalikda tahlil qilamiz shu yerda yana, nasib. 🫶

🔘Sadist va narsist psixopatlar — o‘z qo‘l ostida deb bilgan kishilarning hatti-xarakatlari, hodisotlari ularning nazoratidan tashqariga chiqib ketayotganidan vahimaga tushadilar va buni qarshisidagiga bosim, zulm o‘tkazish bilan iziga solishga urinadi.

🔘Narsist psixopatlarda bu holat ularning ulug‘vorlik hissiga tahdid solishi bilan unga havf tug‘dirsa, sadistlar esa boshqani azoblab rohatlanish imkoni tug‘ilganidan unumli foydalanadi va dominantlikni qayta tiklamoqchi bo‘ladi.

📕Har qanday yoki duch kelgan kitobni o‘qiyverish miyadagi keraksiz informatsiyani ko‘payishiga xizmat qiladi xolos. Eng qiziqqan savollar ortidan kelgan kitob va maqolalargina kishini aqlan va ma‘nan o‘stirishi mumkin. Chunki savollar insonning o‘ziga xos qiziqish va ehtiyojlaridan kelib chiqadi va unga javob bo‘la oluvchi kitoblar esa intellektual va ma‘naviy bo‘shliqni to‘ldirib, egasini yuksaltiradi.

Nega psixologiya?

😩Ko‘chada ketayotib kishilarning kiyimi, tashqi ko‘rinishidan ko‘ra yuz-ifodasidagi belgilar, ichidan nima hislar o‘tayotgani, hayotida qanday muammolar borligi, ayni paytda xursand yoki hafa bo‘lsa aynan nimalar bunga sabab bo‘lganiga qiziqsang;

😖Xonaga go‘zal bir qiz kirib kelganida hamma unga mahliyo bo‘lib tursa-yu, sen unga mahliyo bo‘layotganlarning reaksiyasini kuzatsang;

😣Eshitishni sevsang, kuzatishni bilsang, ayblamay tushuna olsang, o‘rganish bir umrlik yo‘ling bo‘lsa;

😫Har qanday vaziyatda ham eski qarashlarlaringni – hatto ba‘zida butun umr to‘g‘ri deb o‘ylab yashab kelgan fikrlaringni o‘zgartirishdan qochmasang

Unda bu yo‘l seniki 🫶

☕️@psycho_sphere

Nazarimda, bizda katta ko‘pchilik o‘zlarini faqat tashqi faoliyat: ish, jamoaviy uchrashuvlar va hokazo bandlik niqoblari ostida ruhiy tiklanishning eng muhim — yolg‘izlanib turish ehtiyojiga imkon bermayotgandek tuyulaveradi..