Saʼd ibn Abu Vaqqos jome masjidi

Жаҳрий ва махфий намозлар, махфийлик даражаси

❓Савол: Намоздаги махфийлик ёки овоз чиқариб ўқиш тўғрисида: беш вақт намозда фарз намозлари энг ками ўзи эшитадиган даражада ўқиладими?

📩Жавоб: Қироат намознинг рукнларидан бўлиб, қайси намозларда қироат жаҳрий қилинади ва қайси намозларда махфий қилинади ҳамда уларнинг даражаси қай йўсинда буни билиб олишимиз керак.
“Мухтасарул виқоя” китобида бу мавзуда бундай дейилади:
“Имом жума ва икки ҳайит намозларида, шунингдек, бомдод намозида, шом ва хуфтон намозларининг аввалги икки ракатида овоз чиқариб қироат қилади. Намозни вақтида адо қилса ҳам, қазо қилса ҳам. Бошқаларида овоз чиқариб қироат қилмайди”.
Яъни имом пешин ва аср намозларида, шом намозининг учинчи ракатида ва хуфтон намозининг кейинги икки ракатида овозини чиқармай қироат қилади.
“Ёлғиз намоз ўқувчи намозни вақтида адо этса, жаҳрий ёки махфий ўқишда ихтиёрли. Ёлғиз ўқувчи қазо намозини ўқиса, махфий қироат қилиши вожибдир (“Захира” ва “Қозихон” китобларида ёлғиз намози ўқувчи қазо намозини ўқиганда ҳам жаҳрий ва махфий ўқишда ихтиёрли бўлиши саҳиҳ кўрилган).
“Овоз чиқариб қироат қилишнинг энг паст даражаси ўзидан бошқага эшиттиришдир. Махфий ўқишнинг энг паст даражаси ўзи эшитадиган даражада бўлишидир”.
Ўзидан бошқа эшитмайдиган даражадаги қироатни “овоз чиқариб қироат қилиш” деб бўлмайди. Демак, овоз чиқариш лозим бўлган қироатда ақалли ўзига энг яқин турган киши эшитиши лозим экан.
Махфий қироат намозхоннинг ўзи эшитадиган даражада бўлмаса, қироат дуруст бўлмайди. Валлоҳу аълам.

“Фатволар тўплами”дан.
@mehrob_uz

Қасамнинг каффорати

❓ Савол: Қасамнинг каффоратини тушунтириб берсангиз.

📩 Жавоб: Аслида қасам ичган одам қасамига содиқ қолиши лозим. Агар қасамида турмаса, қасамхўр бўлади ва гуноҳ содир этган ҳисобланиб, каффорат бериши вожиб бўлади. Қасамни бузган киши хоҳласа, ўн кишини таомлантиради, хоҳласа, уларни кийим билан таъминлайди. Бунда камида шим ва кўйлак каби кийимлар бўлиши керак. Агар бу икки ишдан бирортасига қодир бўлмаса, уч кун кетма-кет рўза тутади. Қасамни бузмасдан туриб каффорат тўланмайди.

Қасамнинг каффорати ҳақида Қуръони каримда бундай дейилади:
“Бунинг каффорати (жаримаси) – оилангизни озиқлантириш учун лозим таомларнинг ўртача миқдорида ўнта мискинга таом бериш ёки уларнинг кийимлари ёхуд бир қулни озод қилишдир. Кимки (буларни) топа олмаса, уч кун рўза тутиши (мумкин). Ана шу ичган (ва бузган) қасамларингизнинг каффоратидир. Қасамларингизни асрангиз! Аллоҳ сизларга Ўз оятларини шундай баён қилади, токи шукр қилгайсиз” (Моида сураси, 89-оят).

Агар киши ўз ота-онасига гапирмаслиги каби гуноҳ ишни қилишга қасам ичган бўлса, қасамини бузиб, каффорат тўлаши лозим бўлади.

Абу Ҳурайра розийаллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Набий соллаллоҳу алайҳи ва саллам: “Ким бир ишга қасам ичса-ю, кейин ундан бошқаси яхшироқ эканини билса, ичган қасамига каффорот тўласин-да ўша яхшироқ ишни қилсин”, деганлар» (Имом Аҳмад, Имом Муслим ва Имом Термизий ривоят қилган).

Бу ҳукмларда қасамни билиб туриб бузган ҳам, мажбурий бузган ҳам, унутиб бузган ҳам баробардир (“Ал-Муҳтор”, “Фатҳу бобил иная”). Валлоҳу аълам!

“Фатволар тўплами”дан.
@mehrob_uz

Тилла тиш қўйдириш жоизми?

❓Савол: Мусулмон киши тилла ёки кумуш тиш қўйдириши мумкинми?

📩 Жавоб: “Мўътабар тўрт мазҳаб фуқаҳолари ҳам зарурат бўлганда тилла ва кумушдан тиш қўйдириш ёки қимирлаб қолган тишни мустаҳкамлашни жоиз деб билганлар” (“Қувайт Фиқҳ энциклопедияси”).

Кумуш тиш қўйиш дурустлигига мужтаҳид имомларимиз иттифоқ қилишган. Тилла тиш борасида Имом Аъзамдан икки хил (яъни дуруст ва дуруст эмас, деган) ривоят келган (Имом Таҳовий, “Мушкилул осор”).

Имом Ҳоким “Мунтақо” китобида бундай дейди: “Агар бир кишининг тиши қимирлаб қолса ва уни тилла ёки кумуш билан мустаҳкамлаб қўйса, Имом Абу Ҳанифа ва Имом Абу Юсуф наздида зарари йўқ” (“Фатавои ҳиндия”).

“Имом Муҳаммад қимирлаб қолган тишни тилла ёки кумуш билан мустаҳкамлашни жоиз кўрган” (“Раддул муҳтор”).

Бу масаланинг ечими борасида мазҳаб ичидаги мужтаҳид даражасига етган олим Имом Кархий, тишларни тилла билан қотириб қўйишни жоиз деб билган (“Бадоеъус саноеъ”).

Машҳур олим Зафар Аҳмад Усмоний бундай дейди: “Тилла тиш қўйишнинг жоизлиги биз моил бўлган ишдир. Имоми Аъзам ҳақида, (иккинчи сўзларида) шу фикрга қайтганлар, деб биламиз”.

Қолаверса, салафи солиҳлардан Кўфа амири Муғийра, Ҳасан Басрий, Мусо ибн Талҳа, Басра қозиси Абдуллоҳ ибн Ҳасан, Абу Ҳамза, Абу Навфал, Язид Ришк раҳматуллоҳи алайҳим ва бошқаларнинг тилла тиш қўйдирганлари ва тишга тилла қоплаганлари ҳақидаги ривоятлар бор (“Эълоус сунан”).

Демак, зарурат бўлганда (яъни фақат зийнат учун эмас, балки тишлар касалланганда) эркаклар ҳам тилладан тиш қўйдириши мумкин.

Тишлар қопланганда остига сув тегмай қолади, деган эътирозга олимлар: “Тишларнинг усти қопланиши “жабира” (жароҳат устига боғланган латта) ҳукмида бўлади ва остига сув тегмаса, зарари йўқ. Киши қоплама тиш қўйдираётган пайтда таҳоратли бўлса, ҳар хил шубҳа ва мулоҳазаларга ўрин қолмайди”, деб жавоб берадилар. Таҳорат ва ғуслда қоплама тишнинг усти ювилса, остини ювгандек бўлади. Валлоҳу аълам.

“Фатволар тўплами”дан.
@mehrob_uz

Бир куни аэропортда араб меҳмонларни кутиб олдим. Аэропортдан машинада меҳмонхона тараф йўл олдик. Араб шайх тўсатдан йўлакларни супураётган аёлларни кўриб:
- Булар кимлар? - деб савол бериб қолди. Мен аҳамият бермасдан:
- Ҳа, шу кўча супурувчилари, -  дедим. Шайх ҳўнграб йиғлаб юборди:
- Наҳот, биз мусулмонлар оналаримизни шу ҳолатга солиб қўйган бўлсак?! Ўз оналарини кўча супурувчилари қилиб қўйган қавм қайдан нажот топсин?!

Унинг йиғлаганини кўриб мен терлаб кетдим, шунча вақт ўша аёлларга аҳамият бермаган эканман...

БИЗГА ҚЎШИЛИНГ

✍🏼 @HAYOTIMSAN 👈🏼