Depressiyadagi odamga qaysi gaplarni aytmaslik kerak?
Yaqinlarimizdan biri depressiyaga chalinganida, o‘zimizni xotirjam his qilolmasligimiz tabiiy. Bu holatga qarab turolmaganimiz uchun yoki rahmimiz kelganidan ovutish maqsadida nimadir deyishga harakat qilamiz. Ammo, birgina ehtiyotsizlik bilan aytilgan gap vaziyatni yana-da og‘irlashtirishi mumkin. Shuning uchun qaysi gaplarni depressiyadagi odamga aytmaslik kerakligini bilib olaylik:
• Bu – o‘tkinchi. Ertaga hammasi yaxshi bo‘lib ketadi!
Depressiya – o‘zidan o‘zi o‘tib ketadigan kasallik emas. Yomon kayfiyatni, ma’lum muddat davom etuvchi tushkunlikni mazali ovqat yoki do‘stlar yordamida yengishimiz mumkin, balki yaxshi havo ham yordam berar. Depressiyani esa kompleks davolash kerak. Ertaga yaxshi bo‘lib ketishi haqidagi gaplar – birinchidan, depressiyadagi odamga erish tuyuladi, ikkinchidan esa, bu gap vaziyatga real yechim bo‘lolmaydi. Depressiyaning sabablari aniqlanib, tizimli choralar bilan davolash ishlarini olib borish kerak.
• Hayot – adolatsiz, bunga tayyor bo‘lish kerak.
Bunday gap bilan odamni dardlarini kamaytira olmaysiz. Shundog‘am, depressiyadagi odamga o‘z hayoti qorong‘u, muammolarga to‘la ko‘rinib turgan chog‘da, hayotni jirkanch ekanligini aytish yashashga bo‘lgan ishtiyoqni butunlay so‘ndirib yuborishi aniq.
• Menda ham shunday muammolar bo‘lgan.
Hammada depressiya har xil kechadi. Depressiyadagi odamlarning muammolari har xil bo‘ladi. Garchi boshingizdan o‘tkazgan voqealar o‘xshash bo‘lsa ham, boshqa bir odamning kechinmalarini to‘laligicha his qilish imkonsiz.
Do‘stiga yordam berish istagida o‘zini boshidan o‘tkazganlarni aytib berishga shoshiluvchilar depressiyadagi odamni nima his qilayotganini bilmasligi va o‘z muammolarini aytib charchatib qo‘yishi mumkin. O‘zingiz haqingizda gapirishdan ko‘ra, do‘stingiz yo yaqingizdan nimalarni his qilayotganini so‘rang. Shunda uni yaxshiroq tushunishga real qadam qo‘ygan bo‘lasiz.
• Faqat o‘zingni o‘ylaysan.
Depressiyadagi odam ko‘pincha atrofdagilar ko‘z o‘ngida xudbinday ko‘rinadi, u ruhiyatida nimalar bo‘layotganini anglashga harakat qilib, ongsiz ravishda tashqi olamdan chetlashadi, “yopilib” oladi. Bu paytda norozilik bildirish kerak emas, tanqid vaziyatni battar og‘irlashtirishi mumkin. Depressiya odamning bor kuchini tortib oladi. Yotoqdan turish, yuvinish, ovqatlanish kabi oddiy ishlar ham katta kuch talab qiladi. Depressiyadagi kishining muloqotga yoki yordam uchun rahmat aytishga holi bo‘lmasligi mumkin. U sizning yordamingizni qadrlaydi, ammo boshqa paytlardagi kabi munosib javob, minnatdorchilik bildirolmaydi. Shunga tayyor bo‘ling va yordam berishni istasangiz, minnatsiz qiling.
• Afrikadagi bolalar esa sendan ham yomonroq ahvolda!
Yaqiningizga rahmingiz kelsin, hozir shundog‘am uning ahvoli yomon. Boshqalarning ahvoli yana-da yomon ekanligini bilishdan kasallik o‘tib ketmaydi – aksincha battar yomonlashadi. Depressiyadagi odamda salbiy o‘ylar va hislar ko‘p bo‘ladi, ularni ko‘tarib yurishning o‘zi osonmas. Boshqa og‘ir ahvoldagi odamlar oldida o‘zini aybdor his qilish yoki o‘zining noshukrligi uchun qiynalish depressiyadagi odamga ortiqchalik qiladi.
• Seni muammolaring menda bo‘lsa edi!
Ko‘pincha bunday ta’nadan keyin odam o‘zining og‘ir hayoti haqida kamida yarim soatlik hikoyasini boshlaydi. Ammo buning foydasi yo‘q. Depressiyadagi odamning o‘z muammolarini boshqaniki bilan solishtirishga kuchi bo‘lmaydi.
Depressiyaga har xil muammolar sabab bo‘lishi mumkin. Holat sizga arzimas tuyulsa-da, ehtimol boshqa odam uchun juda ahamiyatlidir.
• Axir, kulib yuribsan, senda hammasi yaxshi!
“Depressiyaning yuzi yo‘q” degan jumla bor. Bu 100 foiz haqiqatga mos. Shuningdek, depressiyaning “yashirin depressiya” yoki “kulib turuvchi depressiya” deb ataluvchi ko‘rinishlari ham mavjud. Bemor depressiyada bo‘lishiga qaramay, atrofdagilarga baxtli, hayotdan xursand ko‘rinishi mumkin. Ha, odam tabassum qilib, kulib yurib – ertasiga esa hayotiga nuqta qo‘yishi hech gap emas.
Sarvinoz OMONOVA
