Alimoff

Гаага конференциялари тинчлик тарафдори бўлганми?

1899 ва 1907 йилларда бўлиб ўтган Гаага халқаро конференцияларида уруш қонунлари ва анъаналарига оид халқаро конвенциялар қабул қилинган бўлса-да, уларга ҳамма давлатлар бирдек амал қилган деб бўлмайди. Буюк давлатлар тинчлик ва қуролсизланиш ҳақидаги шиорларни олдинга сурган, лекин ўзлари уларни бузишдан тийилмаган. Бу қарама-қаршиликни 1908 йилда The Spokesman-Review’да чоп этилган Америка карикатураси ҳам очиқ-ойдин ифода этган. Унинг муаллифи Уильям Чарлз Моррис бўлган.

Лекин айтиш мумкинки, Гаага конференцияларида қабул қилинган ҳужжатлар халқаро ҳуқуқнинг кейинги тараққиёти учун мустаҳкам асос бўлиб хизмат қилди. Улар уруш давридаги муносабатларни тартибга солишга ҳаракат қилган биринчи катта қадамлардан бири эди. Бу конвенциялар кейинчалик Женева конвенциялари ва халқаро гуманитар ҳуқуқнинг бошқа муҳим ҳужжатларига асос бўлиб, замонавий низоларда қўлланадиган меъёрларни белгилаб берди.

Шунинг учун Гаага конференциялари фақат ғоявий эмас, балки халқаро ҳуқуқ ривожи учун тарихий аҳамиятга эга воқеа сифатида ҳам баҳоланади. Улар орқали дунё жамоатчилиги урушни чеклаш ва инсонийлик меъёрларига амал қилиш ҳақида жиддий ўйлашни бошлади.

🧠@nurbekalimov

Ўзбекистон Ташқи ишлар вазирлиги POLITIK Central Asia нашрига Ўзбекистоннинг уч нафар фуқароси Бирлашган Араб Амирликларида қатл этилиши тасдиқлабди.

Раввин Цви Коганни ўлдириш иши бўйича Ўзбекистоннинг уч нафар фуқароси БАА да қатл этилади.

🧠@nurbekalimov

Ханс Херманнинг 1959 йилдаги АВУС автодромидаги аварияси

1959 йил 2 август куни Берлиндаги АВУС автодромида бўлиб ўтган Германия Гран-Присида немис пойгачи Ханс Херманн жиддий аварияга учрайди. Унинг BRM P25 болиди иккинчи юришнинг бешинчи айланасида, жанубий бурилишга яқинлашганда, хашак боғламларига урилади ва бир неча марта айланиб кетади. Херманн машинадан отилиб кетади, ажабланарлиси шундаки, у жиддий жароҳат олмайди.

Бу воқеа Херманнинг қанчалик омадли ва жасурлигини яна бир бор кўрсатган. Шунингдек, бу авария ўша даврдаги пойга хавфсизлиги стандартларининг пастлигини ҳам кўрсатади. Шу сабабли, кейинчалик Формула 1 пойгаларида хавфсизлик чоралари кучайтирилади ва автомобиллар конструкциясида жиддий ўзгаришлар амалга оширилади.

Ханс Херманн карьераси давомида Мерседес-Бенц, Порше ва бошқа машҳур компаниялар билан ишлаган. Унинг 1954 йилдаги Милле Милья пойгасидаги иштироки ҳам эсда қоларли бўлиб, у ерда поезд ўтишидан бир неча сония олдин темир йўл кесишмасидан ўтиб кетган.

Ханс Херманн 2025 йил февраль ойида ўзининг 97 ёшини нишонлади. Унинг ҳаёти ва карьераси кўплаб пойга мухлислари учун илҳом манбаи бўлиб қоляпти.

Қуйидаги видеода 1959 йилдаги ушбу авариянинг архив кадрларини кўриш мумкин:

https://youtu.be/DFTvUaYqqos?si=6ZV1MiZN_3GI1X8b

🧠@nurbekalimov

Рус тилида лотинча ҳарф билан ёзишни тасаввур қилоласизми?

Ўтган асрнинг 20–30-йилларида Совет Иттифоқида лотин алифбосига ўтиш масаласи жиддий муҳокама қилинганини биласизми? Агар бу режалар амалга ошганида, бугун “бу”, “олма” ёки “пиёз” сўзлари “etot”, “jabloko”, “luk” тарзида ёзилаётган бўларди. Бу ташаббусни айниқса Ленин ва Луначарский жуда қўллаб-қувватлаган, чунки лотин ёзуви халқаро алифбо сифатида бутун дунёга тушунарли ва бу ўз навбатида Совет мафкурасини чет элга ёйишга ёрдам бериши мумкин эди.

Биринчи босқичда лотин алифбосига ўтиш тажрибаси араб ёзувида ёзувчи халқларга татбиқ қилинди: Озарбайжон, Буряти ва Шимолий Кавказ ҳудудларида янги алифбо жорий қилинди. Кейинчалик ҳатто асрлар давомида кирилл ёзувида битилган коми тили (урал тил оиласига мансуб тил) ҳам лотинлаштирилди. 1930-йилларга келиб эса Совет Иттифоқидаги 60 дан ортиқ тил лотин алифбосига ўтказилганди ва охирги босқич – рус тилининг лотинлаштирилиши кутилaётганди.

Лекин бу режа охирига етмади. Сталин лотин алифбосига ўтишга унчалик қизиқиш билдирмади ва бу жараён аста-секинлик билан тўхтатилди. Бундан ташқари, мактабларда янги ёзувни ўргатиш қийин бўлаётгани ва маданият арбобларининг қаршилиги ҳам бунинг бекор қилинишига сабаб бўлди. Совет Иттифоқи халқаро инқилоб ғоясидан воз кечиб, алоҳида ижтимоий тузум қуриш сиёсатини олиб бора бошлагач, лотин ёзуви “ғарбнинг буржуа таъсири” сифатида қабул қилинди ва аксинча, энди ҳамма жойда кирилл ёзувини тарғиб қилишга киришилди.

Бугунги кунга келиб эса собиқ Совет давлатлари орасида лотин алифбосига ўтиш борасида турлича ёндашув мавжуд. Масалан, Ўзбекистонда лотин ёзуви расмий мақомга эга, Қозоғистон эса 2017-йилдан бошлаб лотинга ўтиш жараёнини бошлаган. Айримлар рус тилини ҳам лотинлаштириш ғоясини илгари суради, лекин бу тилнинг бой тарихий меросига путур етказиши мумкинлиги ҳақида қарашлар ҳам кўп.

🧠@nurbekalimov

Ҳиндистондаги Алвон масжид фожиаси ҳақида

1905 йил Ҳиндистонда Британия мустамлакасига қарши ҳаракатлар тобора кучая бошлаган эди. Бу даврда мусулмонлар ва ҳинду жамоалари ўртасидаги муносабатлар ҳам таранглашиб, сиёсий ва диний зиддиятлар кучайган. Ана шундай мураккаб шароитда Панжобдаги Камбалпур шаҳрида қонли воқеа рўй беради, тарихда бу ҳодиса “Алвон масжид фожиаси” номи билан қолган.

Ҳамма нарса шаҳар марказидаги масжидда бошланади. У ерда мусулмонлар билан ҳиндулар ўртасида масжид деворига эътиқодий рамзларни илиш масаласида тортишув келиб чиқади. Кичик можаро тезда оммавий тўқнашувга айланади. Ҳиндулар масжидни ёқиб юборишади, бу эса шаҳарда қўзғолонга олиб келади. Мусулмонлар масжидни ҳимоя қилиш учун йиғилиб, қаршилик кўрсатишади.

Британия маъмурияти вазиятни назоратга олиш учун ҳарбий қўшинларини юборади. Оқибатда юзлаб мусулмонлар ўлдирилади, кўплари эса қамоққа олинади. Бу воқеа бутун Ҳиндистон бўйлаб катта ғазаб уйғотиб, мустамлакачи ҳукуматга қарши янги намойишларга туртки берди.

Алвон масжид фожиаси Британия мустамлакаси давридаги диний низоларнинг кескинлашганини кўрсатиб берди. Бу ҳодиса кейинчалик Ҳиндистоннинг озодлик ҳаракатларида мусулмонлар ва ҳиндулар ўртасидаги ажралиш жараёнини тезлаштирган омиллардан бири бўлади.

🧠@nurbekalimov

Азов қамали — казаклар ва Усмонлилар ўртасидаги тўқнашув

XVI-XVII асрларда Рус подшоҳлиги ва Усмонлилар ўртасидаги урушларнинг муҳим нуқталаридан бири Азов шаҳри эди. Бу ҳудудда дон казаклари ва Қрим хонлиги ҳукмронлик учун кураш олиб борар, казаклар эса Москва билан номинал алоқада бўлиб, ўзларини эркин тутар эдилар. Улар кўчманчи қримликларга қарши тажрибали жангчилар бўлиб, давомли ҳужумлари билан Азовни тинч вўйишмасди.

1637 йилда дон казаклари Усмонлилар бошқа фронтларда чалғитилган пайтда, катта қўшин тўплаб, Азовни қамал қилади. Қалъа мустаҳкам эди, лекин казаклар икки ҳафталик шиддатли жанглардан сўнг шаҳарни қўлга киритишга муваффақ бўлишади. Улар 200 та тўпни қўлга киритиб, минглаб асирларни озод қилади ва Москвага хабар юборади. Бир неча йил давомида Азовда казаклар устунлик қилиб, ҳудуд хавфсизроқ бўлиб қолади.

1641 йилда Қрим хони Иброҳим I турк ва қримликлардан иборат улкан қўшин билан Азовни қайта қамал қилади. Қалъани фақат 5-6 минг киши ҳимоя қилади, улар орасида аёллар ҳам бор эди. Ҳужумлар ва ер ости урушларига қарамай, казаклар шаҳарни сақлаб қолишади. Ҳатто турклар шаҳарни сотиб олишни таклиф қилади, лекин казаклар бу таклифни рад этади.

Охирида турк-қрим армияси катта йўқотишлар билан чекинади, лекин Москва Усмонлилар билан очиқ урушга киришишни хоҳламайди. Шунинг учун казаклар ҳимоясиз қолиб, 1642 йилда шаҳарни ташлаб чиқишади. Бу ғалаба Пётр I давригача фақат вақтинчалик ғалаба бўлиб қолади.

🧠@nurbekalimov

Қуёш қиролнинг қудратли армияси ҳақида

Людовик XIV ҳукмронлиги даврида Франция армияси мисли кўрилмаган даражада мустаҳкамланади. XVII аср бошида у 60-80 минг аскардан иборат бўлиб, асосан дворян отрядлари ва ёлланма қисмлардан шаклланган эди. Уруш тугагач, бу қисмлар тарқатилиб, тинчлик даврида аскарлар сони 10 минггача камайган. Лекин Қуёш қирол даврида вазият бутунлай ўзгаради.

Людовик XIV ва унинг ҳарбий вазири маркиз Лувуа раҳбарлигида армия доимий тарзда сақланадиган қўшинга айланади. Қирол полклари доимий равишда таъминланиб, ўқитиб борилади, бевосита шоҳнинг буйруқларига бўйсунади. Армия ихтиёрий ёллаш орқали тўлдирилар, чет эл ёлланма қисмлари ҳам худди француз қўшинлари каби иерархия ва интизомга риоя қиларди. Бу қатъий тизим генераллар ва ҳарбий бошлиқларнинг мустақил қарор қабул қилишига чеклов қўйиб, қўшинни мутлақо қиролга итоат қилувчи кучга айлантиради.

Энг катта ўзгаришлардан бири – қўшиннинг марказлашган таъминот тизими ва тинчлик пайтида ҳам полкларни сақлаб қолиш эди. Энди уруш тугагач, фақат аскарлар сони қисқартирилар, офицерлар ва қўмондонлик тизими эса ўз ишини давом эттирарди. Бу Францияга тинчлик вақтида ҳам 150 минг атрофида аскар сақлаш имконини беради. Натижада, Людовик XIV Габсбурглар, Англия ва Голландияга қарши ярим асрлик урушларда ўзини Европанинг энг қудратли ҳукмдори сифатида намоён қила олади.

🧠@nurbekalimov

Токиодаги Зарин ҳужуми қандай бўлган?

1995 йил 20 март куни Токио метросида Япония тарихидаги энг қонли террорчилик ҳужумларидан бири содир бўлади. “Аум Синрикё” сектаси аъзолари метронинг бешта станциясида зарин гази солинган пакетларни тешиб, ҳавога тарқатади. Бу ҳужум оқибатида 12 киши ҳалок бўлади, 6 000 дан ортиқ одам турли даражада заҳарланади.

Секта раҳбари Сёко Асахара аввалроқ ҳам бир нечта жиноятларда гумон қилинган, жумладан, қотиллик, шантаж ва ҳарбий техника харид қилишга уринишда айбланган. 1999 йилда у ҳибсга олинади ва 2004 йилда қатл жазосига ҳукм қилинади, 2018 йилда осиб ўлдирилади. Жами 12 нафар секта аъзоси ўлим жазосига маҳкум этилади.

“Аум Синрикё” ўз даврида жуда катта таъсир кучига эга ташкилот бўлиб, дунёнинг турли бурчакларида 50 000 га яқин аъзоси бор эди. Улар ҳатто Япония сиёсий ҳаётига аралашиб, ҳокимиятни куч билан эгаллашни режалаштирган. 1990-йилларда полиция рейдлари давомида сектантлардан биологик ва кимёвий қурол компонентлари, хусусан, Куйдирги ва Эбола вируси штаммлари топилган.

Ҳозирда “Аум Синрикё” ҳаракати деярли бутун дунёда тақиқланган. Лекин унинг қарашлари ва ғоялари ҳали ҳам айрим радикал гуруҳлар орасида яшаб келяпти. 30 йил ўтса-да, бу фожиа Японияда терроризмга қарши курашни кучайтириш ва диний экстремизм хавфини жиддий қабул қилиш кераклигини эслатиб туради.

Бу воқеа ҳақида Ютюб каналимизда батафсил виде ҳам қилинган. Тунда нима кўриб ётишни қидираётган бўлсангиз, кўрворадиган ери.

https://youtu.be/fg6RRouDauc

🧠@nurbekalimov

Планетарийнинг аҳволи нима бўлади энди?

Тошкент шаҳар планетарийси хусусий қўлга ўтиши мумкинлиги ҳақидаги хабарлар кўпчилик қатори мениям ўйлантириб қўйди. Илмий-маърифий маскан бўлган бу жойда узоқ йиллардан бери болалар коинотга илк саёҳатларини қилишарди. Ўзимам фарзандларимни кўп олиб борганман, уларга жуда ёқарди бу ер. Энди планетарийдан тижорат мақсадларида фойдаланиш режаси амалга ошса, пойтахт яна бир муҳим маданий масканидан айрилиб қолиши мумкин.

Яхшиямки, Қонунчилик палатаси депутати Одилжон Иминов бу масала юзасидан шаҳар ҳокимига депутатлик сўрови юборибди. Лекин бу мавзуда жамоатчилик фикрини ҳам инобатга олиш керак. Чунки планетарий нафақат болалар, балки шаҳарнинг илмий-маърифий муҳити учун ҳам катта аҳамиятга эга жой.

Умид қиламанки, ҳокимлик қарор қабул қилишда илм-фан манфаатларини биринчи ўринга қўяди.

🧠@nurbekalimov

Роанокнинг сирли йўқолиши ҳақида

1587 йилда Англия Шимолий Америкадаги илк мустамлакасини Роанок оролида барпо қилади. Бу ерга 115 нафар колонист, жумладан, аёллар ва болалар ҳам жўнатилган эди. Улар Европадан узоқда, номаълум ерда янги ҳаёт бошлаши керак эди. Лекин бир неча йил ўтиб, ҳаммаси изсиз ғойиб бўлди.

Мустамлака раҳбари Жон Уайт маълум сабабларга кўра Англияга қайтиб кетади ва фақат 1590 йилда, 3 йилдан кейин қайтиб келади. Шунда ҳайратга тушади – бутун шаҳар ташлаб кетилган, одамлар йўқ, ҳеч қандай уруш ёки вайронагарчилик излари кўринмайди. Колония аҳолисининг қаерга йўқолгани ҳақида ягона ишора – “CROATOAN” сўзи ёзилган дарахт бўлади. Бу атрофдаги маҳаллий ҳиндулар қабиласининг номи эди. Бошқа бир дарахтга эса “CRO” сўзи ўйиб ёзилган бўлиб, унинг маъноси ҳанузгача номаълум.

Колония аҳолисининг йўқолиши бўйича турли тахминлар бор. Айрим тарихчилар улар маҳаллий ҳиндулар билан қўшилиб кетган деб ҳисоблашади. Бунга далил сифатида кейинчалик айрим ҳиндуларда “оқ танли” одамларга хос белгилар учрагани келтирилади. Бошқа бир тахминга кўра, колонистлар очлик, касаллик ёки иқлим туфайли ҳалок бўлган. Лекин уларнинг жасадлари топилмагани бу фикрни шубҳа остига қўяди. Яна бир назарияга кўра, улар бошқа қавмлар ёки испан ҳарбийлари томонидан йўқ қилинган. Лекин бу ҳолда ҳам ҳеч қандай жанг излари ёки қуроллар топилмаган.

Энг ғалати тахмин эса Роанок оролида қандайдир мистик ҳодиса рўй бергани ҳақида. Айрим манбаларга кўра, бу ерда нима учундир одамлар йўқолиб кетадиган “лаънатланган” жой бўлган. Гўё улар “бошқа оламга ўтиб кетган”. Бу, албатта, фақат тахмин, лекин воқеага ҳеч қандай аниқ тушунтириш йўқлиги бунақа фантастик назарияларни ҳам пайдо қилди.

Орадан 400 йилдан кўпроқ вақт ўтса ҳам, Роанок сирли йўқолиши тарихи ҳалигача ечимини топмаган. Археологик қазилмалар, ҳужжатлар ва генетик тадқиқотларга қарамай, ҳеч қандай аниқ далил йўқ. Ҳозиргача бу воқеа АҚШ тарихидаги энг катта йўқолишлардан бири ҳисобланади.

🧠@nurbekalimov

Кайзер Вильгельм II нинг Фаластинга саёҳати ҳақида

1898 йилда кайзер Вильгельм II Яқин Шарққа бўлган Германиянинг қизиқишини тасдиқлаш мақсадида улкан саёҳатга отланади. У Константинополда тўхтаганидан сўнг, Хайфага етиб келади ва у ердан Яффа, Қуддус ва Байт Лаҳм шаҳарларига боради. Кайзер немис муҳожирлари ва насроний черков вакиллари билан учрашиб, Қуддусдаги протестантлар учун қурилган Исо Масиҳ черковини тантанали равишда очади. Усмонлилар императорнинг шаҳарга тантанавор кириб келишини таъминлаш учун ҳатто Яффа дарвозаси яқинидаги қадимий деворнинг бир қисмини бузиб ташлашади.

Қуддусда Вильгельм II сионистлар етакчиси Теодор Герцл билан ҳам учрашади. Герцл императордан Султон Абдулҳамид II билан гаплашиб, Германия ҳимояси остида яҳудий автономияси ташкил этилишига кўмаклашишини сўрайди. Аммо кайзер Усмонийлар султони бу ғояга қарши эканини билгани учун, унга ёрдам беришдан бош тортади.

Кейин Вильгельм II Байрут ва Дамашққа йўл олади. У Дамашқда Салоҳиддин мақбарасини зиёрат қилади ва нутқ сўзлаб, Буюк Карл билан халифа Ҳорун ар-Рашид ўртасидаги дўстликни эсга олади. Шунингдек, султон ва бутун дунё бўйлаб 300 миллион мусулмоннинг дўсти эканини таъкидлайди. Бу баёнот Британия, Франция ва Россияда Германия уларнинг мусулмонлар кўп бўлган колонияларига таъсир ўтказишга ҳаракат қилаётгани сифатида қабул қилинади.

Кайзернинг бир ой давом этган саёҳати Германия ва Усмонлилар империяси ўртасидаги муносабатларни мустаҳкамлаган ва Берлиннинг Яқин Шарқдаги манфаатларига эришишида катта ёрдам берган.

🧠@nurbekalimov

Илк чангютгичлар қандай бўлган?

Бугунги кунда чангютгичлар ҳамманинг уйида бор бўлган оддий маиший техника. Ҳатто робот чангюткичлар ҳам чиқиб кетган. Лекин илк чангютгичлар ҳозиргидек қулай ва ихчам эмас эди. Улар катта, оғир ва фойдаланиш учун жуда ноқулай бўлган.

Биринчи механик чангютгич 1860 йилда америкалик Дэниэл Ҳесс томонидан патентланган. У ҳаво оқими ёрдамида чангни йиғадиган дастгоҳни ихтиро қилган, лекин унинг модели оммалашмаган. Кейинчалик, 1901 йилда англиялик инженер Ҳьюберт Бут биринчи электр чангютгични ишлаб чиқади. Унинг аппарати жуда катта бўлиб, атрофга шланг узатиб, чангни тортадиган система эди. Бу дастгоҳни ҳатто “чанг ютадиган от” деб аташган, чунки унинг моторини ишга тушириш учун отдек катта ускуна керак бўлган. 🤣Зарилмидикина

1920-йилларда АҚШда чангютгичлар анча такомиллашиб, уйлар орқали узун шланглар ўтказилиб, тозалаш ишлари олиб борилган. Улар катта бинолар ва меҳмонхоналарни тозалаш учун мўлжалланган бўлиб, шлангларни уйнинг тирқишидан ёки ойнадан киритиб, хоналар тозаланган.

Замонавий кўринишдаги илк портатив чангютгич 1908 йилда Жеймс Мюррей Спэнглер томонидан яратилган. У нафақат ҳаво оқими, балки айланувчи чўткадан ҳам фойдаланиб, чанг ва кирни самарали тозалаган. Кейинчалик у ўз ихтиросини Hoover компаниясига сотган ва бу бренд ҳалигача маиший техника бозорида етакчилардан бири ҳисобланади.

Бугунги кунга келиб, чангютгичлар турли хил моделларда ишлаб чиқариляпти. Бир пайтлар уй тозалаш учун катта машиналар ишлатилган бўлса, ҳозирда бу жараён биргина тугмани босиш орқали амалга ошади.

Уйдаги чангютгичимиз эскириб қолди деганларга анави отни юбориб қўямиз😁

🧠@nurbekalimov

Нормандиялик Эмма – икки карра Англия маликасининг оғир қисмати ҳақида

Тақдир шундай ҳазилларни яхши кўради: бир аёл бир неча бор Англия тахтига яқинлашиб, икки карра малика бўлиши, ўғиллари ўртасидаги қонли ўйинларга гувоҳ бўлиши ва охирида, ўз фарзанди томонидан ҳибсга олиниши мумкин.

Норманд герцоги Ричард I нинг қизи бўлган Эмма 1002 йилда Англия қироли Этельредга турмушга чиқади. Бу стратегик никоҳ эди: Этельред Англияни талон-торож қилаётган викинглардан ҳимоялаш йўлини қидирар ва нормандлар билан яқинлик унга муҳим эди. Эмма ҳатто маҳаллий урф-одатларга мослашиш учун ўз исмини Эгильфруга ўзгартиради. У Этельредга икки ўғил – Эдуард ва Альфредни туғиб беради.

Лекин Этельред сиёсий хатолар қилади. Унинг 1002 йилда данияликларни қатлиом қилиш ҳақидаги буйруғи оқибатида 1013 йилда Дания қироли Свен Оқсоқол Англияга ҳужум қилади. Эмма болалари билан Нормандияга қочишга мажбур бўлади. Этельредни ўзи Англияга қайтиб, викингларга қарши курашни давом эттиради, лекин 1016 йилда вафот этади.

Шу йили Свеннинг ўғли Буюк Кнуд Англия қироли бўлади. У Эмманинг қўлини сўрайди – у ҳам илгари уйланган эди, лекин Эммага унинг фарзандлари тахт вориси бўлишига ваъда беради. Эмма таклифни қабул қилади ва Кнуддан Хардекнуд исмли ўғил кўради.

1035 йилда Кнуднинг вафотидан сўнг, Англияда ҳокимият учун уруш авж олади. Кнуднинг биринчи аёлидан бўлган ўғли Гарольд бу курашда ғолиб чиқади. Эмма унинг ҳукмронлигига қарши чиқиб, Нормандиядаги аввалги турмушидан бўлган ўғилларини Англияга чақиради. Лекин бу қарор бахтсизликка олиб келади: Эдуард қочиб кетади, Альфред эса ҳибсга олиниб, кўзлариидан жудо қилинади. (Кўзга мил тортиш фақат шарққа хос эмас)

Эмма 1039 йилда ўғли Хардекнуд билан Англияга қайтади, Гарольд эса 1040 йилда вафот этади. Хардекнуд тахтга чиқади, лекин орадан кўп ўтмай, 1042 йилда вафот этади. Эмма яна илгари ёмон муносабатда бўлган ўғли Эдуардни тахтга чақиришга мажбур бўлади.

1043 йилда қирол бўлган Эдуард биринчи бўлиб онасини ҳибсга олдириб, уни барча мулкларидан маҳрум қилади. У Эммани “ташвиқот ва фитналар уюштирган”ликда айблайди. Шу билан Эмма сиёсий саҳнадан бутунлай четлатилади.

Қолган умрини ҳибсда ёки чекланган шароитда ўтказган Эмма 1052 йилда вафот этади. Ҳар икки никоҳида ҳам Англиянинг энг муҳим шахсларидан бири бўлган бу аёлнинг ҳаёти тахт учун кураш, сиёсий ҳийла-найранглар ва оғир танловларга тўла бўлган эди.

🧠@nurbekalimov