Mahin's World

​​#reading
#specialty

Hozirda mutaxassisligimga oid Henry Kissingerning "World Order" (o'zbek tiliga tarjima qilinmagan) kitobini o'qiyapman. Hamma kabi men ham mutaxassislikka oid kitoblarni muntazam mutolaa yoki qayta mutolaa qilib turaman. Formada bo'lish uchun. Endilikda mutaxassislikka oid mutolaadagi kitobimni bobma-bob qisqa xulosalari bilan bo'lishib bormoqchiman.

Muallifning yozishicha, zamonaviy xalqaro tizim asosan G‘arb tomonidan ishlab chiqilgan bo'lib, boshqa mintaqalarga eksport qilingan. Ammo ushbu model butun dunyoga mos kelmaganligi sababli, ko‘p joylarda unga moslashish yoki unga qarshi chiqish tendensiyalari yuzaga kelgan.

"World Order" kitobining birinchi bobi xalqaro tizimlar evolyutsiyasi va dunyo tartibotining turli tamaddunlar tomonidan qanday talqin qilinganiga bag‘ishlangan. U tarix davomida buyuk imperiyalar va hukumatlar dunyo tartibotini o‘z qarashlari asosida shakllantirganini aytadi. G‘arbda Vestfal tinchligi (1648) milliy suverenitet va kuch muvozanatiga asoslangan xalqaro tartibni yaratgan bo‘lsa, Sharqiy sivilizatsiyalar, ayniqsa Xitoy va Islom dunyosi, o‘ziga xos g‘oyalar va ierarxik tizimlarga tayangan.

@mahinsworld

​​#book_review

Kobo Abe (yaponchada o'qiganda Abe Kobo)ning ijodi dunyo adabiyoti, san'atida o'z o'rniga ega hisoblanadi. Rosti shunday kitoblar bo'ladi, moydek yoqadiye. Silliq o'qiysiz. O'ylab qarasab Sharqiy Osiyo adabiyoti juda ko'nglimga yaxshi joylasharkan. Kobo Abe bilan ham munosabatlar ana shunday kechdi.

Asar bosh qahramoni hasharotlarni o‘rganish bilan shug‘ullanuvchi o‘qituvchi ilmiy tadqiqoti uchun yo‘l oladi va tasodifan noma'lum qishloq aholisi tomonidan bir qum uyaga qamab qo‘yiladi. U bu yerda yashovchi sirli xotin bilan tanishadi va barcha jumboqlar shu yerda boshlanadi. Muallifning uslubi minimalistik bo'lib, poemaga o'xshaydi, xuddi siz sehrli bir poetik olamda yashayotganga o'xshash his ola boshlaysiz.

Qum. Qum haqida nimalar deyish mumkin o'zi? Ko'rinishidan, jilovlari bilan odamni o'ziga mahliyo etuvchi, yaqinlashganda esa shunchaki erkni chegalashga-da qodir kuchga ega tilsim. U o'zining zalvorli kuchi bilan beqarorligini ko'rsatishi, shu bilan birga esa miyamizni saroblarga, yolg'izligimizni his qilishga undashi mumkin. Asarda qumning fonidagi ikki qahramon - o'qituvchi va sirli ayol jamiyatda mavjud shaxslarning asl ko'rinishini aks ettiradi. Biri qoidalarga bo'ysunuvchi, borini qabul qiluvchi bo'lsa, ikkinchisi erki chegaralanishiga bosh ko'taruvchi, turli yo'llarni izlovchi odam. Ammo, hayot uni ham sindirishi, bir joyga bo'ynini bog'lab qo'yishi mumkinligini qabul qilishi ham bor oldinda.

Biz asarda qum va o'qituvchi erkak timsolida ekzistensializm ta’siri va inson tabiatining murakkab jihatlarini ko'rishimiz mumkin. Muallifning falsafiy gaplari, har bir voqealar tagida ma'no topish ham mumkin. Masalan, erkagi bor har bir xonadonga aroq berilishi.

Qisqa qilib aytganda, barcha o'qishini istardim.
@mahinsworld

https://youtu.be/sxfOM3Xf6KE?si=IsqsGA5JB-wnlh1q

Yaxshi insondan yaxshi video. Ko’rish kerak. Kitob kontentlar bizga zarur. Samimiy video

​​#book_review

Agar o'g'lingiz tizginidan chiqsa, nima qilish kerak? yoki o'g'lingiz bilan kerilib yurishni istasangizchi? Albatta harbiy o'quv dargohiga berish kerak.

Kuni kecha tugatganim Mario Vargas Losaning "Shahar va ko'ppaklar" asari harbiy o'quvgoh haqida hikoya qiladi. Yozuvchi yozuv uslubi, ishlatgan so'zlari - hammasi sizni aynan asar markaziga tushiradi. Boshida moslashish ozgina qiyin bo'ldi, noodatiy uslub edi. Xuddiki qarshimda takoy bir amaki bilan suhbatlashayotgandek his bo'ldi.

Asar ikki qismdan iborat. Boshlanishiga ozgina qiyin, o'qilishi sekin, uslubga moslashishga vaqt kerak bo'lsa, ikkinchi qismiga kelib 1 kunga qolmay o'qib qo'yasiz. Shu darajada shiddat bilan ketadiki, kursantlar bilan birga yugurishni boshlaysiz go'yo. Harbiy o'quvgoh jamiyatning bir bo'lagi bo'lib, aslida adolat, to'g'rilik o'rgatilishi, tamal toshi bo'lishi kerak bo'lgan joyda ham lo'ttivozlik, yolg'onchilik, haqiqatni berkitishlarni guvohi bo'lasiz va yengilgina bir his o'tadi. Qanday his deysizmi? Musaffoga o'xshatasizda...

Muallifning o'zi ham bir paytlar kadet (kursant) bo'lgan ekan. Ayni kitobdagi voqealarni harbiy o'quvgoh inkor etgan va bo'rttirilganga chiqargan ekan. Haqiqat achchiqda, a? Tan olish, adolatsiz ekanliklari, o’smir bolalarning hayotini zaharga aylantirayotganlarini ochiq yuz bilan qabul qilisha olishmaydi. Harbiy bo’lsa-da dardi qanday bo’lmasin ko’tarilishni o’ylashadi, burchini ado etgan xodimni esa chet bir joyga “surgun” qilishadi.

Kitob juda ajoyib. Sizni befarq qoldirmasligi aniq. O’qing.
@mahinsworld

​​#book_review

Viktor Gyugo – adabiyotning eng buyuklaridan biri bo'lib, insoniyatning ichki holati, hayotning oq va qora ranglarini maydalab, mohirona tarzda yozishga qodir bo'lgan ijodkor hisoblanadi. Uning "Klod Gyo" qissasi jamiyatning tub muammosi, adolatsizlik, hokimiyatga erishgan insonning pastdagilarga qarashini ko'rsatib berilgan.

Gyugo kunlardan-bir kun sud gazetasida nazoratchini joniga qasd qilgan mahbus haqida maqola o'qiydi. Mahbus o'limga mahkum etilgan edi. Kitobga qaytsak:

Filipp Zimbardonining "Lucifer effekti" kitobida xabaringiz bor, Stenford qamoq tajribasi batafsil tahlil qilinadi, bu tajribada oddiy odamlarning qanday qilib qattiqqo‘l nazoratchilarga yoki itoatkor mahbuslarga aylanishi namoyon bo‘lgandi. Zimbardo bu hodisani izohlash uchun shaxsiy xulq-atvor, guruh dinamikasi va tizimli kuchlarning o‘zaro ta’sirini ko‘rsatadi. Shu nazariyani ozgina boshqa tomondan tahlil qilib, "Klod Gyo" misolida ko'radigan bo'lsak, Klodning qo'lidan hech narsa kelmasligini, adolatsizlik, jamiyat normalarining buzilishini ko'ramiz. Lucifer effektidagi kabi, insonlarning qo'liga boshqaruv tushganda mutlaq boshqa insonga aylanishlari, o'zlarini supergeroylar kabi qo'li uzun sanashlari va bundan qo'l ostidagilar aziyat chekishini guvohi bo'lamiz.

Yuqoridagi qiyoslash yoki tahlil bilan Gyugoning qissasini aynan Lucifer effekti nazariyasi bilan bir xil demoqchi emasman. Aslo. Aytmoqchi bo'lganim va yozganim - qo'liga ozgina hokimiyat, stul tekkan inson borki o'zida bamisoli Xudo yasaydi. Jamiyat normalariga tupuradi. Jon saqlash, majburiyat degan narsalarni qabul qilmay qo'yadi. Unda empatiya yo'qoladi (hammasida ham emas, kitoblarning tahliliga ko'ra). Aynan shu narsalar haqida hikoya qiladi.

o'qing, kichik qissa. 2-3 soat vaqtingizni olsa ham arziydi.

@mahinsworld

​​#book_review

Shekspir va Marlowe teoriyasi doim turli tomonlardan ommani o’ziga jalb qilib keladi. Olimlar ushbu mavzuni dolzarbligicha saqlashmoqda. Bir olim, Marlowe ateist deb qirolicha o’limga mahkum etgan yoki sevgi yo’lida o’lganga chiqqan va Shekspir bo’lib davom etgan, deydi. Boshqa tomon esa Shekspir Marloweni o’ldirib yuborib, qo’lyozmalarini o’zlashtirgan, Henry Vining qoralamalari aslida Marlowega tegishli, deydi. Yana qaysidir tomon esa ikkisi hamkorlikda ishlagan, deya davo qiladi. Hozirgi yozayotgan reviewim shu nazariyalardan birini o’zlashtirdimikan, deb boshlanyapti.

“Yellowface” haqida gapirsam. Bir asab buzar bosh qahramonga ega, doim kimgadir xasad qilar, o’zini juda bir qobiliyatli sanaydiyu, ammo mehnat qilgisi kelmaydigan mijg’ov qiz hikoyasi. Juniper ismli bir qiz, Athena ismli asli Xitoylik qiz bilan birgalikda o’qiydi va “do’st” bo’ladi. Athena tinimsiz mehnat qiladigan, tartib-intizomga ega, stili bor yozuvchi. Ammo, bizning mijg’ovgina Juniperda tartib yo’q, izlanishni xush ko’rmas, qilar ishi faqat Athenaga xasad qilishdan iborat. Spoyler emas, qisqacha kitob boshi haqida – xullas, Athena uyiga Juniperni boshlab borganida, tugallangan va hech kimning xabari yo’q kitobi haqida aytadi, ko’rsatadi (Juniper ko’rib qoladi). Qolganini o’qib bilarsiz.

Aynan shu joyida Juniperning xayoli tugallangan asarda qoladi. Juniper asar davomida o’zini juda oqlashni, harakatlarida ma’no ko’rsatishni istaydi. Ishoning, nima qilmasin oqlab ham, ma’no topib ham bo’lmaydi undan. Asarda qiziqarli yagona narsa xorijdagi kitob nashr etish jarayoni. Tahrir ishlari, nashriyotlar orasidagi raqobat, gonorar, bir kitob chiqishidan avvalroq bestsellerga aylanishi aniq bo’lishi, kitobning oldindan promo ishlari. Shu jihatlari juda qiziq bo’ldi. Adabiy agentlarning ishlashi, umuman bir jamoa tarzida muallifni himoya qilish, vaziyatlarda turib berishini kuzatish maroqli jarayon edi. Sababi, bizda bular yo’q. Nashriyotlar mualliflarni to’liq promo qila olishmaydi, kitobni bosqichma-bosqich ommaga tanitishmaydi. Iste’molchilar fikriga quloq tutishmaydi. Kitob chiqardik, omma o’qimayapti, deyishlari mumkin. Professional jamoaning o’zi yo’q (agent, PR mutaxassis, muammoli vaziyatni hal etuvchilardan tashkil topgan). Shu jihatlarni kuzatish uchun ham asarni o’qib ko’rsangiz bo’ladi.

Rosti, hajman o’rta (odatda men kichik deyman 288 bet kitoblarni), tili juda oson. Bemalol ingliz tilida o’qishingiz mumkin.

@mahinsworld

​​#book_review

Jon Steynbekning "Javohir"i (1947),hajman kichik, doimiy mavzulardan hisoblanmish murakkab jamiyat, iqtisodiy tizimlarni, kambag‘allik muammolari, shunchaki kambag’allik emas, balki qashshoqlikni, bir tiyin topilganda insonlarning munosabati o’zgarishini ko’rsatadi.

Rosti Steynbek uchun bo’sh ijod degan bo’lardim. Ko’p kitob, kinolarda ko’radiganimiz kambag’al boylik topishi, qo’ni-qo’shni, umuman jamiyatning ularga nisbatan o’zgarishi mavzusini ko’ramiz. Farqi shundaki, aynan shu mavzuni abgorroq ochib bergan. Bosh qahramonlarning sarsonligi, boylik ularga baxt keltirmasligini tushunib yetishini ko’rsatgan.

Steynbek bu ijodida kambag‘allik va uni yengish uchun kurashayotgan odamlarning ichki iztirobini chuqur tasvirlaydi. Kino uchun marvarid nafaqat iqtisodiy muvaffaqiyat, balki farovonlikning ramzi edi, ammo uni qo‘lga kiritganidan keyin, u o‘z hayotining boshqaruvini yo‘qotadi. Barcha narsa tizgindan chiqadi. U aynan shu boylikni topganida farzandining kelajagini, farovonligi xayolida entikadi. Ammo, bari u o’ylagandek bo’lmaydi.

Bir o’tirishda o’qiy olasiz, yuqorida yozganimdek hajmi qisqa, yozilish stili ham qiyin emas. Juda chuqur bir falsafasi ham yo’q.

@mahinsworld