Hoshimov Iqtisodiyoti


Kanal geosi va tili: O‘zbekiston, O‘zbekcha


Канал мухлис томонидан юритилади
Мурожаат учун: @econ_uzb
Расмий канал: @iqtisodchi_kundaligi
Gazeta.uz: https://www.gazeta.uz/ru/authors/behzod-hoshimov/
YouTube: https://www.youtube.com/@hoshimoviqtisodiyoti
https://youtube.com/@Uzbekonomics

Связанные каналы  |  Похожие каналы

Kanal geosi va tili
O‘zbekiston, O‘zbekcha
Statistika
Postlar filtri


Uzbekonomics dan repost
Biroz tanaffusdan so'ng podkastimizning yangi soni chiqdi.

2017 yilning sentyabr oyida o'tqazilgan O'zbekistondagi valyuta islohotiga bu yil roppa-rosa 7 yil bo'ldi. Bu epizodda biz milliy valyutamiz so'm, "valyuta konvertatsiya"si yopiqligi paytidagi va undan keyingi vaziyat haqida suhbatlashdik.

Tinglang, ko'ring, do'stlaringiz bilan ulashing va izoh qoldiring.
https://youtu.be/HRaNXLc4SbU

Audio formatda:
Spotify | Apple Podcast | Yandex Music | Podbean

Bu epizod hamkori - aksiyadorlik tijorat banki "AloqaBank".
http://www.aloqabank.uz/
https://zoomrad.uz/

@uzbekonomics






Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Nobel mukofoti meni eng yoqtirgan iqtisodchilarimga berildi.


Manimcha Googleni bo'lish kerak emas.

Ertaga Toshkentda Jan Tirolni maruzasi bor, shulardan birida aynan shu masala - ya'ni antimonopol modellar ham ko'rib chiqiladi.

https://bit.ly/3TUxz8k


Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Chatgpt bunday taxmin qilmoqda:

https://t.me/uzbekonomics/990


Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Dushanba kuni Nobel Mukofoti eʼlon qilinadi. Shu haqida oʻzimni taxminlarimni yozib qoʻyay (ancha yillik anana axir - hali xato bo’lmadi):

1. Woodford va Kreps - nazariya

2. Jon List, Charles Manski — eksperimental iqtisodiyot uchun.

3. Acemoglu, Robinson — siyosiy iqtisodiyot uchun.

4. Acemoglu, Barro — endogen iqtisodiy oʻsish uchun.

5. Blanchard, Rogoff, Reinhart, Fisher— makroiqtisodiyot uchun (aynan qaysi kombinatsiyada berilishini aytish qiyin).

6. Phillips, Donald Andrews— Ekonometrika uchun.

7. Pakes, Bresnahan, Porter, Aghion — tarmoqlar tahlili uchun (industrial organization).

8. Joel Mokyr, Barry Eichengreen — iqtisodiy tarix.

9. Kiyotaki, Wright, Moore — mutanosiblik nazariyasi.

10. Loewenstein, Camarer, Rabin - psixologiyani iqtisodiyotga tadbiqlari

11.  Grossman, Helpmann, Kortum, Melitz — savdo iqtisodiyoti.

12. Syusan Athey - metodlar uchun.


Shaxsan men, Acemoglu-Robinson yoki Manskiyga berishsa juda xursand boʻlar edim. Axir Robinson O’zbekistonga kelgan-ku, Acemoglu ham balki keladi! :)

Bu roʻyxatdan birortasi ham bu yili olmasligi ehtimoli baland, lekin bu roʻyxatdan qaysidir odam keyingi 30 yilda olishi ehtimoli 100% atrofida.


Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Benabou Tirole JEP 2016 Mindful Economics.pdf
1.5Mb
Jan Tirol oʻzining Toshkentdagi maʼruzasidan oldin bu maqolasini va bu kitobini birinchi, ikkinchi va oltinchi bobini oʻqib kelishni tavsiya qilibdi.

Maʼruzaga keladiganlarga tavsiya.


bakiroo dan repost
Иқтисодиёт бўйича Нобел мукофоти совриндори Жан Тироль Ўзбекистонга келади

Маълум қилинишича, унинг иштирокида ёшлар учун маъруза ташкил этилмоқда. Машҳур олим билан учрашув иқтисодиёт соҳасини ўрганаётган ўзбекистонлик ёшларга ҳам катта мотивация бериши, уларни янги марралар сари етаклаши шубҳасиз.

Жан Тиролнинг маърузаси 14 октябрь санасига белгиланган. Чипталарни бу ерда харид қилиш мумкин.


Бундай воқеаларни эшитган одам, табиийки, имкон қадар милицияга мурожаат қилмасликни танлайди. Ўша қадрдоним ижтимоий ва иқтисодий имкониятлари bor edi. Энди, тасаввур қилинг, ёшроқ (аҳолининг 40 фоизи) ёки талаба ёхуд иқтисодий ва ижтимоий аҳволи яхши бўлмаган одамларда бу танлов икки баробар чуқурроқ бўлади – очиғи, қўрқув ҳам бор. Адолат қарор топишига нисбатан ишончсизлик, деса ҳам бўлади.

Тизимда жуда яхши ва ўз ишини аъло даражада бажарадиганлар ҳам кўп, албатта. Аммо барибир тизимдаги рағбатлар тўғри қўйилиши керак. “Таёқ системаси”дан воз кечиш керак. Нега ишлар очилмайди? Чунки милиция тизими “фош этиш” статистикасига керагидан ортиқ таяниб юборади. Иш очилдими — ёпилиши шарт. Шунгамикин, биздаги жиноят ишларининг фош этилиши эҳтимоли энг хавфсиз Швейцариядагидан ҳам баланд. Уларда 30 фоизга ҳам етмайди.

Мен юқорида санаб ўтган ҳодисалардан фарқли равишда, бугунги воқеалар оммавий тус олган ҳамда ҳуқуқ-тартибот органларининг ҳаракатлари жамиятдаги куч ишлатиш ва зўравонликнинг оқибатларини ҳамма учун бирдек сабоқ бўладиган даражада ошкор бўляпти. Шунинг учун ҳам бу масала жуда муҳим. Жамоат хавфсизлиги шундай нарсаки, одамлар нима мумкину, нима мумкин эмаслигини бировларнинг қилган ишлари ва олган жазоларига қараб белгилайди.

Мен юқорида санаган ҳодисалардан фарқли равишда, бугунги воқеалар ҳаммага сабоқ бўладиган даражада очиқ-ошкора юз беряпти. Ҳуқуқ-тартибот органларининг бу ҳолатларга реакцияси эса жамиятнинг зўравонлик оқибатларига нисбатан муносабатини шакллантиради. Жамоат хавфсизлиги шундай нарсаки, одамлар нима мумкину, нима мумкин эмаслигини бировларнинг қилган ишлари ва олган жазоларига қараб ўрганади. Бу масала шунинг учун ҳам жуда муҳим.

Албатта, бу каби ҳолатларда адолатли ва профессионал суд тизимининг мавжуд бўлишини ҳам хоҳлардим.

@Hoshimoviqtisodiyoti


ўша кунги хабарлардан кейин қуйидаги постни ёзиб, лекин каналга чиқармагандим. Муҳримнинг постини кўриб, эълон қилишга аҳд қилдим:

Ички ишлар органларига нисбатан ишончнинг етишмаслиги мана шундай ҳолатларга олиб келмоқда. Одамлар милицияга мурожаат қилмай, қонундан ташқари чора кўришга интиляпти, чунки мурожаат қилгач, муаммоси ҳал бўлишига ишонмайди.
Бу ишончсизлик муаммоларнинг чуқур амалий илдизларига бориб тақалади. Айнан шу ишончсизлик туфайли одамлар ҳуқуқ-тартибот органларига мурожаат қилмайди, оқибатда зўравонлар йиллар давомида жазосиз қолиб, ўз қилмишларини давом эттираверади.

Шахсан ўзим бир неча йил аввал шундай ҳолатга дуч келганман. Ёши каттароқ бир кишининг машинаси билан тўқнашиб кетдим. У машинасидан тушиб, менга жисмоний таҳдид қилмоқчи бўлди - мени сўкди, машинамни тепди, умуман, мени провокация қилишга уринди. Қонунга итоаткор фуқаро сифатида мен 102 га қўнғироқ қилиб, ходим келмагунича машинамдан тушмадим. Гап талашганим ҳам йўқ. Келган ходимнинг биринчи айтган гапи шундай бўлганди: “Нега бизга қўнғироқ қилдингиз? Ўзингиз эркакчасига ҳал қилиб олишингиз мумкин эди-ку, ким айбдорлиги аниқ-ку” (менга ҳужум қилмоқчи бўлган киши айбдор эди - ходим ҳам шуни назарда тутганди).

Бошқа бир ҳолат. 2007 йили синфдошимнинг уйига ўғри тушиб, ҳамма нарсасини олиб кетишган. Уйда ҳеч ким бўлмагани учун, ҳатто совуткич, телевизор, газ плитаси каби йирик техникаларни шошмай олиб чиқиб кетишган. Синфдошимнинг отаси йўқ эди, бувиси билан бирга яшарди. Милицияга ҳам бирга ариза ёзишган. Бир ойдан кейин бувиси билан бориб, иш нима бўляпти, деб суриштирса, масъул ходим: “Онахон, сизларни ҳам қўшиб ўлдириб кетишмаганига раҳмат айтинглар. Бизнинг холодильник ўғриларини қидириб юришга вақтимиз йўқ”, деб жавоб берган. Билишсаки, бу ўғрилик бўйича ҳатто жиноят иши ҳам очилмаган экан. Бу сабоқдан кейин ўша синфдошим фақат ўзимга ишонишим мумкин, деган ғояга таяниб қолди, чунки органларнинг адолатни таъминлаш учун ҳаракат қилишига ишончи қолмаганди.

Яна бир ҳолат. Бир танишим бозорда ишлаётганида номаълум одамлар уни “бозор раҳбарияти номидан” қўрқитиб, пул (ўлпон) талаб қилган. Табиийки, у милицияга мурожаат қилган. Ички ишлардагилар эса танишимнинг рақамини ўша “ўлпончи”ларга бериб юборган: “Ўзларинг ҳал қилиб оларсизлар”, деб. Кейинроқ улар: “Бизни сотибсан!”, деб танишимни дўппослаб кетган, табиийки, қанчадир пулини олиб ҳам қўйган. Шундан сўнг у ҳам милицияга ишониб бўлмаслигини англаб етган. Ҳатто калтакланганидан кейин ҳам шифокорлардан бу ҳақда милицияга хабар бермасликни илтимос қилган, чунки милицияга яна хабар кетса, яна калтак ейман, деб ўйлаган. Албатта, у ўша вақтда нотўғри ўйлаган бўлиши мумкин, ахир бор-йўғи 18 ёшда эди, лекин ҳуқуқ-тартибот органлари билан бўлган битта шундай тажриба ҳам тизимга бўлган ишончни йўқотиш учун етарли.

Яна бир воқеа. Бошқа бир танишимнинг ишхонасида ўғрилик юз берган, ўғрини камера орқали топиб, ушлашган. Милиция чақирилган, лекин келган ходимлар жиноят иши очмаган. Сабаб — ўғрилар тутилгани учун корхона моддий зарар кўрмагани. Табиийки, буни ўғрилар ҳам билиб олади: ўғрилик ўхшаса - фойда, ўхшамай, шунчаки камерада кўриниб қолиб, қўлга тушса ҳам - ҳеч қандай хавф йўқ. Яъни ўғрилик қилганда қўлга тушиш ҳам энди уларни қўрқитмайди. Танишим кейин нима қилди? Яхшироқ қўриқлаш хизматини ёллади ва ўғри тутилган тақдирда ҳам милицияга мурожаат қилиш беҳуда эканлигини билиб олди. Чунки, унинг фикрича, ўғрилар майда ўғрилик учун милиция келиб иш очмаганини билиб олса, улар баттар кўпаяди. Шу боис у мурожаат ҳам қилмай қўйди.

Булар бир неча йилги аввалги гаплар-ку, ҳозир ундай эмас, деб ўйлаш мумкин, лекин — йўқ. Бир-икки ойча олдин бир қадрдонимда ҳам шунга ўхшаш ҳолат бўлди. У 102 га қўнғироқ қилганидан бир ҳафта афсусланиб юрди. Ваҳоланки, унинг ҳеч қандай айби йўқ эди, шунга қарамай, “102 га қилган мурожаатингни ёпишинг керак”, деб роса овора қилишди.


Муҳрим dan repost
Беҳзод Ҳошимов бир қизиқ диаграмма улашибди. Унда совет давлатининг овози ҳисобланган “Правда” газетасида “фашизм” атамаси қанчалик кўп қўлланилгани ҳисоблаб чиқилган экан. Қизиғи, газета 1939 йил сентябрдан бу атамани қўллашни кескин камайтириб, фақат 1941 йил июнига келиб – Гитлер Германияси Совет Иттифоқига бостириб кирганидан кейин 1939 йил майидаги қўллаш даражасига қайтарган экан; бундан буёғи то урушнинг охиригача газетанинг бирор саҳифаси “фашизм” сўзисиз чоп этилмаган.

Бу нарса менга “Муштум” журналининг 100 йиллигига бағишланган материал учун карикатуралар саралаётган вақтимни эслатиб юборди. Ўшанда журналнинг урушдан аввалги йилларда чиққан жуда кўп сонларини кўриб чиққандим. 1939 йилнинг бошидаги сонларида ҳам фашистларни, Гитлерни масхараловчи, мазах қилувчи суратлар кўп, аммо 1941 йил июнгача бўлган сонларида улар йўқолиб қолган, бу мавзу умуман унутилган (чет элдаги империалистлар Ўзбекистонга ҳам кўз тикаётгани (1939 йил апрель сони) ҳақидаги карикатуралар айниқса қизиқ).

Унинг ўрнига, масалан, 1939 йил кузидаги сонларда “Ғарбий Украина ва Ғарбий Беларусь ва ниҳоят ўзининг тарихий ватанига қайтгани”, улар СССР таркибига қўшилишга қарор қилгани, бундан ҳамма хурсанд экани ҳақидаги тарғибот плакатлари, материаллари босилган.

Мияси Путин пропагандаси билан чайилмаганлар яхши биладики, 1939 йил 17 сентябрда СССР Польшага бостириб кириб, унинг шарқий қисми, аниқроғи, Ғарбий Украина ва Ғарбий Беларусни босиб олган. Польшанинг ғарбий қисмига эса 1 сентябрдан Учинчи Рейх бостириб кирган эди: Иккинчи Жаҳон уруши айнан шундай – Гитлер ва Сталиннинг Польшани бўлиб олишидан бошланган. Аммо, икки қўчқорнинг боши бир қозонда қайнамас, деганларидек, охири, 1941 йил июнидан, улар бир-бирини ғажишга ўтган...




"Pravda" Sovet gazetasida "fashizm" so'zini qanchalik ko'p qo'llanilishi haqidagi diagramma ekan. 1939 yildan 1941 yilgacha boʻlgan vaqtga qarang.

Eslatib oʻtaman, aynan 1939- yilni sentyabr oyida Germaniya Polshaga gʻarbdan kirib kelgan boʻlsa, Sovet armiyasi Polshaga sharqdan kirib kelgan.

Ikkinchi jahon urushi boshlanishi sanasi ham, tarix kitoblairda 1939 yil, 1-sentyabrda boshlangan deb qayd etiladi.

@Hoshimoviqtisodiyoti


Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Kamola Mahmudova chindan ham juda yaxshi odam edi. Yaqinlariga sabr tilayman. Menimcha barchamiz Kamola opa bilan boʻlgan muloqot yoki suhbatimizni yaxshi eslab qolganmiz. Men ham asosan faqat shu internet orqali bilar edim. Lekin doim yaqin odamdek tuyular edilar. Bugun xabarni eshitib, yaqin insonim oʻtganidek his qildim.

Bundan olti yilcha oldin, Kamola opa gazeta.uz uchun yozgan ayrim maqolalarimni oʻqib — menga yozgan edilar, “boshqa yozganlaringiz boʻlsa menga yuboring, Keymbridjda ilmiy ish qilyapman, menga diplom ishim uchun kerak” deb. Men shu maqolalarni toʻplab yuborgan edim, hali Telegram kanalim yoʻq edi ekan. Keyin shu bahona onda sonda yozishib turar edik. Amakim bilan koʻrishsalar ham yozib turar edilar. Xabar olib turar edilar.

Keyin, 2019 yilni dekabr oyida (hozir tekshirdim) menga yozibdilar, Londonga YTTBga keling bir Oʻzbekiston iqtisodiyoti haqida suhbat uyushtiraylik deb. Men xoʻp debman-u, lekin keyin qandaydir shu taklifga “labbay” deb borish nasib boʻlmabdi. Orada Covid ham boʻldi. Bahona. Koʻrisha olmaganimiz va shuni tashkil qila olmaganimiz qandaydir xayolimdan oʻtdi hozir. Oxirgi safar Buyuk Britaniyaga borganimda ham qisqa safar boʻlgani uchun — hayolimga kelmabdi. Oʻshanda ham yozishgan ekanmiz. “Yana imkoniyat boʻladi-ku” deb oʻylagan edim, boʻlmay qoldi.
Yaqinlariga chiroyli sabr tilayman.
Alloh rahmat qilsin.

Kamola opani yoshlarga murojaati:

https://www.youtube.com/watch?v=Bl9FzTar17w




Iqtisodchi Kundaligi dan repost
Aytmoqchi - bir AQSh universiteti mamuriyatida shunday gap eshitgan edim.

Oldin universitet qabul qilish siyosatida ayollarga yon bosish bo’lar edi (affitmative action siyosati ham deyishardi). Jinsiy balans juda erkaklar tomon keskinlashmasligi uchun, qabul hayati ayol abiturientlarga yon bosib kelar edi. Lekin deydi u (2017 yildagi gap bu) oxirgi 5-10 yilda, teskari tendensiya natijasida ya’ni erkak abiturientlar soni tushib ketgani uchun, teskari siyosat qilishga majburmiz, endi erkak abiturientlarga yon bosishni boshladik.


Faynanshl Taymsda yangi zo’r maqola. Bor statistkaga yaxshi hikoya qilib sharh ham berilgan.

Bundan 30-40 yil oldin, ko’p mamlakatlarda universitetda o’qiydigan ayollarni ulushi erkaklarnikidan ko’p bo’lishni boshlagan edi.

Lekin shunga qaramasdan, o’sha-o’sha ta’lim darajasini solishtirsak - o’rtacha ayollar daromadi sal pastroq edi.

Oxirgi o’n yillarda shu ko’rinyaptiki, yosh ayollarni masalan Britaniyadagi daromadi - tengdosh erkaklarnikidan ham balandroq bo’la boshlagan.

Qiziq tomoni - universitetda o’qimaganlar orasida. Ya’ni oldin, universitetda o’qimagan erkaklar, universitetda o’qimagan ayollardan ancha ko’proq daromad topishar edi. Hozir esa, o’rtacha raqamlarda ayollar yuqoriroq. Sabablar ko’p albatta - lekin sabablaridan biri - fizik mehnatni o’rni tobora kamayib boryapti, lekin kommunikatsiya va “yumshoq” ko’nikmalarni (soft skills?) nisbiy o’rni oshib borgan sari bu farq yopilishi bashorat qilingan edi, menimcha shunday bo’lyapti ham.


Sog’liqqa xavfli ishlardagi ishchilarni umri va sog’lig’i to’laqonli sug’urtalanishi kerak. Konchilik bo’ladimi, energetikami, kapital qurilishmi - o’sha yerda ishlaydigan odamlarni umri va sog’lig’ini majburan sug’urtalash talab qilinishi kerak.

Shunda “qaramog’iga olish” kabi choralar emas, har bir halok bo’lgan ishchining oilasi - tahminan 1 million dollar oralig’ida - sug’urta korxonasidan mablag’ olishi kerak bo’ladi (bizdek daromadi bor mamlakatlarda tahminan shunday raqam).

Shunda sug’urta qiladiganlar - xavfli ishlardagi ishchilarni ahvoli bo’yicha qayg’urishadi va ish beradigan tashkilotlarni muntazam xavfsizlikni ta’minlashlariga majburlashadi. Boshqa iloji yo’q. Metrodagi fojiadan keyingi saboq shu bo’lishi kerak edi.

@Hoshimoviqtosodiyoti


Iqtisodchi Kundaligi dan repost
0.5 foizga stavka tushdi.

Inflyatsiya kutilmalari 2%dan kam.

Yalpi ichki maxsulotni real o’sish surati 3%.

AQSh iqtisodiyoti hamma kutilmadan ham yaxshi ahvolda.

Qiziq.

20 ta oxirgi post ko‘rsatilgan.