Давоми: “Қизил шапкача” эртаги ўзбек ёзувчилари талқинида —
2Назар Эшонқул талқинида
Ўрмоннинг зах ва ўлим иси келадиган бир кунжагида титраб-қақшаб ўтираркан, Қизил қалпоқчанинг бурнига чиркин ва бадбўй ҳид ўрнашиб қолгани, бу ҳиднинг моғор босган нон таъмига ўхшаш беҳузурликни ҳис қилгани ундаги қўрқувни рўйи-рост кўрсатиб турарди; олисда ой липиллаб бир кўзга ташланиб, қаергадир беркинарди; зах ва қўланса ҳид унинг атрофида узоқ айланиб юргани ғашига тегса ҳам чидашга мажбур эди; аксига олиб, кеча тунда босинқираб уйғониб кетгани, бунга сабаб бўлган қора тушдаги ўзига чорлаб турган қабристонлар, ажал нафаси анқиб турган харобалар, бийдай ўрмонни босиб кетган ўлаксахўр қузғунлар, қуш мурдалари ортилган араваларнинг қўрқинчли тасвирлари кўз олдидан кетмасди. Бир пайтлар Қизил қалпоқчанинг ўзи ёшгина бўриваччанинг қўлидан тутиб, уни ўрмонга олиб келганди. Энди орадан суронли ва ваҳимали йиллар ўтиб кетган, аввалги Қизил қалпоқча кампирга айланиб бўлган; тунд ва заҳил осмоннинг бир тарафидан ой чуқурликка эниб, қуёш кўтарилиб кетаётган маҳал ҳали ҳамон қаримаган навқирон Бўри кексайиб ҳолдан тойиб қолган Қизил қалпоқчанинг қўлидан етаклаб ўрмондан чиқиб кетаётганди...
Жавлон Жовлиев талқинидаЎрмон, ўрмон, ўрмоним...
Бугун ўрмонимнинг афтода ҳолини кўриб келарди увлагим, ўртаниб-ёниб. Қора тердан ивиган ва ранги ўчган сарғиш, эски чойшабни алам-ла тишлардим, баттар ситардим тортиб, тимдалаб, қорайган тирноқларимни.
Буларнинг барига айбдор эди биргина Қизил қалпоқча, шум ва беозор.
У атай эрмак қиларди бир муштипар Бўрининг устидан мазах қилмоқлик учун.
Ҳа, ўша он ёнаётган ўрмон устига ёмғир урган каби ўзини мен ҳам увлаб чиқдим даҳшатдан кўкариб, қонаб.
Лаънати эшакқуртлар келарди бостириб, ирғишлаб, бир-бирлари билан тепишиб келарди улар, ҳайдамоққа етмасди мажолим, кучим.
Оҳ, она ўрмон! Шу жажжи қизалоқ Қизил қалпоқчани кечир, билмасди у ҳали раҳм-шафқат нелигин.
Менга сомса қилиб бераман дея маймунжондан, эрта саҳарлаб, ўт қўйиб юборганди у... Қолди олов ичра ўрмоним, қақраб, тўлғониб.
Ётардим мен эса бефарқ ва карахт, ахир суллайиб кетгандим, еб битирган эди ичимни очлик, ташналик.
Қизил қалпоқча ёнғин хавфсизлигини мендан сал камроқ биларди, эшакқуртлардан эса кўпроқ.
“Ҳеч” асари оҳангларидаБўри ўрмонга келди. Поезд кутяпти. Ёки кутмаяпти. Ёнида Қизил қалпоқча.
“Нега сизнинг тишларингиз катта-катта?”
Бўрининг шу онда йиғлагиси келди. Зерикиб бораётгани эсига тушди. Жаноб қарға, марҳамат қилиб, бошқа дарахтга қўнинг.
Қизил қалпоқчага айтди: “Юр, кетдик. Бувингникига борамиз”
Қ.қ.нинг бувиси ўлган. Ўлаётиб ваҳимали фильмларни кўрмагин, деган. Нега ундай деган? Буни Бўри билмайди. Бўрининг уйида телевизори йўқ. Мабодо бўлганида ҳам у ҳеч қачон антенна сотиб олмасди.
“Нега сизнинг кўзларингиз иккита?”
“Чунки учинчисига пулим етмаган”.
Ўша пайтлар оғир эди. Бўри кекса ҳайвонларнинг дарахт тагида куймаланиб, қушлар ҳақида гаплашиб ўтирганини ҳазм қилолмасди. Улар яшайвериб зерикиб кетган.
“Нега сизнинг думингиз бор?”
“Ҳа, бор. Улар жонимга тегиб кетди, Қизил қалпоқча. Кечир”.
“Ҳой, қаерга?”
“Мен уларни ўрмонда адаштириб келишим керак”.
Бўри олдинга юриб кетди. Қизил қалпоқчанинг бувисини кўриб келиш керак. Лекин у ўлган. Нега ўлган? Қизиқ.
👉
@xurshidabdurashid
