Репост из: Sharqshunos tarixchi
🇹🇷Usmonli sultonining josuslari
“Usmonlilar [musulmon] dinini qabul qilgan yevropaliklardan (yunonlar, vengerlar, bolgarlar, slavyanlar v.b) aygʻoqchilar sifatida keng foydalanganlar. Ular asosan Yevropaga yuborilgan va hukmdorlar siyosatini Usmoniylarga yetkazib turgan.
Yevropaga qaytgan odamlar biz majburlikdan Islomni qabul qildik ammo nasroniylikka qaytishni xohlaymiz degan bahona bilan Yevropaning yurak yuraklariga kirib borib, aslida barcha ma‘lumotlarni Istanbul bilan baham ko‘rishgan.
1559-yilda Filipp II ga taqdim etilgan hisobotda shubha bilan qarala boshlandi Neapol qirolligi portlariga kelgan yunon dengizchilarni tekshirishni taklif qildilar, bu yo'l bilan ularning Usmonli josuslari ekanligini aniqlash mumkin edi; Ayg'oqchilar islomni qabul qilgan, lekin ular ilgari tark etgan "haqiqiy din"ga qaytishni xohlayotganliklarini da'vo qilganlar, bu kabi tushuntirishlar ularga hokimiyatni aldashga imkon berdi va ayg'oqchilar dushman tuprog'ida o'z faoliyatini davom ettirdilar.
Dam olish kunlarida Emrah Safo Gurkanning “Sulton uchun ayg‘oqchilar: Ispaniya bilan buyuk raqobatda Usmonli razvedkasi” nomli qiziqarli kitobini o‘qib chiqdim, uni sizlar bilan baham ko‘rmoqchiman. Ushbu kitobda muallif Usmonlilar ayg'oqchilarning markazlashtirilmagan tarmog'i orqali razvedka ma'lumotlarini yig'ishni qanday rivojlantirgani va imperiya bo'ylab turli mintaqaviy gubernatorlar Usmknlilar nomidan josuslik tarmoqlarini tashkil etish vazifasini qanday faol ravishda o'z zimmalariga olganliklarini ko'rsatadi.
Ayg'oqchilar jamiyatning barcha qatlamlaridan, jumladan, hatto ruhoniylar va ataylab o'zini nasroniy ruhoniylari, savdogarlar, askarlar, dengizchilar va boshqalar sifatida ko'rsatganlari ham yoritilgan. Buni ko'pincha nasroniy kelib chiqishi bo'lgan musulmonlar qilishgan.
To'plangan razvedka ma'lumotlarining sifati hayratlanarli: "Viloyat hokimiyatlaridan tortib to vassal davlatlargacha, chet el diplomatlaridan tortib asirga olingan askarlargacha, daladagi agentlardan tortib razvedkachilargacha bo'lgan turli manbalardan foydalanib, ular [Usmonlilar] aniq ma'lumotlarni elakdan o'tkazishga muvaffaq bo'lishdi. Bu yolg'on ma'lumotlardan qochish va olingan razvedka ma'lumotlariga asoslanib, cheklangan resurslaridan foydalanish orqali Yevropaga 300 yildan ortiq qurquv solib turish imkonini bergan.
Ammo ba‘zida Razvedka ma'lumotlarini yig'ishning markazlashtirilmagan tabiati jarayon atrofidagi faoliyatga ham ta'sir qildi: "Turli manfaat guruhlari o'rtasidagi raqobat razvedkani o'ziga xos siyosiy futbolga aylantirdi va ko'p o'tmay Usmonli zodagonlari o'rtasida eng yaxshi razvedkani taqdim etish uchun kurash boshlandi."
Garchi bu ma'lumot va dezinformatsiya turli guruhlarning quroliga va Usmonlilarning raqiblarining razvedkasiga aylanishiga olib kelgan bo'lsa-da, ular noto'g'ri ma'lumotlarni filtrlash uchun yuqori sifatli jarayonlarni qurishga muvaffaq bo'lishdi.
Albatta, Usmonli xalifaligida ham Yevropa va Rossiyaning xorijiy razvedkalari bo'lgan va ishlagan. Bu - birinchi navbatda, Gabsburg josuslari edi. Istanbul ispanlar uchun ishlaydigan agentlar bilan to'la edi va Usmonlilar ularga har tomonlama qarshi turishga harakat qildilar, bu ham kitobda aniq misollar bilan tasvirlangan.
Umuman olganda, kitob yangi byurokratiyalar, siyosiy institutlar va texnologiyalarning paydo bo'lishi natijasida josuslikning yangi davri boshlangan XVII asr haqidagi ayg'oqchi detektiv hikoyasiga o'xshaydi.
USHBU kitobni MANABU XAZINALAR OMBORIDAN topishingiz mumkin.
Kanalga obuna bo‘ling
🖌@Sharqshunos_tarixchi
“Usmonlilar [musulmon] dinini qabul qilgan yevropaliklardan (yunonlar, vengerlar, bolgarlar, slavyanlar v.b) aygʻoqchilar sifatida keng foydalanganlar. Ular asosan Yevropaga yuborilgan va hukmdorlar siyosatini Usmoniylarga yetkazib turgan.
Yevropaga qaytgan odamlar biz majburlikdan Islomni qabul qildik ammo nasroniylikka qaytishni xohlaymiz degan bahona bilan Yevropaning yurak yuraklariga kirib borib, aslida barcha ma‘lumotlarni Istanbul bilan baham ko‘rishgan.
1559-yilda Filipp II ga taqdim etilgan hisobotda shubha bilan qarala boshlandi Neapol qirolligi portlariga kelgan yunon dengizchilarni tekshirishni taklif qildilar, bu yo'l bilan ularning Usmonli josuslari ekanligini aniqlash mumkin edi; Ayg'oqchilar islomni qabul qilgan, lekin ular ilgari tark etgan "haqiqiy din"ga qaytishni xohlayotganliklarini da'vo qilganlar, bu kabi tushuntirishlar ularga hokimiyatni aldashga imkon berdi va ayg'oqchilar dushman tuprog'ida o'z faoliyatini davom ettirdilar.
Dam olish kunlarida Emrah Safo Gurkanning “Sulton uchun ayg‘oqchilar: Ispaniya bilan buyuk raqobatda Usmonli razvedkasi” nomli qiziqarli kitobini o‘qib chiqdim, uni sizlar bilan baham ko‘rmoqchiman. Ushbu kitobda muallif Usmonlilar ayg'oqchilarning markazlashtirilmagan tarmog'i orqali razvedka ma'lumotlarini yig'ishni qanday rivojlantirgani va imperiya bo'ylab turli mintaqaviy gubernatorlar Usmknlilar nomidan josuslik tarmoqlarini tashkil etish vazifasini qanday faol ravishda o'z zimmalariga olganliklarini ko'rsatadi.
Ayg'oqchilar jamiyatning barcha qatlamlaridan, jumladan, hatto ruhoniylar va ataylab o'zini nasroniy ruhoniylari, savdogarlar, askarlar, dengizchilar va boshqalar sifatida ko'rsatganlari ham yoritilgan. Buni ko'pincha nasroniy kelib chiqishi bo'lgan musulmonlar qilishgan.
To'plangan razvedka ma'lumotlarining sifati hayratlanarli: "Viloyat hokimiyatlaridan tortib to vassal davlatlargacha, chet el diplomatlaridan tortib asirga olingan askarlargacha, daladagi agentlardan tortib razvedkachilargacha bo'lgan turli manbalardan foydalanib, ular [Usmonlilar] aniq ma'lumotlarni elakdan o'tkazishga muvaffaq bo'lishdi. Bu yolg'on ma'lumotlardan qochish va olingan razvedka ma'lumotlariga asoslanib, cheklangan resurslaridan foydalanish orqali Yevropaga 300 yildan ortiq qurquv solib turish imkonini bergan.
Ammo ba‘zida Razvedka ma'lumotlarini yig'ishning markazlashtirilmagan tabiati jarayon atrofidagi faoliyatga ham ta'sir qildi: "Turli manfaat guruhlari o'rtasidagi raqobat razvedkani o'ziga xos siyosiy futbolga aylantirdi va ko'p o'tmay Usmonli zodagonlari o'rtasida eng yaxshi razvedkani taqdim etish uchun kurash boshlandi."
Garchi bu ma'lumot va dezinformatsiya turli guruhlarning quroliga va Usmonlilarning raqiblarining razvedkasiga aylanishiga olib kelgan bo'lsa-da, ular noto'g'ri ma'lumotlarni filtrlash uchun yuqori sifatli jarayonlarni qurishga muvaffaq bo'lishdi.
Albatta, Usmonli xalifaligida ham Yevropa va Rossiyaning xorijiy razvedkalari bo'lgan va ishlagan. Bu - birinchi navbatda, Gabsburg josuslari edi. Istanbul ispanlar uchun ishlaydigan agentlar bilan to'la edi va Usmonlilar ularga har tomonlama qarshi turishga harakat qildilar, bu ham kitobda aniq misollar bilan tasvirlangan.
Umuman olganda, kitob yangi byurokratiyalar, siyosiy institutlar va texnologiyalarning paydo bo'lishi natijasida josuslikning yangi davri boshlangan XVII asr haqidagi ayg'oqchi detektiv hikoyasiga o'xshaydi.
USHBU kitobni MANABU XAZINALAR OMBORIDAN topishingiz mumkin.
Kanalga obuna bo‘ling
🖌@Sharqshunos_tarixchi