Ўрта Осиёга Араблар Босқини (VII-VIII асрлар)
Араблар VII асрнинг ўрталаридан бошлаб Ислом динини тарқатиш ва ҳудудларини кенгайтириш мақсадида кўплаб жойларга юришлар уюштирган. Ўрта Осиёга бўлган босқинлар асосан Умавийлар (661-750) даврида содир бўлди.
Араблар босқини сабаблари
1. Ислом динини тарқатиш – Араблар жаҳонга Исломни ёйишни ўз бурчи деб билишган.
2. Иқтисодий манфаатлар – Ўрта Осиё савдо йўллари (Ипак йўли)да жойлашган бўлиб, бу ҳудуд араблар учун иқтисодий жиҳатдан жуда муҳим эди.
3. Ҳарбий куч ва ҳокимиятни мустаҳкамлаш – Араблар янги ерларни эгаллаб, ўз халифалигининг ҳудудини кенгайтиришни мақсад қилган.
Ўрта Осиёдаги қаршилик ва жанглар
Араблар Ўрта Осиёни эгаллаш учун бир неча марта уруш олиб боришган. Уларнинг асосий рақиблари Турк ҳоқонлиги, маҳаллий ҳукмдорлар ва суғдлар эди.
1. Қутайба ибн Муслим юришлари (705-715)
Умавий халифаси Валид ибн Абдулмаликнинг буйруғи билан Қутайба ибн Муслим Бухоро, Самарқанд ва Хоразмни босиб олган.
Суғдлар ва маҳаллий халқ арабларга қарши бир неча марта қўзғолон кўтарган.
712 йилда Самарқанд араблар томонидан босиб олинган.
2. Турк ҳоқонлиги ва суғдлар қаршилиги
Суғдлар ва Турк ҳоқонлиги арабларга қарши биргаликда кураш олиб борган.
722 йилда суғдлар Самарқандда арабларга қарши катта қўзғолон кўтаришган.
Турк ҳоқонлиги арабларга қарши бир неча марта уруш қилган, лекин VIII аср ўрталарида заифлашиб, араблардан жиддий қаршилик қила олмай қолган
Босқин натижалари
1. Ислом дини тарқалиши – Ўрта Осиёда Ислом дини асосий динга айланди.
2. Араб маданияти таъсири – Араб алифбоси, араб тили ва Ислом маданияти кенг ёйилди.
3. Маҳаллий маданият ва тили сақланди – Араблар ҳукмрон бўлганига қарамай, суғд, туркий ва форс тиллари сақланиб қолди.
4. Солиқ ва мажбуриятлар – Араблар маҳаллий аҳолидан “жизя” (но-мусулмонлардан олинадиган солиқ) ва “хирож” (ер солиғи) тўплаб турган
Араблар босқини Ўрта Осиё тарихида катта аҳамиятга эга бўлиб, Ислом маданиятининг кенгайишига сабаб бўлди. Шунга қарамай, маҳаллий халқлар ва ҳукмдорлар бир неча аср давомида арабларга қарши кураш олиб борган. Кейинчалик бу ҳудудлар Аббосийлар халифалиги таркибига кириб, Ислом цивилизациясининг муҳим марказига айланди.
https://t.me/Tarix3377
Араблар VII асрнинг ўрталаридан бошлаб Ислом динини тарқатиш ва ҳудудларини кенгайтириш мақсадида кўплаб жойларга юришлар уюштирган. Ўрта Осиёга бўлган босқинлар асосан Умавийлар (661-750) даврида содир бўлди.
Араблар босқини сабаблари
1. Ислом динини тарқатиш – Араблар жаҳонга Исломни ёйишни ўз бурчи деб билишган.
2. Иқтисодий манфаатлар – Ўрта Осиё савдо йўллари (Ипак йўли)да жойлашган бўлиб, бу ҳудуд араблар учун иқтисодий жиҳатдан жуда муҳим эди.
3. Ҳарбий куч ва ҳокимиятни мустаҳкамлаш – Араблар янги ерларни эгаллаб, ўз халифалигининг ҳудудини кенгайтиришни мақсад қилган.
Ўрта Осиёдаги қаршилик ва жанглар
Араблар Ўрта Осиёни эгаллаш учун бир неча марта уруш олиб боришган. Уларнинг асосий рақиблари Турк ҳоқонлиги, маҳаллий ҳукмдорлар ва суғдлар эди.
1. Қутайба ибн Муслим юришлари (705-715)
Умавий халифаси Валид ибн Абдулмаликнинг буйруғи билан Қутайба ибн Муслим Бухоро, Самарқанд ва Хоразмни босиб олган.
Суғдлар ва маҳаллий халқ арабларга қарши бир неча марта қўзғолон кўтарган.
712 йилда Самарқанд араблар томонидан босиб олинган.
2. Турк ҳоқонлиги ва суғдлар қаршилиги
Суғдлар ва Турк ҳоқонлиги арабларга қарши биргаликда кураш олиб борган.
722 йилда суғдлар Самарқандда арабларга қарши катта қўзғолон кўтаришган.
Турк ҳоқонлиги арабларга қарши бир неча марта уруш қилган, лекин VIII аср ўрталарида заифлашиб, араблардан жиддий қаршилик қила олмай қолган
Босқин натижалари
1. Ислом дини тарқалиши – Ўрта Осиёда Ислом дини асосий динга айланди.
2. Араб маданияти таъсири – Араб алифбоси, араб тили ва Ислом маданияти кенг ёйилди.
3. Маҳаллий маданият ва тили сақланди – Араблар ҳукмрон бўлганига қарамай, суғд, туркий ва форс тиллари сақланиб қолди.
4. Солиқ ва мажбуриятлар – Араблар маҳаллий аҳолидан “жизя” (но-мусулмонлардан олинадиган солиқ) ва “хирож” (ер солиғи) тўплаб турган
Араблар босқини Ўрта Осиё тарихида катта аҳамиятга эга бўлиб, Ислом маданиятининг кенгайишига сабаб бўлди. Шунга қарамай, маҳаллий халқлар ва ҳукмдорлар бир неча аср давомида арабларга қарши кураш олиб борган. Кейинчалик бу ҳудудлар Аббосийлар халифалиги таркибига кириб, Ислом цивилизациясининг муҳим марказига айланди.
https://t.me/Tarix3377