Репост из: Ҳикмат истаганга...
Дарон Ажемўғли ва Жеймс А. Робинсоннинг "Мамлакатлар таназзули сабаблари: қудрат, фаровонлик ва камбағаллик манбалари" номли китоби ва унинг ҳаммуаллифининг яқинда Тошкентдаги давра суҳбати ҳақида эшитдингиз. Бу анча шов-шув кўтаргани аниқ.
Шу ўринда қизиқ бир маълумотни тақдим этаман. Мамлакатлар тараққиёти ва таназзули сабабларини илмий асосда ёритиб берган илк шахс мусулмон олим Ибн Холдун бўлганини билармидингиз?
Ибн Холдун ўзининг "Муқаддима" китобида давлатлар ва халқларнинг қудрати ва таназзули сабабларини таҳлил қилади.
Жеймс Робинсон Ўзбекистоннинг иқтисодий қолоқлиги ҳақида сўз борганда ижтимоий институтларнинг ривожланмаганини айди. Худди шу нарсани Ибн Холдун ундан анча аввал таҳлил қилиб берган эди.
Ибн Холдун ёлланма қўшинлар учун давлат харажатларини , савдо ва ишлаб чиқариш солиқлари ва тарифларини камайтириш тарафдори бўлган.
Унга кўра, давлат амалдорлари хоҳиш ва малаканинг озлиги туфайли савдо-тижорат фаолиятини тўғри бошқара олмайди (Госплан эсингиздами?). Тижорат ва ишлаб чиқариш давлат томонидан назорат қилинган мамлакатларда молиявий етишмовчилик ва таназзул содир бўлади, деб асослаб берган.
Ибн Холдуннинг тавсиялари ўз даврида ва бугунги кунда ҳам кўплаб давлатлар амал қилади. Ибн Холдунга қадар давлатларнинг тараққиёти ва таназзулини батафсил тушунтириб берган бирорта олим бўлмаган.
Аввалроқ, 1900 йилларда тиббиёт соҳасидаги бир қанча кашфиётлар, хатто Нобель мукофоти ортида Ибн Синонинг илмий мероси ётганини айтган эдим.
Хулоса шуки, бугун ғарб бизга ўргатмоқчи бўлаётган нарсаларни бундан аввал биз ғарбга ўргатиб бўлган эдик. Шунчаки, биз ўзимизнинг илмий асарларимизни ўқишдан тўхтаган пайтимиздан бошлаб, Ғарб бизга ўз асарларини ўқитишни бошлади.
Билган нарсасига амал қилишда ҳам улар биздан ўзиб кетди.
Шу сабабдан "Грузия", "Атом одатлар", "Мамлакатлар таназзули", "Учдан кейин кеч" каби китобларни ҳаддан зиёд маркетинг қилиниши ва қилишни хушламайман.
Илмий меросимиз ундан ҳам кучли, тажрибадан ўтган ва муҳими илоҳий хабар билан тасдиқланган ҳикматларга тўла.
Масала шуки, уни ўқишни истаймизми? Нашр қилишнинг имкони борми? Тарғиб қилишничи? Амал қилишчи?
24.03.2023
Шу ўринда қизиқ бир маълумотни тақдим этаман. Мамлакатлар тараққиёти ва таназзули сабабларини илмий асосда ёритиб берган илк шахс мусулмон олим Ибн Холдун бўлганини билармидингиз?
Ибн Холдун ўзининг "Муқаддима" китобида давлатлар ва халқларнинг қудрати ва таназзули сабабларини таҳлил қилади.
Жеймс Робинсон Ўзбекистоннинг иқтисодий қолоқлиги ҳақида сўз борганда ижтимоий институтларнинг ривожланмаганини айди. Худди шу нарсани Ибн Холдун ундан анча аввал таҳлил қилиб берган эди.
Ибн Холдун ёлланма қўшинлар учун давлат харажатларини , савдо ва ишлаб чиқариш солиқлари ва тарифларини камайтириш тарафдори бўлган.
Унга кўра, давлат амалдорлари хоҳиш ва малаканинг озлиги туфайли савдо-тижорат фаолиятини тўғри бошқара олмайди (Госплан эсингиздами?). Тижорат ва ишлаб чиқариш давлат томонидан назорат қилинган мамлакатларда молиявий етишмовчилик ва таназзул содир бўлади, деб асослаб берган.
Ибн Холдуннинг тавсиялари ўз даврида ва бугунги кунда ҳам кўплаб давлатлар амал қилади. Ибн Холдунга қадар давлатларнинг тараққиёти ва таназзулини батафсил тушунтириб берган бирорта олим бўлмаган.
Аввалроқ, 1900 йилларда тиббиёт соҳасидаги бир қанча кашфиётлар, хатто Нобель мукофоти ортида Ибн Синонинг илмий мероси ётганини айтган эдим.
Хулоса шуки, бугун ғарб бизга ўргатмоқчи бўлаётган нарсаларни бундан аввал биз ғарбга ўргатиб бўлган эдик. Шунчаки, биз ўзимизнинг илмий асарларимизни ўқишдан тўхтаган пайтимиздан бошлаб, Ғарб бизга ўз асарларини ўқитишни бошлади.
Билган нарсасига амал қилишда ҳам улар биздан ўзиб кетди.
Шу сабабдан "Грузия", "Атом одатлар", "Мамлакатлар таназзули", "Учдан кейин кеч" каби китобларни ҳаддан зиёд маркетинг қилиниши ва қилишни хушламайман.
Илмий меросимиз ундан ҳам кучли, тажрибадан ўтган ва муҳими илоҳий хабар билан тасдиқланган ҳикматларга тўла.
Масала шуки, уни ўқишни истаймизми? Нашр қилишнинг имкони борми? Тарғиб қилишничи? Амал қилишчи?
24.03.2023