Telegram-канал "Siyosatshunoslik" — @siyosatshunoslik_1

Siyosatshunoslik

30 Jan, 08:50

📢 RAND Corporation – Dunyodagi eng nufuzli tahlil markazi

RAND Corporation haqida eshitganmisiz? Bu tashkilot butun dunyo bo‘ylab siyosiy, harbiy va iqtisodiy strategiyalarga ta’sir qiluvchi eng yirik va nufuzli ilmiy-tadqiqot markazlaridan biri hisoblanadi.

🧠 RAND nima va nima bilan shug‘ullanadi?
RAND (Research and Development) — nodavlat, notijorat tashkilot bo‘lib, 1948-yilda AQShda tashkil etilgan. Dastlab AQSh Harbiy-havo kuchlari uchun strategik tadqiqotlar olib borish maqsadida tuzilgan bo‘lsa, bugungi kunda butun dunyo bo‘ylab mudofaa, iqtisodiyot, sog‘liqni saqlash, ta’lim va xalqaro munosabatlar bo‘yicha tadqiqotlar olib boradi.

🔎 RAND ning asosiy yo‘nalishlari:
✔️ Milliy xavfsizlik va mudofaa – harbiy strategiyalar, sun’iy intellekt, kiberxavfsizlik.
✔️ Sog‘liqni saqlash – pandemiyalar, opioid inqirozi, jamoat salomatligi.
✔️ Ta’lim va mehnat bozori – maktab islohotlari, ishchi kuchi strategiyalari.
✔️ Iqtisodiyot va moliya – inflyatsiya, soliq siyosati, global savdo.
✔️ Jinoyat va qonunchilik – politsiya islohotlari, sud tizimi, huquq.
✔️ Xalqaro munosabatlar – geosiyosiy raqobat, demokratik rivojlanish.

🚀 RAND ning eng mashhur ishlari:
🔹 RAND olimlari, xususan Herman Kahn va Albert Vohlstetter, (Nuclear Deterrence Theory) va (Mutual Assured Destruction – MAD) konseptsiyasini ishlab chiqqan.
🔹 Game Theory (O‘yin nazariyasi) va strategik tahlillar: RAND tadqiqotchilari, ayniqsa Jon Fon Neyman va Oskar Morgenstern, o‘yin nazariyasi bo‘yicha ish olib borgan va bu nazariya iqtisodiyot, harbiy strategiya va siyosiy qarorlarni qabul qilishda keng qo‘llanila boshlagan.
🔹 Internetning asosi – 1960-yillarda RAND tadqiqotchisi Paul Baran ma’lumotlarni uzatish uchun paketli kommutatsiya (Packet Switching) texnologiyasini yaratdi. Keyinchalik bu ARPANET loyihasiga asos bo‘lib, zamonaviy internetning rivojlanishiga yo‘l ochdi.

👩‍🔬 RAND da kim ishlaydi?
Bu yerda siyosatshunoslar, iqtisodchilar, matematiklar, injenerlar, yuristlar va sotsiologlar ishlaydi. Ko‘p tadqiqotchilar PhD ilmiy darajasiga ega va AQSh hukumati, NATO, Jahon Banki kabi tashkilotlar bilan hamkorlik qiladi.

💰 RAND da yillik daromad qancha?
- Yordamchi tadqiqodchi – $60,000 - $80,000
- Yetakchi tahlilchi – $120,000 - $160,000
- Bosh tadqiqotchi – $160,000 - $250,000
- Direktor va yuqori lavozimdagilar – $200,000 - $500,000

Siyosatshunoslik...

184 0 4 12

Siyosatshunoslik

29 Jan, 10:33

🏛📜Qadimdan to hozirgi kungacha
siyosiy qarashlarning shakllanish evolyutsiyasi

1️⃣ Qadimgi davr: Ilohiy hokimiyat va qadimgi davlatlar
🟢 Xudolarga asoslangan boshqaruv – Qadimgi Misr, Mesopotamiya, Xitoyda hukmdorlar xudoning vakili sifatida qaraldi.
🟢 Platon – Ideal davlat aristokratik boshqaruvga asoslanishi kerak.
🟢 Aristotel – Monarxiya, aristokratiya va demokratiyani tahlil qildi.
🟢 Polibiy – Rimda aralash boshqaruv tizimini ishlab chiqdi.

2️⃣ O‘rta asrlar: Din va qirollik hukmronligi
🟢 Avreliy Avgustin – Dunyo shahru va Xudo shahrini o'zaro qiyosladi.
🟢 Foma Akvinskiy – Hukmronlik ilohiy haqqa ega deb hisobladi.
🟢 Feodalizm – Monarxiya va zodagonlar aristokratiyasi kuchaydi.

3️⃣ Uyg‘onish davri: Absolutizm va hokimiyat tanqidi
🟢 Makiavelli – Real siyosat va kuchli davlat nazariyasi.
🟢 Gobbs – Kuchli markazlashgan davlatni qo‘llab-quvvatladi.
🟢 Lokk – Tabiiy huquqlar va erkinlikni targ'ib etdi.

4️⃣ Ma’rifatparvarlik va demokratiyaning shakllanishi
🟢 Monteske – Hokimiyat bo‘linishi tamoyilini ilgari surdi.
🟢 Russo – Xalq suvereniteti va ijtimoiy shartnoma nazariyasi.
🟢 Volter – Huquqiy davlat va fuqarolik erkinliklarini qo‘llab-quvvatladi.

5️⃣ XIX asr: Liberalizm, konservatizm va sotsializm
🟢 Adam Smit – Erkin bozor va iqtisodiy liberalizm.
🟢 Berk – An’anaviy qadriyatlarni himoya qilgan konservatizm asoschisi.
🟢 Marks – Sinfiy kurash va sotsialistik jamiyat nazariyasi.

6️⃣ XX asr: Modern siyosiy qarashlar va totalitarizm
🟢 Veber – Byurokratiya va davlat hokimiyati haqida nazariyalar.
🟢 Gramschi – Siyosat va madaniyat o‘zaro bog‘liq.
🟢 Arendt – Totalitarizm tanqidi va erkinlik tushunchasi.

7️⃣ XXI asr: Globalizatsiya va yangi paradigmalarning shakllanishi
🟢 Fukuyama – "Tarixning oxiri" nazariyasi, liberal demokratiyaning ustunligi.
🟢 Xantington – "Sivilizatsiyalar to‘qnashuvi" nazariyasi.
🟢 Fuko – Hokimiyat va ijtimoiy institutlarning roli.

Siyosatshunoslik...

260 0 9 14

Siyosatshunoslik

22 Jan, 08:38

#iqtibos

"Tabiiy holatda erkinlik cheksizdir, ammo aynan shu cheksiz erkinlik insonlarning o‘zaro raqobatiga, nizolariga va hatto ularning halokatiga olib keladi"

"Inson tabiiy holatda erkin tug‘iladi, ammo bu erkinlik uning hayotini himoya qilish yo‘lida boshqa odamlarning erkinligini cheklashga olib keladi. Shu sabab, tinchlik va xavfsizlik faqat o‘zaro kelishuv orqali mumkin bo‘ladi."

#Tomas_Hobbs

Siyosatshunoslik...

437 0 1 17

Siyosatshunoslik

21 Jan, 11:14

Donald Tramp haqida aytilgan mashhur fikrlar

1. "Donald Tramp nafaqat milliarder tadbirkor, balki zamonaviy siyosatni o‘zgartirgan fenomen." - Mark Fisher, madaniyatshunos.

2. "U Amerikadagi odamlarning ichki his-tuyg‘ularini uyg‘otdi." - J.D. Vens, yozuvchi.

3. "Haqiqat muhim. Yolg‘onning oqibatlari bor. Donald Tramp bu mamlakatni yaxshilamadi, aksincha yomonlashtirdi." - Jo Bayden, 2020-yilgi saylov kampaniyasida.

4. "Tramp boshqa siyosatchilardan farqli o‘laroq, e’tiqodi uchun kurashadi." - Nyut Gingrich, AQShning sobiq spikeri.

5. "Trampning prezidentligi Amerika demokratiyasining kuchini sinovdan o‘tkazdi." - Adam Shiff, AQSh kongressmeni.

6. "Tramp siyosatni realiti-shouga aylantirdi, Amerika esa uning sahnasi bo‘ldi." - Stiven Kolbert, komik va teleboshlovchi.

7. "Siz uni yoqtirmasligingiz mumkin, ammo u siyosiy o‘yinni o‘zgartirdi." - Ben Shapiro, siyosiy sharhlovchi.

8. "Donald Tramp — bu jamiyatdagi katta muammoning alomati, sabab emas." - Barak Obama.

9. "Tramp fenomeni odamlarning g‘azabini aks ettiradi, uning o‘zi emas." - Ted Kruz, AQSh senatori.

10. "Tramp bilan siz ko‘rgan narsangizni olasiz — to‘g‘ridan-to‘g‘ri, yaxshisi ham, yomon tomoni ham." - Kris Kristi, sobiq gubernator.

11. "Tramp sehrgar singari: u fokusni ko‘rsatadi, lekin baribir sehrga ishontiradi." - Trevor Noya, komik.

12. "Tramp qoidalarni buzdi, lekin ularning qanchalik kuchli ekanligini ham ko‘rsatib berdi." - Enn Applbaum, tarixchi.

13. "Trampning ko‘tarilishi odamlarning davlat muassasalariga ishonchsizligidan dalolat beradi." - Frensis Fukuyama, siyosatshunos.

14. "Tramp bizga demokratiya hatto eng rivojlangan davlatlarda ham zaif bo‘lishi mumkinligini ko‘rsatdi." - Madlen Olbrayt, sobiq davlat kotibi.

15. "Tarix Trampni prezidentlik institutining qanchalik erkin ekanligini o‘zgartirgani bilan eslaydi." - Jon Micham, tarixchi.

16. "U bizning xarakterimizni kattalashtirib ko‘rsatadigan oynaga o‘xshaydi." - Devid Bruks, yozuvchi.

Siyosatshunoslik...

429 0 3 12

Siyosatshunoslik

21 Jan, 10:14

2025-yil 20-yanvarda AQSh prezidenti sifatida qasamyod qilgan Donald Tramp inauguratsiyadan keyingi dastlabki 24 soat ichida bir qator farmonlar va siyosiy qarorlar qabul qildi. Quyida ushbu qarorlarning to‘liq ro‘yxati keltirilgan:

1. AQSh-Meksika chegarasida milliy favqulodda holat e'lon qilindi: Tramp noqonuniy immigratsiyaga qarshi kurashish maqsadida AQSh-Meksika chegarasida milliy favqulodda holat e'lon qildi va qo‘shimcha harbiy kuchlarni joylashtirishga ruxsat berdi.

2. Xalqaro jinoiy kartellarni terroristik tashkilotlar deb e'lon qilish: U, jumladan, Venesuelaning "Tren de Aragua" guruhi kabi xalqaro jinoiy kartellarni terroristik tashkilotlar ro‘yxatiga kiritish haqida farmon imzoladi.

3. Tug‘ilish joyi bo‘yicha fuqarolik huquqini bekor qilish: AQSh hududida tug‘ilgan, ammo ota-onasi noqonuniy muhojir bo‘lgan bolalarga avtomatik ravishda fuqarolik berishni to‘xtatish haqida farmon chiqardi.

4. "Meksikada qolish" siyosatini qayta tiklash: Asosiy maqsad - boshpana so‘rovchilarni AQShda sud jarayonlari davomida Meksikada kutishlarini talab qiluvchi siyosatni qayta joriy etish.

5. Parij iqlim kelishuvini tark etish: Tramp AQShni Parij iqlim kelishuvdan chiqarish haqida farmon imzoladi, bu esa mamlakatning iqlim o‘zgarishiga qarshi xalqaro sa'y-harakatlardan chekinishini anglatadi.

6. Milliy energetika favqulodda holatini e'lon qilish: Ichki energetika ishlab chiqarishni oshirish maqsadida neft qazib olish va fraking uchun ruxsatnomalarni tezlashtirish uchun milliy energetika favqulodda holatini e'lon qildi.

7. Elektr transport vositalarini rag‘batlantirishni bekor qilish: Federal darajada elektr transport vositalarini rag‘batlantiruvchi dasturlarni to‘xtatish haqida qaror qabul qildi.

8. Jahon sog‘liqni saqlash tashkilotidan (JSST) chiqish: Tramp JSSTning global sog‘liqni saqlash masalalaridagi faoliyatidan norozi bo‘lib, AQShni ushbu tashkilotdan chiqarish haqida farmon berdi.

9. Transgender huquqlarini cheklash: Federal siyosatda jinsni tug‘ilishdagi biologik jinsga ko‘ra aniqlashni talab qiluvchi farmon imzoladi, bu esa transgender shaxslarning huquqlarini cheklaydi.

10. Turli-tumanlik, tenglik va inklyuziya (DEI) dasturlarini tugatish: Federal darajadagi barcha DEI dasturlarini bekor qilishni buyurdi, meritokratiyaga asoslangan tizimni targ‘ib qildi.

11. 6-yanvar voqealarida ishtirok etganlarga afv e'lon qilish: 2021-yil 6-yanvar kuni Kapitoliyga hujumda ishtirok etgan bir nechta shaxslarni afv etdi.

12. Federal ishga qabul qilishni muzlatish: Davlat xarajatlarini kamaytirish va agentliklar samaradorligini oshirish maqsadida federal ishga qabul qilishni vaqtincha to‘xtatdi.

13. Hukumat samaradorligi departamentini tashkil etish: Hukumat faoliyatini optimallashtirish va isrofgarchilikni kamaytirish uchun yangi departament tashkil etdi.

Siyosatshunoslik...

472 1 4 11

Siyosatshunoslik

20 Jan, 21:24

❗️Bugunning eng muhim yangiligi!

✅Rasman | 🇬🇧 Abduqodir Husanov - "Manchester Siti" futbolchisi!

🔥FAXR
#khusanov

Siyosatshunoslik...

352 0 2 1 16

Siyosatshunoslik

20 Jan, 09:32

Масонлар ким? Бутун дунёга кучли таъсир ўтказган буюк бизнесменлар тарихи сизга қизиқми? У ҳолда, бу фильм айнан сиз учун!

📽 Фильм 8 қисмдан иборат бўлиб, унинг асл номи "The Men Who Built America", ўзбек тилида "Бизнес даҳолари" деб номланган.

1-қисм: #TheMenWhoBuiltAmerica
2-қисм: Корнелиус Вандербилт АҚШ тарихидаги энг бой ва қудратли одамга айланди.
3-қисм: Чинакам ўзгармас душманлик бошланди!
4-қисм: Тарихни ёзганлар
5-қисм: Кутиб олинг, тахтга Ж.П. Морган келмоқда.
6-қисм: Воқеалар авжида!
7-қисм: Президентни сотиб оламиз!
8-қисм: Американинг сиёсий кучайиши ва монополияларнинг қулаши!

Siyosatshunoslik...

441 0 13 2 16

Siyosatshunoslik

19 Jan, 21:08

Islom ta’limotida jamoat roziligini ifodalovchi tushuncha nima?

Опрос

Zakot
Ijmo
Fatvo
Qiyos

28 голосов

433 0 0 12

Siyosatshunoslik

19 Jan, 17:11

📜 Fozil odamlar shahri: ideal rahbarning 12 fazilati

Al-Farobiy o‘zining o‘lmas asari "Fozil odamlar shahri" orqali mukammal jamiyat va ideal rahbarni tasvirlaydi. Unga ko‘ra, rahbarlik qilish uchun quyidagi fazilatlar zarur:

1️⃣ Sog‘lom va baquvvat bo'lish – Jismoniy sog‘lomlik rahbarlik uchun shart.
2️⃣ Kuchli xotira – O‘tmishni yodda saqlash va undan saboq olish.
3️⃣ Tushunish qobiliyati – Masalalarni tez anglash va yechim topish.
4️⃣ Analitik tafakkur – Murakkab vaziyatlarni tahlil qilish.
5️⃣ Notiqlik san’ati – Fikrni ravon va aniq yetkazish.
6️⃣ Bilimga chanqoqlik – O‘rganishdan hech qachon charchamaslik.
7️⃣ Halollik va rostgo‘ylik – Har doim to‘g‘ri yo‘ldan yurish.
8️⃣ Adolatparvarlik – Hammani teng ko‘rish.
9️⃣ Boylikka o‘ch bo'lish – Shaxsiy manfaatdan yiroq bo‘lish.
🔟 Nafsni tiyish – O‘z xohishlarini boshqara bilish.
1️⃣1️⃣ Jasorat – Qiyin qarorlarni qo‘rqmasdan qabul qilish.
1️⃣2️⃣ Mehribonlik – Insonlarga iliq munosabatda bo‘lish.

💡 Bugungi rahbarlarda ushbu fazilatlarning qanchasi mavjud?

#FozilOdamlarShahri #Yetakchilik #Falsafa #siyosat #siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik...

654 0 22 11

Siyosatshunoslik

13 Jan, 08:34

Bread and Circuses (Panem et Circenses) (O‘zbek tilida: "Non va tomoshalar")

"Panem et Circenses" — Rim davridan qolgan, hali ham dolzarb bo‘lgan ibora bo'lib, o‘zbekchaga tarjima qilsak, "Non va tomoshalar" degan ma'noni bildiradi. Qadimgi Rim hukumati xalqni tinchlantirish uchun ularning asosiy ehtiyojlarini (nonni) qondirib, e'tiborini gladiator janglari yoki ot poygalari kabi katta-katta ko‘ngilochar tadbirlar (tomoshalar) bilan band qilishgan. Natijada, xalq siyosiy masalalarga uncha e’tibor bermas, norozi bo‘lmasdi. O‘ylab qarasangiz, o‘sha usul hozirgi davrda ham ishlayapti!

Bugungi kunda "non va tomoshalar"ni topish uchun Rim arenalariga borish shart emas. Sizning qo‘lingizdagi telefon bunga o‘rinbosar bo‘lgan. Misol uchun:
• Ijtimoiy tarmoqlar: Instagram yoki TikTok lentasini aylantirayotganingizda, sizni g‘oyat qiziqarli trendlar, vloglar va memlar band qiladi. Siyosiy bahs-munozaralar yoki davlatning qarorlariga qarshi chiqishdan ko‘ra, biron kulgili video yoki yangi "challenge" sizni ko‘proq o‘ziga tortadi. Siz o‘ylayotganingizda muhim yangiliklar esa orqa fonda o‘tib ketaveradi.
• Yirik sport tadbirlari: Jahon chempionatlari, Olimpiada yoki katta o‘yinlar odamlarga siyosiy bo‘hronlarni "unutish" uchun ideal vositadir. Bir davlat iqtisodiy inqirozga yuz tutib turganda, birdan yirik musobaqalar o‘tkazib yuboriladi, va xalqning e’tibori boshqa yoqqa buriladi.
• Ommaviy aksiyalar va yordamlar: Ayrim hollarda siyosiy rahbarlar xalqni "yoniga olish" uchun ijtimoiy yordam dasturlari, bepul oziq-ovqat tarqatish yoki yo‘l haqi chegirmalari kabi harakatlarni boshlashadi. Albatta, bu yaxshi, lekin bu bilan bir vaqtning o‘zida muhimroq masalalar soyada qolib ketadi.

Xulosa nima? Siyosiy va ijtimoiy masalalarga ko‘z yumib, faqat "non va tomosha" bilan band bo‘lib qolmaslik kerak. Trendlar, tomoshabinlik va qiziqarli narsalar yaxshi, lekin haqiqiy muammolarni unutmaylik. Chunki hayotimiz faqat "non va tomoshadan" iborat emas.

Siyosatshunoslik...

587 0 3 11

Siyosatshunoslik

12 Jan, 19:48

Aristotel fikricha, davlatning parchalanishiga nima sabab bo‘ladi?

Опрос

Hukmdor vakolatlarining oshib ketishi
Adolatsizlik va hokimiyatni taqsimlashdagi nomutanosiblik
Armiya yo‘qligi
Haddan tashqari demokratiya

54 голосов

558 0 4 10

Siyosatshunoslik

12 Jan, 14:01

II BOB. TASAVVUR HAQIDA (davomi.../ Leviafan)

Xotira

Inson sezgilarining zaiflashuvi, aslida, ularning yo‘qolishi emas, balki boshqa kuchliroq ta’sirlar soyasi ostida qolishidir. Bu holat quyosh nurining kunduz kuni yulduz nurini yashirishi bilan taqqoslanadi: yulduzlar o‘z nurlarini tarqatishda davom etadi, lekin quyoshning yorqinligi ularning ta’sirini ko‘zga ko‘rinmas qiladi. Xuddi shunday, inson sezgilari ham bir vaqtning o‘zida ko‘plab tashqi ta’sirlarga duch keladi, lekin faqat eng kuchli ta’sir etish jarayonlari seziladi, boshqalari esa go‘yoki ular fonida g’oyib bo’ladi. Har qanday narsa ko‘zimizdan uzoqlashsa ham, uning bizda qoldirgan ta’siri saqlanadi. Ammo yangi va yaqinroq ta’sirlar paydo bo‘lishi bilan o‘tmishdagi tasavvurlar xiralashib, zaiflashadi — bu xuddi odamning ovozining kun shovqinida eshitilmay qolishiga o‘xshaydi. Shundan kelib chiqadiki, biror narsani ko‘rganimizdan yoki sezganimizdan so‘ng vaqt o‘tgan sari, bu tasavvurning kuchi zaiflashadi. Chunki inson tanasining doimiy o‘zgarishi vaqt o‘tishi bilan sezgilar ta’sir qilgan qismlarni yo‘q qiladi. Shu sababli vaqt va masofa bizning tasavvurlarimizga bir xil ta’sir ko‘rsatadi: ular xotiramizda xiralashib, o‘z ta’sirini yo‘qotadi. Masofa uzoqlashgan sari ko‘zimizga ko‘ringan narsalar xiralashib, kichik qismlarini ajratib bo‘lmaydi. Xuddi shunday, ovozlar ham uzoqlashgan sari zaiflashib, noaniq bo‘lib qoladi. Vaqt o‘tishi bilan o‘tmishdagi tasavvurlar ham zaiflashadi: masalan, ilgari ko‘rgan shaharlardan ko‘plab ko‘chalar xotiramizdan o‘chib ketadi yoki voqealarning ko‘plab tafsilotlarini unutamiz. Sezgining bu zaiflashuvi, ya’ni biror narsani tasavvur qilish jarayoni "imaginatsiya" (Fancy yoki Imagination) deb ataladi. Ammo sezgi o‘chib, zaiflashgan, eskirgan holatni ifodalash kerak bo‘lsa, bu "xotira" (Memory) deb yuritiladi. Demak, imaginatsiya va xotira aslida bir xil hodisa bo‘lib, faqat turli jihatlari tufayli turlicha nomlanadi.

Batafsil:👇👇👇
https://telegra.ph/II-BOB-TASAVVUR-HAQIDA-davomi-Leviafan-01-12

Siyosatshunoslik...

II BOB. TASAVVUR HAQIDA (davomi.../ Leviafan)

Xotira Inson sezgilarining zaiflashuvi, aslida, ularning yo‘qolishi emas, balki kuchliroq ta’sirlar soyasida yashirinib qolishidir. Bu holat quyosh nurining kunduz kuni yulduz nurini yashirishi bilan taqqoslanadi: yulduzlar o‘z nurlarini tarqatishda davom etadi, lekin quyoshning yorqinligi ularning ...

563 0 2 9

Siyosatshunoslik

8 Jan, 10:08

Aristotel davlatni qanday ta'riflagan?

Опрос

Savdogarlar ittifoqi;
Umumiy manfaatga erishish uchun erkin fuqarolar ittifoqi;
Boshqa xalqlarni zabt etish vositasi;
Jamiyatni boshqarish uchun faylasuflar ittifoqi.

88 голосов

671 0 4 12

Siyosatshunoslik

8 Jan, 07:52

#iqtibos

"Hokimiyat bo‘lmagan joyda qonun yo‘q va qonun yo‘q joyda adolat yo‘q"

#Tomas_Hobbs

Siyosatshunoslik...

636 0 4 11

Siyosatshunoslik

6 Jan, 08:53

📌 Plutokratiya va Oligarxiya o‘rtasidagi farq nimada?

Jamiyatni boshqarish tizimlari turli shakllarga ega bo‘lib, ularning ayrimlari hokimiyatning boylik va kuchga tayangan holda boshqarilishini ko‘rsatadi. Plutokratiya va Oligarxiya shunday boshqaruv shakllaridan bo‘lib, ular bir biridan hokimiyat manbai va uni amalga oshirish usullari bilan ajralib turadi. Bu tushunchalarni to‘g‘ri anglash uchun ularning mohiyatini va farqlarini yaxshi bilish lozim.

1. Plutokratiya: Bu tizimda boshqaruv hokimiyati boylikni qo‘lga kiritgan kishilar yoki guruhlarning qo‘lida bo‘ladi. Ya’ni, boylik davlat siyosatini shakllantiruvchi asosiy omil hisoblanadi.
2. Oligarxiya: Bu tizimda ham asosiy omil boylik bo'lishiga qaramasdan, undan tashqari, harbiy qudratga yoki boshqa jihatdan kuchga ega bo'lgan shaxslar boylar bilan birgalikda hokimiyatni boshqarishi mumkin. Yuqorida ta'kidlanganiday, bu guruh boylik, siyosiy ta’sir, oilaviy aloqalar yoki boshqa omillarga asoslanishi ham mumkin.

Farqlarni tahlil qilish

1. Hokimiyatning shakllanishi
- Plutokratiya: Bu tizimda hokimiyatning asosiy manbai boylikdir. Boshqaruvni faqat moliyaviy imkoniyatlari yuqori bo‘lgan shaxslar yoki guruhlar amalga oshiradi.
Misol:
- AQShning Gilded Age davri (XIX asr): Rokfeller va Karnegi kabi sanoat magnatlari davlat siyosatiga kuchli ta’sir ko‘rsatgan.
- Hozirgi zamonda ko‘p millatli korporatsiyalar va ularning siyosatga moliyaviy ta’siri ham plutokratiyaning shakli sifatida qaraladi.

- Oligarxiya: Bu tizimda hokimiyat faqat boylikka emas, balki siyosiy kuch, din, yoki ijtimoiy aloqalarga ham asoslanadi. Guruh faqat o‘z manfaatlarini himoya qilishga intiladi.
Misol:
- Rossiya (hozirgi davr): Rossiyada siyosiy hokimiyat va iqtisodiy resurslarni nazorat qiluvchi kichik guruhni oligarxlar deb atashadi.
- Qadimgi Gretsiya: Spartadagi zodagonlarning boshqaruvi oligarxiyaning tarixiy misoli sifatida ko‘riladi.

Siyosatshunoslik...

656 0 4 13

Siyosatshunoslik

3 Jan, 10:39

BIRINCHI QISM: INSON (Leviafan)

I BOB: SEZGI HAQIDA
Insonning fikrlari haqida so‘z yuritganimda, ularni avval alohida, keyin esa o‘zaro bog‘liqlik yoki ketma-ketlikda ko‘rib chiqaman. Alohida olganda, ular (fikrlar) inson ongida tashqi dunyodagi biror sifat yoki jismning boshqa bir tasodifiy hodisasining tasviri yoki ko‘rinishi bo‘ladi. Ushbu jism odatda "obyekt" deb ataladi. Bu obyekt insonning ko‘zlari, quloqlari va boshqa tana qismlariga ta’sir o‘tkazadi va bu ta’sirlarning xilma-xilligi orqali turli xil ko‘rinishlar hosil qiladi.

Ularning barchasining asosi biz “Sezgi” deb ataydigan narsadir; (chunki inson ongida hech qanday tushuncha yo‘qki, u avval boshdan, to‘liq yoki qisman, sezgi organlari orqali shakllanmagan bo‘lsa). Qolgan barcha sezgilar ana shu asosdan kelib chiqadi.

Sezgining tabiiy sababini bilish, hozirgi mavzuning maqsadi uchun unchalik muhim emas; men bu haqda boshqa joyda kengroq yozganman. Shunday bo‘lsa-da, hozirgi uslubimning har bir qismini to‘ldirish uchun, shu yerda qisqacha bayon etmoqchiman.

Sezgining sababi tashqi jism yoki obyekt bo‘lib, u har bir sezgi organiga bosim qiladi: bu bosim ba’zan to‘g‘ridan-to‘g‘ri (masalan, ta’m va teginishda), ba’zan esa bilvosita (masalan, ko‘rish, eshitish va hidlashda) sodir bo‘ladi. Bu bosim asab tolalari va tana ichida joylashgan membranalar orqali miyaga va yurakka yetkaziladi. Natijada, yurakda qarshilik yoki bosimni yengish harakati yuzaga keladi. Ushbu harakat tashqi tomonga yo‘nalgani bois, bu bizga tashqi dunyoda mavjud narsa sifatida tuyuladi. Shu tuyulish yoki tasavvur "sezgi" deb ataladi. Sezgi ko‘zda yorug‘lik yoki shakllangan rang sifatida, quloqda ovoz sifatida, burunda hid sifatida, til va tanglayda ta’m sifatida, tana qismlarida esa issiqlik, sovuqlik, qattiqlik, yumshoqlik va shunga o‘xshash sifatlar orqali namoyon bo‘ladi.

Batafsil o'qish uchun:👇👇👇
https://telegra.ph/BIRINCHI-QISM-INSON-01-03

Siyosatshunoslik...

BIRINCHI QISM: INSON (Leviafan)

I BOB: SEZGI HAQIDA Insonning fikrlari haqida so‘z yuritganimda, ularni avval alohida, keyin esa o‘zaro bog‘liqlik yoki ketma-ketlikda ko‘rib chiqaman. Alohida olganda, ular (fikrlar) inson ongida tashqi dunyodagi biror sifat yoki jismning boshqa bir tasodifiy hodisasining tasviri yoki ko‘rinishi bo...

712 0 4 10

Siyosatshunoslik

1 Jan, 14:24

LEVIAFAN (Tomas Hobbs)

Kirish

Tabiat (Xudo tomonidan yaratilgan va boshqariladigan san’at) inson tomonidan o‘rganilib, unga taqlid qilish orqali, boshqa ko‘plab sohalarda bo‘lgani kabi, bu jarayonda ham inson tabiatni tushunib, unga o‘xshash narsalarni yaratishga intiladi va sun’iy jonzot yaratadi. Hayot — bu a’zolarning harakatidan iborat bo‘lib, uning harakatga kelishi ichki muhim bir qismga bog’liq ekan, nega prujina va g‘ildiraklar yordamida o‘zini harakatga keltiruvchi barcha avtomatlar (masalan, soatlar) ham "sun’iy hayotga" ega deb hisoblanmasligi kerak? Axir, yurak prujina emasmi? Asablar esa ko'plab simlar, bo'g'inlar esa g'ildiraklar kabi harakatni butun tana bo'ylab tarqatadi. Ularning barchasi bu "yaratuvchi" tomonidan rejalashtirilgan harakatni amalga oshiradi. San’at insonning yaratuvchanligi orqali tabiatga taqlid qilish va uni yangi shakllarda ifodalash imkoniyatini beradi. Bu jarayon inson aql-zakovati va tabiat qonunlarini o‘rganish orqali, eng mukammal ijod namunasi bo‘lmish insonni qayta yaratishga intilish sifatida qaraladi. San’atning eng oliy natijasi sifatida buyuk LEVIAFAN — ya’ni UMUMIY FAROVONLIK yoki DAVLAT (lotinchada CIVITAS) yuzaga keladi. Davlat sun’iy inson sifatida tasvirlanadi va tabiiy insonga nisbatan kattaroq qudrat va imkoniyatlarga ega bo‘ladi. Bu qudrat asosan uning aholisi xavfsizligini ta’minlash va himoya qilish maqsadida shakllantirilgan. Davlat tuzilmasida suverenitet uning sun’iy ruhi bo‘lib, butun tizimga hayot va harakat beradi. Sud va ijro hokimiyati tizimlari davlatning sun’iy bo‘g‘imlari sifatida, harakat va boshqaruvni ta’minlaydi. Mukofot va jazolar esa davlatning boshqaruv markazi bilan bog‘langan, tizimning har bir qismi o‘z vazifasini bajarishi uchun undovchi tananing asablari kabi ishlaydi. Davlatning iqtisodiy qudrati esa uning kuchi va barqarorligining asosiy omili hisoblanadi. Xalqning xavfsizligi (Salus Populi) davlatning bosh vazifasi bo‘lib, maslahatlashuvchi organlar unga zarur bo‘lgan bilim va ma’lumotlarni yetkazuvchi xotira vazifasini bajaradi. Adolat va qonunlar esa davlatning aql va iroda qobiliyatlarini ifodalaydi. Uyg‘unlik davlat sog‘lig‘ini, ixtilof esa kasallikni, ichki urush esa uning o‘limini ifodalaydi. Bundan tashqari, davlatning boshlang‘ich shakllanishi odamlar o‘rtasidagi bitim va shartnomalar orqali yuzaga kelgan. Bu jarayon Xudoning insonni yaratishdagi “Yaral” so‘zi bilan o‘xshashlikda tasvirlanadi, ya’ni davlatning tuzilishi yaratuvchanlikning oliy ko‘rinishi sifatida namoyon bo‘ladi.

Batafsil:👇👇👇
https://telegra.ph/Kirish-01-01

Siyosatshunoslik...

Kirish

LEVIAFAN (LEVIAFAN YOKI UMUMIY FAROVONLIKNING MOHIYATI, TUZILMASI VA HOKIMIYATI: DINIY VA FUQAROLIK JIHATLARI) Tomas Hobbs 1651 KIRISH Tabiat (Xudo tomonidan yaratilgan va boshqariladigan san’at) inson tomonidan o‘rganilib, unga taqlid qilish orqali, boshqa ko‘plab sohalarda bo‘lgani kabi, bu jarayo...

641 0 5 13

Siyosatshunoslik

30 Dec 2024, 13:02

🌍 Avlodlar tarixi: O‘tmishdan kelajak sari 🌟

Insoniyat tarixida har bir avlod o‘ziga xos davr va jarayonlar ta’sirida shakllangan. Quyida qadimgi tosh asridan zamonaviy Beta avlodigacha bo‘lgan asosiy avlodlar haqida umumiy ma’lumot keltirilgan:

1. Paleolitik avlod (2,500,000 yil avval – 10,000 yil avval) (Paleolithic Generation)
Tosh asri davri. Odamlar ovchilik va termachilik bilan shug‘ullangan, dastlabki qurollar va g‘or san’ati paydo bo‘lgan.

2. Neolitik avlod (10,000 yil avval – 3000 yil avval) (Neolithic Generation)
Qishloq xo‘jaligi inqilobi. Yer dehqonchilik uchun o‘zlashtirildi, hayvonlar qo‘lga o‘rgatildi va doimiy aholi punktlari barpo etildi.

3. Bronza davri avlodi (3000 – 1200 yil avval) (Bronze Age Generation)
Bronza qurollar va vositalar ishlatila boshlandi. Shahar-davlatlar va ilk imperiyalar shakllandi, yozuv tizimlari rivojlandi.

4. Temir davri avlodi (1200 – 500 yil avval) (Iron Age Generation)
Temirdan foydalanish kengaydi. Katta sivilizatsiyalar (Yunoniston, Rim) rivojlandi, falsafa va san’at yuksaldi.

5. Klassik avlod (500 – 500) (Classical Generation)
Qadimgi Yunoniston va Rimning oltin davri. Suqrot, Aristotel, Platon kabi buyuk olimlar yashagan. Rim imperiyasi qulagandan keyin Yevropada yangi davr boshlandi.

6. O‘rta asrlar avlodi (500 – 1400) (Medieval Generation)
Feodalizm, diniy hukmronlik va ritsarlik madaniyati bilan ajralib turuvchi davr.

7. Uyg‘onish avlodi (1400 – 1700) (Renaissance Generation)
San’at, ilm-fan va madaniyatning yangi bosqichga ko‘tarilishi. Yangi geografik kashfiyotlar amalga oshdi.

8. Ma’rifatparvarlik avlodi (1700 – 1830) (Enlightenment Generation)
Ilm-fan va mantiqning rivojlanishi, Fransiya va Amerika inqiloblari, demokratik tizimlarning shakllanishi.

9. Gilded Age avlodi (1830 – 1860) (Gilded Age Generation)
Sanoatlashtirish va iqtisodiy rivojlanishning jadallashgan davri. Elektr energiyasi va temir yo‘llar ommalashdi.

10. Fuqarolar urushi avlodi (1860 – 1882) (Civil War Generation)
Qullikning bekor qilinishi va ijtimoiy o‘zgarishlar. Global iqtisodiyotning shakllanishi.

11. Yo‘qotilgan avlod (1883 – 1900) (Lost Generation)
Birinchi Jahon urushi va uning talafotlari bu avlod hayotiga chuqur ta’sir ko‘rsatdi. Ernest Xeminguey kabi yozuvchilar ushbu avlodni "yo‘qotilgan" deb ta’riflagan.

12. Buyuk avlod (1901 – 1927) (Greatest Generation)
Birinchi va Ikkinchi Jahon urushlari, Buyuk Depressiya davri. Qat’iyatli va fidoyi avlod sifatida tanilgan.

13. Tinch avlod (1928 – 1945) (Silent Generation)
Ehtiyotkor, intizomli va jamiyat mas’uliyatini his qiluvchi avlod.

14. Baby Boomers (1946 – 1964) (Baby Boomers)
Urushdan keyingi iqtisodiy yuksalish davri. Optimistik va jamiyatni rivojlantiruvchi avlod.

15. Generation X (1965 – 1980) (Generation X)
Sovuq urush va texnologik rivojlanish davri. Mustaqil va moslashuvchan.

16. Millennials (1981 – 1996)
Internet va globalizatsiya davrida voyaga yetgan. Raqamli dunyoga moslashgan avlod.

17. Zed avlodi (1997 – 2012) (Generation Z)
To‘liq raqamli texnologiyalar davrida tug‘ilgan. Ijtimoiy tarmoqlar va global aloqalarda faol.

18. Alfa avlodi (2013 – 2024) (Alpha Generation)
Sun’iy intellekt, onlayn ta’lim va raqamli texnologiyalarning jadal rivojlanishi davrida shakllangan.

19. Beta avlodi (2025 – ...) (Beta Generation)
Yangi texnologiyalar, iqlim o‘zgarishi va kosmik izlanishlar davrida voyaga yetadi. Sun’iy intellekt bilan hamkorlikda rivojlanadi.

Siyosatshunoslik...

649 0 15 13

Siyosatshunoslik

30 Dec 2024, 10:08

Tomas Gobsning “Leviafan” asari (ilk bor o'zbek tilida)

Hurmatli obunachilar, bugundan boshlab siyosiy falsafa va siyosatshunoslikning buyuk asarlaridan biri – Tomas Gobsning “Leviafan” asarini o‘zbek tilida tarjima qilgan holda sizga taqdim etishni boshlaymiz. Ushbu asarni qismlarga bo‘lib, har safar mazmunini sodda va tushunarli tarzda yetkazamiz.

Nega aynan “Leviafan”?
“Leviafan” – bu inson tabiati, davlat hokimiyati va jamiyatni boshqarish zaruriyati haqida chuqur falsafiy asar. Tomas Gobs o‘z zamonining siyosiy muammolarini tahlil qilib, zamonaviy davlat tuzilmasi haqidagi asosiy nazariyalarni yaratgan. Ushbu asar davlatning kelib chiqishi va uning asosiy funksiyalari haqida o‘ylash uchun falsafiy va siyosiy asos yaratgan.

Loyiha qanday tashkil etiladi?
📌 Bosqichma-bosqich: Doimiy tarzda bir necha qism sizga tarjima va zarur joylarida sharhlar bilan yetkaziladi.
📌 Oddiy va tushunarli: Murakkab falsafiy g‘oyalar qisqacha va hayotiy misollar bilan izohlanadi.
📌 Fikr almashish: Har bir postdan keyin sizning fikringiz, savollar va mulohazalarni kutib qolamiz.

🌟 Yangi bilimlarni birgalikda o‘zlashtiramiz!
Har bir post sizni siyosiy falsafaning chuqur sir-asrorlariga olib boradi. Kanalni kuzatishda davom eting va do‘stlaringiz bilan bo‘lishishni unutmang!

📖 #Leviafan #SiyosatFalsafasi #TomasGobs #Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik...

509 0 1 1 13

Siyosatshunoslik

30 Dec 2024, 08:30

Halford J. Mackinderning Heartland nazariyasi xalqaro munosabatlar va geosiyosatda katta ahamiyatga ega bo‘lgan konsepsiyalardan biri hisoblanadi. Ushbu nazariya ilk bor 1904-yilda e’lon qilingan "The Geographical Pivot of History" nomli maqolada taqdim etilgan bo‘lib, unda Mackinder geografik joylashuvning strategik ahamiyatini va uning dunyo qudratini taqsimlashdagi rolini tahlil qilgan (ushbu maqolani o'qimoqchi bo'lsangiz quyidagi linkni bosing). Nazariyaning asosiy g‘oyasi shundan iboratki, Sharqiy Yevropa va undan sharqqa, Sibir va Markaziy Osiyogacha bo‘lgan hududlar – "Heartland" deb atalgan bu joy – global siyosiy nazorat uchun hal qiluvchi ahamiyatga ega. Mackinder o‘zining mashhur iborasida shunday degan: "Kim Sharqiy Yevropani boshqarsa, Heartlandni boshqaradi; kim Heartlandni boshqarsa, Dunyoviy orolni boshqaradi; kim Dunyoviy orolni boshqarsa, dunyoni boshqaradi."

Mackinderning ushbu nazariyasi birinchi jahon urushi va undan keyingi yillarda keng muhokama qilinib, xalqaro siyosatning asosiy strategik kontseptsiyalaridan biriga aylangan. Ayniqsa, Sovuq urush davrida Heartland nazariyasi AQSh va Sovet Ittifoqi o‘rtasidagi global geosiyosiy qarama-qarshilikni tushunishda muhim o‘rin tutgan. Bugungi kunda ham Mackinderning g‘oyalari geosiyosiy strategiyalarni tahlil qilishda qo‘llaniladi, garchi globalizatsiya va texnologik rivojlanish natijasida geografik omilning ahamiyati qisman o‘zgargan bo‘lsa-da. Shu bilan birga, nazariyaning tanqidiy jihatlari ham mavjud, chunki u dunyoni haddan tashqari soddalashtirilgan mintaqaviy bloklarga ajratgan va iqtisodiy hamda madaniy jihatlarni yetarlicha hisobga olmagan.

Mackinderning asarlarini o‘rganish nafaqat tarixiy siyosiy nazariyalarni tushunishga, balki bugungi xalqaro siyosiy tendensiyalarni tahlil qilishga ham imkon beradi. Agar siz ushbu mavzuga qiziqsangiz, Mackinder nazariyasiga oid bir qancha maqolalarni quyidagi kanalda o'qishingiz mumkin. Bu kanalga kitoblar, maqolalar, tadqiqod ishlari va shunga o'xshash ilmiy adabiyotlar joylab boriladi.

https://t.me/politicorium/40

Siyosatshunoslik...

485 0 2 10

Ваш доход с телеграм-канала

Заработок с телеграм-канала

Росатом Центральная Азия

Siyosatshunoslik

Гео и язык канала

Категория

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

Siyosatshunoslik

961

Популярное в канале

Язык сайта

Ваш доход с телеграм-канала

Заработок с телеграм-канала

Росатом Центральная Азия

Siyosatshunoslik

Гео и язык канала

Категория

961

Популярное в канале