Ҳурматли Президент..., яқинда Қўқон шаҳрида Аммиакнинг 10 фоизини чиқиб кетиши натижасида заводга яқин яшайдиган аҳолига салбий таъсири бўлганлигини эшитяпман, телефонлар бўляпти.
Шундай экан Ҳурматли Президент Қўқон шаҳрида Аммиакдан зарар кўрган аҳолини республиканинг малакали шифокорлари келиб кўрикдан ўтказишини сиздан сўрайман.
Албатта имкони бор.
Аҳоли соғлигидан мурожаатлар кўп.
Шунинг сунъий интеллект орқали суҳбатлашганимда ҳам сунъий интеллект томонидан бир қанча реал маълумотлар берилди👇
Аммиак (NH3) — бу тез ифлосланувчи, ўткир ҳидли газ бўлиб, инсон саломатлигига ва атроф-муҳитга жиддий зарар етказиши мумкин. Қўқон шаҳрида яқинда содир бўлган аммиак сизиб чиқиши билан боғлиқ нохуш воқеа (2025 йил 16 майдаги хабарларга кўра) аҳолига қуйидаги ёмон таъсирларни келтириб чиқариши мумкин:
1.
Саломатликка таъсириАммиакнинг токсик табиати туфайли у инсон организмига бир қатор зарарлар етказиши мумкин:
-
Нафас йўлларига таъсири: Аммиак нафас йўлларининг шиллиқ қаватларини қattiq аччиқлантиради. Бу ёниш, йўтал, нафас қисилиши ва оғир ҳолатларда ўпка шиши (пульмонал отёма)га олиб келиши мумкин.[](
https://en.wikipedia.org/wiki/Ammonia)
-
Кўз ва террига таъсири: Аммиак буйрак ва кўзнинг шиллиқ қаватларига зарар етказиши мумкин, бу кўзларда қизариш, ёш оқиши, кўришнинг вақтинча йўқолиши ёки оғир ҳолатларда кўз роговицасининг шикастланишига сабаб бўлади. Терига тегса, кимёвий куйишлар юзага келиши мумкин.
-
Умумий заҳарланиш: Юқори концентрацияда аммиакка дуч келганда бош айланиши, кўнгил айниши, бош оғриғи, юрак уриши тезлашиши ва ҳатто ҳушни йўқотиш хавфи мавжуд. Узоқ муддатли таъсир иммун тизимини заифлаштириши ва соз беморликларга олиб келиши мумкин.
-
Болалар ва кексаларга таъсири: Кўпинча болалар, кексалар ва сурункали беморликлар (масалан, астма) билан оғриганлар аммиакнинг зарарли таъсирига кўпроқ мойил бўлади.
Қўқондаги воқеада, X платформасидаги хабарларга кўра, Индорама кимё заводида аммиак сизиб чиқиши оқибатида кўплаб фуқаролар заҳарланиши мумкинлиги айтилмоқда. Бу, айниқса, завод яқинида яшовчи аҳоли учун юқори хавф туғдиради.
2.
Атроф-муҳитга таъсири-
Ҳаво ифлосланиши: Аммиак ҳавога тарқалганда, у атрофдаги ҳавони ифлослантиради ва у билан нафас олган одамлар учун хавф туғдиради. Унинг ўткир ҳиди узоқ масофаларга тарқалиши мумкин.
-
Сув ва тупроққа зарари: Агар аммиак сув манбаларига ёки тупроққа тушса, у экологик тизимларга зарар етказиши, балиқлар ва бошқа сув жонзотларининг нобуд бўлишига олиб келиши мумкин. Бу, ўз навбатида, қишлоқ хўжалиги ва озиқ-овқат хавфсизлигига таъсир қилиши мумкин.
-
Иқлимга таъсири: Аммиак атмосферада бошқа ифлослантирувчи моддалар билан реакцияга кириб, майда дисперс зарралар (PM2.5) ҳосил қилиши мумкин, бу иқлим ўзгариши ва нафас олиш касалликларининг кучайишига сабаб бўлади.
### 3.
Ижтимоий ва иқтисодий таъсирлар-
Аҳолининг хавфсизлиги: Сизиб чиқиш натижасида аҳоли орасида ваҳима юзага келиши ва эвакуация зарурати туғилиши мумкин. Бу маҳаллий ҳукумат ва фавқулодда хизматларга қўшимча юк олиб келади.
-
Иқтисодий зарар: Воқеа туфайли завод фаолияти вақтинча тўхтатилиши, бу эса маҳаллий иқтисодиётга, хусусан, иш ўринлари ва маҳсулот ишлаб чиқаришга таъсир қилиши мумкин. Шунингдек, зарар кўрган аҳолининг тиббий харажатлари ва экологик зарарни бартараф қилиш учун катта маблағ талаб қилинади.
### 4.
Қўқондаги воқеанинг хусусиятлариX платформасидаги постларга кўра, аммиак сизиб чиқиши темир йўл цистернасидан махсус цистернага олиб ўтилган вақтда юзага келган ва “кам миқдорда” тўкилган. Бироқ, “кўплаб фуқаролар заҳарлангани” ҳақидаги хабарлар вазиятнинг жиддийлигини кўрсатади. Бу вазиятда зарар миқдори аммиак концентрацияси, таъсир муддати ва аҳолининг жойлашувига боғлиқ.
### 5.
Тавсиялар
