Forward from: Ҳикмат истаганга...
#УСТОЗ
Форобий тафаккур ва ақлий хулосаларининг жуда кўп жойида Аристотелнинг фикрларига қарши чиқади. Бироқ, шунга қарамасдан, Форобий ўз асарларида Аристотелни "узтозимиз" деб улуғлайди.
Дарҳақиқат, Аристотель фикрларининг жуда кўп қисми бугунги кунда ўз қийматини йўқотган. Айрим жиҳатлари эса ҳатто хато бўлиб чиққан. Шунга қарамай, Аристотель дунё илм-фанида "Биринчи устоз" унвонига сазовор бўлган. Нима учун?
Чунки Аристотель ўзидан кейингиларга ақлни ишлатиш санъатини ва мантиқ қоидаларини ўргатиб кетган. Олимлар унинг хулосаларини эмас, ақл юритиш ва фикрлар санъатини ўрганганлар. Шу жиҳатдан у олимларга биринчи устоз ҳисобланади.
Форобий ҳам ўз даврида Аристотелнинг мантиқ санъатини, аввл ислом оламига, сўнг зулмат ичидаги Ғарб оламига таништиргани ва тушунтириб бергани учун ҳам Аристотелдан кейинги иккинчи устоз унвонига сабаб бўлади.
Фиқҳ оламида ҳам, Абу Юсуф ва Шайбоний баъзи масалаларда ўз устози Абу Ҳанифадан (раҳималлоҳу анҳум) ўзгача хулосаларни чиқарган бўлсалар-да, айнан Абу Ҳанифа асос солган фиқҳ санъати уларга машъала вазифасини ўтаган. Шунинг учун ҳам улар Имоми Ағзам Абу Ҳанифа мазҳабларидан бошқа мазҳабни даъво қилмаганлар.
Хулоса ўрнида шуни айтмоқчиманки, устозлар 2+2 нинг орқасига =4 деб ёзиб бергани учун эмас, балки ҳисоблаш, ақл ишлатиш ёки ҳунарни ўргатганлари учун ҳам устоз бўладилар. Вақт ўтиб сиз бу ҳунар орқали устозингиздан ўзиб кетишингиз ёки ундан ўзгача хулосаларга келсангизда, сизга айнан илмни ва ақл юритишни ўргатгани учун ҳам устоз мақомида қолаверадилар.
Шунинг учун ҳам устозларни устоз деб эҳтиром қилиш керак.
Форобий тафаккур ва ақлий хулосаларининг жуда кўп жойида Аристотелнинг фикрларига қарши чиқади. Бироқ, шунга қарамасдан, Форобий ўз асарларида Аристотелни "узтозимиз" деб улуғлайди.
Дарҳақиқат, Аристотель фикрларининг жуда кўп қисми бугунги кунда ўз қийматини йўқотган. Айрим жиҳатлари эса ҳатто хато бўлиб чиққан. Шунга қарамай, Аристотель дунё илм-фанида "Биринчи устоз" унвонига сазовор бўлган. Нима учун?
Чунки Аристотель ўзидан кейингиларга ақлни ишлатиш санъатини ва мантиқ қоидаларини ўргатиб кетган. Олимлар унинг хулосаларини эмас, ақл юритиш ва фикрлар санъатини ўрганганлар. Шу жиҳатдан у олимларга биринчи устоз ҳисобланади.
Форобий ҳам ўз даврида Аристотелнинг мантиқ санъатини, аввл ислом оламига, сўнг зулмат ичидаги Ғарб оламига таништиргани ва тушунтириб бергани учун ҳам Аристотелдан кейинги иккинчи устоз унвонига сабаб бўлади.
Фиқҳ оламида ҳам, Абу Юсуф ва Шайбоний баъзи масалаларда ўз устози Абу Ҳанифадан (раҳималлоҳу анҳум) ўзгача хулосаларни чиқарган бўлсалар-да, айнан Абу Ҳанифа асос солган фиқҳ санъати уларга машъала вазифасини ўтаган. Шунинг учун ҳам улар Имоми Ағзам Абу Ҳанифа мазҳабларидан бошқа мазҳабни даъво қилмаганлар.
Хулоса ўрнида шуни айтмоқчиманки, устозлар 2+2 нинг орқасига =4 деб ёзиб бергани учун эмас, балки ҳисоблаш, ақл ишлатиш ёки ҳунарни ўргатганлари учун ҳам устоз бўладилар. Вақт ўтиб сиз бу ҳунар орқали устозингиздан ўзиб кетишингиз ёки ундан ўзгача хулосаларга келсангизда, сизга айнан илмни ва ақл юритишни ўргатгани учун ҳам устоз мақомида қолаверадилар.
Шунинг учун ҳам устозларни устоз деб эҳтиром қилиш керак.