Forward from: Strategic Focus: Central Asia
Rossiya-2024: beqaror iqtisodiyot va Ukraina urushi fonida buyuk davlat ambitsiyalari
Aleksey Zaxarov, siyosiy tahlilchi
Rossiya 2024 yilda global ambitsiyalar va ichki muammolar o‘rtasida muvozanatni saqlashga harakat qilmoqda: asosiy masalalar Ukraina urushi, iqtisodiy qiyinchiliklar va xalqaro izolyatsiyaning kuchayishi bo‘lib qolmoqda.
Ukraina urushi: strategik qat’iyat
Moskvaning mojaroning hal etilishi bo‘yicha strategiyasi maksimal darajada qat’iy bo‘lib qolmoqda. Ukrainani neytral maqomga keltirish, harbiylashtirishdan voz kechish va sanksiyalarni olib tashlash haqidagi talablar Rossiya rahbariyatining prinsipial pozitsiyasini ko‘rsatadi. Ammo urush iqtisodiyotga jiddiy yuk bo‘lmoqda: mudofaa xarajatlari YAIMning 6,3%ni tashkil etib, federal budjetning uchdan biriga tenglashmoqda.
Donald Trampning saylanishi muzokaralar uchun imkoniyatlar oynasini ochib bergan bo‘lsa-da, Ukraina va Yevropa xavfsizligi bo‘yicha barqaror kelishuvga erishish katta sa’y-harakatlarni talab qiladi. Shu bilan birga, AQShning ATACMS raketalarini yetkazib berishi keskinlikni yanada chuqurlashtirib, Rossiyaning Ukrainaga qarshi energetika infratuzilmasiga zarbalariga sabab bo‘ldi.
Ikki tomonlama tashqi siyosat: qarama-qarshilik va alyanslar o‘rtasida
Bu fonda Rossiya ikki yo‘nalishda muammolarga duch kelmoqda:
Birinchi, G‘arb bilan qarama-qarshilik. Sanksiyalarning kuchayishi va G‘arbning Ukrainaga qurol-yarog‘ yetkazib berishi keskinlikni oshirdi. Moskva bunga harbiy va diplomatik choralar bilan reaksiya bermoqda, biroq “qizil chiziqlar” ko‘p hollarda e’tiborsiz qolyapti.
Ikkinchi, Global Janubda sheriklar izlash. Sanksiyalarni yangi to‘lov mexanizmlari (BRICS) orqali aylanib o‘tish harakatlari hozircha cheklangan natijalar bermoqda. AQShning sanksiya siyosati Global Janub davlatlarini ham ehtiyotkorlikka undamoqda.
Ayni vaqtda Xitoy va Hindiston asosiy sheriklar sifatida ajralib turibdi. Xitoy Rossiya ehtiyojlarini elektronika bilan ta’minlashni davom ettirayotgan bo‘lsa-da, “Sibir kuchi 2” loyihasi bo‘yicha kelishmovchiliklar Pekinning ehtiyotkor siyosatini ko‘rsatmoqda. Hindiston esa, aksincha, Rossiya bilan mudofaa sohasidagi hamkorlikni faollashtirdi va qurol-yarog‘ni birgalikda ishlab chiqarish bo‘yicha yangi bitimlarni imzoladi.
Shu bilan birga, Moskva Eron va Shimoliy Koreya bilan aloqalarni kuchaytirdi. Eron dronlar va raketalar yetkazib bermoqda, Shimoliy Koreya esa nafaqat qurol-yarog‘, balki Ukraina urushida qatnashish uchun askarlar ham yuborgan.
Iqtisodiy va siyosiy muammolar
Inflyatsiyaning o‘sishi (8,76%), rublning qadrsizlanishi va iqtisodiy o‘sishning sekinlashuvi (III chorakda 3,1%) fonida Rossiya iqtisodiyoti qiyinchilikka duchor qilmoqda. Markaziy bank asosiy stavkani rekord darajada 21%ga oshirdi, bu esa biznes tomonidan tanqid qilinmoqda. Shu bilan birga, siyosiy tizim barqarorligini saqlab qolmoqda: Vladimir Putinning qayta saylanishi hokimiyatning konsolidatsiyasini kuchaytirdi, muxolifat esa tarqoq holda qolmoqda.
Shunday qilib, Rossiya ichki va tashqi muammolarni hal qilib, bir vaqtning o‘zida geosiyosiy ambitsiyalarini saqlab qola oladimi degan savol 2025 yilning asosiy savollaridan biri bo‘lib qolmoqda. Iqtisodiy barqarorlik va yangi global alyanslar Rossiyaning kelajagini belgilovchi asosiy omillar bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia
Aleksey Zaxarov, siyosiy tahlilchi
Rossiya 2024 yilda global ambitsiyalar va ichki muammolar o‘rtasida muvozanatni saqlashga harakat qilmoqda: asosiy masalalar Ukraina urushi, iqtisodiy qiyinchiliklar va xalqaro izolyatsiyaning kuchayishi bo‘lib qolmoqda.
Ukraina urushi: strategik qat’iyat
Moskvaning mojaroning hal etilishi bo‘yicha strategiyasi maksimal darajada qat’iy bo‘lib qolmoqda. Ukrainani neytral maqomga keltirish, harbiylashtirishdan voz kechish va sanksiyalarni olib tashlash haqidagi talablar Rossiya rahbariyatining prinsipial pozitsiyasini ko‘rsatadi. Ammo urush iqtisodiyotga jiddiy yuk bo‘lmoqda: mudofaa xarajatlari YAIMning 6,3%ni tashkil etib, federal budjetning uchdan biriga tenglashmoqda.
Donald Trampning saylanishi muzokaralar uchun imkoniyatlar oynasini ochib bergan bo‘lsa-da, Ukraina va Yevropa xavfsizligi bo‘yicha barqaror kelishuvga erishish katta sa’y-harakatlarni talab qiladi. Shu bilan birga, AQShning ATACMS raketalarini yetkazib berishi keskinlikni yanada chuqurlashtirib, Rossiyaning Ukrainaga qarshi energetika infratuzilmasiga zarbalariga sabab bo‘ldi.
Ikki tomonlama tashqi siyosat: qarama-qarshilik va alyanslar o‘rtasida
Bu fonda Rossiya ikki yo‘nalishda muammolarga duch kelmoqda:
Birinchi, G‘arb bilan qarama-qarshilik. Sanksiyalarning kuchayishi va G‘arbning Ukrainaga qurol-yarog‘ yetkazib berishi keskinlikni oshirdi. Moskva bunga harbiy va diplomatik choralar bilan reaksiya bermoqda, biroq “qizil chiziqlar” ko‘p hollarda e’tiborsiz qolyapti.
Ikkinchi, Global Janubda sheriklar izlash. Sanksiyalarni yangi to‘lov mexanizmlari (BRICS) orqali aylanib o‘tish harakatlari hozircha cheklangan natijalar bermoqda. AQShning sanksiya siyosati Global Janub davlatlarini ham ehtiyotkorlikka undamoqda.
Ayni vaqtda Xitoy va Hindiston asosiy sheriklar sifatida ajralib turibdi. Xitoy Rossiya ehtiyojlarini elektronika bilan ta’minlashni davom ettirayotgan bo‘lsa-da, “Sibir kuchi 2” loyihasi bo‘yicha kelishmovchiliklar Pekinning ehtiyotkor siyosatini ko‘rsatmoqda. Hindiston esa, aksincha, Rossiya bilan mudofaa sohasidagi hamkorlikni faollashtirdi va qurol-yarog‘ni birgalikda ishlab chiqarish bo‘yicha yangi bitimlarni imzoladi.
Shu bilan birga, Moskva Eron va Shimoliy Koreya bilan aloqalarni kuchaytirdi. Eron dronlar va raketalar yetkazib bermoqda, Shimoliy Koreya esa nafaqat qurol-yarog‘, balki Ukraina urushida qatnashish uchun askarlar ham yuborgan.
Iqtisodiy va siyosiy muammolar
Inflyatsiyaning o‘sishi (8,76%), rublning qadrsizlanishi va iqtisodiy o‘sishning sekinlashuvi (III chorakda 3,1%) fonida Rossiya iqtisodiyoti qiyinchilikka duchor qilmoqda. Markaziy bank asosiy stavkani rekord darajada 21%ga oshirdi, bu esa biznes tomonidan tanqid qilinmoqda. Shu bilan birga, siyosiy tizim barqarorligini saqlab qolmoqda: Vladimir Putinning qayta saylanishi hokimiyatning konsolidatsiyasini kuchaytirdi, muxolifat esa tarqoq holda qolmoqda.
Shunday qilib, Rossiya ichki va tashqi muammolarni hal qilib, bir vaqtning o‘zida geosiyosiy ambitsiyalarini saqlab qola oladimi degan savol 2025 yilning asosiy savollaridan biri bo‘lib qolmoqda. Iqtisodiy barqarorlik va yangi global alyanslar Rossiyaning kelajagini belgilovchi asosiy omillar bo‘ladi.
Strategic Focus: Central Asia