Doston Sulaymon

Bitta do’stim bilan gaplashyotgandik:

men: Oshna qara odamlar ham ancha o’zgaryabdi, oldinlari bollar damaslarda qorbobo kiyimini kiyib, ko’chalarda shovqin qilib yurardi. Hozir qara hamma uyida menimcha. Bu bayramni tasiri ancha kamayabdikan!

oshnam: Shunaqa do’st odamlar uje tushunishni boshlashdida, kimga kerak bunaqa mashmashalar?!

Bu vaqtda soat 6 edi(1 soat oldin). Qadimga borib qaytyotganimizda, har xil turdagi mashinalarda qorbolalar ko’chani bosib ketdi. Katta kalonkalarda qo’shiqlar qo’yilishni boshladi, uyimni oldida bitta qarindoshim qorbobo yo’qmi deb so’rab qoldi. Bir qo’shnim farzandlarini(jiyanlari ham bor edi) oldiga qorbobo kiyimida kirib ketdi. Qizig’i bularni hammasi 10 daqiqa ichida bo’ldi. Keyin men shunchaki vaqtni noto’g’ri olganimni tushundim.

Goho g’am anduxdan sochlar oqardi,
Ba’zan tashvishlar deb keksaydi jasad.
Ammo Sevgi doim, doim yoshardi,
Ko’ngil go’dak qoldi abadul abad.

Apple

Bir necha yillar oldin, hali Apple mahsulotlarini ishlatmasimdan oldin atrofimdagilar Iphone yoki Apple ga bog’liq bo’lgan texnoligiyalar haqida gapirishsa, ularni maqtashsa to’g’risi unchalik qiziqmasdim chunki o’zim u paytda umuman foal ravishda bu qurilmalarni ishlatmagandim. Lekin birinchi martta bir yaqinim MacBook Pro sotib olganda va unda Siri bilan gaplashganini ko’rganimda, umuman shunchaki kompyuterni ko’rishim bilan bu kompaniyaga ishqim tushib qolgandi, u paytlar ancha yosh bo’lganman(16 atrofida) lekin kompyuterlarni qanday ishlatishni yaxshi bilardim va o’yinlar bo’yicha ancha tajribaga ega edim(asosan Generals va vertolyot o’yin bo’lardi).

Apple kompaniyasiga 1976-yil 1-aprelda Steve Jobs, Steve Wozniak, Ronald Wayne, shu insonlar tomonidan asos solingan. 48 yil ichida insoniyat bu sohada nimalarga erishgani haqida gapirmasa ham bo’ladi, menimcha kompyuterlar insonlar hayotiga tasir qilgan eng katta kashfiyotlardan biri. Sizning qo’lingizdahi telfon, planshetlar hammasi kompyuterlarning boshqacha ko’rinishidir. Menimcha har qanday odamdan kunlik, ish va boshqa maqsadlar uchun kompyuter tanlashligi so’ralsa, u odam agar Appleni bilsa va kompyuter haqida ozroq ilmga ega bo’lsa albatta Apple kompyuterlarini tanlasa kerak(gamerlar bundan mustasno).

…

Ona, hech qanday shartlarsiz sizni sevadigan va sevgisi hech qanday holatda o’zgarmaydigan yagona insondir.

Domla degani tabib degani emas, yoki doktor degani emas. Kasallikni davolamasdan yurib, o’lishi aniq bo’lganda chilyosin qildirish mantiqsizlik.

Domlalar Allohni represent qilmaydi, ularni tanqid qilish gunohmas. Biz kasallikga chalingan bemorlarni “domlalar” ni oldiga emas balki kuchli doktorlar oldiga olib borishimiz kerak. Ularni na dunyodan va na dindan ilimi bor. Diniy ilimi bo’lganda odamlarni aldamasdi, 1 million dan 1 ta odam nimadur bo’lib o’shalarni oldigan bir martta borib kelgani uchun davo topganini ro’kach qilib odamlarni aldayotganlar qamalishi kerak.

21-asrdamiz, hamma kasblar orasidagi farqlarni biladi.

Endi Amerikaliklar bemalolroq uxlasa bo'ladi chunki hech kim ularni farzandlariga ular noto'g'ri jins bilan tug'ilib qolganligini doimiy takrorlamaydi(kamida 4 yil ichida). Tramp Amerikada faqat 2 xil jins bor ekanligini har doim takrorlayotgan edi va bu videoda ham shuni takidlab o'tdi.

Keyinchalik nima bo'ldi? Qisqa qilib aytsam, biz tarixda yerlarini tortib olgan insonlar, biz o'rgangan bilimlarni davom ettirib ularni hayotga tatbiq qilib bizdan o'zib ketdi, shunchalik o'zib ketishdiki bizni ularning maxsulotlariga qaram qilib qo'yishdi yoki biz ishlab chiqarni boshlagan narsalarni sifatlisini bizga sotishni boshlashdi, bunga qog'oz sanoati misol bo'la oladi. Qog'oz Xitoyda o'ylab topilgani malum, lekin birinchi katta hajmda ishlab chiqarganlar musulmonlar bo'ladi va birinchi qog'oz ishlab chiqaradigan zavodlar bizning yurtlarda qurilgan. Yevropaliklar keyinchalik bu sanoatni o'zlashtirdi va bozordagi eng sifatli qo'g'ozni chiqarib bizga sotishni boshladi.

Bu jarayon nafaqat qog'oz industriyasida balkim barcha jabhalarda sodir bo'ldi, natijada ular ancha bo'y bo'lishdi. boshqa narsalarga fokus qaratishdi va qudratli bo'la boshlashdi. Bizda esa haliham o'rta asrlar tafakkuri qolib ketgandi.

Yerlaridan mahrum bo'lganlar albatta u ishlarni unutmagan va bizdan qasd olishni hohlashardi va yetarlicha qudrat yig'ganlaridan keyin, o'z qasdlarini olishni boshlashdi. Menimcha yaqin 150 yillik tarix hammaga malum bo'lsa kerak, bu davrda eng horlangan millat, genotsid bo'lgan, quvilgan, yerlari tortib olingan, yerlari birovga berilgan, o'zligini yoqotishga urinilgan va yana ko'plab rasvoliklarni boshdan kechirgan millat musulmon millati bo'lsa kerak. Bu ishlar Allohni bir sinovlari ekanligiini zarracha inkor qilmagan holatda, bu ishlarni sabablari ancha oldinlarga borib taqailishini bildirmoqchiman.

Yaqinlargachaham, balkim hozirhamdir, biz taraflarda, dinni faqat soqol, salla, va shu kabi narsalarda ko'radigan insonlardan diniy maruzlar qilishga "huquqi" borlar bor edi. Hech kim hech narsani inkor qilmayabdi lekin bu narsalar asosiy narsalar emas, xullas gap ko'p.

Fikrlar algo'v dalg'ov bo'lgan bo'lsa uzur, oralarda tanafus bilan yozdim.

Boshqa tarafdan qaralsa

Musulmonlar amalga oshirgan renasanslarning barchasi ular dunyodagi qudratli kuch bo'lgan paytda amalga oshirilgan, qudratli bo'lganlari uchun o'z g'oyalarini ko'p hududlarga yoya olishgan. Aynan o'sha davrlarda ko'plab yahudiy yoki xiristianlar uchun qadrli, muqaddas bo'lgan hududlarni egallashgan masaln Quddus, Konstantinopal, Misr, Iroq, Suriya. Bundan tashqari otashparastlarning qudratli davlati bo'lmish Eron va bizning hududlarni ham.

Albatta bu fatxlarda qonlar to'kilgan, qarshi tarafning huquqlari barbod qilingan, yerlari tortib olingan, o'zlari uchun maqul kelmagan ishlarga majbur qilingan. Bilaman hozir salbiy taraflariga etibor qaratyabman chunki ijobiy taraflari haqida malumotllar tiqilib yotibdi. Lekin biz faqat bu ijobiy taraflarni eshitaverib, bizikilar umuman xato qilishmagan ekanda degan hayolga borib qolishimiz mumkin.

Dastlab aytganimdek, musulmonlar qudratli bo'lganda kimlargadur tegishli bo'lgan hududlarni egallashgan. Keyinchalik esa, tomonlar joy almashishni boshladi, biz tarafdagilar o'tmishda qilgan ishlariga mahliyo bo'lib bugungi kunni unutishdi, o'zlarini har bir sohada daho deb o'ylashdi va bu ishlarini "halolashtirib" beradigan insonlar topishdi. Natija esa aytganimdek tomonlarni o'rin almashishligiga olib keldi.

O'tmishda yerlari tortib olingan millatlarni albatta adovati bo'ladi va bu ishlari uchun, bu ishlarni qilganlarni jazolashni hohlashadi. Va bunday insonlar ko'p edi, bir tarafda o'z poytahtini yo'qotgan sharqiy Rim, boshqa tarafda katta hududlarini boy bergan G'arbiy Rim imperiyalari. Bular(aslida bir bo'lgan) o'sha davrning eng kuchli imperiallari bo'lgan(Amerika) va ularham ko'p hududlarni bosib olgan.

Bu davlatlar qudratli bo'la boshlashdi va musulmonlarning biz dunyoning eng kuchli, aqilli millatimiz deb g'aflatda qolgan paytda, ular yani musulmonlar to'plagan bilimlarni hayotga tatbiq qila boshladi va natijada bir necha asrlarda juda katta yutuqlarga erishdi vaholanki bu vaqtda ikkinchi taraf haliham o'rta asrlar aqlli bilan lekin dunyo leaderlari kayfiyati bilan yashardi.

Bu davrlarda yevropaliklar(sobiq Rim imperiyalarining avlodlari) bir qancha urushlar Salib yurishlari nomi bilan mashhur urushlar qilishdi va ko'p hududlarini qaytarib olishdi. Davrlar o'tdi, ixtirolar qilindi, yangi narsalar o'ylab topildi faqat ular "kofirlar" tominidan o'ylab topilgani uchun bizning judayam dindor avliyolar ularni inkor qilishdi, men havodan olib gapirmayabman, misol bersam birgini yozuv mashinasi ixtiro qilinganda, yani 15-asrda, biznikilar hali dunyoda qudratli degan nomga haqiqatda munosib bo'lgan davr, uni ommaviy ishlatish yevropada ancha rivojlanib ketgan bir yilni o'zida juda katta miqdorda kitoblar bosib chiqarilgan, umuman insoniyatning shu davrgacha bo'lgan kitob chop qilish sanoati tubdan o'zgargan, lekin bu texnoligiyada Quronni chop etishni Usmonli hududida cheklashgan, va albatta boshqa turdagi kitoblar ham shunga kiradi.

Lekin boshqa din vakillari unda o'zlarining kitoblarini chop etish mumkin bo'lgan.

Bu kabi ko'rlarcha bo'lgan qarshilikga tarix to'lib ketgan, birinchi mikrofonlar chiqqanda ularni ham cheklashgan, sabab bu narsalar Islom dini vakillari tomindan ishlab chiqilmagan.

Ota - oʻzi shahar koʻrmay seni shaharda oʻqitishdir.

Yonmas edik

Ko’zlarim ko’rmasdi. Doim orqa qatorda o’tirardim. Menga e’tibor berishmasdi.

Do’stlarim yo’q edi. Hayotimda ma’no ko’rmasdim. O’zimni yo’qdek his qilardim.

Bir kuni sinfxonamizda sichqon ovozi eshitilib qoldi. Hamma qo’rqib ketdi. O’qituvchimiz tinchlantirdi:

-Bolalar jim bo’lamiz. Sinfxonada sichqon bor. Biz uni topishimiz kerak. Uni topishda bizga Stivi yordam beradi. Uning qulog’i hammadan yaxshi eshitadi!

Bu gaplar menga tok urgandek ta’sir qildi. Men kerakmanmi? Iqtidorim bormi? Sichqonni qayerdaligi topdim. Hamma qarsak chaldi. O’sha kundan men boshqa inson bo’ldim.

3-sinfidagi bitta maqtovi sabab hayoti o’zgargan bu bolakay Stivi Vonder edi. Kambag’al oila, kambag’al maktab, ko’zlari ko’rmas, qora tanli bolakay, bir marta maqtaldi. Yillar o’tib musiqasini yuz millionlab odam eshitadigan qo’shiqchi bo’ldi.

Ustozlar cho’g’ni olovga aylantiruvchi insonlar. Siz bo’lmasangiz yonmas edik. Ta’lim va tarbiyangiz uchun ming bora rahmat. Bayramingiz muborak.

@azizrakhimov_blog

SIz yashashni orzu qiladigan davlat qanday bo'lishi kerek?

#tahlil

Yaqinda bir maqola o’qidim, “Nimaga erkaklar kam yig’laydi?” maqolaning nomi shunday. Yozuvchi maqoli avvalida bazi sabablarni keltirib keyin ularni chuqurroq yoritib bergan, ko’z yoshning biolagik tushunchalari, evolutsiya omillar va ijtimoiy “normalar” maqolada yoritilgan asosiy sabablardir.

Mavzu qiziqarli yoritilgan va erkaklarning kam yig’lashi chuqur tanqid qilingan, va men bu tanqidlarga garchi yetarli, asosli sabablari bo’lsada qarshiman. Umuman tarixga nazar solinsa, boshqaruv, jang, o’g’ir mehnat, jazolash, qurbon bo’lish, qurbon qilish, aqliy mehnat, ixtirolarga oid va ko’plab shu kabi qiyin ishlarda, erkaklarni ko’p ko’zga ko’ringaniga guvoh bo’lamiz(99%). Va bu kabi ishlar odamdan, bir so’z bilan aytganda hissiyotsiz yoki hissiyotlarga berilmaydigan bo’lishlikni talab qiladi. Misol uchun, urush paytida hech kim hissiyotli, ruhan zaif odam bilan bir safda bo’lishni istamaydi.

Bir erkakning oilasigs musibat keldi deylik, oilada farzandlar va ayoli bor. But holatda erkakdan kutiladigan narsa, shijoatli, mativator bo’lishlik. Agar shu erkak hissiyotlarga berilib ketsa va uni ko’z yosh to’kayotganini oila azolari ko’rsa, hammasi tamom boshqalarda ham ishonch darajasi juda tushib ketadi. Bu narsa deyarli barcha joylarga to’g’ri keladi, urush payti safdoshlarini yarmini yo’qotgan sarkardadan kutilgan narsa emotional bo’lishmas balki uni aksi bo’lishlikdir. Sarkardaning dod faryod chekkanini ko’rgan oddiy askarlar ruhiyati cho’kib ular ham yig’lashni boshlashlari mumkin va natijada butun millat shu holatga kelib qolishi mumkin.

Ijtimoiy normalar o’zidan o’zi paydo bo’lmagan, erkaklarning har qanday holatda stoick tura olishligi bu huddiki gapira olish yoki boshqa insonda bo’lishi kerak bo’lgan hususiyatlardandir. O’sha maqolaning asosiy maqsadlaridan biri shu normalarga zarba berish deb o’yladim. Bugungi kunda zaif erkak bo’lishni oddiy hol qilishga urinayotgan butun boshli media imperiyalar bor, Yevropada bu harakatlar allaqachon natija bergan. Va bizdaham bunday harakatlar menimcha boshlangan.

Ayollar tabiatan judaham tasirchan bo’ladi va shuning uchun ularda yig’lash ko’p kuzatilinadi(boshqa sabablari ham bor). Bunda menimcha hech kimni muammosi bo’lmasa kerak.

Lekin qaysidur qizi tashlab ketganiga siqilib yomon odatlarni boshlagan, hayotim barbod bo’ldi deb hayotini barbod qilayotgan tengdoshlarimizni hech narsa oqlolmaydi. Bu nsarsalar albatta ommaviy propagandani natijalarir. Telvizorda yoshligimdan ko’rgan kinolar yoki serialarni barchasi muhabbat, o’ldim kuydim haqida edi. Turklarni “mashhur” seriallar ham shu mavzularda edi(menimcha hozir ham shunaqa). Ularni ko’rardik keyin hayotga qarasak umuman boshqa reality bo’lardi. Bu tizimli hujum.

Siz sevishib yurmasez, hayotiz rasvo bo’ladi degani emas. Yoshlik payti foydali narsalarni egallab, kerakli mutaxassis bo’lishlik payti. Yaqinda yozgandim, “lapashang romantikni hech kim yoqtirmaydi”. Va bu haqiqat. Jamiyat hissiyotlarini bir chetga surib kerakli narsalarga etibor bera oladigan, hissiyotlariga aldanmasdan to’g’ri qarorlar qila oladigan erkaklarga muhtoj, hech kimga yig’loqi lapashanglar kerakmas.

26.09.2024 Mirzo Ulug’bek | Toshkent.

Oila qurishdan oldin, qurganda, va keyin nimalarga qattiq etibor berish kerak deb o’ylaysiz?

Iloji bo’lsa umumiy fikrlardan ko’ra chuqquroq malumot bersangiz. Aytmoqchi bo’lganim, yaxshi inson bo’lish kerak, soliha juft topish kerak. Shu kabi narsalar umumiy va barcha ayta oladi.

How can she pass the test?

"Oddiylikda halovat bor" deyish uchun oddiylikdan chiqish kerak.

13.09.2024 Asaka | Andijon