Forward from: «Sharqshunos tahlilchilar» intellektual klubi
🇵🇦🇺🇸 Panama kanalining ahamiyati: Donald Tramp xavotirlari
🗺 Panama kanali xalqaro savdoning eng muhim arteriyalaridan biri sifatida global dengiz transportida strategik rol o‘ynaydi. Panama kanali Atlantika va Tinch okeanlarini bog‘laydigan dengiz yo‘li bo’lib kanal jahon savdosining 5 %ini ta’minlaydi. Prezident Jimmi Karter va Panama yetakchisi Omar Torrixos 1999-yilda kanal ustidan nazoratni Panamaga topshirdi. Bugungi kunda Qo‘shma Shtatlar kanalning asosiy foydalanuvchilaridan biri bo‘lib, Xitoy ham 21% savdo hajmi bilan sezilarli ulushga ega.
⁉️AQShning yangi saylangan Prezidenti Donald Trampning kanal ustidan nazoratni qaytarib olish tahdidi Panama va AQSh o‘rtasidagi munosabatlarni keskinlashtirib, xalqaro munozaralarga sabab bo‘ldi. Tramp Panama kanali ustidan nazoratni AQShga qaytarishni talab qilib, Panama AQSh kemalaridan oladigan tranzit to‘lovlarini quyidagicha ta’rifladi "ortiqcha" va "adolatsiz," shuningdek, Xitoyning kanalga ta’siri ortib borayotganidan xavotir bildirdi. "Panama bizni talon-taroj qilmoqda" deya ta’rifladi. Tramp o‘z tanqidlarini kuchaytirdi va agar tamoyillar axloqiy va qonuniy tarzda to‘g‘ri qo‘llanilmasa, kanal ustidan nazoratni qaytarib olishlarini ta’kidladi.
📊 So‘nggi yillarda global isish tufayli qurg‘oqchilik kuchaygan, bu esa muhim suv omborlarini quritib, kanalning suv o‘tkazish qobiliyatini pasaytirmoqda. 2023-yil oxirida kuchli qurg‘oqchilik natijasida odatiy 36 ta kema o‘rniga kuniga atigi 22 ta kema kanalni kesib o‘tdi, bu esa kemalarni haftalab navbatda turishga yoki oldinga sakrash uchun 4 million dollar (3,2 million funt sterling) to‘lashga majbur qildi.
2024-yilning sentyabr oyiga kelib tranzitlar qariyb uchdan bir qismga kamaydi. Kanal ma’muriyati 2024-yilda kemalar sonining ko‘payishiga ruxsat berdi, bu esa tirbandlikni yumshatdi.
🇨🇳 Trampning yana bir da’vosi, ya’ni Xitoy Panama va kanal zonasi ustidan ko‘proq nazorat o‘rnatishga intilishi asossiz emas. Xitoy 2017-yilda Tayvan bilan aloqalarini uzganidan so‘ng Panama bilan diplomatik munosabatlarni rivojlantirdi va bu AQShdagi Tramp ma’muriyati tomonidan tanqid qilindi. Garchi Panama rasmiylari Tramp Xitoyning kanaldagi ta’sirini kuchaytirgani haqidagi da’voni qat’iyan rad etgan bo‘lsa-da, bu bayonotlar kanaldagi AQSH-Xitoy raqobati aks-sadolarini yaqqol aks ettiradi.
✅ Tramp ma’muriyatining Panama kanali haqidagi ritorikasi nafaqat Xitoyga qaratilgan, balki AQShning o‘z ittifoqchilariga nisbatan qattiqqo‘l pozitsiyasining aksidir. Kanal mustaqilligiga tahdidlar global savdo hajmiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi va dengiz yuk tashish yo‘nalishlarida o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari Panamaning suverenitetini himoya qilishi mustaqillik uchun kurash ramzi sifatida millatchilik reaksiyasi keltirib chiqardi. Buning natijasida AQShning repressiv siyosati uning ta’sirining susayishiga va Lotin Amerikasiga bo‘lgan ishonchning yo‘qolishiga olib kelishi mumkin.
✅ Xulosa qilib aytganda, Panama kanali global savdo va geosiyosiy raqobatning kesishgan nuqtasi sifatida xalqaro munosabatlarning fundamental dinamikasini aks ettiruvchi masalaga aylandi. Trampning bayonotlarini Qo‘shma Shtatlarning global yetakchilik haqidagi tushunchasini qayta ko‘rib chiqish uchun urinish sifatida ko‘rish mumkin. Biroq, bunday populistik va qo‘pol ritorika jamiyatda chuqur yoriqlarni keltirib chiqarishi mumkin. Panamaning munosabati va xalqaro hamjamiyatning yondashuvi ushbu muhokama qanday rivojlanishini belgilaydigan asosiy omillar bo‘ladi.
✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝Twitter 📹YouTube 📝Facebook
📷Instagram 📨Telegram
🗺 Panama kanali xalqaro savdoning eng muhim arteriyalaridan biri sifatida global dengiz transportida strategik rol o‘ynaydi. Panama kanali Atlantika va Tinch okeanlarini bog‘laydigan dengiz yo‘li bo’lib kanal jahon savdosining 5 %ini ta’minlaydi. Prezident Jimmi Karter va Panama yetakchisi Omar Torrixos 1999-yilda kanal ustidan nazoratni Panamaga topshirdi. Bugungi kunda Qo‘shma Shtatlar kanalning asosiy foydalanuvchilaridan biri bo‘lib, Xitoy ham 21% savdo hajmi bilan sezilarli ulushga ega.
⁉️AQShning yangi saylangan Prezidenti Donald Trampning kanal ustidan nazoratni qaytarib olish tahdidi Panama va AQSh o‘rtasidagi munosabatlarni keskinlashtirib, xalqaro munozaralarga sabab bo‘ldi. Tramp Panama kanali ustidan nazoratni AQShga qaytarishni talab qilib, Panama AQSh kemalaridan oladigan tranzit to‘lovlarini quyidagicha ta’rifladi "ortiqcha" va "adolatsiz," shuningdek, Xitoyning kanalga ta’siri ortib borayotganidan xavotir bildirdi. "Panama bizni talon-taroj qilmoqda" deya ta’rifladi. Tramp o‘z tanqidlarini kuchaytirdi va agar tamoyillar axloqiy va qonuniy tarzda to‘g‘ri qo‘llanilmasa, kanal ustidan nazoratni qaytarib olishlarini ta’kidladi.
📊 So‘nggi yillarda global isish tufayli qurg‘oqchilik kuchaygan, bu esa muhim suv omborlarini quritib, kanalning suv o‘tkazish qobiliyatini pasaytirmoqda. 2023-yil oxirida kuchli qurg‘oqchilik natijasida odatiy 36 ta kema o‘rniga kuniga atigi 22 ta kema kanalni kesib o‘tdi, bu esa kemalarni haftalab navbatda turishga yoki oldinga sakrash uchun 4 million dollar (3,2 million funt sterling) to‘lashga majbur qildi.
2024-yilning sentyabr oyiga kelib tranzitlar qariyb uchdan bir qismga kamaydi. Kanal ma’muriyati 2024-yilda kemalar sonining ko‘payishiga ruxsat berdi, bu esa tirbandlikni yumshatdi.
🇨🇳 Trampning yana bir da’vosi, ya’ni Xitoy Panama va kanal zonasi ustidan ko‘proq nazorat o‘rnatishga intilishi asossiz emas. Xitoy 2017-yilda Tayvan bilan aloqalarini uzganidan so‘ng Panama bilan diplomatik munosabatlarni rivojlantirdi va bu AQShdagi Tramp ma’muriyati tomonidan tanqid qilindi. Garchi Panama rasmiylari Tramp Xitoyning kanaldagi ta’sirini kuchaytirgani haqidagi da’voni qat’iyan rad etgan bo‘lsa-da, bu bayonotlar kanaldagi AQSH-Xitoy raqobati aks-sadolarini yaqqol aks ettiradi.
✅ Tramp ma’muriyatining Panama kanali haqidagi ritorikasi nafaqat Xitoyga qaratilgan, balki AQShning o‘z ittifoqchilariga nisbatan qattiqqo‘l pozitsiyasining aksidir. Kanal mustaqilligiga tahdidlar global savdo hajmiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi va dengiz yuk tashish yo‘nalishlarida o‘zgarishlarga olib kelishi mumkin. Bundan tashqari Panamaning suverenitetini himoya qilishi mustaqillik uchun kurash ramzi sifatida millatchilik reaksiyasi keltirib chiqardi. Buning natijasida AQShning repressiv siyosati uning ta’sirining susayishiga va Lotin Amerikasiga bo‘lgan ishonchning yo‘qolishiga olib kelishi mumkin.
✅ Xulosa qilib aytganda, Panama kanali global savdo va geosiyosiy raqobatning kesishgan nuqtasi sifatida xalqaro munosabatlarning fundamental dinamikasini aks ettiruvchi masalaga aylandi. Trampning bayonotlarini Qo‘shma Shtatlarning global yetakchilik haqidagi tushunchasini qayta ko‘rib chiqish uchun urinish sifatida ko‘rish mumkin. Biroq, bunday populistik va qo‘pol ritorika jamiyatda chuqur yoriqlarni keltirib chiqarishi mumkin. Panamaning munosabati va xalqaro hamjamiyatning yondashuvi ushbu muhokama qanday rivojlanishini belgilaydigan asosiy omillar bo‘ladi.
✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝Twitter 📹YouTube 📝Facebook
📷Instagram 📨Telegram