🚨 Giperosmolyar giperglikemik holat (HHS/HHNS)
— Diabetik bemorlar orasidagi og‘ir, lekin kam uchraydigan metabolik shoshilinch holat.

1. Patofiziologiya:

🧪 Glukoza > 33 mmol/L →
⬆️ Plazma osmolyarligi > 320 mOsm/kg →
🚱 Og‘ir suvsizlanish (10-12% tana og‘irligi)
🔁 Insulinga nisbatan relativ yetishmovchilik → glikoliz bloklanadi, lekin ketoatsidoz rivojlanmaydi

➡️ Asosiy farqi: Ketonemiyaning yo‘qligi

2. Nimalar bu holatni qo‘zg‘atadi? (Sabablar):

🦠 Infeksiyalar — ayniqsa siydik yo‘llari infeksiyasi, pnevmoniya yoki sepsis

💊 Dorilar ta’siri:
– Steroidlar (masalan, prednizolon)
– Tiazid diuretiklar
– Antipsixotik dori vositalari

💉 Insulinni to‘xtatib qo‘yish yoki vaqtida qabul qilmaslik

🧓 Keksalik, demensiya, yolg‘iz yashash — suvsizlanish xavfini oshiradi

3. Klinik manzara:

⏳ Belgilar sekin rivojlanadi (kunlar ichida)
🫗 Polidipsiya, poliuriya
🧍 Ortostatik gipotenziya, taxikardiya
🧠 Hushning susayishi, letargiya, stupor
🤯 Og‘ir hollarda — koma, mushak tortishishlar

4. Laborator mezonlar:

🔹 Glukoza: > 33 mmol/L
🔹 Osmolyarlik: > 320 mOsm/kg
🔹 pH > 7.3 (ya’ni asidoz yo‘q)
🔹 HCO₃ > 15 mmol/L
🔹 Ketonga manfiy reaksiya
🔹 BUN/kreatinin nisbati oshgan
🔹 Na+, K+, Mg²⁺, P — buzilgan

5. Davolash strategiyasi:

I bosqich – Rehidrasiya:
💧 0.9% NaCl 1L/soat (ilk 2–3 soatda)
→ suvsizlanish va gemodinamikani to‘g‘rilash

II bosqich – Insulin terapiyasi:
💉 IV insulin (0.1 E/kg/soat)
→ Glukoza 14 mmol/L ga tushgach, D5W bilan

III bosqich – Elektrolitlar:
⚠️ K+ 5.3 mmol/L dan past bo‘lsa – darhol tuzatish
⚠️ Mg, P – kerak bo‘lsa, parenteral to‘ldirish

IV bosqich – Asosiy sababni aniqlash:
🦠 Infeksiya?
💊 Dori vositalari?
🏥 Kasalxonaga yotqizish shart!

6. Kuzatuv:

🔁 Har 1–2 soatda:
– Glukoza
– Na+, K+, Cl–
– Osmolyarlik
– HCO₃, anion gap

📍 Og‘ir holatlar – intensiv terapiya bo‘limida nazorat qilinadi!

Eslatma:
🧬 HHS – metabolik krizisning eng og‘ir ko‘rinishi.
❗️O‘lim darajasi: 10–20%, ayniqsa keksalarda.
🧠 O‘z vaqtida tashxis va agressiv yondashuv — hayotni saqlab qoladi!

#HHS #Giperosmolyar #DiabetShoshilinch #Giperglikemiya #ShoshilinchTibbiyot

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103