🫁 O‘PKA ATELEKTAZI: TARIFI, PATOGENEZI, KLINIKASI VA SHOSHILINCH YORDAM 🚑
📖 Atelektaz tarifi:
O‘pka atelektazi – bu o‘pkaning bir qismi yoki butunlay qismining havo bilan to‘lishmay, siqilishi va ventilyatsiyaning buzilishi bilan kechuvchi patologik holatdir. Bu jarayonda alveolalar yopilib, gaz almashinuvi buziladi, natijada gipoksemiya (kislorod yetishmovchiligi) rivojlanadi.
🔬 Patogenezi:
Atelektaz quyidagi mexanizmlar asosida rivojlanadi:
1️⃣ Obstruktiv (resorbtiv) atelektaz 🫁🚧
🔹 Nafas yo‘llarining balg‘am, qon ivindisi, o‘smalar yoki yot jismlar bilan to‘silishi
🔹 Havo alveolalardan so‘rilib ketadi, lekin yangisi kelmaydi
🔹 O‘pkaning muayyan qismi qisqarib qoladi
2️⃣ Kompression (siqilish) atelektaz 🫁🛑
🔺 Plevra bo‘shlig‘ida suyuqlik, qon yoki havo yig‘ilishi (gidrotoraks, gemotoraks, pnevmotoraks)
🔺 O‘pka tashqaridan siqilib, kengaya olmaydi
3️⃣ Kontraktura (chandiqli) atelektaz 🫁🔗
🔹 Surunkali yallig‘lanish (sil, pnevmoskleroz, fibroz) sababli o‘pka to‘qimalari chandiqlanib, qisqaradi
4️⃣ Surfatant yetishmovchiligi 🫁⚠️
🔹 Yangi tug‘ilgan chaqaloqlarda (ayniqsa, muddatidan oldin tug‘ilganlarda) surfaktant yetishmovchiligi
🔹 Alveolalar ichkaridan yopishib, ochilmay qoladi
📌 Klinikasi:
⚠️ Nafas qisishi (dispnoe)
⚠️ Ko‘krak qafasida og‘riq
⚠️ Siyanoz (teri va shilliq qavatlarning ko‘karishi)
⚠️ Taxikardiya (yurak tez urishi)
⚠️ Quruq yoki kam balg‘amli yo‘tal
⚠️ Og‘ir hollarda ong buzilishi
🩺 Diagnostika:
📍 Auskultatsiya: shikastlangan joyda nafas eshitilmaydi 🔕
📍 Perkussiya: o‘pka sohasida g‘uborsimon yoki jim ovoz 🫢
📍 Rentgen: o‘pkada havo yo‘qligi (quyuq soya) 📸
📍 KT (Kompyuter tomografiya): aniq lokalizatsiyani belgilaydi 🖥
🚨 SHOSHILINCH TIBBIY YORDAM
1️⃣ Bemorning holatini baholash va umumiy chora-tadbirlar:
💎 Bemorni yarim o‘tirgan holatga keltirish – nafas olishni yengillashtiradi
💎 Saturatsiyani (SpO₂) o‘lchash – kislorod yetishmovchiligi darajasini aniqlash
2️⃣ Oksigenoterapiya:
🫁 100% kislorod berish (nazal kateter, maska yoki intubatsiya)
🫁 Agar saturatsiya 90% dan past bo‘lsa – yuqori oqimli kislorod terapiyasi
3️⃣ Mukolitik va bronxodilatator terapiya:
💊 Mukolitiklar: Ambroksol, N-asetilsistein – balg‘amni suyultirish uchun
💊 Bronxodilatatorlar: Salbutamol, Ipratropium bromid – nafas yo‘llarini kengaytirish uchun
4️⃣ Yo‘tal refleksini rag‘batlantirish:
🔄 Postural drenaj – bemorni turli holatlarda yotqizish, balg‘amning chiqishini yengillashtirish
🔄 Katta balg‘am yig‘ilganda – vibratsion massaj yoki nafas mashqlari
5️⃣ Agar obstruktiv atelektaz bo‘lsa (balg‘am, qon, yot jism):
🛠 Tracheal aspiratsiya – balg‘amni mexanik usulda olib tashlash
🛠 Bronkoskopiya – o‘pka yo‘llarini vizual tekshirish va tozalash
6️⃣ Agar siqilish (kompression) atelektaz bo‘lsa:
🩸 Torakotsentez – plevra bo‘shlig‘idan suyuqlik yoki havo chiqarish
🩸 Drenaj qo‘yish (Büla drenaj tizimi) – pleural suyuqlik yoki pnevmotoraksni davolash
7️⃣ Mexanik ventilyatsiya (agar kerak bo‘lsa):
🤖 Og‘ir gipoksemiya yoki nafas yetishmovchiligida sun’iy nafas oldirish (IVL)
8️⃣ Kasalxonaga yotqizish va qo‘shimcha tekshiruvlar:
🏥 Og‘ir holatdagi bemorlar – reanimatsiya bo‘limiga yuboriladi!
👉 Eslatma: O‘pka atelektazi – hayot uchun xavfli holat bo‘lishi mumkin, shuning uchun bemorga kechiktirmasdan shoshilinch tibbiy yordam ko‘rsatish zarur! 🚑
#Atelektaz #TezTibbiyYordam #ShoshilinchTibbiyot #NafasYetishmovchiligi #OpkaKasalliklari #MedPills_uz
Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103