🚨Tez yordam_103 va Terapiya 👨‍⚕

🧠 UMURTQA ARTERIYASI STENOZI

Umurtqa arteriyasi (arteria vertebralis) — bo‘yin umurtqalari orasidan o‘tib, miyaga, ayniqsa, orqa miyada joylashgan muhim markazlarga qon yetkazib beradigan asosiy tomirlardan biridir.

1️⃣ Stenoz qanday paydo bo‘ladi? (Etiopatogenez):

➡️ Osteoxondroz — bo‘y umurtqalaridagi o‘zgarishlar tomirni siqadi
➡️ Ateroskleroz — tomir ichida blyashkalar qon oqimini kamaytiradi
➡️ Travmalar yoki noto‘g‘ri yotish — arterial qon oqimiga to‘sqinlik qiladi
➡️ Kimmerle anomaliyasi — suyak halqasi arteriyani siqib qo‘yadi
➡️ Bo‘yin mushaklarining zo‘riqishi — vaqtinchalik siqilish keltirib chiqaradi

2️⃣ Klinik belgilar nimalardan iborat?

Toraygan tomir miyaga yetarli qon yetkazolmaydi — natijada miyaning kislorod yetishmovchiligi yuzaga keladi. Belgilar asta-sekin yoki to‘satdan paydo bo‘ladi:

⚠️ Bosh aylanishi — ayniqsa boshni chapga/o‘ngga burilganda kuchayadi
⚠️ Muvozanat buzilishi, chayqalib yurish
⚠️ Ko‘rish buzilishi — xiralashish, qorong‘ilashish
⚠️ Quloqlarda shang‘illash, “shovqin” hissi
⚠️ Ensa va yelka sohasida og‘riq
⚠️ Qisqa vaqtli hushdan ketish holatlari
⚠️ Eshitish va gapirish buzilishi (og‘ir hollarda)

3️⃣ Tez tibbiy yordamda nimalar qilish kerak?

⏱ 1. Bemorning umumiy holatini baholash:
🔗 Ong darajasi
🔗 Arterial bosim (A/Q)
🔗 Yurak urishi

💉 2. Dori vositalari: ▪️ A/Q yuqori bo‘lsa — Farmadipin til ostiga
🔗 Mushak spazmi bo‘lsa — Papaverin + Dibazol
🔗Neyroprotektiv va antispazmodik ta’sir uchun — Magniy sulfat
🔗 Shish va bosim pasaytirilsa — Furosemid

🧠 3. Nevrologik simptomlar (ko‘rish yo‘qolishi, hushdan ketish) bo‘lsa — KT yoki MRT zarur!
🚑 4. Har doim shifoxonaga yuborish kerak! — ayniqsa insult ehtimoli bo‘lsa.

‼️ Muhim!
Bosh aylanish har doim oddiy holat emas! Ayniqsa, harakat bilan kuchaysa, ko‘rish buzilsa yoki hushdan ketish bo‘lsa — bu umurtqa arteriyasi stenozi bo‘lishi mumkin.

Bemor o‘z vaqtida davolanmasa — bu holat insultga olib kelishi mumkin!

#TezYordam #UmurtqaArteriyasi #Stenoz #BoshAylanish #ShifokorlarUchun #InsultOldiniOlish

👨‍💻 Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
🚨 @Tez_tibbiyyordam_103

🧠 Meningeal simptomlarni baholash — klinik amaliyotda chuqur yondashuv

📌 Meningeal simptomlar — bu miya pardalari (meninkslar)ning yallig‘lanishida yoki ularning qo‘zg‘alishida (iritatsiya) yuzaga keluvchi reflektor javoblar bo‘lib, ular bemorni fizik tekshiruvda aniqlanadi.

🔎 1. Kerning simptomi
📍 Bemor supinatsiya holatida.
📍 Oyoq son bo‘g‘imida 90° bukiladi, keyin tizza bo‘g‘imi asta-asta yoziladi.
❗️ Simptom ijobiy: tizzani to‘liq yozish mumkin emas yoki og‘riq paydo bo‘ladi.
Sababi: nervus ischiadicus tortilishi orqali meninkslar cho‘ziladi.

🔎 2. Brudzinskiy simptomlari

a) Bo‘yin Brudzinskiy:
📍 Bemor yotgan holatda boshini oldinga egasiz.
❗️ Ijobiy simptom: oyoqlar avtomatik tarzda bukiladi.
Patofiziologiya: miya pardalarining reflektor himoyaviy spazmi.

b) Pastki Brudzinskiy:
📍 Bir oyoqni son va tizzada bukasiz.
❗️Ijobiy: ikkinchi oyoq ham reflektor tarzda bukiladi.

🔍 3. Bo‘yin rigidligi (qattiqligi)
📍 Bemorning bo‘ynini sekin oldinga egasiz.
❗️ Qarshilik seziladi, bemorning iyagi ko‘kragiga tekkiza olmaydi.

🔍 Qo‘shimcha belgilar (bolalarda muhim):
• Bulging fontanelle (oraliq bo‘shliqlarning shishishi)
• Sunset sign (ko‘zlarda quyosh botishi belgisi)
• Yig‘ida o‘zgarish, irritabilitet

❌ Diqqat! Meningeal simptomlar har doim ham aniqlanmaydi! Ayniqsa:
• 👶 Neonatal davr
• 👵 Keksalar
• ➕ Immunosupressiv holatdagi bemorlar
... bu holatlarda klinik manzarasi noaniq yoki atypik bo‘ladi.

🧪 Diagnostik qadamlar:
• KT/MRT — agar intrakranial bosim yuqori bo‘lishi mumkin bo‘lsa
• Lumbal punktsiya — CSF tahlili (oqsil, glyukoza, hujayralar, bosim)
• Bakterial vs virusli farqlash uchun PCR, mikroskopiya, posv

➕ Tez tibbiy javob:
• Empirik antibiotiklar (3-avlod sefalosporin + vankomitsin)
• Antiviral (agar virusli shakl gumon qilinsa)
• Dekstranlar, kortikosteroidlar (zaruratga ko‘ra)

‼️ Eslatma:
Meningeal simptomlar — hayot uchun xavfli holat belgisi!
Shuning uchun:
✅ Tez baholash
✅ Shoshilinch diagnostika
✅ O‘z vaqtida davolash

#TezYordam #MeningealSimptomlar #ShoshilinchTibbiyot #FoydaliPost

👨‍💻 Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
🚨 @Tez_tibbiyyordam_103

🧬 Bepush oilani tekshiruv REJASI
Farzandli bo‘la olmayotgan oilalar uchun diagnostik yondashuv

📌 Tarif:
Bepushtlik – bir yil davomida muntazam jinsiy hayotda bo‘lishiga qaramay, homiladorlikka erishilmasligi holatidir. Bunday holat juftliklarning taxminan 10-15%ida uchraydi va sabablar erkak, ayol yoki ikkisida ham bo‘lishi mumkin. Quyida bepushlikni aniqlashda asosiy tekshiruv bosqichlari keltirilgan.

👫 1. Anamnez va suhbat:
▫️ Nikoh davomiyligi
▫️ Oldingi homiladorliklar yoki ularning yo‘qligi
▫️ Hayz davri va jinsiy hayot chastotasi
▫️ Stress, surunkali kasalliklar, operatsiyalar

🧑‍⚕️ 2. Erkakni tekshiruv:
▫️ Sperma analizi (kamida 2 marta, 2-7 kun abstinensiyadan so‘ng)
▫️ Gormonal testlar (FSH, LH, Testosteron)
▫️ Ultrasonografiya (varikosele, prostata)
▫️ Genetik va infeksion skrining (zarurat bo‘yicha)

👩‍⚕️ 3. Ayolni tekshiruv:
▫️ Ovulyatsiyani baholash (bazal harorat, ultratovush, LH test)
▫️ Gormonal testlar:
 - FSH, LH, Prolaktin, TSH, Estradiol, AMH
▫️ Ultrasonografiya:
 - Bachadon va tuxumdonlar holati
▫️ Histerosalpingografiya (HSG):
 - Tuxum yo‘llari o'tkazuvchanligini baholash

🧪 4. Qo‘shimcha tekshiruvlar (zaruratga qarab):
▫️ Immunologik testlar
▫️ Laparoskopiya
▫️ Kariotip analizi (irsiy sabablar uchun)

✅ Yakunda: Tekshiruv natijalariga qarab davolash va/yo sun’iy urug‘lantirish (IUI, IVF) tavsiya etiladi.

#bepushtlik #infertility #ginekologiya #andrologiya #spermaanalizi #ovulyatsiya #ayollarsalomatligi #erkaklarsalomatligi #medpillsuz #tibbiyot

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🧠💧 QANDSIZ DIABET (Diabetes Insipidus)

🧬 Bu — tanada suv muvozanatining buzilishi bilan kechadigan kasallik bo‘lib, antidiuretik gormon (ADH) yetishmovchiligi yoki unga buyraklarning javob bermasligi natijasida yuzaga keladi.

🦠 ETIOLOGIYASI

1. Markaziy (neurogen):
🧠 ADH ishlab chiqilishi kamayadi.
🔹 Miya jarohatlari
🔹 O‘smalar (kraniofaringioma)
🔹 Neyroinfeksiyalar
🔹 Idiopatik holatlar

2. Nefrogen:
🩺 Buyraklar ADH'ga javob bermaydi.
🔺 Genetik defektlar
🔺 Litiy yoki boshqa dorilar
🔺 Metabolik buzilishlar (giperkaltsiemiya)

3. Gestatsion (homiladorlikda):
🤰 Platsentadagi fermentlar ADH'ni parchalab yuboradi.

4. Dipsogen:
🚰 Psixogen polidipsiya (suvni haddan ortiq ichish odati)

⚙️ PATOGENEZ

🔸 Normal holatda ADH (vazopressin) buyraklardagi suvni qayta so‘rib olishni ta’minlaydi.
🔸 ADH bo‘lmasa yoki u ishlamasa:
➡️ Distal naychalarda suv so‘rilmaydi
➡️ Siydik ko‘payadi (poliuriya)
➡️ Tana suyuqlik yo‘qotadi, dehidratatsiya rivojlanadi
➡️ Doimiy chanqoq hissi (polidipsiya) paydo bo‘ladi

🧾 KLINIKASI

💦 Poliuriya – juda ko‘p va rangsiz siydik (5–20 L/gacha)
🥤 Polidipsiya – doimiy chanqoq hissi
👅 Og‘iz qurishi
😵‍💫 Charchoq, bosh og‘rig‘i
🧒 Bolalarda: enurez, o‘sishdan qolish

📌 Eslatma:
Qandsiz diabet — qandli diabetdan farq qiladi! Bu yerda qand miqdori emas, suv balansi buzilgan!

#qandsizdiabet #diabetesinsipidus
#nefrologiya #endokrinologiya
#tibbiyot #tibbiybilim #meduz
#shifokoruchun #tibbiykanal
#polidipsiya #poliuriya

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

⚠️ GIPERANDROGENIYA SINDROMI: AYOLLARDA SABABLAR, DIAGNOZ VA DIFFERENSIAL TASHHIS

🧠 TA’RIF:
Giperandrogeniya — bu ayol organizmida erkak jinsiy gormonlari (androgenlar)ning ortiqcha ishlab chiqarilishi yoki ularning to‘qimalardagi ta’sirining kuchayishi bilan kechadigan sindromdir. U endokrin va dermatologik muammolar bilan namoyon bo‘ladi.

🔬 ASOSIY KLINIK BELGILAR:

Girsutizm (tanada erkaklardek qattiq tuklar o‘sishi)

Akne va yog‘li teri (seboreya)

Androgenetik alopesiya (soch to‘kilishi)

Hayz siklining buzilishi: oligomenoreya yoki amenoreya

Ovulyator disfunktsiya, bepushtlik

Og‘ir holatlarda virilizatsiya: ovozning dag‘allashuvi, mushak massasining ortishi, klitoromegaliya

🧪 MUHIM LABORATOR PARAMETRLAR:

Total va erkin testosteron

DHEA-S — buyrak usti bezlarining holatini baholash

Androstendion

17-OH progesteron — tug‘ma adrenal giperplaziyani inkor qilish uchun

LH/FSH nisbati — PCOS holatida odatda yuqori

Prolaktin — giperprolaktinemiyani aniqlash uchun

TSH — gipotireozni inkor qilish uchun

🖥 INSTRUMENTAL TEKSHIRUVLAR:

Transvaginal UZI — tuxumdonlarning hajmi va follikullar sonini baholash

KT yoki MRT — adrenal yoki ovaryal o‘smalarga shubha bo‘lsa

Dexametazon supressiya testi — Cushing sindromiga shubha bo‘lsa

📌 DIFFERENSIAL DIAGNOSTIKA:

Polikistoz tuxumdon sindromi (PCOS) — eng keng tarqalgan sabab

Tug‘ma adrenal giperplaziya (VAG) — 17-OH progesteron oshgan bo‘ladi

Androgen ishlab chiqaruvchi o‘smalar — testosteron darajasi juda yuqori bo‘ladi

Cushing sindromi — tana yog‘ining qayta taqsimlanishi, hipertoniya va giperglikemiya

Giperprolaktinemiya — galaktoreya, amenoreya bilan kechadi

Gipotireoz — TSH yuqoriligi bilan ajralib turadi

Eksogen androgenlar qabul qilish — sportchilar, AAS yoki DHEA qabul qiluvchilarda

🧭 KLİNİK YONDASHUV BOSQICHLARI:

1. Klinik belgilarni aniqlash (girsutizm, hayz holati, akne)

2. Laborator tahlillar orqali androgenlar darajasini baholash

3. Organik sabablardan istisno qilish (o‘smalar, VAG, Cushing)

4. PCOS diagnostikasi (Rotterdam mezonlari asosida)

5. Zaruratga qarab UZI yoki KT/MRT o‘tkazish

✅ MUHIM:
Giperandrogeniya — bu simptom emas, kompleks sindrom. Uni faqat kosmetik muammo deb qabul qilish noto‘g‘ri. Doim sababni aniqlash va unga qarshi individual yondashuv zarur.

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🔬 Ayollar jinsiy bezlari kasalliklari
(Birlamchi tashxis va klassifikatsiya)

🧾 Ta’rif:
Ayollar jinsiy bezlari — tuxumdonlar (ovariyalar) — ayol organizmida jinsiy gormonlar ishlab chiqaruvchi va tuxum hujayrani yetiltiruvchi asosiy bezlardir. Ularning kasalliklari reproduktiv tizimda muhim o‘zgarishlarga sabab bo‘lib, hayz sikli buzilishi, bepushtlik va umumiy gormonal disbalans bilan namoyon bo‘ladi.

1️⃣ Asosiy simptomlar:
• ♀️ Hayz siklining buzilishi
• ⚖️ Gormonal disbalans belgilar: soch to‘kilishi, ortiqcha tuklanish
• ⚡️ Pastki qorin sohasida og‘riq
• 👎 Homilador bo‘lolmaslik (infertilitet)
• 🧊 Gipotermiya yoki issiqlikka sezuvchanlik

2️⃣ Birinchi tashxis bosqichlari:
🔎 Anamnez yig‘ish – Sikl uzunligi, og‘riq, jinsiy hayot haqida
🩺 Jismoniy tekshiruv – Ginekologik ko‘rik

🧪 Laborator tahlillar:
 • E2, FSH, LH, Prolaktin
 • Testosteron, AMH, TSH, DHEA-S

🍏 Instrumental tekshiruvlar:
 • UZI (transvaginal)
 • MRT / KT – zaruratga ko‘ra

3️⃣ Klassifikatsiya:
📌 I. Giperfunksional kasalliklar:
 • Polikistoz tuxumdon sindromi (PCOS)
 • Gormonal faol shishlar

📌 II. Gipofunksional holatlar:
 • Gipoovulyatsiya yoki anovulyatsiya
 • Tuxumdon yetishmovchiligi

📌 III. Yallig‘lanish kasalliklari:
 • Ooforit
 • Salpingooforit

📌 IV. O‘sma va kistoz holatlar:
 • Follikulyar kistalar
 • Endometrioid kistalar
 • Tuxumdon o‘smalari (benign/malign)

‼️ Eslatma:
Ayollar jinsiy bezlari kasalliklari murakkab bo‘lishi mumkin. Vaqtida tashxis qo‘yish — kelajakdagi reproduktiv salomatlik uchun muhim!

#AyollarSalomatligi #TuxumdonKasalliklari #Ginekologiya #HormonalDisbalans

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🧠 Gipotalamo-gipofiz etishmovchiligi
📌 Simmonds-Shihan sindromi

🔍 Ta’rif:
Gipotalamo-gipofiz etishmovchiligi — gipotalamus yoki gipofizning organik yoki funksional shikastlanishi natijasida trop gormonlar yetishmasligi bilan kechadigan holat bo‘lib, ko‘plab endokrin bezlar faoliyatining susayishiga olib keladi.
Simmonds-Shihan sindromi esa — gipofiz gormonlarining yetishmovchiligi bilan kechadigan tug‘ruqdan keyingi yoki progressiv holat bo‘lib, surunkali endokrin tanqislik rivojlanadi.

⚙️ Patogenez:
🔻 Gipotalamus yoki gipofizning zararlanishi natijasida trop gormonlar (ACTH, TSH, LH, FSH, GH, PRL) ishlab chiqarilishi kamayadi
🔻 Bu esa nishon bezlar — qalqonsimon, buyrak usti, jinsiy bezlar va boshqalarning ikkilamchi gipofunksiyasiga olib keladi
🔻 Metabolik jarayonlar sekinlashadi: glukoneogenez, lipoliz, termogenez pasayadi
🔻 Ko‘pchilik hollarda bu holat gipokortitsizm va gipotireoz fonida og‘ir klinik kechishga ega bo‘ladi
🔻 Shihan sindromida — tug‘ruq vaqtida ko‘p qon yo‘qotilishi fonida gipofizning ishemik nekrozi ro‘y beradi

🧬 Etiologiya:
🔹 Gipofiz nekrozi (ko‘pincha og‘ir tug‘ruqdan so‘ng)
🔹 Orqa miya va bosh miya shikastlari
🔹 O‘smalar (adenoma, kraniofaringioma)
🔹 Autoimmun yoki infeksion jarayonlar
🔹 Radiatsion yoki xirurgik shikastlanish

🩺 Klinika:
⌛ Shihan sindromi — asosan tug‘ruqdan keyin paydo bo‘ladi:
👩‍🍼 Laktatsiya yo‘qligi
❌ Hayz ko‘rmaslik (amenoreya)
🦥 Holsizlik, loqaydlik
🧊 Sovuqsevarlik
🦷 Soch, tirnoq, tishlar holatining yomonlashuvi
🫀 Bradykardiya, gipotenziya
📉 Qon glyukozasi pasayishi (gipoglikemiya)

🧪 Diagnostika:
🧫 Gormonlar darajasini aniqlash:
🔻 ACTH, TSH, LH/FSH, PRL, GH past bo‘ladi
🧠 MRT — gipofiz hajmining kamayganligi yoki nekroz
🧪 Kortizol, T3/T4 darajalari past
➕ Stimulatsion testlar: ITT, ACTH stimulation

📍Eslatma:
Simmonds sindromi — gipofiz gormonlarining progressiv yetishmovchiligi bilan kechadigan surunkali forma,
Shihan sindromi esa — tug‘ruqdan keyingi gipofiz nekrozi bilan bog‘liq.

#endokrinologiya #gipofiz #Shihan #Simmonds

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🚨 Giperosmolyar giperglikemik holat (HHS/HHNS)
— Diabetik bemorlar orasidagi og‘ir, lekin kam uchraydigan metabolik shoshilinch holat.

1. Patofiziologiya:

🧪 Glukoza > 33 mmol/L →
⬆️ Plazma osmolyarligi > 320 mOsm/kg →
🚱 Og‘ir suvsizlanish (10-12% tana og‘irligi)
🔁 Insulinga nisbatan relativ yetishmovchilik → glikoliz bloklanadi, lekin ketoatsidoz rivojlanmaydi

➡️ Asosiy farqi: Ketonemiyaning yo‘qligi

2. Nimalar bu holatni qo‘zg‘atadi? (Sabablar):

🦠 Infeksiyalar — ayniqsa siydik yo‘llari infeksiyasi, pnevmoniya yoki sepsis

💊 Dorilar ta’siri:
– Steroidlar (masalan, prednizolon)
– Tiazid diuretiklar
– Antipsixotik dori vositalari

💉 Insulinni to‘xtatib qo‘yish yoki vaqtida qabul qilmaslik

🧓 Keksalik, demensiya, yolg‘iz yashash — suvsizlanish xavfini oshiradi

3. Klinik manzara:

⏳ Belgilar sekin rivojlanadi (kunlar ichida)
🫗 Polidipsiya, poliuriya
🧍 Ortostatik gipotenziya, taxikardiya
🧠 Hushning susayishi, letargiya, stupor
🤯 Og‘ir hollarda — koma, mushak tortishishlar

4. Laborator mezonlar:

🔹 Glukoza: > 33 mmol/L
🔹 Osmolyarlik: > 320 mOsm/kg
🔹 pH > 7.3 (ya’ni asidoz yo‘q)
🔹 HCO₃ > 15 mmol/L
🔹 Ketonga manfiy reaksiya
🔹 BUN/kreatinin nisbati oshgan
🔹 Na+, K+, Mg²⁺, P — buzilgan

5. Davolash strategiyasi:

I bosqich – Rehidrasiya:
💧 0.9% NaCl 1L/soat (ilk 2–3 soatda)
→ suvsizlanish va gemodinamikani to‘g‘rilash

II bosqich – Insulin terapiyasi:
💉 IV insulin (0.1 E/kg/soat)
→ Glukoza 14 mmol/L ga tushgach, D5W bilan

III bosqich – Elektrolitlar:
⚠️ K+ 5.3 mmol/L dan past bo‘lsa – darhol tuzatish
⚠️ Mg, P – kerak bo‘lsa, parenteral to‘ldirish

IV bosqich – Asosiy sababni aniqlash:
🦠 Infeksiya?
💊 Dori vositalari?
🏥 Kasalxonaga yotqizish shart!

6. Kuzatuv:

🔁 Har 1–2 soatda:
– Glukoza
– Na+, K+, Cl–
– Osmolyarlik
– HCO₃, anion gap

📍 Og‘ir holatlar – intensiv terapiya bo‘limida nazorat qilinadi!

Eslatma:
🧬 HHS – metabolik krizisning eng og‘ir ko‘rinishi.
❗️O‘lim darajasi: 10–20%, ayniqsa keksalarda.
🧠 O‘z vaqtida tashxis va agressiv yondashuv — hayotni saqlab qoladi!

#HHS #Giperosmolyar #DiabetShoshilinch #Giperglikemiya #ShoshilinchTibbiyot

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

Do‘stlar, sizlardan bir savol:
Kimdir tibbiyotdan tashqari, shaxsiy rivojlanish yo‘nalishida ham kitob o‘qiganmi?

Masalan, odatlarni shakllantirish, vaqtni samarali boshqarish, fikrlash tarzini o‘zgartirish yoki motivatsiya haqidagi asarlar.
Agar shunday kitoblar bo‘lsa, nomini va sizda qoldirgan taassurotini baham ko‘rsangiz, foydali bo‘lardi.

Kanal foydali bo'layotgan bo'lsa reaksiya bosinglar.

📢 Hurmatli obunachilar!

Sizlar uchun eng foydali va kerakli tibbiy ma'lumotlarni ulashishda davom etamiz! Bitta reaktsiya bosish bilan bizni qo‘llab-quvvatlashni unutmang! ❤️👍🔥

Sizning har bir reaktsiyangiz – yangi va qiziqarli postlar uchun motivatsiya! ✨

🟡 GESTASION QANDLI DIABET (GDM): DIAGNOSTIKA BOSQICHLARI
Homiladorlikda birinchi marotaba aniqlangan glyukozaga tolerantlik buzilishi

1️⃣ KIMLARGA SKRINING O‘TKAZILADI?

📍 Hamma homilador ayollarda:
⏳ 24–28 xafta oralig‘ida
📋 OGTT (oral glyukoza tolerantlik testi) 75g glyukozali

📍 Yuqori xavfli guruhlarda:
⏰ 16–18 xaftalarda (yoki homiladorlikning istalgan bosqichida)

⚠️ Yuqori xavf omillari:

BMI ≥ 30

Anamnezda GDM yoki makrosomiya

1-darajali qarindoshlarda DM mavjud

Polikistik tuxumdon sindromi

Glukozuriya

Ko‘p homilalik

2️⃣ OGTT (75g glyukoza bilan) — 3 BOSQICHLI TEST:

🧪 Testdan oldin:

8–14 soatlik och qoringa kelish

So‘ng, 75g glyukoza 300 ml suvda eritilib, 5 daqiqa ichida ichiladi

📉 Glyukoza darajalari tekshiriladi:

0 daqiqa (och qoringa)

60 daqiqa

120 daqiqa

📌 Diagnostik mezonlar (IADPSG 2010):

0 min: ≥ 5.1 mmol/L

60 min: ≥ 10.0 mmol/L

120 min: ≥ 8.5 mmol/L

➡️ Bitta qiymat normadan yuqori bo‘lsa ham, GDM tashxisi qo‘yiladi

3️⃣ NIMA QILISH KERAK, AGAR GDM ANIQLANSA?

✅ Glyukemik nazorat:

Qonda glyukoza monitoringi (kuniga kamida 4 marta)

Parhez (kaloriyasi nazorat qilinadi)

Yengil jismoniy faollik (masalan, yurish)

➕ Insulin terapiyasi:

Agar parhez bilan 1–2 haftada glyukemiyani boshqarib bo‘lmasa

4️⃣ TUG‘RUQDAN KEYIN:

👶 Bola tug‘ilgach — GDM odatda yo‘qoladi
🧪 Ammo 6–12 xaftadan so‘ng qayta OGTT kerak!
⚠️ Bu ayollar — kelajakda 2-tip diabet xavfi yuqori

#GDM #GestasionDiabet #OGTT #HomiladorlikdaDiabet #PerinatalNazorat

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🧬 ANDROGENLARNING BIOLOGIK TA’SIRI

Ta’rif
💡 Androgenlar — bu erkak jinsiy gormonlari bo‘lib, asosan testosteron va DHT (dihidrotestosteron) orqali tanadagi ko‘plab fiziologik jarayonlarni boshqaradi.

1. Ta’sir mexanizmi

🧲 Qanday ishlaydi?
1️⃣ Testosteron qon orqali maqsad hujayralarga yetkaziladi
2️⃣ Hujayrada androgen retseptorlari (AR) bilan bog‘lanadi
3️⃣ Ushbu kompleks yadroga kirib, gen ekspressiyasini faollashtiradi
4️⃣ Shu orqali oqsillar sintezi, hujayra o‘sishi va boshqa biologik o‘zgarishlar boshlanadi

🌀 DHT — testosterondan 5-alfa-reduktaza ta’sirida hosil bo‘ladi va kuchliroq ta’sir ko‘rsatadi (ayniqsa prostata va terida)

2. Embrional rivojlanish

👶 Testosteron + DHT:
▫️ Ichki jinsiy a’zolar (Wolff naychalari)
▫️ Tashqi jinsiy a’zolar (penis, mos qop)
▫️ Prostata va seminal pufaklar

3. Pubertat (balog‘at)

🧔‍♂️ Belgilar:
▫️ Sochlanish, ovozning qo‘rsalashishi
▫️ Moyak va penis o‘sishi
▫️ Mushak massasining ortishi

4. Reproduktiv tizim

❤️‍🔥 Libido
💥 Erektsiya, ejakulyatsiya
🧪 Spermatogenez

5. Metabolizm

💪 Oqsil sintezi
🩸 Eritropoez
🦴 Suyak zichligi
📉 HDL pasayadi, 📈 LDL oshadi

6. Asab tizimi

🧠 Kayfiyat, motivatsiya
🔥 Agressivlik
🧘‍♂️ Kognitiv ta’sir

#androgen #testosteron #endokrinologiya #reproduktivsalomatlik #pubertat

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🧠 DIABETIK POLINEVROPATIYA (DPN)
Qandli diabetda periferik nervlar zararlanishi bilan kechuvchi sindrom.
📉 Ko‘pincha sekin rivojlanadi, ammo og‘ir asoratlar beradi!

1. 🧬 PATOGENEZ:

📈 Giperglikemiya →
– ❌ Nerv hujayralarining metabolik buzilishi
– 💥 Oksidlovchi stress
– 🧊 Endonevral ishemiya
– 🧱 Glikozillangan moddalarning to‘planishi → aksonal degeneratsiya

2. 📚 TASNIFI (eng ko‘p uchraydigan turlari):

A. Senzor-motor distal simmetrik polinevropatiya
– 🦶 Oyoq-qo‘llarda “qo‘lqop/pono‘chka” tipida paresteziya
– 🔥 Kuygandek, achishtiruvchi og‘riqlar
– 🧊 Gipoesteziya, vibratsion sezuvning yo‘qolishi

B. Avtonom neyropatiya
– ❤️ Ortostatik gipotoniya
– 🍽 Gastroparez
– 🌙 Tungi diaforez
– 🔒 Tana harorat va siydik ajratish buzilishi

C. Akut mononevropatiyalar
– 🎯 Bitta nervning zararlanishi (masalan, n. oculomotorius)
– 🧭 To‘satdan yuzaga keladigan og‘riq va mushak kuchsizligi

3. 🔍 KLİNİK BELGILAR:

– 🌙 Kechasi kuchayuvchi og‘riqlar
– 🔥 Yondiruvchi, teshib o‘tuvchi sezgilar
– 🧊 Sovuq/issiq sezuv buzilishi
– 🚶‍♂️ Harakat cheklanishi (kech bosqichda)
– 🧩 Oyoqlarda yara, nekroz, charxi yo‘qolishi (diabetik oyoq)

4. 🧪 DIAGNOSTIKA:

– 📋 Klinik testlar (monofilament, vibratsion tuning fork, reflexlar)
– 🧪 EMG/ENMG (elektronerv impulsi testi)
– 🧬 Glikemik nazorat (HbA1c)
– ❗ Boshqa sabablarni inkor etish (B12 yetishmovchiligi, tireoid buzilish)

5. ➕ DAVOLASH:

A. PATOGENEZIK:
– 📉 Qon glyukozasini yaxshilash
– 🧘‍♂️ Hayot tarzini sog‘lomlashtirish
– 🩺 Aralash metabolik preparatlar (ALA, benfotiamin, B1/B6/B12 vitaminlari)

B. SIMPTOMATIK (og‘riq uchun):
– 💊 Pregabalin, gabapentin
– 💊 Duloksetin, amitriptilin
– 💉 Tramadol (qisqa muddat)
– 🧴 Mahalliy kapsaisin yoki lidokain kremlar

6. ⚠️ ASORATLAR:

– 👣 Diabetik oyoq sindromi
– 🩸 Trofik yaralar, osteomiyelit
– ✂️ Amputatsiya xavfi
– 🧠 Hayot sifatining keskin pasayishi

7. ✅ PREVENSIYA:

– 📆 Har yili nevrologik skrining
– 🧦 Maxsus oyoq kiyim
– 🧼 Kundalik oyoq parvarishi
– 📉 Glyukozani barqaror saqlash

#DiabetikPolinevropatiya #DiabetikOyoq #Nevropatiya #TezTibbiyYordam

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

🍼 TUG‘MA GIPOTIREOZ: SKRINING BOSQICHLARI
Erta aniqlash → Aqliy va jismoniy rivojlanish nuqsonlarining oldini olish

1️⃣ BOSQICH – PRIMAR SKRINING
📆 Hayotining 2–5-kunida
🩸 To‘piqdan qon olinadi → maxsus filtr qog‘ozga tomiziladi
🔬 TSH (yoki T4 + TSH) miqdori aniqlanadi

📌 Nima uchun muhim?
Tug‘ma gipotireoz ko‘pincha klinik jihatdan yashirin kechadi!

2️⃣ BOSQICH – QAYTA TEKSHIRUV (RE-SKRINING)
🔁 Agar 1-bosqichda natija shubhali bo‘lsa:
– TSH↑ yoki T4↓ holatlarda
🩺 Yana qon olinadi va laborator tahlil takrorlanadi

📌 Shubhali holatda:
– TSH > 20 mIU/L → Endokrinologik tekshiruvga yo‘naltiriladi

3️⃣ BOSQICH – TASDIQLASH VA BOSHQA TEKSHIRUVLAR
🧠 Qon orqali:
– TSH, T4, T3 darajalari
📷 Qalqonsimon bez UTT (ageniziya yoki giperplaziya?)
📌 Zarur holatda – sintigrafiya

4️⃣ BOSQICH – DAVOLASHNI BOSHLASH
💊 Levotiroksin (L-T4)
– Ilk 2 xafta ichida boshlanishi kerak!
– Dastlabki doza: 10–15 mkg/kg/kun
🧠 Davolash kechiksa → doimiy aqliy rivojlanish nuqsoni xavfi!

5️⃣ NAZORAT VA KUZATUV
🗓️ Har oyda TSH, T4 darajasi baholanadi
👶 Rivojlanish: aqliy, jismoniy, suyak yoshi nazorat qilinadi

YODDAN CHIQMASIN!
⏱️ 1-haftada aniqlansa → 100% oldini olish mumkin!
🧬 Skrining – hayotni o‘zgartiradi, nogironlikni bartaraf etadi!

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103

DIABETIK NEYROPATIYA
(Tasnifi, patogenezi, klinik shakllari, diagnostikasi va tez tibbiy yordamda ahamiyati)

1. UMUMIY MA’LUMOT:
Diabetik neyropatiya — qandli diabet fonida rivojlanadigan, periferik yoki avtonom nerv tizimi zararlanishi bilan kechadigan surunkali asoratdir. U uzoq davom etuvchi giperglikemiya, mikrosirkulyatsiya buzilishi va metabolik o‘zgarishlar natijasida yuzaga keladi. Har ikki diabetik bemorning birida uchrashi mumkin

2. PATOGENEZ:

Giperglikemiya → sorbitol to‘planishi (poliol yo‘li) → osmotik stress

Oksidlovchi stress va mitoxondrial disfunktsiya

Endonevral qon aylanishining buzilishi

Neyrotrofik omillar (masalan, NGF) kamayishi
→ Aksonal degeneratsiya va demiyelinizatsiya rivojlanadi

3. TASNIFI:

A. Lokalizatsiyasiga ko‘ra:

Distal simmetrik polineyropatiya

Avtonom neyropatiya

Fokal va multipleks neyropatiyalar

Kranial neyropatiyalar

B. Klinik ko‘rinishiga ko‘ra:

Sensor

Motor

Sensor-motor

Aralash

Asimptomatik

4. KLINIK SHAKLLARI:

1) Distal simmetrik sensor-motor neyropatiya (eng ko‘p uchraydi):

“Paypoq” yoki “qo‘lqop” zonasida uvishish, qichishish, yonish

Og‘riq, allodiniya, giperalgeziya

Aşil refleksining susayishi yoki yo‘qolishi

Vibratsion, taktil va harorat sezuvchanligining pasayishi

Og‘ir holatlarda mushak atrofiyasi

2) Avtonom neyropatiya:

Kardial ko‘rinishlar:

Ortostatik gipotoniya (sistolik AB 20 mmHg dan ko‘proq pasayishi)

Tinch holatda taxikardiya, barikardiya

Yurak urishining o‘zgaruvchanligi (HRV) kamayishi

Gastrointestinal shakl:

Qorin dam bo‘lishi, og‘irlik hissi, dispeptik shikoyatlar

Gastroparez (oshqozon bo‘shashuvi kechikadi)

Qabziyat yoki ich ketishi

Urogenital buzilishlar:

Impotensiya, retrograd eyakulyatsiya

Neyrogen siydik pufagi (retensiya yoki inkontinensiya)

3) Fokal neyropatiyalar:

n. femoralis: son old yuzasida zaiflik, og‘riq

n. oculomotorius: ptoz, ko‘z harakatlarining buzilishi

Torakal radikulopatiya: yonbosh sohasida kuchli yonuvchi og‘riq

4) Proksimal motor neyropatiya (diabetik amiotrofiya):

Ko‘proq 2-toifa diabetda

Son mushaklarida og‘riqli atrofiyalar, zaiflik

Odatda bir tomonlama boshlanadi

5. DIAGNOSTIKA:

A. Klinik baholash:

Shikoyatlar: uvishish, og‘riq, sezuvchanlik buzilishi

Reflekslar: Aşil refleksi, tizza refleksi

Mushak kuchi va tonusi

B. Tekshiruv usullari:

10 g monofilament testi

128 Hz tuning fork — vibratsion sezuvchanlik

Elektroneyromiografiya (ENMG)

Ortostatik test (yotgan va turgan holatda AB)

Yurak urishining o‘zgaruvchanligi (HRV)

C. Laborator tekshiruvlar:

HbA1c (qand nazorati)

B12 vitamini, TSH, FT4 (differensial diagnostika uchun)

Buyrak funksiyasi, elektrolitlar

6. DIFFERENSIAL DIAGNOZ:

B12 vitamini yetishmovchiligi

Surunkali alkogol neyropatiyasi

Buyrak yetishmovchiligi fonidagi uremik neyropatiya

Guillain–Barré sindromi (o‘tkir boshlovchi holatlarda)

Paraneyroblastik sindromlar

7. TEZ TIBBIY YORDAMDA MUHIM JIHATLAR:

Ortostatik kollaps — arterial bosim va yurak urishini monitoring qilish

Oyoq yarasi va gangrena — sepsisni inkor etish

Qattiq og‘riq sindromi — og‘riqni baholash va yengillashtirish

Gastroparez natijasidagi qusish — suvsizlanish va elektrolytlarga e’tibor

Autonom disfunktsiya — yurak ritmiva nafas nazorati

XULOSA:

Diabetik neyropatiya — polimorf, ko‘p organ tizimlarini qamrab oluvchi diabet asoratidir. Uning erta diagnostikasi va kompleks yondashuv asosida simptomatik nazorati bemor hayot sifatini yaxshilaydi.

Siz kutgan tibbiy blog:
━━━━━━━━━━━━━━━
@Tez_tibbiyyordam_103