Muhabbatning qoidasi bormi?
Elif Shafaqning "Ishqqa oid 40 qoida" asari haqida.
Ayni davr odamlari juda koʻp holatlarda ishq, sevgi va muhabbatni bir oʻrinda ishlatadi. Uchchalasi ham bir xil tuygʻu deb hisoblashadi ular. Aslida bunday holatlar toʻgʻri emas. Sababi, sevgi juda koʻp holatlarda umumiy his-tuygʻu hisoblanadi. U insondan biroz aqliy qarashlarni ham talab etadi. Inson kimnidir sevib qolishi osonroq, koʻrinish, joziba, xarizma, mehr kabi tuygʻular insonning sevgisiga sabab boʻladi odatda. Muhabbat esa oddiyroq qilib aytganda ancha sayqal topgan sevgidir. Insonning muhabbatini qozonish oson ish emas, buning uchun ancha chig'iriqlardan oʻtishga toʻgʻri keladi. Ammo muhabbat faqatgina Ulugʻ Zotga nisbatan boʻlganida asl tusga ega boʻladi, qolgan holatlardagisi biroz xatarliroq desak ham boʻladi. Ana endi ishq deb atalmish tuygʻu haqida oʻylasak. Ishq insonni juda qattiq harakatlantiradi. Gohida oʻz tizginidan chiqarib yuboradi ham. Bu koʻpincha jismoniy ogʻriqlarga ham sabab boʻlmay qolmaydi. Kimgadir yoki nimagadir ishq paydo boʻlsa odamda, u qolgan narsalarni unutadi. Baʼzida jazavaga tushishi ham turgan gap. Bu maqolada biz aynan ishq haqida soʻz yuritamiz. Chunki biz hikoya qilmoqchi boʻlgan asar mohiyatan shu koʻrinishga ega, nomi ham mazmuniga mos: "Ishqqa oid 40 qoida". Demak, boshladik!
Falsafa tushunchasi koʻp ham odamga yoqavermaydi hozirgi kunda. Ahir Sunʼiy intelekt, qulay gadjet va smartfonlar ancha taraqqiy etgan davrda kim ham miyasini ishlatishni xohlardi? Shu sabab falsafa ustiga qurilgan asarlar dunyo boʻylab keng tarqalavermaydi. Falsafiy kitoblarni oʻqigan odamlarning juda katta qismi kitobning nari borsa elliginchi betidan keyin mutolaani toʻxtatadi. Ammo dunyo adabiyotida shunday yozuvchilar borki, ular chuqur falsafiy mohiyatni ham hamma uchun tushunarli boʻlgan sodda tilda bayon eta oladi va shu koʻrinishda kitob yoza oladi. Ulardan biri shubhasiz Elif Shafaqdir. Ochigʻi bu yozuvchining asarlaridan birini "nimaga oldinroq oʻqimagan ekanmana?" deb rosa oʻyga toldim. Nimayam qilardik qismat! Elif Shafaq asli turk millatiga mansub, ammo Yevropada tugʻilgan va Yevropa taʼlimini olgan yozuvchi. Uning asarlari odatda insoniy rishtalarni va tuygʻularni noodatiy uslubda bayon etilishi bilan nom qozongan. Elif Shafaqning "Ishqqa oid 40 qoida" asari dunyo boʻylab 800 000 dan ziyodroq nusxada chop etilgan. Juda koʻp tillarga tarjima qilingan. "Nimaga bunday holat yuz bergan ekana, ahir bu mavzularda dunyo boʻylab juda koʻp asarlar boʻlsa?!" kabi savollar berishga shoshilmang. Bunga oydinlik kiritib berishga harakat qilaman. Elif Shafaq oʻz asarlarida Sharqona muhabbatni koʻrsatib bera olgan. Uning asarlari sodda va kishini ancha mulohazaga toldiradi. Shu sababdan yozuvchi qisqa vaqt ichida katta muvaffaqiyatga ega chiqqan desak mubolagʻa boʻlmaydi. Bu asarlarni har qanday millat, din, irq, va jins vakili oʻqisa oʻz-o'zicha kashf etaveradi. Ya'ni Shafaq asarlari turli xil qirralarga ega boʻlgan olmosga oʻxshaydi. Har bir tomoni navbat va navbat tovlanaveradi. Mana shuning uchun ham Elifning asarlari millionlab insonlarning qalb ehtiyojlarini qondirib kelayotgan boʻlsa kerak!
"Ishqqa oid 40 qoida asari" bir vaqtning oʻzida ikki davrdagi xronologik jarayonlarni hikoya qiladi. Asar qahramoni Amerikada istiqomat qiladigan yahudiy ayol Ella, turmush oʻrtogʻi, oilasi va uch farzandi boʻlsa ham yillar davomida oʻzi uchun zarur boʻlgan nimanidir topa olmay yuraveradi. Negadir uning hayoti rangsiz va jilosiz edi. U vaqt oʻtgach Amerikadagi bir nashriyotga ishga qabul qilinadi. Nashriyot Ellani maxsus sinovdan oʻtkazish uchun Aziz Zahara ismli yozuvchining "Shirin shakkoklik" asarini oʻqib chiqishni taklif qiladi. Mazmunsiz hayotida Sahroda yolgʻiz qolib ketgan kema singari chorasiz qolayotgan Ella asarni oʻqishga chog'lanadi. Asarni oʻqishni boshlagan Ella kutilmaganda oʻzi uchun ajoyib hissiyotlarni boshdan kechira boshlaydi. Endi uning hayoti oldingidek emas edi...
Davomi bor...
@Sherali_Ortiqzoda 🌓
Elif Shafaqning "Ishqqa oid 40 qoida" asari haqida.
Ayni davr odamlari juda koʻp holatlarda ishq, sevgi va muhabbatni bir oʻrinda ishlatadi. Uchchalasi ham bir xil tuygʻu deb hisoblashadi ular. Aslida bunday holatlar toʻgʻri emas. Sababi, sevgi juda koʻp holatlarda umumiy his-tuygʻu hisoblanadi. U insondan biroz aqliy qarashlarni ham talab etadi. Inson kimnidir sevib qolishi osonroq, koʻrinish, joziba, xarizma, mehr kabi tuygʻular insonning sevgisiga sabab boʻladi odatda. Muhabbat esa oddiyroq qilib aytganda ancha sayqal topgan sevgidir. Insonning muhabbatini qozonish oson ish emas, buning uchun ancha chig'iriqlardan oʻtishga toʻgʻri keladi. Ammo muhabbat faqatgina Ulugʻ Zotga nisbatan boʻlganida asl tusga ega boʻladi, qolgan holatlardagisi biroz xatarliroq desak ham boʻladi. Ana endi ishq deb atalmish tuygʻu haqida oʻylasak. Ishq insonni juda qattiq harakatlantiradi. Gohida oʻz tizginidan chiqarib yuboradi ham. Bu koʻpincha jismoniy ogʻriqlarga ham sabab boʻlmay qolmaydi. Kimgadir yoki nimagadir ishq paydo boʻlsa odamda, u qolgan narsalarni unutadi. Baʼzida jazavaga tushishi ham turgan gap. Bu maqolada biz aynan ishq haqida soʻz yuritamiz. Chunki biz hikoya qilmoqchi boʻlgan asar mohiyatan shu koʻrinishga ega, nomi ham mazmuniga mos: "Ishqqa oid 40 qoida". Demak, boshladik!
Falsafa tushunchasi koʻp ham odamga yoqavermaydi hozirgi kunda. Ahir Sunʼiy intelekt, qulay gadjet va smartfonlar ancha taraqqiy etgan davrda kim ham miyasini ishlatishni xohlardi? Shu sabab falsafa ustiga qurilgan asarlar dunyo boʻylab keng tarqalavermaydi. Falsafiy kitoblarni oʻqigan odamlarning juda katta qismi kitobning nari borsa elliginchi betidan keyin mutolaani toʻxtatadi. Ammo dunyo adabiyotida shunday yozuvchilar borki, ular chuqur falsafiy mohiyatni ham hamma uchun tushunarli boʻlgan sodda tilda bayon eta oladi va shu koʻrinishda kitob yoza oladi. Ulardan biri shubhasiz Elif Shafaqdir. Ochigʻi bu yozuvchining asarlaridan birini "nimaga oldinroq oʻqimagan ekanmana?" deb rosa oʻyga toldim. Nimayam qilardik qismat! Elif Shafaq asli turk millatiga mansub, ammo Yevropada tugʻilgan va Yevropa taʼlimini olgan yozuvchi. Uning asarlari odatda insoniy rishtalarni va tuygʻularni noodatiy uslubda bayon etilishi bilan nom qozongan. Elif Shafaqning "Ishqqa oid 40 qoida" asari dunyo boʻylab 800 000 dan ziyodroq nusxada chop etilgan. Juda koʻp tillarga tarjima qilingan. "Nimaga bunday holat yuz bergan ekana, ahir bu mavzularda dunyo boʻylab juda koʻp asarlar boʻlsa?!" kabi savollar berishga shoshilmang. Bunga oydinlik kiritib berishga harakat qilaman. Elif Shafaq oʻz asarlarida Sharqona muhabbatni koʻrsatib bera olgan. Uning asarlari sodda va kishini ancha mulohazaga toldiradi. Shu sababdan yozuvchi qisqa vaqt ichida katta muvaffaqiyatga ega chiqqan desak mubolagʻa boʻlmaydi. Bu asarlarni har qanday millat, din, irq, va jins vakili oʻqisa oʻz-o'zicha kashf etaveradi. Ya'ni Shafaq asarlari turli xil qirralarga ega boʻlgan olmosga oʻxshaydi. Har bir tomoni navbat va navbat tovlanaveradi. Mana shuning uchun ham Elifning asarlari millionlab insonlarning qalb ehtiyojlarini qondirib kelayotgan boʻlsa kerak!
"Ishqqa oid 40 qoida asari" bir vaqtning oʻzida ikki davrdagi xronologik jarayonlarni hikoya qiladi. Asar qahramoni Amerikada istiqomat qiladigan yahudiy ayol Ella, turmush oʻrtogʻi, oilasi va uch farzandi boʻlsa ham yillar davomida oʻzi uchun zarur boʻlgan nimanidir topa olmay yuraveradi. Negadir uning hayoti rangsiz va jilosiz edi. U vaqt oʻtgach Amerikadagi bir nashriyotga ishga qabul qilinadi. Nashriyot Ellani maxsus sinovdan oʻtkazish uchun Aziz Zahara ismli yozuvchining "Shirin shakkoklik" asarini oʻqib chiqishni taklif qiladi. Mazmunsiz hayotida Sahroda yolgʻiz qolib ketgan kema singari chorasiz qolayotgan Ella asarni oʻqishga chog'lanadi. Asarni oʻqishni boshlagan Ella kutilmaganda oʻzi uchun ajoyib hissiyotlarni boshdan kechira boshlaydi. Endi uning hayoti oldingidek emas edi...
Davomi bor...
@Sherali_Ortiqzoda 🌓