🅰️🅱️🆎🆑🅾️⭕️ #Profayling #Bolalar_psixologiyasi #Bola_miyasini_rivojlanishi #EDU_Profayling
👍 BOLALARDA MIYANING RIVOJLANISHI
🍔 Bolani miyasining rivojlanishi juda murakkab va o‘zaro bog‘liq jarayonlardan iborat. Dastlabki yillar miya rivojlanishi uchun eng muhim davr hisoblanadi, bu davrda bolaning miya hujayralari orasida asosiy neyron tarmoqlar shakllanib, idrok qilish, o‘rganish va ijtimoiy ko‘nikmalar rivojlanadi. Oila, ta’lim va sog‘lom turmush tarzi bolaning miya salohiyatini to‘liq amalga oshirishda hal qiluvchi ahamiyatga
1️⃣ Tug‘ilishdan oldingi davr
⭐️Miya shakllanishi:
🟢Miya rivojlanishi homiladorlikning uchinchi haftasida boshlanadi.
🟢Neyral nayning shakllanishi va asosiy miya tuzilmalarining rivojlanishi sodir bo‘ladi.
⭐️Ta’sir omillari:
🟢Ona salomatligi, oziqlanishi va stress darajasi bolaning miya rivojlanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.
🟢Spirtli ichimliklar, chekish va boshqa zararli moddalar miya rivojlanishida anomaliyalarni keltirib chiqarishi mumkin.
2️⃣ Chaqaloq davri
⭐️Asosiy miya faoliyatlari:
🟢Tug‘ilgan paytda bolaning miyasi 25% rivojlangan bo‘ladi.
🟢Miyadagi neyronlarning tezkor ravishda bog‘lanishi va sinapslarning shakllanishi boshlanadi.
⭐️O‘zaro aloqalar:
🟢Ona va bola o‘rtasidagi jismoniy va hissiy aloqa bolaning miyasida ijobiy neyron tarmoqlarni rivojlantiradi.
⭐️Hissiyot va sezgi:
🟢Bola atrof-muhitdan olingan ma’lumotlarni qabul qiladi va miyasi ularga moslashadi.
3️⃣ Ilk bolalik davri
⭐️Sinapslarning ko‘payishi:
🟢Miya sinapslar soni bo‘yicha eng yuqori darajaga yetadi. Bu davrda bolaning miyasida kattalarnikiga qaraganda ko‘proq neyron aloqalari mavjud bo‘ladi.
⭐️Neyroplastiklik:
🟢Miya o‘rganish va tajriba asosida moslashuvchan bo‘ladi. Bu o‘rganish jarayonini tezlashtiradi.
⭐️Til rivojlanishi:
🟢Neyronlarning tilga ixtisoslashgan hududlari tez rivojlanadi. Bola so‘zlarni o‘rganadi va gapira boshlaydi.
4️⃣ Maktabgacha yosh davri
⭐️Ijodiy va kognitiv rivojlanish:
🟢Bola tasavvur qilish, o‘yin orqali o‘rganish va muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
⭐️Ijro etuvchi funktsiyalar:
🟢Diqqatni jamlash, xotira va impulslarni boshqarish uchun miya prefrontal qismi rivojlana boshlaydi.
⭐️Ijtimoiy va hissiy o‘zaro ta’sirlar:
🟢Bolaning ijtimoiy muhitga moslashishi uchun empatiya va hissiy boshqaruv rivojlanadi.
5️⃣ Kichik maktab yosh davri
⭐️Analitik va mantiqiy fikrlash:
🟢Miya yanada murakkab muammolarni hal qilish qobiliyatini rivojlantiradi. Bu matematik va mantiqiy ko‘nikmalarning rivojlanishiga sabab bo‘ladi.
⭐️Xotira tizimlari:
🟢Uzoq muddatli xotira va ma’lumotlarni tartibga solish qobiliyatlari mustahkamlanadi.
⭐️Samaradorlik:
🟢Miya asosiy vazifalarni avtomatlashtirish orqali samaradorlikni oshiradi.
6️⃣ O‘smirlik davri
⭐️Prefrontal korteks rivojlanishi:
🟢Mantiqiy fikrlash, rejalashtirish va qaror qabul qilish uchun javob beruvchi hudud yetila boshlaydi, lekin to‘liq shakllanishi 20 yoshdan keyin sodir bo‘ladi.
⭐️Gormonal o‘zgarishlar:
🟢Gormonlarning ta’siri o‘smirning emotsional va hissiy xatti-harakatlariga ta’sir qiladi.
⭐️Sotsializatsiya va xulq-atvor:
🟢Miya ijtimoiy va hissiy javoblarni moslashtiradi, bu esa ijtimoiy aloqalarda yanada kattaroq rol o‘ynaydi.
7️⃣ Miya rivojlanishiga ta’sir qiluvchi omillar
🟢Yetarli miqdorda omega-3 yog‘ kislotalari va boshqa ozuqa moddalari miyani rivojlantirishga yordam beradi.
🟢Tungi uyqu davomida miyada yangi sinapslar hosil bo‘ladi va ma’lumotlar tartibga solinadi.
🟢Yangi tajribalar va bilimlar miyada yangi neyron aloqalarni shakllantiradi.
🟢SUzoq muddatli stress neyronlarning rivojlanishiga salbiy ta’sir qilishi mumkin.
🟢Oila, maktab va ijtimoiy muhit bolaning miya rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi.
9️⃣ B.Butayev - Psixolog (Msc), Profayler.
🛡 Farg'ona Profayling Maktabi🇺🇿
✈️ https://t.me/Profaylinguz
👍 BOLALARDA MIYANING RIVOJLANISHI
🍔 Bolani miyasining rivojlanishi juda murakkab va o‘zaro bog‘liq jarayonlardan iborat. Dastlabki yillar miya rivojlanishi uchun eng muhim davr hisoblanadi, bu davrda bolaning miya hujayralari orasida asosiy neyron tarmoqlar shakllanib, idrok qilish, o‘rganish va ijtimoiy ko‘nikmalar rivojlanadi. Oila, ta’lim va sog‘lom turmush tarzi bolaning miya salohiyatini to‘liq amalga oshirishda hal qiluvchi ahamiyatga
1️⃣ Tug‘ilishdan oldingi davr
⭐️Miya shakllanishi:
🟢Miya rivojlanishi homiladorlikning uchinchi haftasida boshlanadi.
🟢Neyral nayning shakllanishi va asosiy miya tuzilmalarining rivojlanishi sodir bo‘ladi.
⭐️Ta’sir omillari:
🟢Ona salomatligi, oziqlanishi va stress darajasi bolaning miya rivojlanishiga sezilarli ta’sir ko‘rsatadi.
🟢Spirtli ichimliklar, chekish va boshqa zararli moddalar miya rivojlanishida anomaliyalarni keltirib chiqarishi mumkin.
2️⃣ Chaqaloq davri
⭐️Asosiy miya faoliyatlari:
🟢Tug‘ilgan paytda bolaning miyasi 25% rivojlangan bo‘ladi.
🟢Miyadagi neyronlarning tezkor ravishda bog‘lanishi va sinapslarning shakllanishi boshlanadi.
⭐️O‘zaro aloqalar:
🟢Ona va bola o‘rtasidagi jismoniy va hissiy aloqa bolaning miyasida ijobiy neyron tarmoqlarni rivojlantiradi.
⭐️Hissiyot va sezgi:
🟢Bola atrof-muhitdan olingan ma’lumotlarni qabul qiladi va miyasi ularga moslashadi.
3️⃣ Ilk bolalik davri
⭐️Sinapslarning ko‘payishi:
🟢Miya sinapslar soni bo‘yicha eng yuqori darajaga yetadi. Bu davrda bolaning miyasida kattalarnikiga qaraganda ko‘proq neyron aloqalari mavjud bo‘ladi.
⭐️Neyroplastiklik:
🟢Miya o‘rganish va tajriba asosida moslashuvchan bo‘ladi. Bu o‘rganish jarayonini tezlashtiradi.
⭐️Til rivojlanishi:
🟢Neyronlarning tilga ixtisoslashgan hududlari tez rivojlanadi. Bola so‘zlarni o‘rganadi va gapira boshlaydi.
4️⃣ Maktabgacha yosh davri
⭐️Ijodiy va kognitiv rivojlanish:
🟢Bola tasavvur qilish, o‘yin orqali o‘rganish va muammolarni hal qilish ko‘nikmalarini rivojlantiradi.
⭐️Ijro etuvchi funktsiyalar:
🟢Diqqatni jamlash, xotira va impulslarni boshqarish uchun miya prefrontal qismi rivojlana boshlaydi.
⭐️Ijtimoiy va hissiy o‘zaro ta’sirlar:
🟢Bolaning ijtimoiy muhitga moslashishi uchun empatiya va hissiy boshqaruv rivojlanadi.
5️⃣ Kichik maktab yosh davri
⭐️Analitik va mantiqiy fikrlash:
🟢Miya yanada murakkab muammolarni hal qilish qobiliyatini rivojlantiradi. Bu matematik va mantiqiy ko‘nikmalarning rivojlanishiga sabab bo‘ladi.
⭐️Xotira tizimlari:
🟢Uzoq muddatli xotira va ma’lumotlarni tartibga solish qobiliyatlari mustahkamlanadi.
⭐️Samaradorlik:
🟢Miya asosiy vazifalarni avtomatlashtirish orqali samaradorlikni oshiradi.
6️⃣ O‘smirlik davri
⭐️Prefrontal korteks rivojlanishi:
🟢Mantiqiy fikrlash, rejalashtirish va qaror qabul qilish uchun javob beruvchi hudud yetila boshlaydi, lekin to‘liq shakllanishi 20 yoshdan keyin sodir bo‘ladi.
⭐️Gormonal o‘zgarishlar:
🟢Gormonlarning ta’siri o‘smirning emotsional va hissiy xatti-harakatlariga ta’sir qiladi.
⭐️Sotsializatsiya va xulq-atvor:
🟢Miya ijtimoiy va hissiy javoblarni moslashtiradi, bu esa ijtimoiy aloqalarda yanada kattaroq rol o‘ynaydi.
7️⃣ Miya rivojlanishiga ta’sir qiluvchi omillar
🟢Yetarli miqdorda omega-3 yog‘ kislotalari va boshqa ozuqa moddalari miyani rivojlantirishga yordam beradi.
🟢Tungi uyqu davomida miyada yangi sinapslar hosil bo‘ladi va ma’lumotlar tartibga solinadi.
🟢Yangi tajribalar va bilimlar miyada yangi neyron aloqalarni shakllantiradi.
🟢SUzoq muddatli stress neyronlarning rivojlanishiga salbiy ta’sir qilishi mumkin.
🟢Oila, maktab va ijtimoiy muhit bolaning miya rivojlanishida muhim rol o‘ynaydi.
*️⃣Tavsiyalar
✔️Bolaga bilim va qiziqish uyg‘otuvchi muhit yaratish.
✔️Sog‘lom turmush tarzini rag‘batlantirish.
✔️Bolaning hissiy va ijtimoiy ehtiyojlariga e’tibor qaratish.
✔️Mashg‘ulotlar va o‘yinlar orqali faol o‘rganishni ta’minlash.
9️⃣ B.Butayev - Psixolog (Msc), Profayler.
🛡 Farg'ona Profayling Maktabi🇺🇿
✈️ https://t.me/Profaylinguz