Shuningdek, u tan kasal bo‘lsa, ruhiy quvvat pasayishini va nafs kasal bo‘lsa, tan ham bundan zarar ko‘rishini yozgan. U ruhiy buzilishlarni tasniflab, ularni kognitiv terapiya yordamida davolash mumkinligini ko‘rsatgan.
Al-Balxiy o‘z izlanishlarini Qur’oni Karim oyatlari va hadislar asosida olib borgan.
Masalan:
"Ularning qalblarida kasallik bor..." (Baqara surasi, 10-oyat).
"Tanada bir bo‘lak go‘sht bor, agar u sog‘lom bo‘lsa, butun tana sog‘lom bo‘ladi, agar u buzilsa, butun tana buziladi. Bu [qalbdir]" (Imom Buxoriy rivoyati).
Ali ibn Sahl Rabbon at-Tabari va psixoterapiyaning boshlanishi
Ali ibn Sahl Rabbon at-Tabari IX asrda yozgan “Firdavs al-Hikma” (Hikmat bog‘i) asarida birinchi bo‘lib “Ilaj an-nafs” (ruhiyatni davolash yoki psixoterapiya) tushunchasini kiritgan. U psixologiya va tibbiyot o‘rtasidagi mustahkam aloqani ta’kidlab, bemorlarni davolashda psixoterapiya va psixologik maslahatlarning zarurligini ko‘rsatgan.
Shuning uchun musulmon tabiblari klinik psixiatriya, psixologiya va ruhiy kasalliklarni kuzatishni faol rivojlantirgan. Ular psixoterapiya va davolash jarayonida keng vositalarni birinchi bo‘lib qo‘llagan. Shu sababdan, bu bilim musulmonlar uchun yangi tushuncha emas. Ushbu mavzuni chuqurroq o‘rganish tavsiya etiladi.
Psixosomatika: ruhiyat va tana aloqasi.
Psixosomatika – insonning ruhiy holati va tanadagi kasalliklar o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rganadigan tibbiyot va psixologiya sohasi. Bu soha shuni ko‘rsatadiki, hissiyotlar tanada kasallikni keltirib chiqarishi mumkin. G‘azab, ochko‘zlik, hasad, amalga oshmagan orzular yoki bajarilmagan istaklar sog‘liq muammolarini keltirib chiqaradi.
Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) inson axloqiga katta ahamiyat berganlar. Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi:
"Bir kishi Rasululloh (s.a.v.)dan nasihat so‘radi. U zot unga: «G‘azab qilmang!» dedilar. U kishi bir necha marta nasihat so‘radi, lekin Rasululloh har safar: «G‘azab qilmang!» deya javob berdilar" (Imom Buxoriy rivoyati).
Rasululloh (s.a.v.) o‘rgatgan yaxshi axloq salbiy hissiyotlardan kelib chiqadigan kasalliklarning oldini olishga yordam beradi.
Islomda sinov va kasallik
Islomga ko‘ra, kasalliklar jazoga olib keluvchi holat bo‘lishi mumkin, lekin ba’zan bu Allohning sevgisini ko‘rsatadigan sinovdir. Qur’onda shunday deyilgan:
Agar Alloh senga zarar yetkazishni istasa, Uni faqat O‘zi daf etishi mumkin. Agar U yaxshilikni istasa, hech kim Uning fazlini to‘sib qo‘ya olmaydi. U O‘z fazlini istagan bandalariga beradi. U kechiruvchi va rahmli Zotdir" (Yunus surasi, 107-oyat)
Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v.) shunday deganlar:
"Mo‘min va mo‘mina o‘z tanalarida, mol-mulklarida va farzandlarida sinovlarga duchor bo‘lishda davom etadilar. Bu sinovlar ularning gunohlarini poklaydi va ular Rabbilariga pok holda yetib boradilar" (Imom Ahmad, Buxoriy, Termiziy).
Hadisda yana shunday deyilgan:
"Alloh biror xalqni yaxshi ko‘rsa, ularga sinov yuboradi. Kim ulardan rozi bo‘lsa, unga Allohning roziligi bor. Kim norozi bo‘lsa, unga Allohning g‘azabi bor" (Termiziy, Ibn Moja).
Qur’on va shifo
Qur’oni Karim shifo va ruhiy xotirjamlik manbai ekanligi haqida shunday deyilgan:
"Ogoh bo‘ling, qalblar faqat Allohni zikr qilish bilan osoyishtalik topadi" (Ra’d surasi, 28-oyat).
Shuningdek:
"Mo‘minlar uchun Qur’on – hidoyat va shifo, kufr qilganlarning quloqlari og‘ir, ular Qur’ondan uzoqlashganday eshitmaydilar" (Fussilat surasi, 44-oyat).
Qur’onni ongli ravishda o‘qish va unga amal qilish ruhiy va jismoniy sog‘lomlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Hayotingizni tahlil qiling
O‘zingiz haqingizda o‘ylab ko‘ring:
Kuningiz qanday o‘tmoqda?
Sizni qanday odamlar o‘rab olgan?
Siz nimani xohlaysiz va nimadan qochasiz?
Hayotingizda qanday voqealar sodir bo‘ldi?
Bu savollarga javob berish sizning ruhiy kechinmalaringizni tushunishingizga va jismoniy sog‘lig‘ingizni yaxshilashga yordam beradi.
Manba’: Islam Today
https://t.me/DrGavharDarvish
Al-Balxiy o‘z izlanishlarini Qur’oni Karim oyatlari va hadislar asosida olib borgan.
Masalan:
"Ularning qalblarida kasallik bor..." (Baqara surasi, 10-oyat).
"Tanada bir bo‘lak go‘sht bor, agar u sog‘lom bo‘lsa, butun tana sog‘lom bo‘ladi, agar u buzilsa, butun tana buziladi. Bu [qalbdir]" (Imom Buxoriy rivoyati).
Ali ibn Sahl Rabbon at-Tabari va psixoterapiyaning boshlanishi
Ali ibn Sahl Rabbon at-Tabari IX asrda yozgan “Firdavs al-Hikma” (Hikmat bog‘i) asarida birinchi bo‘lib “Ilaj an-nafs” (ruhiyatni davolash yoki psixoterapiya) tushunchasini kiritgan. U psixologiya va tibbiyot o‘rtasidagi mustahkam aloqani ta’kidlab, bemorlarni davolashda psixoterapiya va psixologik maslahatlarning zarurligini ko‘rsatgan.
Shuning uchun musulmon tabiblari klinik psixiatriya, psixologiya va ruhiy kasalliklarni kuzatishni faol rivojlantirgan. Ular psixoterapiya va davolash jarayonida keng vositalarni birinchi bo‘lib qo‘llagan. Shu sababdan, bu bilim musulmonlar uchun yangi tushuncha emas. Ushbu mavzuni chuqurroq o‘rganish tavsiya etiladi.
Psixosomatika: ruhiyat va tana aloqasi.
Psixosomatika – insonning ruhiy holati va tanadagi kasalliklar o‘rtasidagi bog‘liqlikni o‘rganadigan tibbiyot va psixologiya sohasi. Bu soha shuni ko‘rsatadiki, hissiyotlar tanada kasallikni keltirib chiqarishi mumkin. G‘azab, ochko‘zlik, hasad, amalga oshmagan orzular yoki bajarilmagan istaklar sog‘liq muammolarini keltirib chiqaradi.
Payg‘ambarimiz Muhammad (s.a.v.) inson axloqiga katta ahamiyat berganlar. Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qilgan hadisda shunday deyiladi:
"Bir kishi Rasululloh (s.a.v.)dan nasihat so‘radi. U zot unga: «G‘azab qilmang!» dedilar. U kishi bir necha marta nasihat so‘radi, lekin Rasululloh har safar: «G‘azab qilmang!» deya javob berdilar" (Imom Buxoriy rivoyati).
Rasululloh (s.a.v.) o‘rgatgan yaxshi axloq salbiy hissiyotlardan kelib chiqadigan kasalliklarning oldini olishga yordam beradi.
Islomda sinov va kasallik
Islomga ko‘ra, kasalliklar jazoga olib keluvchi holat bo‘lishi mumkin, lekin ba’zan bu Allohning sevgisini ko‘rsatadigan sinovdir. Qur’onda shunday deyilgan:
Agar Alloh senga zarar yetkazishni istasa, Uni faqat O‘zi daf etishi mumkin. Agar U yaxshilikni istasa, hech kim Uning fazlini to‘sib qo‘ya olmaydi. U O‘z fazlini istagan bandalariga beradi. U kechiruvchi va rahmli Zotdir" (Yunus surasi, 107-oyat)
Abu Hurayra (r.a.) rivoyat qilgan hadisda Rasululloh (s.a.v.) shunday deganlar:
"Mo‘min va mo‘mina o‘z tanalarida, mol-mulklarida va farzandlarida sinovlarga duchor bo‘lishda davom etadilar. Bu sinovlar ularning gunohlarini poklaydi va ular Rabbilariga pok holda yetib boradilar" (Imom Ahmad, Buxoriy, Termiziy).
Hadisda yana shunday deyilgan:
"Alloh biror xalqni yaxshi ko‘rsa, ularga sinov yuboradi. Kim ulardan rozi bo‘lsa, unga Allohning roziligi bor. Kim norozi bo‘lsa, unga Allohning g‘azabi bor" (Termiziy, Ibn Moja).
Qur’on va shifo
Qur’oni Karim shifo va ruhiy xotirjamlik manbai ekanligi haqida shunday deyilgan:
"Ogoh bo‘ling, qalblar faqat Allohni zikr qilish bilan osoyishtalik topadi" (Ra’d surasi, 28-oyat).
Shuningdek:
"Mo‘minlar uchun Qur’on – hidoyat va shifo, kufr qilganlarning quloqlari og‘ir, ular Qur’ondan uzoqlashganday eshitmaydilar" (Fussilat surasi, 44-oyat).
Qur’onni ongli ravishda o‘qish va unga amal qilish ruhiy va jismoniy sog‘lomlikka ijobiy ta’sir ko‘rsatadi.
Hayotingizni tahlil qiling
O‘zingiz haqingizda o‘ylab ko‘ring:
Kuningiz qanday o‘tmoqda?
Sizni qanday odamlar o‘rab olgan?
Siz nimani xohlaysiz va nimadan qochasiz?
Hayotingizda qanday voqealar sodir bo‘ldi?
Bu savollarga javob berish sizning ruhiy kechinmalaringizni tushunishingizga va jismoniy sog‘lig‘ingizni yaxshilashga yordam beradi.
Manba’: Islam Today
https://t.me/DrGavharDarvish