Болаларда депрессия касаллиги олдини олишДепрессия – бу болаларда ҳам учрайдиган жиддий руҳий касаллик бўлиб, уни олдини олиш ва профилактика чораларини кўриш жуда муҳим. Болаларда депрессия стресс, оилавий муаммолар, мактабдаги босим ёки ижтимоий муаммолар туфайли юзага келиши мумкин.
Қуйида болаларда депрессиянинг олдини олиш учун энг самарали усуллар келтирилган:
1. ЭМОЦИОНАЛ ВА РУҲИЙ ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАШ 1.
Боланинг ҳис-туйғуларини тушуниш • Болалар ўз ҳис-туйғуларини ифода этишни ўрганиши учун уларни тинч ва диққат билан тинглаш керак.
• Уларнинг ташвишлари ва қийинчиликларига жиддий ёндашиш муҳим.
2.
Мулоқот ва ишончли муносабатлар • Болалар ота-онасига ёки яқинларига ишониши керак. Агар улар ўз муаммоларини эркин ифодалай олса, депрессия хавфи камаяди.
• Ҳар куни бола билан самимий суҳбат қуриш ва унинг фикрларини тушунишга ҳаракат қилиш керак.
3.
Стрессни камайтириш • Болани жуда қаттиқ назорат қилиш ёки ҳаддан ташқари талаб қўйиш стрессга олиб келиши мумкин.
• Боланинг ёшига мос келадиган мажбуриятлар бериш ва уни ортиқча юкламалардан ҳимоя қилиш керак.
2. СОҒЛОМ ТУРМУШ ТАРЗИ 1.
Тўғри овқатланиш • Баланслашган овқатланиш руҳий саломатлик учун муҳим. Витаминлар, минераллар ва омега-3 ёғ кислоталари кўп бўлган озиқ-овқатлар (масалан, сабзавотлар, мевалар, балиқ ва ёнғоқлар) асаб тизимини қувватлайди.
2.
Жисмоний фаолият • Спорт ва жисмоний фаолият болада стресс ва ташвишни камайтиради, чунки жисмоний ҳаракатлар “бахт гормонлари” – эндорфин ишлаб чиқарилишини оширади.
• Болани спорт тўгаракларига ёки очиқ ҳавода кўпроқ ҳаракат қилишга рағбатлантириш керак.
3.
Етарли уйқу • Уйқу етмайдиган болаларда асабийлик ва депрессия хавфи юқори бўлади.
• Болалар ёшига қараб камида 8-10 соат ухлаши керак.
3. ИЖТИМОИЙ ФАОЛИЯТ ВА ДЎСТЛИК АЛОҚАЛАРИ 1.
Болани ижтимоий муҳитга жалб қилиш • Дўстлари ва оила аъзолари билан яхши муносабат ўрнатиш имконини яратиш керак.
• Гуруҳли ўйинлар, жамоавий тадбирлар ва тўгараклар боланинг ижтимоий кўникмаларини ривожлантиради.
2.
Мустақилликни ошириш • Болани мустақил қарор қабул қилишга ўргатиш ва унинг шахсий фикрига ҳурмат билан қараш керак.
• Унинг қобилиятларига ишонч билдириш ва хатолардан дарс олишига имкон бериш муҳим.
4. РУҲИЙ СОҒЛОМЛИКНИ ҚЎЛЛАБ-ҚУВВАТЛАШ 1.
Стрессни бошқариш кўникмалари • Болани нафас олиш машқлари ва тасаввурий терапия каби усуллар билан таништириш.
• Ўзини босиқ ва хотиржам ҳис қилишни ўргатиш.
2.
Мусиқа ва санъат орқали терапия • Рассомлик, мусиқа, шеър ёзиш ёки бошқа ижодий фаолият болалар учун яхши эмоционал чиқиш йўли бўлиши мумкин.
3.
Психологик ёрдамга мурожаат қилиш • Агар болада депрессия аломатлари кўзга ташланса (масалан, узоқ вақт тушкун кайфият, қизиқиш йўқотилиши, уйқусизлик ёки озиш), профессионал психологга мурожаат қилиш керак.
5. ТЕХНОЛОГИЯ ВА ИНТЕРНЕТДАН ФОЙДАЛАНИШНИ НАЗОРАТ ҚИЛИШ 1.
Экранига вақтни чеклаш • Ҳаддан ташқари гаджетлардан фойдаланиш боланинг ижтимоий ҳаётини чеклаб, уни ёлғизликка ва депрессияга олиб келиши мумкин.
• Телефон, планшет ва компьютердан фойдаланиш вақтини чеклаш ва фойдали контентга эътибор бериш керак.
2.
Онлайн хавфлардан ҳимоя қилиш • Кибербуллинг (интернетда таъқиб ва безорилик) ва ижтимоий тармоқлардаги салбий таъсирдан болани ҳимоя қилиш муҳим.
ХУЛОСАБолаларда депрессияни олдини олиш учун ота-она, ўқитувчилар ва жамият биргаликда ҳаракат қилиши керак. Эмоционал қўллаб-қувватлаш, соғлом турмуш тарзи, ижтимоий фаоллик ва технологиядан фойдали тарзда фойдаланиш каби омиллар депрессия профилактикасининг энг самарали усулларидир. Агар болада депрессия аломатлари кузатилса, тезроқ мутахассислар ёрдамига мурожаат қилиш тавсия этилади.
https://t.me/DrGavharDarvish