"Ўрта асрларда бизда ҳамма уч тилни билган, арабча, форсча, туркчани ёрворган" деган қараш бор. Аммо бу ҳақиқатга мос келмайди.
Аввало, тил ўрганиш имконияти ҳаммадаям бўлмаган. Аралаш маҳаллаларда яшаган, бозорларда ишлаган одамлар ўзаро мулоқот натижасида оғзаки тилларни ўзлаштирган бўлиши мумкин, аммо уларнинг билими маиший сўзлашув даражасида қолган.
Китобий тилни ёзадиган, илмий, сиёсий мавзуларда гаплашадиган даражада ўрганиш имкониятига ҳукмрон сулола болалари, аслзода ва бойларнинг фарзандлари, шунингдек, амаллаб мадрасада 15—20 йил ўқиш йўлини қилганлар эга бўлган холос.
Худди ҳозир инглиз тилини ўрганаман деб йиллаб қийналиб юрганингиз каби, ўтмишда ҳам тил ўрганиш осон бўлмаган. Ҳозиргидан қийинроқ бўлган ҳатто (методлар қолоқлиги боис). Биз билган кўп машҳурлар ичида бирорта чет тилини билмаганлар бор. Масалан, Кўчкунчихон ёки Шайбонийхоннинг ўғли Муҳаммад Темур Султон ҳақида шунақа маълумотлар бор.
Айниқса араб тилини ўрганиш қийин бўлган. Баъзи машҳур олимлар умрининг охиригача араб тилини мукаммал ўргана олмай қийналгани айтилади. Масалан, машҳур тилшунос Сибавайҳ ан-Наҳвийнинг ёзма арабчаси зўр бўлган, аммо сўзлашув арабчасида жуда қийналган.
Ибн Сино арабчани яхши билмагани учун кўп танқид остига олинган. Кейинчалик у арабчани мукаммал ўрганди, дейилади; балки машҳур бўлиб кетганидан сўнг шунчаки пиарини тўғрилаб қўйишгандир. Ҳарқалай, унинг китобларини оригиналда ўқиган ҳамкасблар арабчаси ростдан яхши эмаслигини, форсчани калькалаб кўп ишлатиб юборганини айтишади.
Абу Мансур Мотуридийнинг ҳам арабчаси яхши бўлмаган. XV асрдан сўнг минтақада арабчани яхши биладиган одам оз қолган, ҳатто мадрасалардаям жуда зўр ўргатилмаган.
@AsanovEldar
Аввало, тил ўрганиш имконияти ҳаммадаям бўлмаган. Аралаш маҳаллаларда яшаган, бозорларда ишлаган одамлар ўзаро мулоқот натижасида оғзаки тилларни ўзлаштирган бўлиши мумкин, аммо уларнинг билими маиший сўзлашув даражасида қолган.
Китобий тилни ёзадиган, илмий, сиёсий мавзуларда гаплашадиган даражада ўрганиш имкониятига ҳукмрон сулола болалари, аслзода ва бойларнинг фарзандлари, шунингдек, амаллаб мадрасада 15—20 йил ўқиш йўлини қилганлар эга бўлган холос.
Худди ҳозир инглиз тилини ўрганаман деб йиллаб қийналиб юрганингиз каби, ўтмишда ҳам тил ўрганиш осон бўлмаган. Ҳозиргидан қийинроқ бўлган ҳатто (методлар қолоқлиги боис). Биз билган кўп машҳурлар ичида бирорта чет тилини билмаганлар бор. Масалан, Кўчкунчихон ёки Шайбонийхоннинг ўғли Муҳаммад Темур Султон ҳақида шунақа маълумотлар бор.
Айниқса араб тилини ўрганиш қийин бўлган. Баъзи машҳур олимлар умрининг охиригача араб тилини мукаммал ўргана олмай қийналгани айтилади. Масалан, машҳур тилшунос Сибавайҳ ан-Наҳвийнинг ёзма арабчаси зўр бўлган, аммо сўзлашув арабчасида жуда қийналган.
Ибн Сино арабчани яхши билмагани учун кўп танқид остига олинган. Кейинчалик у арабчани мукаммал ўрганди, дейилади; балки машҳур бўлиб кетганидан сўнг шунчаки пиарини тўғрилаб қўйишгандир. Ҳарқалай, унинг китобларини оригиналда ўқиган ҳамкасблар арабчаси ростдан яхши эмаслигини, форсчани калькалаб кўп ишлатиб юборганини айтишади.
Абу Мансур Мотуридийнинг ҳам арабчаси яхши бўлмаган. XV асрдан сўнг минтақада арабчани яхши биладиган одам оз қолган, ҳатто мадрасалардаям жуда зўр ўргатилмаган.
@AsanovEldar