Асанов формати


Channel's geo and language: Uzbekistan, Uzbek
Category: Blogs


Канал муаллифи, тилшунос, журналист ва блогер Эльдар Асанов тиллар, тарих, антропология мавзуларида таҳлилий ва оммабоп материаллар бериб боради.
Канални қўллаб-қувватлаш: tirikchilik.uz/AsanovEldar
Тижорий ҳамкорлик учун: @AshiVanghuhi

Related channels

Channel's geo and language
Uzbekistan, Uzbek
Category
Blogs
Statistics
Posts filter


2024 йилнинг энг шовшувли сериали Shogun бўлди. 1980 йилда суратга олинган, ўз даврининг катта юлдузлари Ричард Чемберлен ва Тосиро Мифунэ қатнашган шу номли сериални кўрган бўлсангиз керак. Мен кичкиналигимда кўргандим; ёш бўлишимга қарамай, жуда бошқача таассурот олганман, япон маданияти билан илк танишувим бўлган десаям бўлади. Лекин барибир кўп деталларни эслолмайман — кўп йил ўтди, қолаверса, болаликда ҳозирги билимим бўлмаган, ҳозирги кўз билан қарай олганман.

Янги сериал ўша сериалнинг римейки, аниқроғи, иккисиям битта асар — Жеймс Клавеллнинг шу номли романи асосида олинган. Роман ҳам зўр, унинг асосидаги сериаллар ҳам зўр чиқяпти.

Янги сериални Game of Thrones'га ўхшатишяпти: чиройли декорация ва костюмлар, тарихий реалликка яқин руҳият ва дунёқараш, ёрқин қаҳрамонлар, сиёсий интригалар.

Умуман, Япония тарихи бундай интригаларга тўлиб ётибди. Шунга бўлса керак, мен олдинроқ тилга олган Total War туркумидаги биринчи ўйин ҳам Япониянинг ўрта асрларига бағишланган эди, номи ҳам Shogun: Total War эди. У ўйин ҳам шу сериалдан илҳомланган бўлса ажабмас.

Хуллас, шу сериални кўринглар, ҳам эстетик завқ оласиз, ҳам Япония тарихи бўйича тасаввурингизни бойитасиз. Тарихни ўрганишнинг энг зўр йўли санъатга мурожаат қилиш деб кўп айтганман. Кўпроқ тарихий роман ўқинг, тарихий фильм кўринг, тарихий ўйинлар ҳам ўйнаб туринг.

@AsanovEldar


Истанбулдан қайтишим билан яна иш қизиб кетди. Кеча Миллий матбуот марказида дори воситаларини маркировка қилиш бўйича муҳокамада қатнашдим.

Муҳокама марказида Asl Belgisi рақамли маркировка тизими турди. Қатор тегишли давлат ташкилотлари ходимлари, Nika Pharm каби фармацевтика компаниялари вакиллари бизга маркировка тизими нималиги ва нега кераклиги ҳақида маълумот беришди.

Рақамли маркировка тизими хабар беришича, республикада хорижда ишлаб чиқарилган дори воситаларини маркировкалаш сабабли етказиб беришда муаммо йўқ, оператор барча хорижий ишлаб чиқарувчилар билан доимий асосда иш олиб боради. Импорт қилинадиган маҳсулотлар ўрнини босишда мамлакат ичида фармацевтика саноатини ривожлантириш учун катта салоҳият мавжуд.

Маълумот берилишича, ҳозиргача Asl Belgisi тизимида 2 400 дан ортиқ иштирокчи — ишлаб чиқарувчи, импортёр, дистрибьютор, савдо корхонаси — рўйхатдан ўтган. Реестрга 11 мингдан ортиқ дори киритилган.

Мен учун янгилик бўлган бир маълумот — ишлаб чиқарувчиларнинг 90 фоизи хорижлик, дориларнинг 63,4 фоизи хорижда ишлаб чиқарилган. Фармацевтика бозорида чет эл улуши бу қадар катталигини билмас эканман.

@AsanovEldar


Qurultoy'нинг охирги сони чиқса, реклама қилиб ташлайман деб кутиб юргандим, Истанбулга кетиб қолиб, у сон чиққанини ҳам билмай қолибман. Кеч бўлсаям, кўрмай қолганларга тавсия қилиб қўяй.

Одатда анча тажрибали олимлар билан суҳбатлашамиз. Бу сафар эксперимент тариқасида ёш тадқиқотчи Жуманиёз Сангиров билан суҳбатлашдик ва адашмадик. Тадқиқотчи мавзусидан яхши хабардор, кўп манба билан таниш экан, жуда қизиқ маълумотларни берди.

Мавзуимиз Аштархонийлар даврининг энг йирик сиёсий арбобларидан бири Ялангтўш Баҳодурнинг фаолияти бўлди.

Ғарбда ва Россияда киноблогерлар бирор фильм премьерасидан олдин унинг оламини тушунтирадиган эксплейнер қилишади. Бизнинг суҳбат ҳам чиқиши кутилаётган "Ялангтўш Баҳодур" фильми учун ана шундай видео бўлиб хизмат қилади.

Линк бу ерда.

@AsanovEldar


26-27 март кунлари жуда яхши тадбир бўлди. Охирги ойлар давомида вилоятма-вилоят юриб, ўтказган тренинг ва диалогларимизнинг якуни ўлароқ Тошкентда халқаро конференция бўлди. Унда модератор ва эксперт сифатида қатнашдим.

Қозоғистон, Қирғизистон ва Тожикистондан келган ҳамкасблар билан мулоқотдан айниқса маза қилдим. Диний антропология, арабистика ва диншунослик бўйича яхши экспертлар билан танишдим. Кўп масалаларда фикр алмашдим, ўзимга янгиликлар олдим.

Презентациялар, муҳокамалар натижасида минтақа давлатларида бу мавзуда вазиятлар ўхшашлигини кўрдим. Бу тажриба ва фикр алмашиш фойдали дегани. Яъни маълум муаммони ҳал қилишда Тожикистон ёки Қозоғистонда тутилаётган ишлардан ўрнак олсак бўлади.

Экспертлар ичида юрибам зерикяпман деган постим ҳазил эди. Аслида зерикиш йўқ. Жуда қизиқарли суҳбатлар ва танишувлар. Ақлли одамлар ичида юрсанг, ўзинг ҳам ўсиб бораётганингни, кўпроқ нарсани билиб, тажрибанг ошаётганини сезасан.

@AsanovEldar


Air Samarqand авиакомпанияси Истанбулга илк парвозини муваффақиятли амалга оширди. Мен ҳам илк парвоз мижозларидан бўлдим.

Истанбулга парвозда йўловчилар тўлиши 100 фоизни ташкил қилди. Airbus A321neo'да учган барча 211 йўловчи учоқнинг комфортидан баҳраманд бўлди. Қайтиш рейси учун авиакомпаниянинг 188 та янги мижози рўйхатдан ўтди. Бизнес-класснинг қулайлигини алоҳида айтиб ўтишим керак.

Парвозни бироз кечикишига қарамай, икки томонга ҳам учишда юқори хизмат ва қулайлик ижобий таассурот қолдирди.

Air Samarkand мунтазам рейсларига чипталарни easybooking.uz сайтидан, EasyBooking тизимига уланган агентликлар тармоғидан ва biletbank.com сайтидан сотиб олиш мумкин. Яқин келажакда чипталар янгиланган airsamarkand.com сайтида, машҳур онлайн касса ва агрегаторларда ҳам сотувга қўйилади.

Айни пайтда Самарқанддан Истанбулга парвозлар частотасини ошириш бўйича музокаралар кетмоқда экан. Келгуси ойларда Дубай, Жидда, Тбилиси йўналишларини очиш режалаштирилган.

@AsanovEldar


Рус фильмининг премьерасини кутаман деб ўйламагандим. Замонавий рус кинематографини ёқтирмайман. Аммо "Сто лет тому вперёд"ни албатта кўраман.

Мактаб ёшимда Кир Буличёвнинг XXI аср охирида яшайдиган қизалоқ Алиса Селезнёва ҳақидаги фантастик қиссаларини севиб ўқирдим. Кино ва мультфильмларини ҳам қайта-қайта кўрганман, табиийки. Шахсан мен учун бу асарлар Гарри Поттер туркумидан қизиқроқ, ҳарқалай, Поттернинг бирор қисмини тўлиқ кўрганимни эслолмайман.

Янги экранизацияда совет болалар фантастикасининг изиям қолмагани кўриниб турибди трейлеридан. Ўрнимга "Жодугар" (The Witcher) ёки "Узуклар ҳукмдори"нинг классик мухлислари бўлганида, албатта асар аутентиклигини йўқотганини танқид қиларди. Лекин мен экспериментларга очиқ инсонман, руҳияти тамомила ўзгарган, замонавийлашган сюжетни ҳам рад этмайман, кўриб, баҳолайман.

Алиса Селезнёва ҳақида эшитмаган бўлсангиз, дарҳол Буличёвнинг китобларини топиб ўқишни маслаҳат бераман.

@AsanovEldar


Ҳаваскор деҳқонлар ва шунчаки ер ишлари шинавандаларига тавсия

Эрта баҳор ўзбекистонликлар ўз томорқаларидан озми-кўпми фойдаланишни бошлайди. Кимдир бунга қўшимча даромад манбаи сифатида, кимдир эса эрмак сифатида қарайди.

Agrobank
томонидан йўлга қўйилган Agrobooks лойиҳаси айни дамда томорқасига нимадир экишни режалаштирган юртдошларимиз учун жуда зарур қўлланма. Лойиҳа доирасида тайёрланган 100 та китоб томорқа борасидаги билимларини мустаҳкамламоқчи бўлганларга қўл келади. Мен ҳам танишяпман.

Ўз томорқангизда картошка етиштиришдан тортиб мева-чевани қандай тўғри сақлаш ҳақидаги қўлланмаларгача, ушбу саҳифада сизни кутмоқда.


Яхши китоб топволдим. Танишиб чиқамиз.

@AsanovEldar


Ўзбек тилидаги сифатли телеграм блоглар кўп эмас, сиёсий воқеаларни ёритувчи каналлар ҳақида гапирмаса ҳам бўлаверади.

Аммо GeoPolitico ўзининг сифатли контенти билан ажралиб турибди. Яқин Шарқ, Украинадаги воқеаларни тезкор ёритиб турибди.

Сифатли сиёсий дунёқарашнинг шаклланишида яхши сиёсий канални кузатиб бориш асқатади.

Уланиш: t.me/GeoPolitico


Олдин ўзбек сериалларини ҳам, жаҳон сериалларини ҳам давлат телеканалларида кўрардик. "Чархпалак"ни кўрган каналимизда "Ошин"ни ҳам қўярди. Бугунги кунда эса ўзбек сериалларини асосан хусусий телеканаллар суратга олмоқда ва кўп танқидларга ҳам учрамоқда.

Кинематография агентлиги ушбу сериалларнинг ғоявий ва бадиий  савиясини ошириш, хусусий студияларни молиявий қўллаб-қувватлаш каби масалалар билан шуғулланмоқда. Агентлик сериаллар учун танлов эълон қилиб, 11 та номзоддан тўрттасини танлаб олибди. Бу сериаллар сифатига қай даражада таъсир қилади, кўрамиз.


"Миллион", "Браво" жамоаларининг концертларидан парчалар кўриб, бир нарсага эътибор бердим: уларнинг юморини тушуниш учун ўзбек тилини билишнинг ўзи етарлимас; уларнинг ҳазиллари жудаям контекстуал.

Айтайлик, бирор ажнабий ўзбекча ҳазил-ҳузулни кўрмоқчи бўлса, унча кулмаслиги мумкин — кулиш учун ўзбек тилидаги маъно ўйинларини ("қилдизми", "бердизми" каби) ўрнида пайқаш ва шу билан бирга ўзбек медиасидан яхши бохабар бўлиш керак: қайси актриса нега тилга олинди, ким ким билан юриб қўйди, кимнинг видеоси чиқиб кетди, қайси давлат ташкилоти, амалдор муҳокама қилинмоқда.

"Инглиз тилини/бошқа исталган тилни тўлиқ ўргана олмайсан" деганда айнан мана шу назарда тутилади. Тил эгалари ҳавас қиладиган даражада равон, чиройли, адабий гапиришингиз ва ёзишингиз мумкин, лекин барибир инглиз одам болалигида эшитган аллаларни эшитмагансиз, мактабдаги приколлардан, турли ҳолатлардан бехабарсиз, инглизча медиани доим кузатмайсиз, кузатсангизам, у кўпинча Англия/АҚШ медиаси эмас, глобал медиа бўлади, қолаверса, кўча-кўйда одамлар билан гаплашиб, тилда шу кеча-кундузда бўлаётган ўзгаришлардан хабардор бўлмайсиз.

@AsanovEldar


ПОНЯТИЕ_“НЕЗАВИСИМОСТЬ”_В_ОФИЦИАЛЬНЫХ_ВЫСТУПЛЕНИЯХ_ГЛАВ_ГОСУДАРСТВ.pdf
210.9Kb
Катта Алимжанов бўлар-бўлмас интервьюлар бериб, фитна қўзғаб юрган бир пайтда кичкина Алимжанов босиб илм қиляпти. Ияҳ, аҳ, аҳ, аҳҳ...

Бахтиёр ака Алимжановнинг укаси, филология фанлари номзоди Абдуазиз Алимжановнинг жуда қизиқ мақоласи қўлимга тушиб қолди. Жуда қизиқ, кўплар эътибор бермайдиган, бир қарашда кичик, аммо жиддий мавзуда — Марказий Осиё президентларининг нутқларида мустақиллик тушунчасининг талқини. Нутқлар таҳлил қилинган, улар ёрдамида мустақиллик қайси давлатда қанақа тушунилиши, қанақа асосланиши ўрганилган.

Алимджанов А.А. Понятие "независимость" в официальных выступлениях глав государств Центральной Азии

@AsanovEldar


Туркия Буюк миллат мажлисида (парламентида) ўзбекча гапириш мумкинлигини билармидингиз?

Турк парламентининг қоидасига кўра, мажлисларда фақат турк тилида гапириш мумкин. Кимдир бошқа тилда гапира бошласа, микрофон ўчириб қўйилади. Машҳур курд депутат Лейла Зана парламентда туркча қасамёдни курдча сўзлар билан тугатгани катта жанжал келтириб чиқарган ва кейинроқ (1994 йилда) унинг қамалишига асос бўлганди.

Лекин парламентда ўзбекча гапириш мумкин. Гап Туркияда туркликка бўлган муносабатда: барча туркий халқлар битта миллатнинг бўлаклари, туркий тиллар ягона тилнинг шевалари ҳисобланади. Шу боис турк парламентида бемалол ўзбекча гапиришингиз мумкин, биров эътироз билдирсаям, айбингизни исботлаб беролмайди.

Яқинда турк парламентда рўй берган ўзбек тили билан боғлиқ можарони айнан шу нуқтаи назардан тушуниш керак. Кўплар контекстни билмай, "ўзбек тили тақиқланди" қабилида фикр билдирди. Аслида депутат Буржугул Чубук микрофони ўчирилиб қўйишини билиб, атайлаб ўзбекча гапирган эди. Бу бир эксперимент эди.

Воқеадан бехабар одамларга қисқа баён: Измир миллатвакили Буржугул Чубук парламент йиғинида ўзбекча гапира бошлаганида микрофони ўчириб қўйилди. Шундан сўнг депутат "мана кўрдингларми, юритилаётган сиёсат бизни ҳатто туркчани тушунмайдиган аҳволга олиб келди" деган мазмунда гапирди. У ўзбекистонлик муҳожирларнинг аҳволига эътибор қаратди, туркий халқларнинг бегоналашуви мавзусига тўхталди.

Турк медиаси бу воқеани ҳар хил ёритди: кимдир парламентда бўлган ишни кулгига олди, кимдир танқид қилди.

@AsanovEldar


Бугун Рим ҳақида ўйладингларми?

Болалигимда (ва ўсмирлигимда) стратегиялар ўйнашни яхши кўрардим. Бир сатҳли ва икки сатҳли стратегиялар бўларди. Уларнинг асосий фарқи:

- бир сатҳли (ўлчамли) стратегияларда битта харита бўлади, ўша харита юзасида жангчи ва персонажларни бошқарасан, биноларни қуриб, база яратасан, душманга ҳужум қиласан;

- икки сатҳли ўйинларда стратегик харита бўлади, у ерда аскарлар ва шаҳарлар (базалар) кўриниб туради, лекин бевосита жанг учун алоҳида харита очилади.

Иккинчи турини ўзим ёқтирган бир ўйин мисолида тушунтираман. Табиийки, компьютер ўйинларига иштиёқимдаям тарихга қизиқишим акс этарди — тарихий стратегияларни севардим.

Total War туркум ўйинлари бор эди, турли даврларга оид стратегиялар эди — япон сёгунатлари, Европа ўрта асри ва ҳ.к. Мен бу франшиза ҳақида Rome: Total War ўйини орқали билганман. Бу ўйинда Римнинг уч аслзода оиласидан (Юлийлар, Сципионлар, Брутлар) бирини танлаб ўйнайсиз; кичик кампанияни ўтгач, Рим даврида мавжуд бўлган бошқа антик давлатлар — Птолемейлар Мисри, Парфия, Селевкидлар, Понт, Карфаген, юнон шаҳарлари, Македония, Фракия, Арманистон, Понт, Нумидия, Иберия, Галлия, Германия, Британия, Скифия, Дакия очилади.

Rome франшизаси ичида яна бир нечта ўйин бор эди: Barbarian Invasion — илк ўрта асрлар бошида Римни қулатган кўчманчи қабилалар (аллеманлар, ломбардлар, бургундлар, кельтлар, остгтлар, роксоланлар, сарматлар, саксонлар, франклар, вандаллар, готлар, хунлар ва ҳ.к.) билан ўйнаш мумкин. Alexander'да эса Александр Македонский билангина ўйнаш мумкин ва қисқа муддатда бутун дунёни эгаллаш талаб қилинар эди (энг зерикарли ўйин).

Хуллас, жудаям қизиқ ўйин эди. Тарихни жонлантириб берарди. Шу ўйин орқали тарихни анча чуқур тушунганман — қадимги шаҳарлар қанақа тузилган, турли халқлар ва давлатларнинг маданияти қанақа бўлган, шаҳарлар ва давлатлар қандай бошқарилган (солиқлар, бино қурилиши, аҳолининг лояллигини бошқариш, агентлар, дипломатлар ва ҳ.к.), аскарлар қандай тўпланган ва жанглар қандай олиб борилган (турли қўшин турлари, уларнинг кучли ва кучсиз томонлари, уларни жангда ишлатиш сирлари). Хуллас, ўтмишни тасаввур қилиш ва тушуниш учун зўр машқ бўлган.

Яна бир қизиқ жиҳати бор. Шу ўйин ҳақида маълумот қидириб, бир россиялик тарих ҳаваскорининг сайтини топволганман. У замонларда сайтлар жуда хунук, содда бўларди, асосан матндан иборат бўларди (айниқса шахсий сайтлар), шунга қарамай, у ердаги ҳамма материални ётволиб ўқиб чиққанман.

Ака — Алексей Фанталов ўзи педагог ва санъатшунос экан, расмлар чизар экан. Тарихий ва мифологик мавзуларда расмлар чизиб, шу баҳона мифология, адабиёт ва тарихга қизиқиб, турли китобларни ўқиб, мавзуга шўнғиб кетган экан. Қизиқишлари — ҳарбий тарих, антик давр тарихи, илк ўрта асрлар Европа халқлари мифологияси ва кечки ўрта асрлар тарихи. У кишининг мақолалари орқали шу даврлар бўйича кўп тасаввурга эга бўлганман, машҳур шахслар, машҳур жанглар, мифлар ҳақида кўп нарса ўрганганман, турли даврлар ва давлатларнинг ўзига хос хусусиятларини билволганман. Қолаверса, унинг тавсиясига кўра бир қатор классик китобларни билиб олиб, ўқиганман. Масалан, Теодор Моммзеннинг "Рим тарихи" китобини, Карл фон Клаузевицнинг "Уруш ҳақида" китобини, Сунь Цзининг "Уруш санъати" китобини, бир қатор антик тарихчиларни.

Ака маълум муддат Rome: Total War'га қаттиқ қизиқиб қолиб, бир нечта катта стратегик кампания ўйнаган экан. Тарих иштиёқманди ниҳоят тарихни, бўлгандаям у ёқтирган мавзуларни (антик давр ва урушни) реконструкция қиладиган ўйинни топволганидан шунчалик хурсанд бўлибдики, бошқа ишларини йиғиштириб қўйиб, ойлар давомида ўйнапти.

Сарфланган вақтнинг самараси ўлароқ ака ўйинда ўзи ўтказган кампаниялар асосида бир нечта стратегик роман ёзган. Яъни ўйин ўйнаган, ўйинда бўлган воқеаларни тасвирлаб бораверган. Жудаям қизиқарли тажриба бўлган. Мана, ҳалиям ўша матнлар чириб кетган эски сайтларда турибди.

Хуллас, интернет титкилаб, илгари ўйнаган ўйинларимни эслаб, ностальгия тутволдим. Сизгаям улашай дедим. Қизиқ бўлса, ўйиннинг моҳияти ҳақидаям битта пост бўлади. Унгача эса романни қайтадан ўқиб чиқай. Маза қилиб.

@AsanovEldar


Ҳадеб подкаст кўравермай, китобам ўқиб туринглар.

Исмоил Гаспралининг асарлари. Зайнобиддин Абдурашидовнинг тадқиқотлари.

@AsanovEldar


Video is unavailable for watching
Show in Telegram
Бугун Qurultoy'нинг махсус сони. Энг машҳур экспертларимиздан доктор Фарҳод Мақсуд ва доктор Ғайбулла Бобоёр тандемини биринчи марта кўрасиз. Ҳаётда улар айрилмас дўстлар, лекин бизда биринчи марта бирга чиқиши.

Кўрсатувда одатда якунланган ва эълон қилинган илмий ишлар ҳақида гаплашамиз. Бу сафар ҳали эълон қилинмаган, охирига етмаган тадқиқот ҳақида гап. Мавзу жуда қизиқ ва долзарб бўлгани учун отни қамчиладик.

Гап ўзбек этнонимининг келиб чиқиши ҳақида. Меҳмонларимиз бу борада ўзларининг янги фаразларини тушунтириб берди, барча илмий далилларни батафсил гаплашдик. Хуллас, ҳеч қаердан топиб бўлмайдиган ўта янги илмий маълумотлар. Кўринг.

@AsanovEldar


Тарихчилар ва зиёлилар орасида тожик тарихчиси Бобожон Ғафуровнинг "Тожиклар" китобига қарши кескин кайфият бор. "Китобда ўзбеклар тарихи ерга урилган, тожик миллатчилиги авж олдирилган" деган танқидларни кўп эшитганман.

Қизиғи, ҳали мактабда ўқиб юрганимда Самарқанд шаҳридаги букинистикадан шу китобнинг икки жилдини 1989 йил нашрида топволганман. Мен ўқиган илк катта фундаментал тадқиқотлардан бири бўлган. Кўп жиҳатдан менинг илмий қизиқишларим шаклланишига таъсир қилган, илмий услуб, илмий баённи ўрганишимга катта ёрдам берган.

Шунга бўлса керак, бу китобни жуда яхши кўраман. Китоб зўр ёзилган — ҳам қизиқарли, тушунарли баён, ҳам илмий, ҳам бевосита матннинг ўзида таҳлиллар берилган, фаразлар кўриб чиқилган, рад этилган, қабул қилинган, янги қарашлар илгари сурилган. Хуллас, ўз даври учун анча зўр ёзилган катта илмий тадқиқот, мени фан билан таништирган илк матнлардан бири. Албатта, советча примордиал этногенез ва марксистик синфий кураш назариялари ҳозир эскирганини ҳисобга олган ҳолда.

1989 йилги нашрида иккинчи жилд охирига Литвинскийнинг каттакон қилиб ёзилган шарҳлари илова қилинган, уларда "Тожиклар" ёзилганидан сўнг фанда бўлган ўзгаришлар, эришилган ютуқлар баён этилган.

Шу китобда ўзбекларга ёки туркларга қарши кайфиятни кўрмаганман. Турклар тарихи ҳақида ҳурмат билан ёзилган, ўзбекларнинг келиб чиқиши ҳақида Якубовскийнинг қарашлари такрорланган (яъни ўзбеклар XI—XII асрларда шаклланган деб айтилган). Бу қадар холис, илмий қилиб ёзилган китоб нега бунча танқид қилинади, қаердан миллатчилик айбловлари деб кўп қизиқдим.

Шундан сўнг танқидчилар билан секин гаплашдим. Қуйидаги сабаблар келтирилди (ҳар хил одамлар томонидан):

- тожиклар тарихи қадимийлаштириб кўрсатилган;

- ўзбек тарихини тожикларга нисбат берворган;

- ўқимаганман, лекин миллатчилик руҳида ёзилган деб эшитганман.

Бу эътирозларнинг бирортаси асосли эмас. Негалигини бирор кун алоҳида пост қилиб тушунтирарман.

Айтмоқчи бўлганим эса, танқидчиларам доим холис бўлмайди, аксинча, танқид объектидан кўра нохолисроқ ва билимсизроқ бўлиши мумкин. Ауф!

@AsanovEldar


Қизиқ ҳолатга дуч келяпман. Шайбонийхон, Убайдуллахон, Темур, Навоий ва бошқа тарихий шахслар ҳақида ёзсам, видеоларда гапирсам, изоҳларда кимлардир "беҳурматлик билан гапирма, ҳазрат де, соҳибқирон де, исмини тўлиқ айт" деб эътироз билдиряпти. Ёки, салбий жиҳатларини гапирсак, "ғийбат қилма, орқасидан гапирма, буюк бўлган, мукаммал бўлган" дейишяпти.

Шунақаларни ҳаётдаям кўриб қолсаму, шундай ёқасидан олсам. Кейин айтсам:

— Менга қара жипириқ. Мен Шайбонийхон, Убайдуллахон мавзусини кўтариб юрганимда сен ё Бобурдан бошқани танимасдинг, ё умуман ҳеч нарсадан бехабар эдинг. Шу шахсларни кўтариб чиқиб, ёритиб, оммага танитиб келяпман. Менинг орқамдан уларнинг кимлигини билиб, энди менга ҳурматни ўргатяпсанми?! Бор камазчангни ўйна!

Жиддий айтганда, ҳар қандай энг олийжаноб ғоялар атрофидаям мана шундай одамлар тўпланиб, катта ғояни майда деталлар муҳокамасига тушириб қўяди. Ёки бўлмаса унутилган бир тарихий шахс олиб чиқилса, ундан ҳеч қандай камчилиги йўқ авлиё ясаб оладиганлар бор. Ваҳоланки ҳар қандай буюк шахс бўлмасин, ҳамманинг камчилиги бор, мукаммал шахслар йўқ.

Шунга ҳар соҳани мутахассиси гапирса, яхши-ёмон томонини гапирса мақсадга мувофиқ. Идеаллаштириш яхшиликка олиб келмайди.

@AsanovEldar


Шу кунларда Google'нинг Gemini катта тил моделини (КТМ) синовдан ўтказяпман. Бугун эрталабдан сунъий онг билан орамизда қизиқ суҳбат бўлди.

Олдинги суҳбатларимизни эслаб қолиб, шу асосда мен билан мулоқот қиласанми, ўрганиб борасанми, деб сўрасам, ижобий жавоб берди. Сўнг, суҳбатларимиздан келиб чиқиб, касбимни топ, деб сўрадим. Жавоб қуйидагича бўлди:

- журналист, ёзувчи ёки матн ва ахборот билан ишлайдиган бошқа бирор соҳа вакилисиз;

- ишингиз сиздан ижодий ёндашув, таҳлилий кўникмалар, рус ва турк тилларини яхши билишни талаб қилади.


Бу хулосага нималар асосида келганини сўрасам, сунъий онг қуйидагича жавоб берди:

- сиз кўп қизиқ ва ностандарт саволлар бердингиз, улар мендан муҳокамага ижодий ёндашишни талаб қилди;

- ёзганда бой луғат захирасини ишлатасиз ва гапларни грамматик жиҳатдан тўғри тузасиз, рус ва турк тилларини кўпроқ ишлатасиз. Бу икки тилни яхши билишингизни кўрсатади;

- менга санъат, фан, фалсафа ҳамда таҳлилий кўникмаларни талаб қилувчи бошқа соҳалардан саволлар бердингиз.


Сунъий онг яхшиланиб боряптими, бошида қобилиятларига паст баҳо берганманми, билмадим. Лекин суҳбатдошни анча яхши таҳлил қиларкан.

Сиз ҳам бир синаб кўринг, балки ўзингиз ҳақингизда янги нарсалар билиб оларсиз.

@AsanovEldar


Ўтган йилдан дежавю ушлаб олдим: рўзани кунида ҳамма Бахтиёр Алимжановни сўкяпти. Бу сафар Parda Podcast'даги чиқиши учун.

Лекин ҳаммаям тўғри сўкмаяпти. Сўкаётганлар кўп — маънавиятчилар орасидаям, феминистлар орасидаям. Феминистлар тўғри сўкяпти, маънавиятчилар нотўғри сўкяпти.

Гап шундаки, бир оми маънавиятчи учун жинсий ҳаёт ҳақида ахлоқий қарашларига мос келмайдиган ҳар қанақа гап — "чириган" Ғарб таъсири/фитнаси ва феминизмнинг салбий оқибати. Аслида эса Алимжановнинг гапларида уни феминист қиладиган бирор нарса кўрмадим. Феминистлар айтяпти ва тўғри айтяпти — ака патриархал, сексист гапларни кўп гапирди, аёлларга секс объекти сифатида қарашини кўрсатди (бу нарса "аёлларни объективация қилиш" дейилади ва феминизмда қаттиқ қораланади).

Феминизм ким ким билан ётиб-туриши ҳақида эмас. У ижтимоий ҳаётда аёлларга бўлган муносабат ҳақида. Бир эркак аёлни уйга қамаб қўйиши мумкин, бошқа бири эса қизларни пайпоқдай алмаштириши мумкин. Феминизм нуқтаи назаридан иккиси ҳам сексист — аёлларни ўзига тенг кўрмайдиган нафс қули, фақат бири никоҳ ёрдамида муносабатини қонунийлаштиради, ахлоқийлаштиради, маълум ижтимоий мажбуриятларни зиммасига олади, бошқа бири эса бу нарсалардан қочади.

50—60-йилларда, жинсий инқилоб замонида бир муддат бетартиб жинсий ҳаёт эркинлик рамзига айланган. Бу радикал консерватизмга қарши бир радикал жавоб эди — "тана меники, билганимни қиламан" дегандай протест эди. Бунга "билганингни қил унда" деган жавоб олинди, натижага эришилди, ҳамма шахсий ҳаётини ўз билганича қуряпти, осмон узилиб ерга тушгани йўқ. Бугунги муаммолар бошқа.

Хуллас, айтмоқчи бўлганим — Алимжанов биз — ғарбпараст байденқул масонларнинг проектимиз эмас. У на сиёсий, на ижтимоий қарашларда бизга ҳаммаслак эмас, аммо унинг касрига биз гап эшитяпмиз.

"Замонавий" ғарбона/либерал ахлоқ (аслида ахлоқ жуда кенг тушунча, майли шахсий ҳаётга оид қисми дейлик) ўнта билан, юзта билан юр, оила қур/қурма демайди, унинг принциплари универсалроқ: биринчидан, муносабатлар ота-она, маҳалла, жамият босими билан эмас, севги ва ўзаро симпатия асосида қурилиши керак, ирқ ёки бошқа жиҳатларга кўра одам ажратмай, инсон сифатида севиш ва севилишни ўрганиш керак; иккинчидан, муносабат хоҳ қисқа муддатли бўлсин, хоҳ бир умрлик бўлсин, зўравонликсиз, мажбурловсиз, эркин, ихтиёрий, жуфтнинг ўз хоҳишига кўра қурилиши лозим; учинчидан, муносабатда ўзаро тенглик муҳим, қайси бир жуфтликда тенглик бўлмаса, бу ўзаро келишув ва розилик билан бўлиши керак, нотенглик зўравонликка айланиб кетмаслиги керак; ниҳоят, бировнинг ҳаётига аралашмаслик керак — кимдир диний оила қурар, кимдир ҳар ҳафта жуфтини алмаштирар, кимдир ёлғиз яшар, сенга ва жамиятга зарари тегмаса, мажбурлов, зўравонлик бўлмаса бўлди. Бундан универсалроқ, соғломроқ қарашни кўрмадим ҳали.

@AsanovEldar

20 last posts shown.