Kamold1noff

Meni men istar kishi suhbatiga arjumand etmas, meni istar kishining suhbatin koʻnglim pisand etmas.

Bu misralar Alisher Navoiyning "Xazoyin ul-ma’oni" devoniga kiruvchi "G‘aroyib us-sig‘ar" bo‘limida keltirilgan.

Bu devon Navoiy g‘azallarining to‘plami bo‘lib, "G‘aroyib us-sig‘ar" uning yoshlik davriga oid she’rlarini o‘z ichiga olgan. Ushbu misralarda shoir o‘zining munosib suhbatdosh izlaganini va har qanday odam bilan suhbat qurishdan qochishini ifoda qilgan.

Nobel mukofotining paydo bo‘lishiga oddiy gazeta muxbirining xatosi turtki bo‘lgani haqida bilasizmi?

Shvetsiyalik mashhur olim Alfred Nobel 55 yoshga to‘lganida Kann shahrida istiqomat qilayotgan akasi Lyudvig vafot etadi. Shvetsiyalik gazeta muxbirlaridan biri yanglishib, Alfred Nobel vafot etibdi deb gazetada e’lon berib yuboradi. O‘zi haqidagi ta’ziyanomani o‘qigan Alfred Nobel butun hayoti va faoliyatining mohiyatini tushunib yetgan ekan. Chunki Shvetsiya gazetalarida – “Ajal savdogari, ajal ixtirochisi o‘ldi” deb yozilgandi. Bu narsa olimga qattiq ta’sir qiladi – "Ha, mana jamiyat men haqimda qanday fikrlar ekan" deb xulosa qilgan edi olim.

Aslida Nobelning dinamitdan tashqari yana 355 ta kashfiyoti ham bor edi, ammo aynan dinamit ixtirosidan u juda katta foyda ko‘rgandi. Uning vafot etgan akasi Lyudvig esa snaryad ishlab chiqaradigan va uni sotadigan savdogar edi.

Nobel o‘zi haqidagi jamiyatning fikrini butunlay o‘zgartirishga qaror qilib, o‘z vasiyatnomasini qaytadan yozdiradi.

1895 yil Parijdagi Shved-Norveg klubida tuzilgan bu vasiyat xatida Alfred Nobel o‘ziga tegishli 31 mln Shvetsiya markasini kelajakdagi fan va adabiyot namoyondalariga qoldirilgan vasiyatnoma punktlarida quyidagicha yozilgan edi:

Men Alfred Bernhard Nobel aql-hushim joyida, tanam sog‘lom holda vasiyat qilaman: Mening vasiyatimni bajaruvchi vakillarim o‘limimdan so‘ng menga tegishli barcha boyliklarimni qimmatbaho qog‘oz pullariga aylantirib, fond tuzishlariga buyuraman. Ushbu fonddan keladigan foiz foydasini ilm-fanda, adabiyotda, insoniyatga foyda keltiruvchi shaxslarga har yili mukofot tarzida berilishini shart qilib belgilayman. Ushbu mukofot fondidan keladigan foiz foydasini besh qismga ajratib, beshta mukofot ta’sis qilinishini buyuraman.


1. Fizika yo‘nalishidagi olamshumul kashfiyotga;


2. Kimyo fani yo‘nalishidagi olamshumul kashfiyotga;


3. Fiziologiya va Tibbiyot yo‘nalishidagi olamshumul kashfiyotga;


4. Bashariyat ideallarini tarannum qiluvchi badiiy asar muallifiga, ya’ni adabiyot yo‘nalishiga;


5. Xalqlarning tinchligi yo‘lida, ularning birlashishi yo‘lida kurashadigan, qullikni bartaraf etadigan, armiyalar sonini qisqartiradigan, urushlarning oldini oladigan, tinchlik sulhlarini tuzadigan insonlarga ushbu mukofotning berilishini buyuraman.



Mening yana bir tilagim bu mukofotlar irqchilik, millatchilik prinsiplaridan xoli bo‘lishi kerak, g‘oliblar qaysi millat, qaysi irq vakili bo‘lishidan qat’i nazar mukofotni olishini istayman va vasiyat qilaman.


Alfred Nobel vafotidan keyin uning vasiyatiga ko‘ra har yili olamshumul natijalarga erishgan insonlar o‘z mukofotlarini, ya’ni Nobel mukofotini olib kelmoqdalar.

Nobelning juda ko‘p qarindoshlari sud orqali o‘z ajdodlarining vasiyatini qayta ko‘rib chiqishga harakat qilganlar, ammo barchasi sudda yutqazganlar. Chunki Nobel butun boyligini qarindoshlariga emas, bashariyatga bag‘ishlagandi. Dunyodagi eng e’tirofli mukofot ana shunday paydo bo‘lgan edi.

Assalom alekum,
Yangi yil sizga baxt, tinchlik va muvaffaqiyat olib kelsin. Har bir kuningiz yangi imkoniyatlar bilan to‘lsin, orzularingiz amalga oshsin. Yangi yilda ko‘proq baxt, sog‘lik va o‘zgarishlarga tayyor bo‘ling! Barchamizga yangi yilda omad tilayman!

Шайх Зайд масжиди

Шайх Зайд катта масжиди дунёдаги олтита энг катта масжидларидан бири бўлиб, турли ислом меъморчилиги мактабларини  уйғунлаштирган улкан меъморий санъат асаридир.

Масжид Бирлашган Араб Амирликлари пойтахти Абу-Дабида жойлашган.

Масжид бир вақтнинг ўзида 40 минг кишини сиғдира олади. Асосий намоз зали 7 минг намозхон учун мўлжалланган. Асосий намоз зали яқинидаги иккита хона хам  ҳар бири 1500 кишини сиғдира олади. Бу икки хона фақат аёллар учун мўлжалланган.

Масжиднинг тўрт бурчагида 107 метр баландликка эга тўртта минора жойлашган. Асосий бинодаги ташқи қаторни 82 та гумбаз қоплаган. Гумбазлар оқ мармар билан безатилган, уларнинг ички санъатий безаклари ҳам мармардан ишланган. Луқма шаклидаги "тожлар" ва ярим ой шаклидаги юқори қисмлар олтин шишадан ясалган мозаика билан безатилган.

Ички ҳовли рангли мармар билан қопланган ва тахминан 17 400 квадрат метрни ташкил этади.

Масжиднинг кенг ҳудудига ётқизилган гилам дунёдаги энг катта гилам бўлиб, уни “Эрон гиламлари” компанияси эронлик рассом Али Халикининг чизмасига асосланиб ишлаб чиқарган. Гиламнинг ўлчами 5627 квадрат метрни ташкил этади. Ушбу гилам устида тахминан 1200 та тўқувчи, 20 та техник гуруҳ ва 30 та ишчи меҳнат қилган. Гиламнинг оғирлиги 47 тонна — 35 тонна жун ва 12 тонна пахта ишлатилган . Гилам тузилмасида 2 268 000 000 та комбинация мавжуд.

Масжид залларига Германияда ишлаб чиқарилган ва Севр шишаси, ҳамда олтин билан безатилган еттита қандил шамдон  осилган. Масжиднинг асосий шамдони 10 метр диаметр, 15 метр баландлик ва тахминан 12 тонна оғирликка эга бўлиб, 2010 йил 26 июнигача дунёдаги энг катта қандил  ҳисобланган. Кейинроқ Қатарда ундан каттароқ қандил  ўрнатилган бўлса-да, у ҳали ҳам масжидларга ўрнатилган қандиллар  ичида дунёдаги энг каттаси ҳисобланади.

Mehribon va sho‘x Santa-Klausning prototipi nasroniylar avliyosi Nikolay (milodiy IV asrdagi yunon episkopi) bo‘lgan. U o‘z saxovatparvarligi bilan mashhur bo‘lgan va kambag‘allarning homiysi hisoblangan. O‘rta asrlardayoq uning vafot etgan kuni (6 dekabr) oldidan bolalarga sovg‘alar ulashish an’anasi paydo bo‘lgan. Keyinchalik, sovg‘alarni topshirish sanasi Rojdestvo yarmarkalari vaqtiga – 24 dekabrga ko‘chiriladi.

Oradan muayyan vaqt o‘tib, Evropada Rojdestvoni ifodalovchi turli personajlar paydo bo‘ldi. Masalan, XVI asrda Angliyada Father Christmas obrazi – mo‘ynali palto kiygan katta jussali va mehribon odam paydo bo‘ldi. Niderlandiya va Belgiya’da uni Sinterklaas (Sinterklaas), Fransiyada esa o‘zining Père Noël (Noël ota) nomli personaji bor edi.


---

Santa-Klausning obrazi Amerika qit’asiga gollandiyalik mustamlakachilar orqali o‘tgan deb hisoblanadi. 1822 yilda Kolumbiya universitetining sharq va yunon adabiyoti o‘qituvchisi
Klement Klark Mur Santa-Klaus haqidagi Rojdestvo ertagiga bag‘ishlangan she’r yozadi. Bu poema 1823 yil Rojdestvo arafasida gazetada «Rojdestvo kechasi yoki Avliyo Nikolayning tashrifi» nomi bilan chop etilgan va juda mashhur bo‘lib ketgan edi.

1863 yilda rassom Tomas Nast
Klement Klark Murning hikoyasi asosida, bolalarga sovg‘alar ulashuvchi quvnoq personaj Santa-Klausni tasvirlaydi. Aynan Nast o‘z tasvirlarida Santa-Klausning Shimoliy qutbda yashashini va bolalarning yaxshi yoki yomon xatti-harakatlarini qayd etib boradigan maxsus kitobga ega ekanligini ilk bor ta’kidlaydi. Aynan Klement Mur va Tomas Nast tufayli hozirgi kunda butun dunyoda Rojdestvo bayramida qizil shuba kiygan, bolalarga sovg‘alar va bayramona kayfiyat ulashuvchi quvnoq personaj Santa-Klaus butun dunyoga ma’lum bo‘ldi.

Birov orqangizdan turtsa, bilingki, siz oldindasiz. Yo yo’l bering yo yo’l boshlang

Erkin Malik “Sajdada orom bor” kitobidan