Mukhriddin.com

Sababsiz ranjitib ketdilar gohi.
Kim asli kimligin bilib yuraman.
O’rganib qolibman g’amlarga chog’i.
O’zimdan o’tganin o’zim bilaman.

Yolg’onchi hislarni ko’ngilga ko’mib.
O'lsam ham sezmaysiz kulib o’laman.
Armon qirg’og’idan toshmoqda to’lib.
O’zimdan o’tganin o’zim bilaman..!

Uyqusiz tunlardir yolg’iz sirdoshim.
O’zimni ming bitta cho’qqa uraman.
Yostig’im nam qilgan alamli yoshim.
O’zimdan o’tganin o’zim bilaman.

Jimgina yuribman bariga ko’nib.
Kulsam qalbdan emas qasdan kulaman.
Demak ulg'ayib man men katta bo’lib.
O’zimdan o’tganin o’zim bilaman.

Dardlarim dunyodan salgina ko’proq.
G’urur yo’l qo’ymaydi kulib yuraman.
Ortimdan g’iybatim, qilishar biroq.
O’zimdan o’tganin o’zim bilaman..!


#lyrics

@mukhriddin_com

Jadidlar xalqimizni ilm va ma’rifat bilan yuksaltirishga intilgan buyuk zotlar edi. Ular yangi fikr, zamonaviy ta’lim va madaniyat tarqatib, millatimizni uyg‘otishga harakat qilgan edilar.

1. Abdulla Avloniy – ma’rifatparvar, shoir, pedagog.
2. Munavvar Qori Abdurashidxon o‘g‘li – o‘qituvchi, yozuvchi.
3. Abdurauf Fitrat – olim, adib, davlat arbobi.
4. Mahmudxo‘ja Behbudiy – dramaturg, jurnalist.
5. Cho‘lpon (Abdulhamid Sulaymon o‘g‘li) – shoir, yozuvchi.
6. Abdulla Qodiriy – romannavis, dramaturg.
7. Siddiqiy Ajziy – shoir, ma’rifatparvar.
8. Usmon Nosir – shoir va yozuvchi.
9. Botu (Botirxon) Qori – yozuvchi, shoir.
10. Hoji Muin Shukrullo – jurnalist, adib.

Ularning ezgu maqsadi – millatning yuksalishi edi.

@mukhriddin_com

⭕️⭕️⭕️⭕️

True Love – Tanlov va Sadoqat

Ko‘pchilik sevgi haqida gapirganda, uni ajoyib tuyg‘ular, yurakni larzaga soluvchi holatlar yoki shunchaki baxtli lahzalar deb o‘ylaydi. Lekin vaqt o‘tib, inson tushunib yetadi – haqiqiy sevgi bu faqat his-tuyg‘ular emas, balki tanlov va sadoqatdir.

Sevgan insoning uchun nimalarga tayyorsan? Faqat shirin kunlarda emas, balki qiyinchiliklarda ham yonida bo‘lishga tayyormisan? Sevgi – bu faqat yurak bilan emas, aql bilan ham qabul qilinadigan qaror. Chunki haqiqiy sevgi kuchli bo‘lishni, ba’zan esa o‘zini bosib, sabr qilishni talab qiladi.

True Love – bu doimiy sadoqat.
U faqat shirin so‘zlar yoki vaqtinchalik ehtiroslar emas. U o‘zgaruvchan kayfiyatga bog‘liq emas. U shunday holatki, inson uni bir marta tanlaydi va shu yo‘ldan qaytmaydi.

Ba’zida sevgini Ramazonga o‘xshatishadi: jo‘shib ibodat qilish, keyin esa unutish. Ammo haqiqiy sadoqat bunday emas – u doimiy, izchil va cheksiz bo‘lishi kerak. Sevgan insoningga sadoqatli bo‘lish – bu uni har kuni qayta tanlash, qiyinchiliklar oldida ham undan voz kechmaslikdir.

Tanlov esa har doim o‘z qo‘lingizda: kimga sadoqatli bo‘lish, Allohning sevgisini tanlash yoki nafsga ergashish.

Sevgi – bu sinov, sadoqat esa uning haqiqiyligini isbotlaydigan mezon.

Sizningcha, True Love nima?
O'zingiz uchun anqilashtirib oling!

@mukhriddin_com

1917-Yil Oktyabr Inqilobi va Turkiston Muxtoriyati (1917–1918)

1917-yilgi Oktyabr inqilobi Rossiyada bolsheviklarning hokimiyatga kelishiga sabab bo‘ldi. Bu voqea Turkiston o‘lkasida ham katta o‘zgarishlarga olib keldi. Musulmon ziyolilari mustaqil davlat qurish harakatiga tushib, 1917-yil 27-noyabrda Qo‘qonda Turkiston Muxtoriyatini e’lon qilishdi.

Turkiston Muxtoriyatining maqsadlari:

🟢Turkistonni mustaqil boshqaruv tizimiga ega qilish.
🟢Mahalliy aholining huquqlarini himoya qilish.
🟢Rus mustamlakachiligi va bolsheviklarning zulmiga qarshi turish.

Bolsheviklarning munosabati va muxtoriyatning tugatilishi

❗️1918-yil fevralda bolsheviklar Qo‘qonni bosib olib, muxtoriyatni qonli yo‘l bilan tugatdi.
❗️Minglab insonlar halok bo‘ldi, mustaqillik harakati bostirildi.

Turkiston Muxtoriyati qisqa muddat yashagan bo‘lsa-da, u milliy ozodlik harakatining muhim bosqichi bo‘ldi va keyinchalik mustaqillik uchun kurashga turtki berdi.

#tarix

@mukhriddin_com

Xonliklarda harbiy tizimning zaifligi va eskirganligi

Rossiya bosqini boshlanishidan oldin Buxoro amirligi, Qo‘qon xonligi va Xiva xonligining harbiy tizimi zamonaviy urush taktikalariga mos kelmas edi. Harbiy texnika va boshqaruv tizimi eskirgan bo‘lib, bu Rossiya imperiyasining ilg‘or armiyasi bilan kurashishda katta muammolarga sabab bo‘ldi.

1. Xonliklarning harbiy tuzilishi

Har uchala davlat armiyasi asosan otliq askarlardan iborat bo‘lib, ular ko‘proq cho‘l va tog‘ hududlarida yengil harakat qilish uchun moslashgan edi.
• Asosiy harbiy kuchlar:
• Otliq qo‘shinlar (sipohiylar) – tezkor harakat qilishgan, lekin tartibli jang qilishda zaif bo‘lishgan.
• Piyoda askarlar (sarbozlar) – yaxshi ta’minot yo‘qligi sababli son jihatdan kam va tarqoq bo‘lgan.
• Qo‘riqchilar (beklar va amirlarning shaxsiy qo‘shinlari) – faqat ichki tartibni saqlashga xizmat qilgan.
• Yollanma askarlar – ba’zan mahalliy aholining ishonchsiz bo‘lishi sababli yollangan jangchilar ishlatilgan.

Rossiya armiyasi esa zamonaviy otishma taktikasi, artilleriya va professional harbiy boshqaruv tizimiga ega edi.

2. Qurollar va texnikaning eskirganligi
• Xonliklardagi askarlar asosan qilich, nayza, kamon va eski miltiqlar bilan qurollangan edi.
• Zamonaviy artilleriya va miltiqlar yo‘qligi janglarda ustunlikni yo‘qotishiga sabab bo‘ldi.
• Rossiya armiyasida esa to‘p va zamonaviy miltiqlar mavjud bo‘lib, uzoq masofadan turib ham samarali hujum qilish imkonini bergan.
• Xiva va Buxorodagi ayrim harbiy qo‘shinlar hali ham o‘rta asr uslubida urush olib borgan.

3. Harbiy boshqaruvning sustligi
• Xonliklarda harbiy boshqaruv markazlashmagan edi.
• Askarlar asosan beklarning qo‘l ostida harakat qilgan va ularning sadoqati ko‘p hollarda shubhali bo‘lgan.
• Rossiya armiyasi esa yagona boshqaruv tizimiga ega bo‘lib, rejali hujumlarni amalga oshira olgan.
• Intizom va jangovar tayyorgarlik xonlik armiyalarida sust edi.

4. Himoya inshootlari va mudofaaning zaifligi
• Qo‘qon, Xiva va Buxoro shaharlari atrofida qal’alar bo‘lsa-da, ularning mustahkamligi past edi.
• Rossiya armiyasi zamonaviy to‘plar bilan bu qal’alarni osongina vayron qila olgan.
• Hujumga tayyorgarlik yo‘qligi va oldindan strategik reja ishlab chiqilmaganligi xonliklarning tezda taslim bo‘lishiga olib kelgan.

5. Rossiya armiyasining ustunligi

Rossiya imperiyasi 19-asr o‘rtalarida harbiy jihatdan juda rivojlangan davlatlardan biri edi. Ularning ustunliklari quyidagicha edi:
🟢Zamonaviy miltiq va to‘plar bilan qurollangan armiyaga ega edi.
🟢Professional harbiy taktikalar va intizomli qo‘shinlar bilan jang qilgan.
🟢Temir yo‘llar va ilg‘or transport tizimi yordamida tezkor harakatlana olgan.
🟢Markazlashgan boshqaruv tizimi orqali rejalashtirilgan hujumlarni amalga oshirgan.

#tarix

@mukhriddin_com

Ichki nizolar va taxt uchun kurashlar

Xonliklarning zaiflashishida eng katta omillardan biri ichki siyosiy barqarorlikning yo‘qligi va taxt uchun kurashlar edi. Bu holat har uchala davlatda ham kuzatilgan va Rossiya bosqini oldidan ularni yanada zaiflashtirgan.

Buxoro amirligidagi ichki nizolar
• Amir Nasrulloh (1826–1860) hukmronligi davrida ichki qarama-qarshiliklarni bartaraf etishga harakat qilgan, ammo uning vafotidan keyin yana taxt uchun kurash boshlangan.
• Amir Muzaffar (1860–1885) davrida ham ichki zodagonlar orasida kelishmovchiliklar davom etgan.
• Mahalliy beklar (viloyatlar boshliqlari) amirlikka bo‘ysunishni istamasdan, o‘z hududlarida mustaqil harakat qilganlar.
• Natijada Buxoro amirligi harbiy va siyosiy jihatdan zaiflashdi va Rossiyaning bosqiniga qarshi mustahkam turib bera olmadi.

Qo‘qon xonligidagi ichki nizolar
• Qo‘qon xonligi eng beqaror davlatlardan biri bo‘lib, deyarli har bir xon taxtga fitna yoki urush orqali kelgan.
• Muhammad Alixon (1822–1842) davrida davlat ichida isyonlar kuchaygan, u esa ularni shafqatsiz bostirgan.
• Xudoyorxon (1845–1876) uch marta taxtdan tushirilib, yana qayta taxtga chiqqan, bu esa mamlakatda doimiy notinchlik keltirib chiqargan.
• Qo‘qon zodagonlari orasida kelishmovchiliklar kuchaygan, ularning ba’zilari Buxoro yoki Rossiya bilan til biriktirib, o‘z manfaatlarini himoya qilganlar.
• Oqibatda Qo‘qon xonligi mustahkam davlat emas, balki doimiy ichki urush maydoniga aylangan.

Xiva xonligidagi ichki nizolar
• Xiva xonligida ham hokimiyat uchun doimiy kurash kuzatilgan.
• Muhammad Rahimxon I (1806–1825) va uning vorislari davrida xonlik ichida fitnalar davom etgan.
• Xonlar tez-tez almashgan va har bir yangi xon avvalgi hukmdorning tarafdorlarini yo‘q qilish bilan shug‘ullangan.
• Mahalliy qabilalar va zodagonlar o‘zaro kurash olib borib, davlatning ichki barqarorligini buzgan.

Ichki nizolarning oqibatlari
1. Harbiy kuch tarqoqligi – Askarlar doimiy urushlarda charchagan va Rossiya bosqiniga qarshi jipslasha olmagan.
2. Xalqning noroziligi – Oddiy aholi ko‘p soliq to‘lashdan, urushlardan va zulmdan charchagan.
3. Rossiya uchun qulay sharoit – Xonliklar ichki muammolar bilan band bo‘lib, Rossiyaga qarshi jiddiy harakat qila olmagan.

Xonliklardagi ichki nizolar, taxt uchun kurashlar va mahalliy zodagonlarning mustaqillikka intilishi davlatlarning zaiflashishiga va Rossiya bosqiniga qarshi kuchli qarshilik ko‘rsatolmasligiga sabab bo‘ldi.

#tarix

@mukhriddin_com

Buxoro amirligi, Qo‘qon xonligi va Xiva xonligining siyosiy tarqoqligi.

Rossiya bosqini boshlanishidan oldin O‘rta Osiyodagi uchta asosiy davlat – Buxoro amirligi, Qo‘qon xonligi va Xiva xonligi siyosiy jihatdan zaiflashgan holatda edi. Bu zaiflikning asosiy sabablari quyidagilardan iborat:

1. Markaziy hokimiyatning sustligi
• Uchala davlatda ham markaziy hokimiyat mustahkam emas edi.
• Buxoro amirligida mahalliy beklar (hukmdorlar) mustaqillikka intilib, Amir hokimiyatiga bo‘ysunmaslikka harakat qilgan.
• Xiva va Qo‘qon xonliklarida ham xuddi shunday holat bo‘lib, viloyatlar o‘z hukmdorlariga ega bo‘lib, ba’zan xonlarga itoat etmaganlar.

2. Ichki nizolar va taxt uchun kurashlar
• Qo‘qon xonligida 1820-yillardan keyin ichki nizolar kuchayib, taxt uchun kurash avj olgan.
• Xiva xonligida xon o‘z oilasi ichida ham doimiy siyosiy kurashlar olib borgan, bu esa davlatni ichki janjallar bilan zaiflashtirgan.
• Buxoroda Amirlik ichida ham zodagonlar bir-biriga qarshi kurashgan, natijada ichki barqarorlik yo‘qolgan.

3. Harbiy tizimning eskirishi va zaifligi
• Xonliklarning armiyasi eskirgan usullar bilan boshqarilar edi.
• Otliq askarlar va yengil qurolli harbiylar Rossiya armiyasi kabi zamonaviy harbiy tuzilmalarga qarshi samarali qarshilik ko‘rsata olmagan.
• Qo‘qon xonligi va Buxoro amirligi harbiy jihatdan ham bo‘linib ketgan edi.

4. Iqtisodiy muammolar va soliqlar og‘irligi
• Davlatlar iqtisodiy jihatdan ham inqirozga yuz tutgan.
• Solih o‘g‘irligi va adolatsizlik xalqning noroziligiga sabab bo‘lib, aholining davlatga bo‘lgan sadoqati pasaygan.
• Buxoro va Xivada feodal tuzum kuchli bo‘lib, oddiy dehqonlar va hunarmandlar og‘ir soliqlar ostida qiynalgan.

5. Chet el tajovuzlariga tayyor emaslik
• Rossiyaning kuchayib borayotgan ekspansiyasiga qarshi biror xonlik mustaqil qarshilik ko‘rsatish uchun tayyor emas edi.
• Xonliklar bir-biriga qarshi kurashib, Rossiyaning bosqiniga qarshi birlashmadi.

Buxoro amirligi, Qo‘qon xonligi va Xiva xonligi ichki nizolar, harbiy zaiflik, iqtisodiy muammolar va markaziy hokimiyatning sustligi sababli Rossiya bosqiniga qarshi samarali qarshilik ko‘rsata olmadi. Agar ular o‘zaro birlashganida yoki ichki siyosatni mustahkamlaganida, ehtimol Rossiya bosqini ta'sir qilmasdi.

#tarix

@mukhriddin_com

Bosqin natijalari va Rossiyaning mustamlakachilik siyosati

Rossiya bosqinining natijalari quyidagicha edi:

• Siyosiy natijalar: Oʻrta Osiyo mustaqilligini yo‘qotdi va Rossiya mustamlakasiga aylandi.

• Iqtisodiy natijalar: Rossiya barcha boyliklarni o‘z nazoratiga oldi.

• Madaniy va diniy natijalar: Islom dini ta’qib qilindi, madrasa va masjidlar yopildi.

Manbalar:
• Geoffrey Wheeler, “Russia and Central Asia”
• Wikipedia – Oʻrta Osiyoning Rossiya tomonidan bosib olinishi

#tarix

@mukhriddin_com

Mahalliy xalqning qarshiligi va qo‘zg‘olonlar (1916-yil qo‘zg‘oloni)

Rossiya bosqinchiligiga qarshi mahalliy aholi turli yillarda qo‘zg‘olon ko‘tardi.

• 1916-yil: Chor Rossiyasining majburiy harbiy xizmatga chaqiruviga qarshi xalq qo‘zg‘oloni boshlandi.

• Bu qo‘zg‘olon shafqatsiz bostirildi va minglab odamlar qatl qilindi yoki surgun qilindi.

Bu voqealar Rossiya zulmining yaqqol namunasidir.

Manbalar:
• Edward Dennis Sokol, “The Revolt of 1916 in Russian Central Asia”
• Wikipedia – 1916-yil qo‘zg‘oloni

#tarix

@mukhriddin_com

Xiva xonligining bosib olinishi (1873)

Xiva Rossiya imperiyasi uchun strategik jihatdan muhim hudud edi.

• 1873-yil: General Kaufman boshchiligidagi Rossiya armiyasi Xivaga bostirib kirdi.
• Xon Muhammad Rahimxon II taslim bo‘lishga majbur bo‘ldi va Xiva mustaqilligini yo‘qotdi.

Xiva bosib olingach, hudud Rossiyaning mustamlakasiga aylandi va bu yerdagi siyosiy mustaqillik butunlay yo‘qoldi.

Manbalar:
• M. Holdsworth, “The Conquest of Khiva” (Xivaning bosib olinishi)
• Wikipedia – Xiva xonligi

#tarix

@mukhriddin_com

Buxoro amirligi uzoq vaqt mustaqilligini saqlab qolgan bo‘lsa-da, Rossiya tomonidan shafqatsiz bosib olindi.

• 1868-yil: Zirotixon va Cho‘panota janglarida Buxoro qo‘shinlari tor-mor etildi. Amir Muzaffar Rossiya hukmronligini tan oldi.
• 1920-yil: Bolshevik qo‘shinlari Buxoroga bostirib kirdi va amirlik butunlay tugatildi.

Bu bosqin natijasida Buxoro madaniyati, diniy muassasalari va iqtisodiy mustaqilligi yo‘qoldi.

Manbalar:
• Richard A. Pierce, “Russian Central Asia, 1867–1917”
• Wikipedia – Buxoro amirligi

#tarix

@mukhriddin_com