Yoki boshqa bir misol. Adashmasam, 2023-yil edi. Madaniyat va ma’rifat telekanalining “Qaqnus” dasturida yosh shoir Najmiddin Ermatov tomonidan “Ko‘k bo‘ri kezgan sarhad itlarga talosh endi…” deya boshlanuvchi she’r o‘qildi. She’rda turkiy elning so‘ngan shiddati, tafti pasaygan quyoshi, bu el odamlarining bugungi muammolari, masalan, erkak-ayollari o‘z yeri qolib chet ellarda sarson yurgani, hammaniki deyiladigan tabiiy boyliklar hammaniki emasligi, siyosatdagi uyatli aloqalar va mamlakat mustaqilligi ham omonat ekani shoir tomonidan shu qadar ta’sirli va ayni paytda yalang‘och tarzda bitilgandiki, u hamma – yosh-u qari, o‘qigan-u o‘qimagan, erkag-u ayolga birdek tushunarli bo‘ldi, birdek og‘riq berdi, birdek muxlis, tinglovchi qildi. Hozir eslasam, o‘shanda ko‘rsatuvning she’r o‘qilgan qismini tarmoqdagi sahifasida joylamagan kishi, u haqda yozmagan nashr kam bo‘lgan edi. Hozir ham ko‘p eshitishadi. Menimcha, shoirning bu muvaffiyati uni qiynagan dardlarni odatdagi usul – fikrni ramzlar ortiga bekitish, gap tagida gap qilib yozmagani, jamiyat og‘riqlarini tushunarli tarzda, boricha bera olganida bo‘lsa kerak. Najmiddin Ermatovning muvaffaqiyati, u jamiyatning ochiq ijodga o‘chligini yaxshi his qila olgan.

Bugun qaysiki ijodkor zamonning, jamiyatning shu talablariga javob berolsa, u eshitiladi, o‘qiladi. Bu o‘rinda odamlar o‘qimay qo‘ydi, emas, ijodkorlar o‘qiydigan narsa bermay qo‘ydi, desak, adabiyotdagi muammolarimiz yechimiga osonroq va eng muhimi, to‘g‘riroq yo‘ldan boradigandekmiz. Axir dunyoda yozishyapti-ku, dunyoda o‘qishyapti-ku, dunyoda yozuvchilar Nobel olyapti-ku …

Yanayam kim biladi deysiz, balki, jurnalistlarga nisbatan ishlaydigan kuchli senzura ijodkorlarimizga nisbatan ham ishlayotgandir. Ular ham shu to‘siq sabab katta asarlar yozishdan o‘zini tiyar, qo‘rqar, eytiyotlar. Shu sabab bugun o‘zbek OAV ijodkorlarni faqat vafot etgandagina eslayotgandir. Nima bo‘lganda ham bu sog‘lom holat emas, o‘ylantirishi kerak barchamizni.

@haqiqatdaIlyos