#social
#dorm
Demokratiya yotoqxonadan boshlanadiDiskleymer:
Gap spalniy haqida emasJamiyat va davlat boshqaruvi mavzulari ijtimoiy fan olimlari yaratib olgan lingvistik murakkablik bilan to’la ijtimoiy tizimlar va siyosiy institutsiyalar doirasida muhokama qilinadi. Biroq ushbu tizimlarning asosiy tamoyillari — kundalik hayotimizning oddiy jihatlarida, xususan, talabalar yotoqxonasi (=kvartira) sharoitida namoyon bo’ladi.
Agar siz ijtimoiy yo’nalishda tahsil olsangiz va jamiyat qanday bo’lishi kerakligi haqida g’oyalaringiz bo’lsa, ularni bemalol sinab ko’rsangiz bo’ladi. Yotoqxona, mazkur kontekstda, kichik hajmdagi ijtimoiy laboratoriya bo’lib, amaliy jihatdan qimmat simulatorlarsiz modellashtirish imkoniyati beradi.
Yotoqxona – bu bir necha shaxslarning cheklangan hududda resurslarni birga ishlatishi zarur bo‘lgan ijtimoiy makondir. Xonadoshlar o‘zaro hammom, oshxona, mebel, elektr energiyasi kabi cheklangan resurslarni baham ko’rishadi. Bu holatda, har bir insonning shaxsiy ehtiyojlari boshqa xonadoshlarning ehtiyojlari bilan to‘qnash keladi. Bunday vaziyatda
kelishuvga erishish, ya’ni murosaga borish zarurati paydo bo‘ladi. Bu holatni T. Gobbs ilgari surgan "ijtimoiy kontrakt" nazariyasi bilan ham bog'lash mumkin. Hobbsga ko'ra, odamlar o'zlarining tabiiy erkinliklarining bir qismini topshirib, o'zaro tinchlik va xavfsizlikni ta'minlash maqsadida hukumatni tashkil etadilar. Yotoqxonada esa xonadoshlar birgalikda yashash qoidalarini belgilab, ichki tartibni ta'minlash uchun norasmiy "
ijtimoiy kontrakt" tuzadilar. Shu tarzda, yotoqxona aholisi kundalik muammolarni hal etish jarayonida demokratik muomala, kompromiss madaniyati va ijtimoiy kelishuv kabi asosiy jamiyat tamoyillarini shakllantiradi.
Yotoqxona hayotida muhim funksiyalardan biri –
vazifalarni taqsimlashdir. Har bir xonadoshga ma’lum majburiyatlar yuklatiladi: kimdir chiqindi to'kib keladi, kimdir umumiy tozalikni nazorat qiladi, boshqasi esa umumiy xaridlarni amalga oshiradi. Bunda, shuningdek, tomonlarning qobiliyatlari hisobga olinadi. Qo’li shirin do’stimiz ko’proq ovqat qiladi, biz esa uning boshqa vazifalarini o’z bo’ynimizga olamiz. Bu esa jamiyatda vazifalar qanday bo‘linishini, mas’uliyat va vakolatlar qanday taqsimlanishini tushunishga yordam beradi. Har birimiz ma’lum vakolatlarni boshqa odamga ishonib topshiramiz — bu esa, markazlashgan boshqaruv va qonun ustuvorligining debochasidir.
Dormitoryda shuningdek, qator umumiy maqsadlar uchun budjet shakllantiriladi. Masalan, suv idishini (kuler) to‘ldirish, umumiy ovqat xarid qilish (mayda-chuyda) uchun barcha xonadoshlar pul yig‘adi. Ushbu mablag‘, odatda, bir shaxs tomonidan yoki navbatma-navbat nazorat qilinadi. Eng muhim jihati shundaki, ushbu kollektiv mablag‘ni boshqarishda shaxsiy va umumiy manfaatlar to‘qnashuvi sodir bo‘ladi. Har bir shaxs ushbu pulni imkon qadar o‘z manfaatiga ishlatishga intiladi. Aytaylik, sizda muayyan mahsulotlarga (shirinlik) allergiya mavjud, shu bois umumiy budjetdan shu kabi mahsulotlarga sarflarni minimallashtirishga harakat qilasiz. Bu esa bizga, agent-jamiyat ziddiyatini (ya’ni shaxsiy foyda va umumiy foyda o‘rtasidagi muvozanat) tushunishga asos bo‘ladi.
Yotoqxona hayotida tinchlik va barqarorlikni saqlash maqsadida, odatda, xonadoshlar ichki “qoidalar tizimi”ni ishlab chiqishadi. Bu qoidalar asosida umumiy tartib, navbatlar, tozalik grafigi va hatto jazolar belgilanadi. Bu holatni konstitutsiyaviy boshqaruvning soddalashtirilgan shakli sifatida qarash mumkin.
Shuningdek, yotoqxonada boshqalardan jismonan kuchli bitta
el-macho aniq topiladi. Bu esa kuch nisbati buzilib, avtokratik hokimiyat tuzilishiga zamin yaratadi. Agar oramizda kimdir O’zbekistonda demokratik tizim shakllanishini xohlasa uni yotoqxonasidan boshlashi mumkin.
Diktatorni ag’daring va o’z fuqarolik jamiyatingizni quring (agar duxingiz yetsa😉)
@Fan_choyxonasi
