Har qanday inqilob, oʻzgarish, siljish adolatsizlik uzra sodir boʻlgan. Eng buyuk din, Islomning paydo boʻlib yoyilishi ham, keyingi ijtimoiy evrilishlar ham, Gʻarbning taraqqiyotda ilgarilashi ham, Marks kabilarning tenglikka qaratilgan inqilobiy gʻoyalari ham aslan adolatsizlikka qarshilik oʻlaroq vujudga kelgan. Toki adolat va unga ters zulm tushunchasi bor ekan, insoniyat doim u uchun va uning ziddiga qarshi kurash olib borishda davom etadi. Va bu kurash inson fitratida bitilmish oliy va ulugʻvor insoniy xatti-harakatdir. Bu kurashni ongli, oʻzini anglashga mudom intilgan, nafsiga qarshi kurashni hayot tarzi va amaliga aylantirgan kishi nainki qoʻllab, dastaklaydi, balki unga aralashib, uning bir qismiga aylanadi ham. Bunday saʼy-harakatlar, intilishlar hamisha insonlarning oʻzi oʻrtasida, oʻzaro sodir boʻladi. Mana shunda insonning kimligi, chinakam qat'iyati sinaladi. Adolatsizlik va zugʻumga koʻp hollarda ongsiz, beidrok ravishda yoʻl qoʻyiladi. Adolatga talpinadiganlar esa shu vajdan jamiyat boʻylab onglilik uchun harakat qiladiganlardir. Ongli inson sifatida har kim bugun oʻzi uchun — chunki jamiyat uning oʻzidan iborat — oʻzlik bu butun insoniyatga daxldor soʻz — adolat istab harakat qilmas ekan, adolatli jamiyat xomxayollariga oʻralashib, oʻzini bunday saroblar bilan ovutib oʻtirmasa ham boʻladi.

@Tafakkur_chizgilari