1998-ЙИЛ БАҲОР ОЙИДА СОБИҚ БОШ ВАЗИР, СОБИҚ ВИЦЕ ПРЕЗИДЕНТ ШУКРУЛЛО МИРСАИДОВ БИЛАН У КИШИНИ КЎП ҚАВАТЛИ УЙЛАРДАГИ ҲОНАДОНЛАРИДА БИРГА СУҲБАТЛАШИБ ҚАРИИБ БЕШ СОАТЧА ЎТИРДИК. ҲУДО РАҲМАТ ҚИЛГУР ТУРМАДАН ЧИҚҚАНИМДАН КЕЙИН ОИЛАМГА КЎП ЁРДАМ БЕРДИЛАР.
БИРГА КЕЛАЖАК РЕЖАЛАРИНИ ТУЗДИК. МЕН КЕТДИМ. ЭРТАСИГА "ОЗОДЛИК" НИ ЭШИТИБ ЎТИРСАМ МИРСАИДОВ СИЁСАТДАН КЕТГАНЛАРИНИ АЙТДИЛАР, ҲАЙРОН БЎЛДИМ. УША КУНИЁҚ ОЛДИЛАРИГА БОРИБ НИМА БЎЛГАНИНИ СЎРАДИМ. У КИШИ ШУНДАЙ ДЕДИЛАР,
"НОСИР КЕЧА ВАЭИРЛИКДА ИШЛАЁТГАН ШОГИРДИМ КЕЛИБ ТЕЗДА СИЁСАТДАН КЕТИШИМНИ,
КАРИМОВ БИР ЙИЛ ЎТИБ ТОШКЕНТ МАРКАЗИДА ҚАНДАЙДИР ТЕРРАКТ УЮШТИРИБ МЕНИ БЎЙНИМГА ҚЎЙИБ ЮБОРИШНИ РЕЖАЛАШТИРИШГА КЎРСАТМА БЕРГАГИНИ АЙТДИ" ДЕДИЛАР.
УЛУҒ АЙЁМ КУНЛАР ЯҚИНЛАШМОҚДА. БУ ГАПЛАР ҲАҚИҚАТ.
Носир Зокир.
1999-йил 16 феврал портлашларига 26 йил тўлди. Ушбу сана муносабати билан хотира китобимдан қуйидаги парчани эътиборингизга ҳавола қиламан. Реал воқелик тасвирланган мазкур ҳикоя ўқувчига портлашларнинг содир бўлиш саъаблари ва ундан кўзланган мақсадни англаб етишида ёрдам беради деб умид қиламан.
Тошкентдаги портлашлар. Бизнинг Киевда қамоққа олинишимиз.
Ноқонуний экстрадиция
1999-йил 16-февралда Тошкентда юз берган портлашлар дунёни ларзага солди. Бу маълумот тарқатилганида мен “Озодлик” радиосининг Киевдаги бюросида навбатдаги мақоламни бериш учун кетган эдим. Мақоламни узатаётганимда ўзбек шуъбасининг мухбири Азизулла Орол ҳам эшитмаган экан шекилли, Тошкент портлашлари ҳа¬қида ҳеч нарса демади. Демак, у киши ҳам эшитмаган, эшитган тақдирда ҳам тафсилотлари маълум бўлмаганлиги сабабли, менга гапирмаган бўлиши мумкин. Мен уйга келиб, остона ҳатлаб ўтмай, хотиним:
- Тез киринг, Тошкентда портлаш бўлибди, - деди саросимага тушиб.
Телевизорда Россиянинг “Вести” информацион дастури Тошкентда қўпорувчилик бўлганлиги ҳақида хабар бераётган экан. Мен кириб ўтиришим билан, Каримовнинг воқеа жойидан интервьюси бошланди. Каримов сўзлаб турган бир чоқда, унинг орқасидан портлаш бўлгани ҳам лавҳада аниқ кўрсатилди. Оддий митинг ва намойишдан ўл¬гудек қўрқадиган Каримовнинг ёнгинасида портлаш содир бўлаяпти, у бўлса пинагини ҳам бузмай портлаш томонга бир қараб қўйиб, сўзида давом этаяпти. Бу ҳеч ақлга сиғ¬майдиган ҳолат эди.
Шу заҳоти хаёлимдан “уюштирилган” деган фикр ўтди. Қандай қилиб соясидан қўрқадиган одам, портлаш жараёни давом этаётган вақтда воқеа содир бўлаётган жойнинг бевосита яқинлигига боришга журъат қилди. Бораман деган тақдирда ҳам, тан қўриқчилари воқеа жойини обдон кўздан кечирмай туриб, хўжайинларининг боришига йўл қўймаслиги керак эди. Бунинг учун эса камида 12 соат вақт керак бўлади. Бу вақтда 6-портлаш ҳам бўлиб ўтган бўлиши керак эди. Демак нечта бомба, қачон, қаерда портлашигача олдиндан пухта режалаштирилган. Ҳатто, интервью вақтида портлаши керак бўлган бомбанинг масофасигача олдиндан билиб, хавфсиз масофа ўлчаниб, танланган. Ҳа, сохта жабрдийда-қаҳрамон ролини ижро этаман, деб Каримов яна қовун туширди. Юқорида сценарист қовун туширди, деганимда мана шу ҳолатни назарада тутган эдим.
Ҳатто сиёсатга аралашмайдиган хотиним ҳам шуни сезди.
У менга менга қараб:
- Юринг кетайлик шу ердан. Эртагаёқ бориб Америка элчихонасига мурожаат қилинг! Бу портлашлар бежизга эмас. Сизларни қамаш учун махсусh уюштиришган менимча, - деди.
Хотинимнинг гапидан лол бўлиб қолдим. У менинг ҳаёлимдан ҳозиргина яшин тезлигида ўтган фикрни айтаётган эди.
Мен унга қулоқ солмадим. Бу мен учун жуда қимматга тушди.
17-февраль куни “Озодлик” радиоси орқали чиқиб Ўзбекистон раҳбариятидан портлашларга оид суриштирув ва тергов ишларини холис олиб борилишини таъминлашни сўраб, мурожаат қилдим. Акс ҳолда бу репрессияга айланиб кетиб, ҳақиқий жиноятчилар жазодан қутулиб қолишлари мумкин, деб ўз ташвишимни таниқли дин арбоби Обидхон қорининг кекса ёшли онаси қамоққа олинганлигини билан изоҳладим.
