Alimov

Antistress

Omadning sababkori - bizning fazilatimiz va yaxshilikka, ne'matga intilishimizdir. Mabodo agar yomonlikdan yaxshilikni afzal deb bilmaganimizda bizga yaxshilik qayoqdan kelar edi? Shu ma'noda omad - sabab emas, natijadir.

Aristotel

Bizga go'zal fazilatlar xos bo'lgandagina baxtga erishishimiz mumkin. Go'zallik va ezgulik esa bizga falsafa yuritish san'ati tufayli xos bo'ladi. Demak, biz aynan falsafa sabab baxtiyor bo'la olamiz.

Abu Nasr Forobiy

Ammo ba’zi johil shaharlar bo‘ladiki, ularda butun xalqning fikri-zikri, aql-idroki boylik to‘plash, mol-dunyo orttirishga qaratiladi. Ulardan chiqqan rahbarlar ham rahbarlikni mol-dunyoni ko‘paytirishda deb biladilar. Shuning uchun ham ular erta-kech mol-dunyo to‘plash harakatida bo‘ladilar. Bunday rahbarlar qo‘l ostida bo‘lgan shahar xalqlarida turli buzuq odatlar, shahvoniyat, bir-birini ko‘rolmaslik, bir-birini talash, dushmanlik, nizo-janjallar avj oladi”.

Abu Nasr Forobiy
"Fozil odamlar shahri"

Bugun kitob o'qigan odam kechagi odam emas.

Shayx Muhammad Sodiq Muhammad Yusuf

Nima bo'lganda ham birinchi navbatda jamiyatning intelektual salohiyatini oshirishga harakat qilish kerak. Bo'lmasa unga nimani tushuntirishga harakat qilinsa shunchaki befoyda bo'lishi mumkin.

Forobiy bobomizdan xulosa olganman:
Yozilishi eng qiyin bo'lgan narsa bu Qonunlar. Lekin omi xalqga kuchli o'ylanib yozilgan qonunlarni tushuntirib bo'lmaydi. Qonunlar ustuvor bo'lmagan jamiyat esa rivojlana olmaydi.

Erkinlik, bu - yolg'on gapirmaslik huquqidir.

Alber Kamyu

BAXT HAQIDA BALLADA

Men baxtni ko‘rganman. Ko‘rganman. Aniq.
O‘rdada nogahon kelgan ro‘baro‘.
Qish kuni. Paltoga olgan o‘ranib,
Besas bir hayratda qotganman: – Voy-bo‘!..

Yo‘lkalar chetida baland chinorlar,
Qator tizilishgan. Beharakat. Jim.
Dong qotgan bekatlar, qorlar, shiorlar...
Ammo baxt ekanin bilmagan – hech kim.

Baxt juda chiroyli edi! Chiroyli!
Chiroyli! – sovuqda yuzin yashnashi.
Hatto qor poyida g‘irchillar edi,
Tanini ezsa ham o‘tkir poshnasi.

Yuzi tegrasida ro‘moli – tuman.
Bir uchi kiftiga tashlangan edi.
Lollikdan boshqa hol bo‘lgan edi man’ –
Uni ko‘rib bu ish boshlangan edi.

Men baxtni ko‘rganman. Ko‘rganman. Aniq.
Hatto ko‘zlarimiz uchrashgan bir zum.
O‘rtada bo‘lmagan salomu alik,
Faqat lablariga qo‘ngan tabassum.

Shu tarz o‘tib ketgan yonimdan. Tashxis:
Jonim chiqmaslikka u dam yaragan.
O‘grilib qarasam, ortimga ilkis,
Ishoning-ishonmang, baxt ham qaragan!

Shundan buyon menga bu dunyo bir pul!
Nomard g‘alvalari berolmas ozor.
Yuragim erta-kech she’r bilan mashg‘ul –
Baxtni uchratganman! Nima g‘amim bor!

Yonib kirib kelsam (yurishim – sarbast!)
Fasod davralarga – g‘iybat tinadi,
Axir, menga hech kim kelolmaydi bas
Baxtga duch kelganim barcha biladi.

Mardligim bilishar (do‘stu yov ogoh!):
Nechun “yur” deb baxtni qistamaganman,
Baxtni etmaganman ne uchun hamroh?..
Bebaxt bo‘lishini istamaganman.

Usmon Azim

"Anna Karenina" asarini kitob yarmida o'qishni to'xtatganman. Annani noto'g'ri yo'ldan ketayotganligini ohiri umidsizlik bilan tugashini his qilib asarni davom etirishga sabrim yetmagan. Huddi Chingiz Aytmatovning Jamilasini tanlovini qabul qilolmaganimdek, Annaning ham tanlovini qabul qila olmaganman. Annani oilasi bor edi turmush o'rtog'i, farzandi. Oilasi bo'la turib sevgisi deb oilani barbod etgan o'zi edi. Annani sevgi deb o'ylagan his tuyg'ulari aslida yo'q edi. Shunchaki yashash tarzidan zerikkani sababli ko'ngli yangilik, sarguzasht hohlayotgan edi. Shu zerikishi poyezddagi bir ayol o'z o'g'li haqida maqtab gapirishi uning o'g'lini sevib qolishiga yetarli bo'ldi.
Bunday sevgi haqida fikrim shuki :
Sevgi bu inson o'zida ma'lum mas'uliyatlarni inkor qilish orqali qandaydir hayoliy yengillikka intilish. Misol uchun munosabatlarda juftlikdan biri muhimi seni sevaman deb o'z ma'suliyatini inkor qilib aldashi mumkin. Oilalardaham oila boshlig'i o'z majburiyatlarini bajarmasa, mas'uliyatini his qilmasa o'z sevgisi orqali majburiyatini inkor qilishi mumkin. Oilasi bo'la turib boshqa ayollar bilan yuradigan oilasini aldaydigan erkaklar huddi shu toifa qatorida. Ayol ham sevgisi orqali oiladagi mas'uliyatini inkor qilib ko'plab yolg'on gapirishi mumkin. Shu jihatdan bunday sevgini mas'uliyatni inkor qilish deb hisoblayman.

Fikrim o'z o'zidan zerikmaydigan, ma'lum qadriyatlarga ega, o'z o'ziga qoidalar yaratib tartib bilan yashay oladigan, kuchli maqsadli ayollarni rafiqa sifatida tanlash kerak. Shunday ayollargina kuchli bo'lib hayot yo'lida kurashib, nimadan zeriksa shuni almashtirib ketavermaydi.
Sevgi bori shu : agar u baralla aytilayotgan bo'lsa mas'uliyatsizlik, agar his qilinayotgan bo'lsa katta mas'uliyat.

Haqiqiy sevgini Dostoyevskiy "Jinoyat va jazo" asarining yakunida yaxshi tasvirlagan.

Men jahon adabiyotida falsafiy chuqurligi jihatidan birinchi o'ringa "Telba" asarini qo'ygan bo'lardim.  Dostoyevskiyning telba Mishkini boshqa daraja. "Jinoyat va jazo" psixologik juda chuqur ta'siri kuchli asar, lekin "Telba"dan yuqori hisoblay olmayman. Dostoyevskiyning "Aka-uka Karamazovlar", Tolstoyning "Urush va tinchlik" asarlarini o'qishni keyingi yilga rejalashtirganman.

Yondim-u va lekin hijron tunida
Senga ahvolimni etmadim bayon.
Sokin kechalari ko'zim o'ngida,
Munis qarashlaring bo'ldi namoyon.

Na sen nazar qilding holimga bir bor,
Na men ayta bildim senga biror so'z.
Shunday o'tib borar umrimiz bekor...
Oramizda sarson bir juft qora ko'z.

Abdulla Oripov

O'zingga loyiq bilmagan ziyonni o'zgalarga ham loyiq bilma.

Yusuf Xos Hojib

Traktordagi yosh hamrohlariga qararkan, Edigey Bo'ron astoydil afsuslandi - birontasi ham qur'on o'qishni bilmaydi-ya. Bir-birovini qanday qilib dafn etisharkin? Mavjudotning ibtidosi va intihosini o'zida jam eta oladigan qaysi so'zlar bilan inson umriga xotima yasasharkin? «Alvido, o'rtoq, seni hamisha yodda tutamiz», deb yoki bo'lmasa, yana qandaydir oldi-qochdi so'zlarni aytib ketaverisharmikin?
Bir kuni oblast markazida o'tkazilgan dafn marosimiga qatnashishga to'g'ri kelib qoldi. Edigey Bo'ron hayratdan yoqa ushladi - qabriston qandaydir majlisga aylantirib yuborilgan edi: marhumning tobuti oldida qo'llarida qog'oz ushlagancha notiqlar so'zlashar, hadeb bir gapni takrorlashar edi. Marhum tirikligida qaysi lovozimda, kim bo'lib va qanday ishlagan, kimga qanday xizmat qilgan va hokazo... So'ng muzika chalindi, qabr gullarga to'lib ketdi. Lekin aqalli birontasi asrlar bo'yi borliq va yo'qlik silsilasida inson topgan bilimlarning gultoji bo'lmish oyat so'zlariga o'xshash birorta so'z topib ayta olmadi. Go'yo dunyoda bu kishidan avval hech kim o'lmaganday va undan keyin ham hech kim o'lmaydiganday gapirishdi. Go'yo hamma osmonga ustun bo'ladiganday. Ular imonga shak keltirib: «Marhum abadiy o'lmas bo'lib qoldi!...» deb rosa valaqlashdi.

"Asrni qaritgan kun"
Chingiz Aytmatov

Badiiy adabiyot nima?

Fikrimcha badiiy adabiyot o'quvchini yuziga oyna bo'lib avalambor odam bo'l, inson bo'l deb ezgulikni ko'rsatadigan qimmatli asrdan asrga o'tib keluvchi kimnidir hayoliy to'qimasi, fikrlaridir. Yaxshi adabiyot o'qilganda insonga va jamiyatga oyna bo'lish bilan birga yuziga tarsaki urgandek bo'ladi. Agar biror adabiyot o'qib tarsaki sezilmasa yo u sayoz bo'ladi yoki o'quvchiga tushunarsiz bo'lgan bo'ladi. Shu bilan birga adabiyot fikrlash doirani kengaytiradi, tanqidiy fikrlashni shakllantiradi. Badiiy adabiyotni o'quvchi odam hech qachon o'zini ilyuziyada his qilmaydi, har narsani savol ostiga qo'ya oladi. Doira kengaygani sari o'zini fikrlarini, yashab turgan jamiyatini savolga qo'yishni boshlaydi. Va bu savollar insonga og'riq keltiradi, og'riqlar esa ijod qilishga undaydi. Ijod manashundan yaraladi, ya'ni og'riqlardan. Adabiyot esa shu asrdan asrga ko'chib yurgan og'riqlar, kimnidir nimanidir o'zgartirishga bo'lgan intilishlari, erisholmagan muhabbatidir. Inson umri davomida ma'lum davr borki unda muhabbatchalik hech narsa insonga qattiq og'riq bermaydi.