Xususiylarda yurisprudensiya

Yurisprudensiya yo'nalishi haqida Profi asoschisi Bektosh Hatamov tomonidan yozilgan postlar (1, 2,) ni o'qib chiqdim. Haqiqatdan ham jamiyat va davlat rivojlanishi undagi huquqshunoslar soni, sifatiga bog'liq. Huquqshunoslari kam lekin rivojlanib ketgan bironta davlat dunyoda yo'q.

Vaziyatga xolis qaraydigan bo'lsak, jamiyatimizda yurisprudensiyaning obro'si va unga talab balandligiga bitta sabab — sudya, prokuror, tergovchi va hokazo HMQO xodimi bo'lib ishlash istagi ota-onalarda, odamlarimizda borligi uchun, xolos. Bu yo'nalishga deyarli hech kim Bektosh aka aytganidek, biznes yuristi yoki advokat bo'laman deb topshirmaydi.

Ya'ni jamiyatda advokatura va xususiy sektorga organda «omadi yurishmagan» yoki organdan chopilib ketgan keyin ishlaydigan oxirgi manzil sifatida qaraladi. O'z-o'zidan yurisprudensiya talabalarining juda katta qismi o'z kelajagini davlat sektorida ko'radi.

Bektosh aka biznes odami, baribir. Ertaga Profida yurisprudensiya fakulteti ochilishi — bu universitetga bir necha o'n minglab mijoz ya'ni abituriyent kelishini bildiradi. Talabalarning ko'pligi katta pul va xususiy universitet biznesini gullatadi, xolos.

Yurisprudensiyada raqobat qilishdan qo'rqmayman qachonki sog'lom mehnat bozori munosabatlari ishlashni boshlasa. Chunki bizda ishga kirish jarayonlari tanish-bilish, tanka, korrupsiyasiz sof raqobat muhitida o'tishiga va ertaga bitiruvchilar faqat va faqat o'z bilimi bilan ishga kirishiga hech kim yuz foiz kafolat bera olmaydi.

Bu sohada ishga kirishdan ham avval va xususiylarning eng nozik nuqtasi bo'lgan narsa — davlat oliygohi bilan xususiylarga kirish o'rtasida katta tafovut mavjud. Davlat universiteti imtixonlaridan yiqilganlar, shu yiqilgan past bali bilan bir dumalab xususiy OTM talabasiga aylanib olayotganini hech kim inkor etmaydi.

Oddiy misol, ingliz tili yo'nalishlarini olaylik. Bu yil ingliz tili fakultetlariga kirish bali o'rtacha 160-170 ball atrofida bo'ldi. Lekin o'rtachadan ancha past ball to'plagan va davlat universitetidan yiqilganlarning katta qismi huddi shu bali bilan xususiy universitetga kirdi. Natijada ertaga, to'rt yildan keyin kimdir yaxshi o'qib, kimdir o'qimasa ham diplomini olib kadrga aylanadi.

To'g'ri, xususiylarda sharoit, ta'lim sifati ba'zi davlat OTMlaridan balandligini tan olaman. Lekin bu yerda asosiy masala: o'qishga qanday kirishda va talaba bo'lishda. Ya'ni sen qattiq o'qib yillar davomida tayyorlanib 170+ ball olasan va qiynalib yuridik talabasi bo'lasan lekin DTMdan 100 bali bilan yiqilgan o'rtog'ing G'ishmat xususiyda yurisprudensiyaga kirib ketmasligiga hech kim kafolat bermaydi.

Natijada nima bo'ladi aytaymi? Haligi G'ishmat "Qara, shuncha tayyorlanib sen ham yurist bo'lasan, nari-beri o'qib men ham yurist bo'laman" deb senga qarab irjayadi. Bu adolatsizlik. Bozor qoidalarini o'lchov qilib olinganda ham — bu mexanizmda nimadir НИТО!

Talab va taklif qoidalarisiz rivojlanib bo'lmaydi, bilaman. Ammo yurisprudensiya yo'nalishida xususiylarga litsenziya berishdan avval dastlab kirish tartibini, keyin esa eng qiyini bo'lgan ishga kirish bozorini nosog'lom raqobatdan tozalash kerak.

Gapning po'stkallasini aytganda, eng kuchli abituriyentlar talabaga aylanishi kerak. Bizning hozirgi xususiy universitet bozorimizda esa bu yo'q.

@legal_mind