Юсуф сураси ҳақида ўйлар
Қуръони карим сураларининг барчаси дилга маҳбуб, ҳар бирининг ўз ўрни, таъсири, ибрати ва ҳидояти мавжуд. Ҳозир сўз юритмоқчи бўлганим эса Юсуф сураси ҳақида.
Бу сурани ғариблик азобини тотган, ўз яқинларидан жафо кўрган, ҳаётида турли-туман синовларга дучор бўлиб, қадди букилган, чеҳрасига маҳзунлик сиймоси соя солган ҳар қандай инсон йиғламасдан ўқий олмаса керак.
Шу билан бирга бу сура аввал йиғлатиб, кейин шодлантиради, қалбга осойиш ва таскин беради.
Мазкур сурадан бошқа бирор-бир сура тўлиғича бир инсон қиссасига бағишланмаган.
Юсуф алайҳиссалом қиссасидан бошқа ҳеч қайси ҳаётий қиссани Аллоҳ таоло “аҳсану-л-қасас” яъни, қиссаларнинг энг гўзали деб атамаган.
Аллоҳ таоло бу улуғ сурани Ўз ҳабибига дунёдаги ҳимоячиси ва суянган тоғи бўлган амакисини йўқотган, бироз ўтиб эса умр йўлдоши, таянчи ва юпанчи бўлган энг суюкли завжаси Хадича (р.а.)дан ҳам жудо бўлиб мислсиз дард, алам ва ҳасрат гирдобида қолган ўша оғир дамларда нозил этди. Бежизга мазкур йил қайғу йили деб номланмаган эди.
Пировардида, Юсуф сураси Набиййимиз қалбларига малҳам бўлди, қайғуларини аритди ва руҳларига сабот ва матонат бахш этди.
Бу сура шунга ўргатадики, хаста шифо топади, узоқларга кетиб, дарбадар бўлган, оиласидан ғоиб бўлган кимса бир кун кайтиб келади, маҳзун кимса алалоқибат хурсанд бўлади, ғаму ташвишлар эса бир кунмас-бир кун барҳам топади.
Етарки, сабр қил, сабрни ўзингга соябон эт, у билан зийнатлан, Аллоҳнинг ёрдамини кутиб яша, умидингни узма, Раббингга ибодатда мустаҳкам бўл, дуою илтижода давом эт!..
Юсуф сураси ўзининг лисони ҳоли ила "ўз юртингдан узоқда бўлсанг ҳам,.. сени тергайдиган, изза қиладиган кимсалар қуршовидан омонда бўлсанг-да,.. гуноҳ қилма! Ахир, Аллоҳ кўриб турибди!", дейди.
Сура - шу тариқа - нафақат, мусибатларга қарши, балки, гуноҳлардан тийилишдаги сабрга ҳам ўргатади. Зеро, мусофирликда гуноҳ қилиш осонроқ бўлиб қолади.
Юсуф алайҳиссалом қул қилинган ҳолда Миср азизининг уйида яшар эдилар, Азиз (шаҳар ҳокими)нинг аёли Юсуф алайҳиссаломга ошиқи беқарор бўлиб қолган эди ва ҳар-турли хушомадлар, ҳийла-найранглар билан ўзининг шаҳвоний мақсадига етишга ҳаракат қиларди.
Одатда, инсон ўз юртидан узоқда бўлса, устига устак мамлук-қул бўлса, ундан ташқари мансабдор, бадавлат, зодагон ва ғоят гўзал ва мафтункор бўлган бекаси ўзини унга бағишлаб, зинога чорлаб турса, бу ҳолатни ўзи учун катта фурсат ва неъмат деб билади.
Бироқ, Юсуф алайҳиссалом бу ишга куч билан ундайдиган шунча сабаблар бисёр бўлса ҳам Аллоҳнинг марҳамати билан зинодан тийилдилар ва мазкур зодагон аёлнинг ғазабига йўлиқиб, зиндонда ётишни ҳаром муносабатлардан устун кўрдилар.
Қийинчиликдан сўнг енгилчилик келиши, қоронғуликнинг сўнги рўшнолик билан якун топиши анбиёлар ва солиҳ кимсалар учун илоҳий суннатдир. Яъқуб алайҳиссалом ўғли билан ўзининг ораси мағрибу машриқчалик узоқлашиб кетган бўлса-да, Худонинг берган куни айрилиқ тиғи қалбини тилкалаб турса-да, чиройли сабр қилди.
Бунинг оқибати эса дунёда гўзал мукофот бўлди ва ўғли билан узоқ йиллик айрилиқдан сўнг яна соғлигу офият ва бағри бутунликда дийдор кўришди. Охиратда эса уларни албатта бундан-да яхшироқ мукофотлар кутиб турибди.
Сура мусибатлардан қутулиш учун сабабларни ишга солиш кераклигини ҳам ўргатади. Ахир, Юсуф алайҳиссалом зиндондан озод қилинаётган ҳамроҳларига “мени хожанг ҳузурида зикр қил!” (42-оят), дер эканлар, подшоҳ у кишининг ишини қайта кўриб чиқиб, таҳқиқ қилиб, у кишининг айбсизликларидан хабардор бўлишини ва бунинг натижасида зиндондан озод этилишларини умид қилган эдилар.
Юсуф сураси Аллоҳнинг банда учун энг яхши ёрдамчи, энг яхши суянчиқ, энг яхши дўст ва меҳрибон эканлигини эслатади. У кимсасизлар кимсаси, ғариблар паноҳи, чорасизлар сиғноғи, ёлғизлар ҳамроҳи эканлигини ёдга солади.
У ҳеч қачон Ўзининг дўстларини қийинчилик пайтида ёлғизлатиб қўймайди.
Агар ғамлар қудуғига отилган экансиз, Юсуф сурасини ўқинг, шодликлар карвони келиб, сизни "қудуқдан" чиқариб олгай.
Қуръони карим сураларининг барчаси дилга маҳбуб, ҳар бирининг ўз ўрни, таъсири, ибрати ва ҳидояти мавжуд. Ҳозир сўз юритмоқчи бўлганим эса Юсуф сураси ҳақида.
Бу сурани ғариблик азобини тотган, ўз яқинларидан жафо кўрган, ҳаётида турли-туман синовларга дучор бўлиб, қадди букилган, чеҳрасига маҳзунлик сиймоси соя солган ҳар қандай инсон йиғламасдан ўқий олмаса керак.
Шу билан бирга бу сура аввал йиғлатиб, кейин шодлантиради, қалбга осойиш ва таскин беради.
Мазкур сурадан бошқа бирор-бир сура тўлиғича бир инсон қиссасига бағишланмаган.
Юсуф алайҳиссалом қиссасидан бошқа ҳеч қайси ҳаётий қиссани Аллоҳ таоло “аҳсану-л-қасас” яъни, қиссаларнинг энг гўзали деб атамаган.
Аллоҳ таоло бу улуғ сурани Ўз ҳабибига дунёдаги ҳимоячиси ва суянган тоғи бўлган амакисини йўқотган, бироз ўтиб эса умр йўлдоши, таянчи ва юпанчи бўлган энг суюкли завжаси Хадича (р.а.)дан ҳам жудо бўлиб мислсиз дард, алам ва ҳасрат гирдобида қолган ўша оғир дамларда нозил этди. Бежизга мазкур йил қайғу йили деб номланмаган эди.
Пировардида, Юсуф сураси Набиййимиз қалбларига малҳам бўлди, қайғуларини аритди ва руҳларига сабот ва матонат бахш этди.
Бу сура шунга ўргатадики, хаста шифо топади, узоқларга кетиб, дарбадар бўлган, оиласидан ғоиб бўлган кимса бир кун кайтиб келади, маҳзун кимса алалоқибат хурсанд бўлади, ғаму ташвишлар эса бир кунмас-бир кун барҳам топади.
Етарки, сабр қил, сабрни ўзингга соябон эт, у билан зийнатлан, Аллоҳнинг ёрдамини кутиб яша, умидингни узма, Раббингга ибодатда мустаҳкам бўл, дуою илтижода давом эт!..
Юсуф сураси ўзининг лисони ҳоли ила "ўз юртингдан узоқда бўлсанг ҳам,.. сени тергайдиган, изза қиладиган кимсалар қуршовидан омонда бўлсанг-да,.. гуноҳ қилма! Ахир, Аллоҳ кўриб турибди!", дейди.
Сура - шу тариқа - нафақат, мусибатларга қарши, балки, гуноҳлардан тийилишдаги сабрга ҳам ўргатади. Зеро, мусофирликда гуноҳ қилиш осонроқ бўлиб қолади.
Юсуф алайҳиссалом қул қилинган ҳолда Миср азизининг уйида яшар эдилар, Азиз (шаҳар ҳокими)нинг аёли Юсуф алайҳиссаломга ошиқи беқарор бўлиб қолган эди ва ҳар-турли хушомадлар, ҳийла-найранглар билан ўзининг шаҳвоний мақсадига етишга ҳаракат қиларди.
Одатда, инсон ўз юртидан узоқда бўлса, устига устак мамлук-қул бўлса, ундан ташқари мансабдор, бадавлат, зодагон ва ғоят гўзал ва мафтункор бўлган бекаси ўзини унга бағишлаб, зинога чорлаб турса, бу ҳолатни ўзи учун катта фурсат ва неъмат деб билади.
Бироқ, Юсуф алайҳиссалом бу ишга куч билан ундайдиган шунча сабаблар бисёр бўлса ҳам Аллоҳнинг марҳамати билан зинодан тийилдилар ва мазкур зодагон аёлнинг ғазабига йўлиқиб, зиндонда ётишни ҳаром муносабатлардан устун кўрдилар.
Қийинчиликдан сўнг енгилчилик келиши, қоронғуликнинг сўнги рўшнолик билан якун топиши анбиёлар ва солиҳ кимсалар учун илоҳий суннатдир. Яъқуб алайҳиссалом ўғли билан ўзининг ораси мағрибу машриқчалик узоқлашиб кетган бўлса-да, Худонинг берган куни айрилиқ тиғи қалбини тилкалаб турса-да, чиройли сабр қилди.
Бунинг оқибати эса дунёда гўзал мукофот бўлди ва ўғли билан узоқ йиллик айрилиқдан сўнг яна соғлигу офият ва бағри бутунликда дийдор кўришди. Охиратда эса уларни албатта бундан-да яхшироқ мукофотлар кутиб турибди.
Сура мусибатлардан қутулиш учун сабабларни ишга солиш кераклигини ҳам ўргатади. Ахир, Юсуф алайҳиссалом зиндондан озод қилинаётган ҳамроҳларига “мени хожанг ҳузурида зикр қил!” (42-оят), дер эканлар, подшоҳ у кишининг ишини қайта кўриб чиқиб, таҳқиқ қилиб, у кишининг айбсизликларидан хабардор бўлишини ва бунинг натижасида зиндондан озод этилишларини умид қилган эдилар.
Юсуф сураси Аллоҳнинг банда учун энг яхши ёрдамчи, энг яхши суянчиқ, энг яхши дўст ва меҳрибон эканлигини эслатади. У кимсасизлар кимсаси, ғариблар паноҳи, чорасизлар сиғноғи, ёлғизлар ҳамроҳи эканлигини ёдга солади.
У ҳеч қачон Ўзининг дўстларини қийинчилик пайтида ёлғизлатиб қўймайди.
Агар ғамлар қудуғига отилган экансиз, Юсуф сурасини ўқинг, шодликлар карвони келиб, сизни "қудуқдан" чиқариб олгай.