идя тўлашни васият қилишлари лозимдир.
قَضَوْا لُزُومًا مَا قَدَّرُوا بِلَا فِدْيَةٍ وَ بِلَا وَلَاءٍ
Қодир бўлганларича қолдирган рўзаларининг қазоларини тутиш фарз бўлади. фидя тўламайдилар, қазони кетма-кет бўлиши зарурий эмас. Роддул Муҳтор
وَلَوْ مَاتُوا بَعْدَ زَوَالِ الْعُذْرِ وَجَبَتْ الْوَصِيَّةُ بِقَدْرِ إدْرَاكِهِمْ عِدَّةً مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ
(Касал, ҳайз ва нифос кўрган аёллар каби узрли кишилар) узрлари кетгандан кейин вафот этсалар, соғайганидан сўнг ёки ҳайз ва нифоси тўхтаганидан сўнг неча кун яшаган бўлсалар ўшанча кун рўзасининг фидясини васият қилишлари зиммаларига лозим бўлади.
САВОЛ: Аёл киши охирги ўн куннинг эътикофидалигида одат қонини кўрса нима қилади?
ЖАВОБ: Эътикофдан чиқади. Кейинчалик рўзадор ҳолатда бир кун эътикофнинг қазосини ўтиради. Қолган кунларнинг ҳам эътикофини ўтирса афзалдир.
وَلَوْ حَاضَتْ الْمَرْأَةُ فِي حَالِ الِاعْتِكَافِ فَسَدَ اعْتِكَافِهَا
Эътикоф ҳолатида ҳайз қонини кўрган аёлнинг эътикофи бузилади. (Бадойиъус Санойиъ)
САВОЛ: Аёллар эътикофни қандай адо этадилар?
ЖАВОБ: Аёллар ўз уйининг бир жойини намоз ўқиш учун таъйин қилиб, ўша жойда эътикоф ўтиради. Бу билан жамоат масжидида эътикоф ўтирганликнинг савобини олади. Табиий эҳтиёжлари учунгина ташқарига чиқишлари мумкин. Бошқа ҳолатларда эса чиқишлик мумкин эмас.
وَالْمَرْأَةُ تَعْتَكِفُ فِي مَسْجِدِ بَيْتِهَا إذَا اعْتَكَفَتْ فِي مَسْجِدِ بَيْتِهَا فَتِلْكَ الْبُقْعَةُ فِي حَقِّهَا كَمَسْجِدِ الْجَمَاعَةِ فِي حَقِّ الرَّجُلِ لَا تَخْرُجُ مِنْهُ إلَّا لِحَاجَةِ الْإِنْسَانِ كَذَا فِي شَرْحِ الْمَبْسُوطِ لِلْإِمَامِ السَّرَخْسِيِّ
Аёл киши эътикоф ўтирмоқчи бўлса ўз уйининг намоз учун мўлжалланган жойида эътикоф ўтиради ва бу жой аёл учун эркакларнинг жамоат масжиди кабидир. У ердан фақатгина инсоний ҳожатлар юзасидан ташқарига чиқа олади. Имом Сарахсийнинг “Мабсут” китобларида ҳам шундай зикр қилинган. (Фатавои Ҳиндия)
САВОЛ: Бузилган эътикофнинг қазоси вожибми?
ЖАВОБ: Вожиб эътикофни бузиб қўйса, рўзадор бўлган ҳолда унинг қазоси ҳам вожибдир. Қазосини Рамазон ойидан бошқа ойларда адо қилади.
وَإِذَا فَسَدَ الِاعْتِكَافُ الْوَاجِبُ وَجَبَ قَضَاؤُهُ
Вожиб эътикофни бузиб қўйса унинг қазоси ҳам вожибдир. (Фатавои Ҳиндия)
وَالصَّوْمُ مِنْ شَرْطِهِ عِنْدَنَا
Бизнинг мазҳабда рўзадор бўлиш эътикофнинг шартларидан биридир. (Фатҳул Қодир)
САВОЛ: Бурунга дори томизса рўза очиладими?
ЖАВОБ: Бурунга томизилган дори билан рўза очилади.
مَا وَصَلَ إلَى الْجَوْفِ أَوْ إلَى الدِّمَاغِ عَنْ الْمَخَارِقِ الْأَصْلِيَّةِ كَالْأَنْفِ وَالْأُذُنِ وَالدُّبُرِ بِأَنْ اسْتَعَطَ أَوْ احْتَقَنَ أَوْ أَقْطَرَ فِي أُذُنِهِ فَوَصَلَ إلَى الْجَوْفِ أَوْ إلَى الدِّمَاغِ فَسَدَ صَوْمُهُ
Бурун, қулоқ, орқа каби аслий йўллардан томизиш, клизма туфайли ичкарига ёки мияга бирор нарса етиб борса рўза очилади. Бадойиъус Санойиъ.
САВОЛ: Ғайри динларга фидя берса бўладими?
ЖАВОБ: Вожиб бўлган закотлар, садақотлар, каффоротларни бериш жоиз эмас. Нафл садақаларни берса жоиз.
САВОЛ: Ғарғара қилиш билан рўза очиладими?
ЖАВОБ: Ғарғара қилиш макруҳ саналади. Ичкарига сув кетиб қолса рўза очилади.
САВОЛ: Ёш болани эркалаб ўпиш билан рўза очиладими?
ЖАВОБ: Йўқ. Ўпиб эркалаш билан рўза очилмайди.
وَلَا بَأْسَ بِالْقُبْلَةِ
Ўпишда ҳеч қандай зарар йўқдир. (Фатавои Ҳиндия)
САВОЛ: Жароҳатларга дори қўйиш билан рўза очиладими?
ЖАВОБ: Икки турдаги жароҳатга дори қўйиш билан рўза очилишига фуқаҳолар иттифоқ қилганлар.
Бошдаги миягача етиб борадиган, чуқур жароҳат;
Ошқозонга етиб борадиган жароҳат;
Гўёки бу икки жароҳат мия билан ошқозонга бевосита нарса етиб боришига олиб борувчи жароҳатдир.
وَلَوْ دَاوَى جَائِفَةً أَوْ آمَّةً بِدَوَاءٍ فَوَصَلَ إلَى جَوْفِهِ أَوْ دِمَاغِهِ أَفْطَرَ عِنْدَ أَبِي حَنِيفَةَ رَحِمَهُ اللَّهُ
Ошқозон ва мияга етиб борган чуқур жароҳатга даво қўйса у жойларга етиб борса Абу Ҳанифа роҳматуллоҳи алайҳ наздида рўза очилади. Ҳидоя
Булардан бошқа жароҳатлар қандай ҳолатда бўлмасин рўзани очмайди. Чунки бу жароҳатларга қўйилган дорилар ошқозон ва мияга тўғридан-тўғри етиб бормайди.
لو اوصل الدواء الي داخل الساق او غرز فيه سكينا او غيرها فوصلت مخه لم يفطر بلا خلاف لا
قَضَوْا لُزُومًا مَا قَدَّرُوا بِلَا فِدْيَةٍ وَ بِلَا وَلَاءٍ
Қодир бўлганларича қолдирган рўзаларининг қазоларини тутиш фарз бўлади. фидя тўламайдилар, қазони кетма-кет бўлиши зарурий эмас. Роддул Муҳтор
وَلَوْ مَاتُوا بَعْدَ زَوَالِ الْعُذْرِ وَجَبَتْ الْوَصِيَّةُ بِقَدْرِ إدْرَاكِهِمْ عِدَّةً مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ
(Касал, ҳайз ва нифос кўрган аёллар каби узрли кишилар) узрлари кетгандан кейин вафот этсалар, соғайганидан сўнг ёки ҳайз ва нифоси тўхтаганидан сўнг неча кун яшаган бўлсалар ўшанча кун рўзасининг фидясини васият қилишлари зиммаларига лозим бўлади.
САВОЛ: Аёл киши охирги ўн куннинг эътикофидалигида одат қонини кўрса нима қилади?
ЖАВОБ: Эътикофдан чиқади. Кейинчалик рўзадор ҳолатда бир кун эътикофнинг қазосини ўтиради. Қолган кунларнинг ҳам эътикофини ўтирса афзалдир.
وَلَوْ حَاضَتْ الْمَرْأَةُ فِي حَالِ الِاعْتِكَافِ فَسَدَ اعْتِكَافِهَا
Эътикоф ҳолатида ҳайз қонини кўрган аёлнинг эътикофи бузилади. (Бадойиъус Санойиъ)
САВОЛ: Аёллар эътикофни қандай адо этадилар?
ЖАВОБ: Аёллар ўз уйининг бир жойини намоз ўқиш учун таъйин қилиб, ўша жойда эътикоф ўтиради. Бу билан жамоат масжидида эътикоф ўтирганликнинг савобини олади. Табиий эҳтиёжлари учунгина ташқарига чиқишлари мумкин. Бошқа ҳолатларда эса чиқишлик мумкин эмас.
وَالْمَرْأَةُ تَعْتَكِفُ فِي مَسْجِدِ بَيْتِهَا إذَا اعْتَكَفَتْ فِي مَسْجِدِ بَيْتِهَا فَتِلْكَ الْبُقْعَةُ فِي حَقِّهَا كَمَسْجِدِ الْجَمَاعَةِ فِي حَقِّ الرَّجُلِ لَا تَخْرُجُ مِنْهُ إلَّا لِحَاجَةِ الْإِنْسَانِ كَذَا فِي شَرْحِ الْمَبْسُوطِ لِلْإِمَامِ السَّرَخْسِيِّ
Аёл киши эътикоф ўтирмоқчи бўлса ўз уйининг намоз учун мўлжалланган жойида эътикоф ўтиради ва бу жой аёл учун эркакларнинг жамоат масжиди кабидир. У ердан фақатгина инсоний ҳожатлар юзасидан ташқарига чиқа олади. Имом Сарахсийнинг “Мабсут” китобларида ҳам шундай зикр қилинган. (Фатавои Ҳиндия)
САВОЛ: Бузилган эътикофнинг қазоси вожибми?
ЖАВОБ: Вожиб эътикофни бузиб қўйса, рўзадор бўлган ҳолда унинг қазоси ҳам вожибдир. Қазосини Рамазон ойидан бошқа ойларда адо қилади.
وَإِذَا فَسَدَ الِاعْتِكَافُ الْوَاجِبُ وَجَبَ قَضَاؤُهُ
Вожиб эътикофни бузиб қўйса унинг қазоси ҳам вожибдир. (Фатавои Ҳиндия)
وَالصَّوْمُ مِنْ شَرْطِهِ عِنْدَنَا
Бизнинг мазҳабда рўзадор бўлиш эътикофнинг шартларидан биридир. (Фатҳул Қодир)
САВОЛ: Бурунга дори томизса рўза очиладими?
ЖАВОБ: Бурунга томизилган дори билан рўза очилади.
مَا وَصَلَ إلَى الْجَوْفِ أَوْ إلَى الدِّمَاغِ عَنْ الْمَخَارِقِ الْأَصْلِيَّةِ كَالْأَنْفِ وَالْأُذُنِ وَالدُّبُرِ بِأَنْ اسْتَعَطَ أَوْ احْتَقَنَ أَوْ أَقْطَرَ فِي أُذُنِهِ فَوَصَلَ إلَى الْجَوْفِ أَوْ إلَى الدِّمَاغِ فَسَدَ صَوْمُهُ
Бурун, қулоқ, орқа каби аслий йўллардан томизиш, клизма туфайли ичкарига ёки мияга бирор нарса етиб борса рўза очилади. Бадойиъус Санойиъ.
САВОЛ: Ғайри динларга фидя берса бўладими?
ЖАВОБ: Вожиб бўлган закотлар, садақотлар, каффоротларни бериш жоиз эмас. Нафл садақаларни берса жоиз.
САВОЛ: Ғарғара қилиш билан рўза очиладими?
ЖАВОБ: Ғарғара қилиш макруҳ саналади. Ичкарига сув кетиб қолса рўза очилади.
САВОЛ: Ёш болани эркалаб ўпиш билан рўза очиладими?
ЖАВОБ: Йўқ. Ўпиб эркалаш билан рўза очилмайди.
وَلَا بَأْسَ بِالْقُبْلَةِ
Ўпишда ҳеч қандай зарар йўқдир. (Фатавои Ҳиндия)
САВОЛ: Жароҳатларга дори қўйиш билан рўза очиладими?
ЖАВОБ: Икки турдаги жароҳатга дори қўйиш билан рўза очилишига фуқаҳолар иттифоқ қилганлар.
Бошдаги миягача етиб борадиган, чуқур жароҳат;
Ошқозонга етиб борадиган жароҳат;
Гўёки бу икки жароҳат мия билан ошқозонга бевосита нарса етиб боришига олиб борувчи жароҳатдир.
وَلَوْ دَاوَى جَائِفَةً أَوْ آمَّةً بِدَوَاءٍ فَوَصَلَ إلَى جَوْفِهِ أَوْ دِمَاغِهِ أَفْطَرَ عِنْدَ أَبِي حَنِيفَةَ رَحِمَهُ اللَّهُ
Ошқозон ва мияга етиб борган чуқур жароҳатга даво қўйса у жойларга етиб борса Абу Ҳанифа роҳматуллоҳи алайҳ наздида рўза очилади. Ҳидоя
Булардан бошқа жароҳатлар қандай ҳолатда бўлмасин рўзани очмайди. Чунки бу жароҳатларга қўйилган дорилар ошқозон ва мияга тўғридан-тўғри етиб бормайди.
لو اوصل الدواء الي داخل الساق او غرز فيه سكينا او غيرها فوصلت مخه لم يفطر بلا خلاف لا