#hamshiralik #ikkinchi
126-Savol: Antiseptika turlarini sanab bering.
Antiseptika – mikroorganizm va ularning toksinlarini tanadan, yaradan yoki tibbiy asboblardan yo‘q qilish yoki rivojlanishini to‘xtatishga qaratilgan usullar majmuasidir. Antiseptikaning asosiy maqsadi infeksiyani oldini olish va yallig‘lanish jarayonini kamaytirishdir.
Antiseptikaning asosiy turlari:
1. Mexanik antiseptika:
• Tushunchasi:
o Yarani, terini yoki shilliq qavatni mexanik yo‘l bilan mikroorganizmlardan tozalash.
• Usullari:
o Jarohatni tozalash, kesish yoki zararlangan to‘qimalarni olib tashlash (debritman).
o Yarani steril dokalar bilan chayish yoki artish.
o Tibbiy asboblarni suv va maxsus cho‘tka yordamida tozalash.
• Qo‘llanilishi:
o Yangi jarohatlar, ifloslangan joylar va jarrohlik maydonini tayyorlash.
2. Kimyoviy antiseptika:
• Tushunchasi:
o Mikroblarni yo‘q qilish yoki ularning o‘sishini to‘xtatish uchun kimyoviy moddalarni qo‘llash.
• Usullari:
o Spirt (70% yoki 96% etil spirt).
o Xlorheksidin, vodorod peroksid, yod eritmalari.
o Fenol, formalin yoki antiseptik sovunlar.
• Qo‘llanilishi:
o Teri va shilliq qavatlarni dezinfeksiya qilish.
o Asbob-uskunalarni kimyoviy moddalar bilan sterilizatsiya qilish.
3. Fizik antiseptika:
• Tushunchasi:
o Mikroorganizmlarni fizik vositalar yordamida yo‘q qilish.
• Usullari:
o Issiqlik bilan ishlov berish (autoklavlash, qaynatish).
o Yarani steril bandaj yoki bosim bilan yopish.
o Ultrabinafsha nurlar yoki lazer yordamida mikroblarni yo‘q qilish.
• Qo‘llanilishi:
o Tibbiy asboblarni sterilizatsiya qilish va jarrohlik joylarini tayyorlash.
4. Biologik antiseptika:
• Tushunchasi:
o Mikroblarga qarshi kurashda biologik vositalardan foydalanish.
• Usullari:
o Antibiotiklar (penitsillin, tsefalosporinlar).
o Bakteriofaglar (bakteriyalarni yo‘q qiluvchi viruslar).
o Immunoglobulinlar yoki probiotiklar.
• Qo‘llanilishi:
o Infeksiyalarni davolash va mikroblarni o‘sishini to‘xtatish.
5. Kombinatsiyalangan antiseptika:
• Tushunchasi:
o Bir nechta antiseptika usullarini bir vaqtning o‘zida qo‘llash.
• Misollar:
o Mexanik antiseptika (tozalash)dan keyin kimyoviy antiseptika (antiseptik vosita bilan ishlov berish).
o Biologik antiseptika (antibiotik) va kimyoviy antiseptikani birgalikda qo‘llash.
• Qo‘llanilishi:
o Yuqori infeksion xavfli yaralarda va jarrohlik jarayonlarida.
Antiseptik vositalar va ularning qo‘llanilishi:
(pastdagi rasmda)
Antiseptikaning qo‘llanish tamoyillari:
1. Sterillikka rioya qilish: Antiseptik vositalarni faqat steril muhitda va to‘g‘ri dozada ishlatish.
2. Tibbiy asbob-uskunalarni tayyorlash: Asboblarni antiseptik bilan ishlov berish va sterilizatsiya qilish.
3. Bemorning xavfsizligi: Antiseptik vositalar qo‘llanayotganda ularning bemorning sog‘lig‘iga zarar yetkazmasligini ta'minlash.
4. Jarohatni to‘g‘ri ishlov berish: Yarani mexanik va kimyoviy usullarda chuqur tozalash.
Xulosa:
Antiseptika mikroblarga qarshi samarali vositalar va usullardan iborat bo‘lib, infektsiyalarni oldini olish va davolashda muhim rol o‘ynaydi. Antiseptikaning turlarini to‘g‘ri qo‘llash bemor xavfsizligini oshiradi va jarrohlik yoki boshqa tibbiy amaliyotlarning muvaffaqiyatini ta’minlaydi. Har bir tur maqsadga muvofiq qo‘llanilishi kerak.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanaldia
126-Savol: Antiseptika turlarini sanab bering.
Antiseptika – mikroorganizm va ularning toksinlarini tanadan, yaradan yoki tibbiy asboblardan yo‘q qilish yoki rivojlanishini to‘xtatishga qaratilgan usullar majmuasidir. Antiseptikaning asosiy maqsadi infeksiyani oldini olish va yallig‘lanish jarayonini kamaytirishdir.
Antiseptikaning asosiy turlari:
1. Mexanik antiseptika:
• Tushunchasi:
o Yarani, terini yoki shilliq qavatni mexanik yo‘l bilan mikroorganizmlardan tozalash.
• Usullari:
o Jarohatni tozalash, kesish yoki zararlangan to‘qimalarni olib tashlash (debritman).
o Yarani steril dokalar bilan chayish yoki artish.
o Tibbiy asboblarni suv va maxsus cho‘tka yordamida tozalash.
• Qo‘llanilishi:
o Yangi jarohatlar, ifloslangan joylar va jarrohlik maydonini tayyorlash.
2. Kimyoviy antiseptika:
• Tushunchasi:
o Mikroblarni yo‘q qilish yoki ularning o‘sishini to‘xtatish uchun kimyoviy moddalarni qo‘llash.
• Usullari:
o Spirt (70% yoki 96% etil spirt).
o Xlorheksidin, vodorod peroksid, yod eritmalari.
o Fenol, formalin yoki antiseptik sovunlar.
• Qo‘llanilishi:
o Teri va shilliq qavatlarni dezinfeksiya qilish.
o Asbob-uskunalarni kimyoviy moddalar bilan sterilizatsiya qilish.
3. Fizik antiseptika:
• Tushunchasi:
o Mikroorganizmlarni fizik vositalar yordamida yo‘q qilish.
• Usullari:
o Issiqlik bilan ishlov berish (autoklavlash, qaynatish).
o Yarani steril bandaj yoki bosim bilan yopish.
o Ultrabinafsha nurlar yoki lazer yordamida mikroblarni yo‘q qilish.
• Qo‘llanilishi:
o Tibbiy asboblarni sterilizatsiya qilish va jarrohlik joylarini tayyorlash.
4. Biologik antiseptika:
• Tushunchasi:
o Mikroblarga qarshi kurashda biologik vositalardan foydalanish.
• Usullari:
o Antibiotiklar (penitsillin, tsefalosporinlar).
o Bakteriofaglar (bakteriyalarni yo‘q qiluvchi viruslar).
o Immunoglobulinlar yoki probiotiklar.
• Qo‘llanilishi:
o Infeksiyalarni davolash va mikroblarni o‘sishini to‘xtatish.
5. Kombinatsiyalangan antiseptika:
• Tushunchasi:
o Bir nechta antiseptika usullarini bir vaqtning o‘zida qo‘llash.
• Misollar:
o Mexanik antiseptika (tozalash)dan keyin kimyoviy antiseptika (antiseptik vosita bilan ishlov berish).
o Biologik antiseptika (antibiotik) va kimyoviy antiseptikani birgalikda qo‘llash.
• Qo‘llanilishi:
o Yuqori infeksion xavfli yaralarda va jarrohlik jarayonlarida.
Antiseptik vositalar va ularning qo‘llanilishi:
(pastdagi rasmda)
Antiseptikaning qo‘llanish tamoyillari:
1. Sterillikka rioya qilish: Antiseptik vositalarni faqat steril muhitda va to‘g‘ri dozada ishlatish.
2. Tibbiy asbob-uskunalarni tayyorlash: Asboblarni antiseptik bilan ishlov berish va sterilizatsiya qilish.
3. Bemorning xavfsizligi: Antiseptik vositalar qo‘llanayotganda ularning bemorning sog‘lig‘iga zarar yetkazmasligini ta'minlash.
4. Jarohatni to‘g‘ri ishlov berish: Yarani mexanik va kimyoviy usullarda chuqur tozalash.
Xulosa:
Antiseptika mikroblarga qarshi samarali vositalar va usullardan iborat bo‘lib, infektsiyalarni oldini olish va davolashda muhim rol o‘ynaydi. Antiseptikaning turlarini to‘g‘ri qo‘llash bemor xavfsizligini oshiradi va jarrohlik yoki boshqa tibbiy amaliyotlarning muvaffaqiyatini ta’minlaydi. Har bir tur maqsadga muvofiq qo‘llanilishi kerak.
Yana ham ko'proq ma'lumotlar
@tibbiyot_haqida kanaldia