savol: Anafilaktik shokning sabablari va belgilarini sanab bering.
Anafilaktik shok — bu organizmning allergenlarga qarshi o‘ta kuchli va hayot uchun xavfli allergik reaksiyasi bo‘lib, immun tizimining histamin va boshqa mediatorlarni keskin ajratishi bilan kechadi. Bu holatda qon aylanish, nafas olish va boshqa hayotiy tizimlarning buzilishi kuzatiladi.
Anafilaktik shokning asosiy sabablari:
1. Dori vositalariga allergiya:
- Antibiotiklar (masalan, penitsillin, tsefalosporinlar).
- Yallig‘lanishga qarshi dorilar (masalan, aspirin, ibuprofen).
- Anesteziya vositalari (masalan, lidokain).
- Emvaktsinalar yoki biologik preparatlar.
2. Ovqat allergenlari:
- Yeryong‘oq, dengiz mahsulotlari, tuxum, sut, soya, bug‘doy va boshqa mahsulotlar.
- Ba'zi qo‘shimchalar va konservantlar.
3. Hasharot chaqishi:
- Asalarilar, ari va boshqa hasharotlarning chaqishi.
4. Lateksga allergiya:
- Tibbiy qo‘lqoplar, kateterlar, tibbiy jihozlarda ishlatiladigan lateks mahsulotlari.
5. Ba'zi boshqa allergenlar:
- Hayvonlarning junlari, polenlar, chang.
Anafilaktik shokning asosiy belgilariga quyidagilar kiradi:
1. Dastlabki belgilar (bir necha soniyadan bir necha daqiqagacha):
• Teri reaksiyalari:
- Qizarish (giperemiya).
- Qichishish va toshmalar (urtikariya yoki ekzema).
• Nafas olishning buzilishi:
- Hansirash, havo yetishmovchiligi, og‘ir va "xo‘rillagan" nafas olish.
- Burun va tomoqning shilliq qavati shishi (angioedema), ovozning bo‘g‘ilib chiqishi.
• Ko‘ngil aynishi va qusish:
- Oshqozonda noqulaylik yoki og‘riq, diareya.
2. Hayotiy tizimlarning buzilishi (shokning rivojlanishi):
• Qon bosimining keskin tushishi:
- Bemorni hushdan ketishi yoki zaiflik.
• Nafas olishning to‘xtashi:
- Tomoqning shishi tufayli nafas yo‘llarining to‘silishi.
• Tachikardiya (yurak urishining tezlashishi):
- Ba'zan aritmiyalar.
• Teri o‘zgarishlari:
- Sianoz (ko‘karish) yoki oqarish.
• Bosh aylanishi va hushdan ketish:
- Miya kislorod tanqisligi tufayli.
3. Og‘ir asoratlar:
• Nafas yo‘llarining to‘liq to‘silishi.
• Qon aylanishning kollapsi (hayotiy tizimlarning to‘xtashi).
• Tirishishlar va koma.
Anafilaktik shokning rivojlanish tezligi:
• Tezkor shakli: Bir necha soniyada rivojlanadi va zudlik bilan yordam talab qiladi.
• Sekin shakli: Bir necha soat davomida asta-sekin rivojlanadi.
Muhim eslatma:
• Anafilaktik shok belgilari paydo bo‘lishi bilan zudlik bilan tez tibbiy yordam chaqirilishi kerak.
• Og‘ir holatda bemor hayotini saqlab qolish uchun adrenalin inyektsiyasi (epinefrin) zarur.
Anafilaktik shokning sabablarini oldindan aniqlash va oldini olishga qaratilgan choralar ko‘rish uning yuzaga kelishini kamaytirishi mumkin.
@tib_toifa
Anafilaktik shok — bu organizmning allergenlarga qarshi o‘ta kuchli va hayot uchun xavfli allergik reaksiyasi bo‘lib, immun tizimining histamin va boshqa mediatorlarni keskin ajratishi bilan kechadi. Bu holatda qon aylanish, nafas olish va boshqa hayotiy tizimlarning buzilishi kuzatiladi.
Anafilaktik shokning asosiy sabablari:
1. Dori vositalariga allergiya:
- Antibiotiklar (masalan, penitsillin, tsefalosporinlar).
- Yallig‘lanishga qarshi dorilar (masalan, aspirin, ibuprofen).
- Anesteziya vositalari (masalan, lidokain).
- Emvaktsinalar yoki biologik preparatlar.
2. Ovqat allergenlari:
- Yeryong‘oq, dengiz mahsulotlari, tuxum, sut, soya, bug‘doy va boshqa mahsulotlar.
- Ba'zi qo‘shimchalar va konservantlar.
3. Hasharot chaqishi:
- Asalarilar, ari va boshqa hasharotlarning chaqishi.
4. Lateksga allergiya:
- Tibbiy qo‘lqoplar, kateterlar, tibbiy jihozlarda ishlatiladigan lateks mahsulotlari.
5. Ba'zi boshqa allergenlar:
- Hayvonlarning junlari, polenlar, chang.
Anafilaktik shokning asosiy belgilariga quyidagilar kiradi:
1. Dastlabki belgilar (bir necha soniyadan bir necha daqiqagacha):
• Teri reaksiyalari:
- Qizarish (giperemiya).
- Qichishish va toshmalar (urtikariya yoki ekzema).
• Nafas olishning buzilishi:
- Hansirash, havo yetishmovchiligi, og‘ir va "xo‘rillagan" nafas olish.
- Burun va tomoqning shilliq qavati shishi (angioedema), ovozning bo‘g‘ilib chiqishi.
• Ko‘ngil aynishi va qusish:
- Oshqozonda noqulaylik yoki og‘riq, diareya.
2. Hayotiy tizimlarning buzilishi (shokning rivojlanishi):
• Qon bosimining keskin tushishi:
- Bemorni hushdan ketishi yoki zaiflik.
• Nafas olishning to‘xtashi:
- Tomoqning shishi tufayli nafas yo‘llarining to‘silishi.
• Tachikardiya (yurak urishining tezlashishi):
- Ba'zan aritmiyalar.
• Teri o‘zgarishlari:
- Sianoz (ko‘karish) yoki oqarish.
• Bosh aylanishi va hushdan ketish:
- Miya kislorod tanqisligi tufayli.
3. Og‘ir asoratlar:
• Nafas yo‘llarining to‘liq to‘silishi.
• Qon aylanishning kollapsi (hayotiy tizimlarning to‘xtashi).
• Tirishishlar va koma.
Anafilaktik shokning rivojlanish tezligi:
• Tezkor shakli: Bir necha soniyada rivojlanadi va zudlik bilan yordam talab qiladi.
• Sekin shakli: Bir necha soat davomida asta-sekin rivojlanadi.
Muhim eslatma:
• Anafilaktik shok belgilari paydo bo‘lishi bilan zudlik bilan tez tibbiy yordam chaqirilishi kerak.
• Og‘ir holatda bemor hayotini saqlab qolish uchun adrenalin inyektsiyasi (epinefrin) zarur.
Anafilaktik shokning sabablarini oldindan aniqlash va oldini olishga qaratilgan choralar ko‘rish uning yuzaga kelishini kamaytirishi mumkin.
@tib_toifa