🇺🇿TIBBIYOT. TOIFA.

11.04.2025 sanada og'zaki imtihonda qatnashuvchi VRACH va FARMATSEVTIKA xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_doctors

➡️@tibtoifa markazning telegram kanaliga obuna bo'ling

10.04.2025 sanada og'zaki imtihonda qatnashuvchi VRACH va FARMATSEVTIKA xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_doctors

➡️@tibtoifa markazning telegram kanaliga obuna bo'ling

14.04.2025 sanada test sinovidan oʻtuvchi oʻrta tibbiyot xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_list_nurses

➡️@tibtoifa markazning telegram kanaliga obuna bo'ling

Assalomu alaykum!

14.04.2025 sanada test sinovidan oʻtuvchi VRACH va FARMATSEVTIKA xodimlari roʻyxati saytga joylashtirildi

(Markaz va hamma xududiy bo'limlar uchun)

https://tmbm.ssv.uz/post/category/testers_list_doctors

➡️@tibtoifa markazning telegram kanaliga obuna bo'ling

#Savol: Homilani yemirish aperatsiyasi, turlari, ko’rsatmalar, shar-sharoit texnikasi.

Homilani yemirish operatsiyasi — homilaning vaginal tug‘ilishi imkonsiz bo‘lgan hollarda homila qismlarini jarrohlik yo‘li bilan kesib, tug‘ruqni yakunlash uchun qo‘llaniladigan operatsiya. Bu operatsiya, asosan, homila hayotga yaroqsiz bo‘lgan holatlarda yoki vaginal tug‘ruqning boshqa imkoniyatlari bo‘lmaganda bajariladi.

Turlari
1. Kraniotomiya:
- Homila boshini jarrohlik yo‘li bilan kichraytirish uchun bosh suyagini ochish.
2. Dekapitatsiya:
- Homila bo‘ynini ajratish orqali uning hajmini kamaytirish.
3. Evitsereatsiya:
- Homilaning qorin yoki ko‘krak qafasidan ichki organlarini olib tashlash orqali hajmini kamaytirish.
4. Splanchnotomiya:
- Homilaning qorin yoki ko‘krak devorlarini kesish orqali hajmini kichraytirish.
5. Kleidotomiya:
- Homilaning yelka va ko‘krak sohalarini kesish.

Ko‘rsatmalar
1. Homilaga bog‘liq ko‘rsatmalar:
_• Homila hayotga yaroqsiz bo‘lsa:
- Anensefaliya.
- Gidrosefaliya (katta bosh o‘lchami).
*• Homila tug‘ruq kanalidan o‘tish imkoniyati bo‘lmagan holatlar:_
- Homila joylashuvining noto‘g‘ri bo‘lishi (ko‘ndalang joylashuv).
2. Onaga bog‘liq ko‘rsatmalar:
• Vaginal tug‘ruqning imkonsizligi*:
- Chanoqning torligi yoki deformatsiyasi.
- Homila va chanoq o‘lchamlarining nomutanosibligi (CBD).
• Kesarcha kesish imkoniyati bo‘lmagan hollarda.
3. Tug‘ruq jarayonidagi shoshilinch holatlar:
• Tug‘ruqning to‘xtab qolishi va homila hayotga yaroqsizligi.
• Homila boshining chanoq ichida qotib qolishi.

Shart-sharoitlari
1. Onaning hayotini ta’minlash:
- Qon bosimini nazorat qilish.
- Infuzion terapiya va qon ketishni boshqarish.
2. Jarrohlik steril sharoiti:
- Antiseptika va aseptika qoidalariga qat’iy rioya qilish.
3. Og‘riqni boshqarish:
- Umumiy yoki epidural anesteziya qo‘llanilishi.

Texnikasi
1. Kraniotomiya
_• Maqsad: Homila boshini kichraytirish orqali vaginal tug‘ruqni osonlashtirish.
*• Jarayon bosqichlari:_
- Homila boshiga jarrohlik instrumentlari (trokar yoki maxsus pichoq) kiritiladi.
- Bosh suyagini ochib, miya to‘qimalari chiqariladi.
- Homila boshining hajmi kichraytirilgandan so‘ng, tug‘ruq qoshig‘i yoki boshqa vositalar yordamida tug‘ruq jarayoni yakunlanadi.
2. Dekapitatsiya
• Maqsad Homila tanasini vaginal yo‘l orqali chiqarish uchun bo‘ynini ajratish.
• Jarayon bosqichlari:
- Homila bo‘yni sohasiga maxsus qaychi yoki dekapitatsiya ilmagi kiritiladi.
- Bo‘ynini kesib, tana qismlarini navbatma-navbat chiqarib olish.

3. Evitsereatsiya*
• Maqsad: _Homila ichki organlarini olib tashlash orqali hajmini kichraytirish.
• Jarayon bosqichlari*:
- Qorin yoki ko‘krak devorlarini maxsus qaychi yoki pichoq bilan ochish.
- Ichki organlarni ehtiyotkorlik bilan olib tashlash.
4. Splanchnotomiya va kleidotomiya
_• Maqsad: Homila yelka, ko‘krak yoki qorin qismlarini kesish orqali vaginal tug‘ruqni osonlashtirish.
*• Jarayon bosqichlari:_
- Qorin yoki ko‘krak devorlarini kesish.
- Homila qismlarini ajratib, vaginal yo‘l orqali chiqarish_.
_
Asoratlar
Ona uchun:
1. Qon ketish:
- Vaginal va bachadon to‘qimalarining shikastlanishi natijasida.
2. Infeksiya xavfi:
- Operatsiyadan keyingi endometrit yoki sepsis rivojlanishi.
3. Bachadon shikastlanishi:
- Vaginal tug‘ruq jarayonida mexanik bosim tufayli.
4. Psixologik asoratlar:
- Ruhiy holatning yomonlashuvi va post-travmatik stress sindromi.
Homila uchun*:
• Homila hayotga yaroqsiz holatda bo‘lsa ham, jarrohlik texnikasining murakkabligi asoratlarni keltirib chiqarishi mumkin.

Profilaktika
1. Homiladorlik davomida diagnostika:
- Homila va onaning o‘lchovlarini muntazam ultratovush orqali nazorat qilish.
- Noto‘g‘ri joylashuv yoki anomaliyalarni erta aniqlash.
2. Tug‘ruqni to‘g‘ri boshqarish:
o Vaginal tug‘ruqning imkonsizligi aniqlanganda kesarcha kesishni rejalashtirish.
3. Ona va homila xavfsizligini ta’minlash:
- Operatsiyadan keyin antibiotik profilaktikasi va psixologik yordam ko‘rsatish.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

Asoratlari
Ona uchun:
• Ko‘p miqdorda qon ketish va gipovolemik shok.
• Infeksiyalar (endometrit, peritonit).
• Reproduktiv funksiyaning yo‘qolishi (bachadon olib tashlangan hollarda).
Homila uchun:
• Gipoksiya, asfiksiya va perinatal o‘lim xavfi.

Profilaktika
1. Prenatal kuzatuv:
• Oldingi bachadon jarrohliklari bo‘lgan ayollarda qorin devorining kuchli monitoringi.
• Homila va bachadon devorining ultratovush tekshiruvlari.
2. Tug‘ruqni boshqarish:
• Bachadonning haddan tashqari qisqarishini oldini olish uchun oksitotsin dozalarini sinchiklab nazorat qilish.
• Mexanik manipulyatsiyalardan ehtiyotkorlik bilan foydalanish.
3. Yuqori xavfli holatlarda operativ tug‘ruq:
• Oldingi kesarcha kesish choki yoki bachadon patologiyasi bo‘lgan ayollarga rejalashtirilgan kesarcha kesish tavsiya etiladi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Bachadonning yorilishi va turlari.

Bachadonning yorilishi — bu bachadon devorining anatomo-funksional yaxlitligi buzilishi natijasida homila, platsenta yoki bachadon bo‘shlig‘i tarkibining qorin bo‘shlig‘iga chiqishi bilan kechuvchi holat. Bu ona va homila uchun jiddiy xavf tug‘diradi va shoshilinch tibbiy yondashuvni talab qiladi.

Tasnifi
1. Etiologiyasiga qarab
1. Spontan (o‘z-o‘zidan) yorilish:
- Hech qanday mexanik yoki jarrohlik aralashuvisiz yuzaga keladi.
- Sabablari:
- Oldingi kesarcha kesish choki zaifligi.
- Bachadon devorining patologiyasi (mioma, endometrioz).
- Homilaning noto‘g‘ri joylashuvi yoki katta vazni.
2. Travmatik yorilish:
- Tug‘ruq jarayonida mexanik ta’sir yoki noto‘g‘ri boshqaruv oqibatida yuzaga keladi.
- Sabablari:
- Kindik halqasini tortib olish.
- Tug‘ruq qoshig‘i yoki vakuum-ekstraktor noto‘g‘ri qo‘llanilishi.
- Tashqi rotatsiya manipulyatsiyalari.

2. Shikastlanish darajasiga qarab
1. To‘liq yorilish:
- Bachadon devorining barcha qatlamlari (endometriy, miometriy, seroza) zararlanadi.
- Homila yoki platsenta qorin bo‘shlig‘iga chiqadi.
2. To‘liq bo‘lmagan yorilish:
- Faqat ichki qatlamlar (endometriy va miometriy) zararlanadi, ammo seroza qatlam butunligicha saqlanadi.
- Bachadon devori ichida gematomalar hosil bo‘ladi.

3. Klinik ko‘rinishiga qarab
1. Yorilish xavfi (threatened rupture):
- Yorilish hali yuz bermagan, ammo klinik belgilari mavjud.
- Belgilar: qattiq og‘riq, Bachadonning haddan tashqari tarangligi, bandl halqasining paydo bo‘lishi.
2. Yorilish yuz bergan holat (actual rupture):
- Bachadon devori yaxlitligi buzilgan.
- Homila yoki uning qismlari qorin bo‘shlig‘iga tushgan.

Sabablari
1. Onaga bog‘liq sabablar:
- Oldingi kesarcha kesish yoki bachadon jarrohliklari:
- Chok joyining zaifligi yoki to‘liq tiklanmasligi.
- Bachadon devorining zaifligi:
- Mioma, endometrioz, ko‘p tug‘ruqlardan keyingi bachadon charchashi.
- Bachadonning haddan tashqari cho‘zilishi:
- Poligidramnioz, ko‘p homilalik, katta homila.
2. Homilaga bog‘liq sabablar:
- Katta homila (makrosomiya).
- Homilaning noto‘g‘ri joylashuvi (ko‘ndalang yoki qiyshiq).
3. Tug‘ruqni boshqarishdagi xatolar:
- Tug‘ruq faoliyatini noto‘g‘ri rag‘batlantirish (giperstimulatsiya).
- Mexanik manipulyatsiyalarning noto‘g‘ri bajarilishi.

Klinik belgilari
1. Yorilish xavfi (threatened rupture):
• Kuchli qorin og‘rig‘i, ayniqsa, qorin pastki qismida.
• Bachadonning haddan tashqari tarangligi va bachadon qisqarishlarining davomiyligi.
• Bandl halqasining aniqlanishi (bachadonning yuqori va pastki qismlari chegarasida).
• Vaginal qon ketish (kamdan-ko‘p).
2. Yorilish yuz bergan holat (actual rupture):
• Tushkunlik yoki keskin og‘riq hissi.
• Tug‘ruq faoliyatining to‘xtashi.
• Qorin palpatsiyasida homila qismlarining aniq sezilishi.
• Vaginal qon ketish (yirik qon ketish yoki qorin bo‘shlig‘ida yashirin qon ketish).
• Shok belgilari (yurak urishining tezlashishi, arterial bosimning pasayishi, sovuq ter).

Tashxislash
1. Klinik belgilar:
• Og‘riq, qon ketish, shok holati.
• Qorin palpatsiyasida homila qismlarining tashqariga chiqishi yoki bachadon devorining bo‘shashishi.
2. Ultratovush tekshiruvi (UTT):
• Bachadon devoridagi buzilishlar.
• Homila yoki platsentaning qorin bo‘shlig‘iga chiqib ketishi.
3. Laborator tahlillar:
• Qon yo‘qotish oqibatida gemoglobin va gematokrit darajasining pasayishi.
• Koagulyatsion tizimning o‘zgarishi.

Davolash
1. Zudlik bilan yordam:
• Ayolning hayotini saqlab qolish uchun vena ichiga suyuqliklar va qon o‘rnini bosuvchi vositalarni kiritish.
• Ayolni shoshilinch jarrohlik uchun tayyorlash.
2. Jarrohlik davolash:
• Gisterorafiya (bachadonni tiklash):
- Agar zarar ko‘rgan joy kichik bo‘lsa va ona bachadonni saqlashni xohlasa.
• Gisterektomiya (bachadonni olib tashlash):
- Agar zarar kattaligi, qon ketish yoki infeksiya xavfi mavjud bo‘lsa.
3. Homilani qutqarish:
• Homila hayoti xavf ostida bo‘lsa, zudlik bilan kesarcha kesish amalga oshiriladi.

#Savol: Chillada bachadonning ag’darilib chiqishi

Bachadonning ag‘darilib chiqishi (inversiya uteri) — bu bachadonning ichki qavati tashqi tomonga chiqishi natijasida yuzaga keladigan jiddiy patologik holatdir. Ushbu asorat tug‘ruqdan keyingi davrda yoki chillada kam uchraydi, ammo ona hayoti uchun xavfli bo‘lib, zudlik bilan davolashni talab qiladi.

Kelib chiqish sabablari
1. Mexanik sabablar:
- Plasentaning qo‘lda noto‘g‘ri ajratilishi yoki tortib chiqarilishi.
- Kindik halqasini haddan tashqari tortib olish.
2. Bachadonning tonusiga bog‘liq sabablar:
- Gipotonik yoki atonik bachadon (qisqarish kuchining yetishmasligi).
- Bachadon devorlarining zaifligi (ko‘p homilalik yoki katta homila tug‘ilishi natijasida).
3. Bachadonning anatomik o‘zgarishlari:
- Tug‘ma yoki orttirilgan deformatsiyalar.
- Bachadonning o‘ziga xos zaifligi yoki ingichka devorlari.
4. Asosiy omillar:
- Plasentaning past joylashuvi yoki yopishishi (placenta accreta).
- Poligidramnioz yoki katta homiladorlik tufayli bachadonning haddan tashqari cho‘zilishi.

Klinikasi
Bachadonning ag‘darilib chiqishi turli darajada bo‘lishi mumkin: to‘liq (bachadonning butunlay chiqib ketishi) yoki qisman.
Asosiy belgilar:
1. Tug‘ma o‘tkir holat (tez yuzaga keladi):
- Taqribiy qorin sohasida va qinda kuchli og‘riq.
- Vaginadan ko‘p miqdorda qon ketish (postpartum qon ketish).
- Shok belgilari: past arterial bosim, yurak urishining tezlashishi, sovuq ter.
- Tashqi jinsiy organlar sohasida bachadonning to‘qima massasiga o‘xshash qismi ko‘rinadi.
2. Surunkali holat:
- Vaginadan doimiy qonli ajralmalar.
- Pastki qorin sohasida noqulaylik va og‘riq.
- Hayz davrining buzilishi yoki amenoreya.

Tashxis
1.Klinik ko‘rik:
- Qorin bo‘shlig‘ida bachadon yo‘qligi aniqlanadi (qorin palpatsiyasida bo‘sh).
- Vaginal tekshiruvda: ag‘darilgan bachadon qin orqali chiqib turgan bo‘ladi.
2. Ultratovush tekshiruvi (UTT):
- Bachadon bo‘shlig‘ining ichki qavatining tashqariga chiqqanligi tasdiqlanadi.
- Plasentaning joylashuvi va qon quyilishlari aniqlanadi.
3. Laborator tahlillar:
- Qon yo‘qotishni baholash uchun umumiy qon tahlili (gemoglobin, gematokrit).
- Koagulyatsion status (qonni ivish tizimi) aniqlanadi.

Davolash
Bachadonning ag‘darilib chiqishi hayotiy xavf tug‘diruvchi holat bo‘lgani sababli tezkor davo choralari talab qilinadi.
1. Birlamchi yordam
• Ayolni darhol Trendelenburg pozitsiyasiga (tos yuqorida) yotqizish.
• Qon yo‘qotishni bartaraf etish uchun vena ichiga suyuqlik yoki qon quyish.
• Og‘riqni kamaytirish va bachadon devorlarini bo‘shashtirish uchun anesteziya qo‘llash.
2. Bachadonni joyiga qaytarish
• Manuel qaytarish:
- Jarroh qo‘l bilan ag‘darilgan bachadonni qin orqali asta-sekin ichkariga qaytaradi.
• Hydrostatic texnika:
- Bachadon bo‘shlig‘ini normal holatga qaytarish uchun maxsus suyuqlik kiritiladi (kam qo‘llaniladi).
3. Uterotonik vositalar qo‘llash
• Bachadon qaytarilgandan so‘ng oksitotsin yoki metilergometrin kiritiladi.
• Bachadon qisqarishini rag‘batlantirish va qon ketishni to‘xtatish uchun.
4. Jarrohlik davolash (kam hollarda)
• Agar manual qaytarish muvaffaqiyatsiz bo‘lsa, laparotomiya orqali bachadonni qaytarish.
• Plasenta yopishgan yoki ajratib bo‘lmaydigan holatlarda gisterektomiya (bachadonni olib tashlash).

Asoratlar
1. Ona uchun:
- Postpartum qon ketish va gipovolemik shok.
- Endometrit yoki boshqa infeksiyalar.
- Bachadon devorlarining yirtilishi.
- Reproduktiv funksiyaning yo‘qolishi (og‘ir holatlarda).
2. Reabilitatsiya:
- Psixologik va jismoniy salomatlikni tiklash.
- Antibiotik terapiyasi (infeksiyani oldini olish uchun).
- Qon va suyuqlik balansini tiklash.

Profilaktika
1. Tug‘ruqni to‘g‘ri boshqarish:
- Plasentani ajratishda kindikni tortmaslik.
- Bachadon qisqarishini rag‘batlantirish uchun uterotonik vositalarni qo‘llash.
2. Yuqori xavf guruhlarini kuzatish:
- Tug‘ruqdan keyin bachadon holatini muntazam baholash.
3. Yuqori xavfli ayollar uchun shifokor kuzatuvi:
- Bachadonning anatomik holati va tonusini baholash.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Plasentani qo’lda ko’chirish va tushirishga ko’rsatmalar.

Plasentani qo‘lda ko‘chirib tushirish va olib tashlash, odatda, shoshilinch holatlarda yoki plasenta ajralmasligi yoki to‘liq ajralmagan hollarda qo‘llaniladi. Bu jarayon tug‘ruqning uchinchi bosqichida yuzaga kelgan murakkabliklarni bartaraf etish maqsadida amalga oshiriladi.

Ko‘rsatmalar
1. Plasenta ajralmasligi
• Plasentaning fiziologik ravishda ajralmasligi (bachadon devoridan ajralishning boshlanmasligi).
• Ajralish belgilarining yo‘qligi, masalan:
- Ko‘zgudan bosilganda kindik tortilishi yo‘q.
- Ajralgan plasenta qismi vaginada ko‘rinmaydi.
2. Plasenta to‘liq chiqmasligi (to‘liq bo‘lmagan ajralish)
• Plasentaning faqat qisman ajralib, bir qismi bachadon bo‘shlig‘ida qolishi.
• Vaginal qon ketish davom etishi.
3. Jiddiy qon ketish (gipotonik yoki atonik qon ketish)
• Bachadonning yomon qisqarishi (atonik holat) tufayli qon ketish kuzatilsa va plasenta ajralmagan bo‘lsa.
4. Yopishgan plasenta (placenta accreta, increta, percreta)
• Plasentaning bachadon devoriga patologik ravishda yopishishi va tabiiy ravishda ajralmasligi.

Qo‘lda plasenta ko‘chirishning bajarilish tartibi
Jarayonni bajarishga tayyorgarlik
1. Ayolning holatini baholash:
- Hayotiy ko‘rsatkichlar: arterial bosim, yurak urishi, qon yo‘qotish hajmi.
- Shok belgilarini aniqlash.
2. Og‘riqni boshqarish:
- Sedatsiya yoki umumiy behushlik (anesteziya) qo‘llanadi.
- Jarayonni og‘riqsiz o‘tkazish uchun epidural yoki umumiy narkoz.
3. Infuzion terapiya:
- Qon ketishni kompensatsiya qilish uchun vena ichiga suyuqlik yoki qon o‘rnini bosuvchi preparatlar yuboriladi.

Jarayonni bajarish bosqichlari
1. Qo‘lda kirish:
- Jarrohlik steril sharoitida qo‘lni bachadon bo‘shlig‘iga kindik orqali kiritish.
- Plasentaga yetib, qo‘l bilan asta-sekin plasentani bachadon devoridan ajratish.
2. Plasentani olib tashlash:
- Plasenta qoldiqlari bilan birga olib tashlanadi.
- Bachadon bo‘shlig‘i to‘liq tozalanganiga ishonch hosil qilinadi.
3. Bachadon qisqarishini ta’minlash:
- Oksitotsin yoki metilergometrin kabi uterotonik vositalar yuboriladi.
- Bachadonni qo‘l bilan massaj qilish yordamida qisqarish rag‘batlantiriladi.

Asoratlarning oldini olish
1. Qon ketishni boshqarish
• Bachadonning to‘liq qisqarishini ta’minlash uchun uterotoniklar kiritish.
• Qon yo‘qotish holatida zudlik bilan infuzion terapiya va kerak bo‘lsa, qon quyish.
2. Infeksiyaning oldini olish
• Profilaktik antibiotiklar qo‘llanadi.
• Jarayonni steril sharoitda bajarish.
3. Bachadonning shikastlanishini oldini olish
• Plasentani ehtiyotkorlik bilan ajratish.
• Bachadon devorining yaxlitligini tekshirish.

Jarayonning xavflari va asoratlari
1. Qon ketish: Bachadonning yomon qisqarishi yoki jarayon davomida shikastlanishi sababli.
2. Infeksiyalar: Endometrit yoki boshqa infeksion asoratlar.
3. Bachadon yorilishi (kam hollarda): Plasentani ajratish jarayonida shikastlanish natijasida.
4. Qo‘shimcha jarrohlik ehtiyoji: Agar qon ketish to‘xtamasa yoki asoratlar yuzaga kelsa.

Plasentani qo‘lda ko‘chirishdan keyingi kuzatuv
1. Onaning holatini kuzatish
• Arterial bosim, yurak urishi va qon yo‘qotish monitoringi.
• Infektsiyaning erta belgilari (isitma, bachadondagi og‘riq) kuzatiladi.
2. Uterotonik vositalar bilan terapiya
• Bachadon qisqarishini davom ettirish uchun uterotoniklarni qo‘llash.
3. Infeksiyaga qarshi terapiya
• Jarrohlik yoki manipulyatsiyadan keyin antibiotiklarni davom ettirish.

Profilaktika
1. Prenatal kuzatuv:
- Plasentaning joylashuvi va holatini aniqlash uchun ultratovush tekshiruvi.
- Yopishgan plasenta xavfi yuqori bo‘lgan ayollarni diqqat bilan kuzatish.
2. Tug‘ruqni to‘g‘ri boshqarish:
- Bachadon qisqarishini rag‘batlantirish uchun uterotoniklardan foydalanish.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Qand miqdorini tekshirishda peshob yig`ish usulini aytib bering.
Qand miqdorini tekshirish uchun peshob yig‘ish usuli siydikda glyukoza (glyukozuriya) borligini aniqlash va uning miqdorini baholashga qaratilgan. Glyukozuriyaning aniqlanishi diabet yoki boshqa metabolik buzilishlarni tashxislashda muhimdir.
Quyida qand miqdorini tekshirish uchun siydik yig‘ish usuli bosqichma-bosqich bayon etilgan:

1. Tayyorgarlik bosqichi
a. Bemorni tayyorlash:
1. Parhezni tartibga solish:
o Tekshiruvdan oldin 24–48 soat davomida yuqori glyukoza miqdoriga ega bo‘lgan ovqatlar (masalan, shirinliklar, mevalar) va rang beruvchi oziq-ovqatlarni (lavlagi, sabzi) iste’mol qilishni cheklash.
o Spirtli ichimliklarni qabul qilishni to‘xtatish.

2. Dori vositalari:
o Diuretiklar yoki boshqa glyukozaga ta’sir qiluvchi dori vositalarini qabul qilish haqida shifokor bilan maslahatlashish.
b. Gigienik talablar:
• Siydik yig‘ishdan oldin jinsiy organlarni gigienik tozalash (iliq suv va yumshoq sovun yordamida).
• Faqat steril idishlardan foydalanish.
c. Zarur vositalar:
• Steril siydik yig‘ish idishi.
• Agar bir sutkalik siydik yig‘ish talab qilinsa, katta hajmdagi (2–3 litrli) maxsus idish.

2. Siydik yig‘ish usullari
a. Bir martalik (ertalabki siydik):
1. Ertalab yig‘ish:
o Uyqudan so‘ng birinchi siydik yig‘iladi.
o O‘rtacha oqimni steril idishga yig‘ing (taxminan 30–50 ml).
o Birinchi va oxirgi oqimni to‘kib yuboring.
2. Gigiena va saqlash:
o Idishning ichki qismiga qo‘l bilan tegmaslik.
o Idishni yoping va tezda laboratoriyaga yetkazib bering (maksimal 2 soat ichida).
b. Bir sutkalik siydik yig‘ish:
1. Siydikni yig‘ish tartibi:
o Ertalabki birinchi siydikni to‘kib yuboring.
o Keyingi barcha siydik 24 soat davomida maxsus idishga yig‘iladi.
o Oxirgi siydikni yig‘ish vaqti oldindan belgilangan 24 soat davomida amalga oshiriladi.
2. Yig‘ilgan siydikni saqlash:
o Siydikni salqin joyda (+4°C) saqlang.
o Yig‘ish oxirida siydikni aralashtiring va laboratoriyaga topshirish uchun 50–100 ml namunani ajrating.
3. Laboratoriyaga topshirish:
o Siydikning umumiy hajmini qayd eting va bu haqda laboratoriyaga xabar bering.

3. Muhim qoidalar:
1. Gigiena: Siydik yig‘ishdan oldin jinsiy organlarni toza holda ushlash kerak.
2. Steril idish: Faqat steril yoki toza idishlardan foydalanish.
3. Parhez: Tahlildan bir kun oldin shirin ovqat va spirtli ichimliklarni cheklash muhim.
4. Laboratoriyaga tez yetkazish: Siydikni iloji boricha tezroq laboratoriyaga olib boring (1–2 soat ichida).

4. Siydikda glyukoza tahlili uchun ko‘rsatmalar:
• Diabet tashxisi va monitoringi.
• Buyrak kasalliklari (masalan, renal glyukozuriya).
• Endokrin kasalliklar (masalan, kuşing sindromi).
• Giperglikemiyaga sabab bo‘luvchi boshqa holatlar.

5. Mumkin xatoliklar va oldini olish:
1. Noto‘g‘ri ovqatlanish: Tahlil oldidan qand miqdorini oshiruvchi mahsulotlarni iste’mol qilish noto‘g‘ri natijalarga olib kelishi mumkin.
2. Gigienaga rioya qilmaslik: Bakteriyalar siydikdagi glyukozani parchalaydi, bu noto‘g‘ri natijalarga olib kelishi mumkin.
3. Siydikni noto‘g‘ri saqlash: Tahlildan oldin siydikni uzoq vaqt xona haroratida saqlash glyukoza miqdorini pasaytirishi mumkin.

6. Eslatma:
• Bir sutkalik siydik yig‘ish ko‘rsatkichlarni aniqlashda aniqroq natijalar beradi.
• Tahlil natijalarini faqat shifokor izohlashi va kerakli tavsiyalarni berishi lozim.
Ushbu usulga rioya qilinsa, laboratoriya natijalari ishonchli va aniq bo‘ladi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Nechiporenko usulida peshob yig‘ish qanday qillib amalga oshiriladi?

Nechiporenko usuli bo‘yicha siydik yig‘ish – siydikdagi shaklli elementlar (leykotsitlar, eritrotsitlar, va silindrlar) miqdorini aniqlash uchun mo‘ljallangan laboratoriya tekshiruvi usuli. Bu usul oddiy va yuqori aniqlikka ega bo‘lib, siydik chiqarish tizimining yallig‘lanish va boshqa patologiyalarini tashxislashda qo‘llaniladi.
Siydik yig‘ishning bosqichlari:
1. Tayyorgarlik bosqichi:
1. Bemorni tayyorlash:
o Protsedura haqida bemorga tushuntirish, shunda u jarayonga to‘g‘ri rioya qilishi mumkin.
o Bemorga jinsiy organlarni gigienik tozalash (iliq suv va sovun bilan) kerakligini eslatib qo‘ying.
o Tahlil oldidan spirtli ichimliklar va rang beruvchi oziq-ovqatlar (masalan, lavlagi, sabzi)ni iste’mol qilmaslik kerak.
o Tahlildan oldin (12–24 soat ichida) dori vositalarini (ayniqsa, diuretiklar) qabul qilishni cheklash, agar shifokor ruxsat bergan bo‘lsa.
2. Zarur vositalar:
o Steril siydik yig‘ish idishi (dorixonadan sotib olingan yoki laboratoriya tomonidan taqdim etilgan).

2. Siydikni to‘g‘ri yig‘ish:
1. Ertalabki siydikni yig‘ish:
o Siydik yig‘ish ertalab (uyg‘ongandan keyin birinchi siydik) amalga oshiriladi.
2. Gigiena:
o Jinsiy organlarni iliq suv bilan yuvib, yumshoq sochiq bilan quritib oling.
3. Siydik oqimining o‘rtacha qismi:
o Birinchi oqimni hojatxonaga to‘kib yuboring (tahminan 10–20 ml).
o O‘rtacha oqimni steril idishga yig‘ing (taxminan 30–50 ml).
o Oxirgi oqimni yana hojatxonaga yuboring.
4. Gigiena va idish bilan ishlash:
o Idishning ichki qismiga qo‘l bilan tegmaslik kerak.
o Idishning qopqog‘ini mahkam yoping.

3. Namuna laboratoriyaga yetkazish:
1. Siydikni saqlash:
o Siydikni yig‘ib bo‘lgandan so‘ng, iloji boricha tezroq laboratoriyaga yetkazish (maksimal 1–2 soat ichida).
o Agar darhol laboratoriyaga yetkazib bo‘lmasa, siydikni salqin joyda (muzlatkichda, +4°C darajada) saqlash mumkin.
2. Idish yorlig‘i:
o Idishni bemorning ismi, yig‘ilgan sana va vaqt bilan belgilash.

Muhim qoidalar:
1. Gigiena va steril idish:
o Siydikni yig‘ishdan oldin jinsiy organlar gigienik tozalangani va steril idishdan foydalanilgani natijaning aniqligini ta’minlaydi.
2. Siydikning o‘rtacha qismi:
o Barcha oqimlarni emas, balki faqat o‘rtacha qismi yig‘ilishi kerak (bu siydik yo‘llaridan begona moddalarni yo‘q qilishga yordam beradi).
3. Ovqatlanish va dori vositalari:
o Rang beruvchi oziq-ovqatlardan voz kechish va diuretiklarni cheklash tahlil natijalarining aniq chiqishini ta’minlaydi.
Ko‘rsatmalar:
• Bu usul quyidagi hollarda qo‘llaniladi:
o Yallig‘lanish kasalliklari: Piyelonefrit, sistit, uretrit.
o Gematuriya: Siydikda qon aralashmasi borligini aniqlash.
o Proteinuriya: Siydikda oqsil borligini aniqlash.
o Buyrak faoliyatini baholash: Buyrak filtratsiyasi va yallig‘lanish holatlarini aniqlash.

Xatoliklarning oldini olish:
1. Steril idishdan foydalaning: Noto‘g‘ri idishlar laboratoriya natijalarini buzishi mumkin.
2. Siydik yig‘ishda gigiena talablariga rioya qiling: Begona moddalar siydikka tushmasligi uchun.
3. Siydikni vaqtida laboratoriyaga yetkazib bering: O‘tkazib yuborilgan vaqt siydikda bakterial ifloslanishni keltirib chiqarishi mumkin.
Nechiporenko usuli bo‘yicha siydik yig‘ish texnikasiga to‘g‘ri rioya qilish natijalarning aniqligini ta’minlaydi va tashxis qo‘yishda muhim rol o‘ynaydi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Sutkali peshob yig`ish texnikasi qanday amalga oshiriladi?
Sutkalik peshob yig‘ish – siydikdagi moddalar miqdorini (masalan, kreatinin, oqsil, glyukoza, elektrolitlar va boshqa komponentlar) aniqlash uchun barcha sutka davomida chiqarilgan siydikni yig‘ish jarayoni. Bu usul peshobdagi moddalarning kunlik dinamikasini baholashda qo‘llaniladi. Quyida sutkalik peshobni yig‘ishning to‘g‘ri texnikasi bayon etilgan:

1. Tayyorgarlik bosqichi
a. Bemorni tayyorlash:
1. Bemorga protsedura haqida ma’lumot bering:
o Barcha siydikni 24 soat davomida maxsus idishda yig‘ish kerakligini tushuntiring.
o Siydik yig‘ish davomida ovqatlanish va ichish tartibiga rioya qilish muhimligini eslatib o‘ting.
2. Parhezga rioya qilish (agar talab qilinsa):
o Ayrim moddalarni (masalan, glyukoza, oqsil) aniqlashda shifokor parhez buyurishi mumkin.
o Spirtli ichimliklar, rang beruvchi oziq-ovqat (masalan, lavlagi, sabzi) va dori vositalarini iste’mol qilishni cheklang.
b. Zarur vositalar:
1. Maxsus idish: 2–3 litr hajmli steril yoki toza idish.
2. Siydik yig‘ish jadvali: Kiritilgan va chiqarilgan suyuqlikni qayd etish uchun.
3. Ehtiyot choralar: Siydikni yig‘ish davomida idishni salqin joyda (muzlatkichda +4°C) saqlang.

2. Siydik yig‘ish texnikasi
a. Yig‘ishni boshlash:
1. Ertalabki birinchi siydikni to‘kib yuboring:
o Yig‘ishni boshlash vaqti qayd etiladi (masalan, soat 7:00).
o Bu siydik yig‘ilmaydi, chunki sutkalik siydik faqat keyingi chiqadigan siydiklardan iborat bo‘ladi.
b. 24 soat davomida siydik yig‘ish:
1. Keyingi barcha siydiklarni maxsus idishga yig‘ing.
o Har safar siydik chiqarilganda steril yoki toza idishga yig‘ing.
o Idishni maxsus belgilangan joyda salqin holda saqlang.
2. Har bir yig‘ilgan siydikni oldindan belgilangan katta idishga quying.
c. Yakuniy yig‘ish:
1. Yig‘ishni boshlagan vaqtdan keyin 24 soat o‘tgach, oxirgi siydikni ham idishga yig‘ing (masalan, ertasi kuni soat 7:00).
2. Barcha yig‘ilgan siydikni aralashtiring (bir xilda bo‘lishi uchun).

3. Namuna laboratoriyaga topshirish
a. Zarur hajmni ajratish:
1. Laboratoriya talablari asosida 50–100 ml siydikni kichik steril idishga oling.
2. Katta idishdan to‘g‘ri hajmni olib, laboratoriyaga topshirish uchun alohida qopqoqli idishga soling.
b. Laboratoriyaga topshirish:
1. Idishni bemorning ismi va yig‘ilgan sana bilan belgilab qo‘ying.
2. Siydikni imkon qadar tezroq laboratoriyaga yetkazing (odatda 2 soat ichida).
c. Qo‘shimcha ma’lumotlar:
1. Kun davomida qabul qilingan suyuqlik miqdorini (ichilgan suv, sho‘rva va boshqalar) yozib boring.
2. Yig‘ilgan siydikning umumiy hajmini qayd eting va laboratoriyaga xabar bering.

4. Muhim qoidalar
1. Gigienaga rioya qilish:
o Har safar siydik chiqarishdan oldin jinsiy organlarni gigienik tozalang.
o Siydik idishi toza yoki steril bo‘lishi kerak.
2. Idishni to‘g‘ri saqlash:
o Siydikni salqin joyda saqlang (muzlatkichda, lekin muzlatmaslik sharti bilan).
3. Barcha siydikni yig‘ish muhim:
o Agar siydikning bir qismi yig‘ilmay qolsa, bu natijalar aniqligiga ta’sir qiladi va yig‘ishni qayta o‘tkazish talab qilinishi mumkin.
4. Parhezga amal qilish:
o Agar shifokor maxsus ovqatlanish tartibini belgilagan bo‘lsa, unga qat’iy rioya qilish zarur.

5. Sutkalik siydik yig‘ish ko‘rsatmalari
• Proteinuriya (oqsil miqdorini aniqlash).
• Glikozuriya (glyukoza miqdorini aniqlash).
• Kreatinin, karbamid yoki elektrolitlar (natriy, kaliy, kalsiy va boshqalar)ni baholash.
• 17-ketosteroidlar va boshqa gormonlar metabolitlarini o‘rganish.

6. Xatoliklarning oldini olish
• Siydikni noto‘g‘ri idishga yig‘maslik (bakterial ifloslanishni oldini olish uchun steril idishdan foydalaning).
• Belgilangan vaqtni aniq hisoblash (24 soatni).
• Qoldirilgan siydikni yig‘ilmaslik holatlaridan saqlanish.

Eslatma: Yig‘ish texnikasi aniq bajarilsa, laboratoriya natijalari to‘g‘ri va ishonchli bo‘ladi. Agar jarayon davomida muammo yuzaga kelsa, bu haqda laboratoriyaga yoki shifokorga xabar berish muhimdir.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Laboratoriya tekshiruvi uchun peshob yig‘ish turlarini sanab bering.

Laboratoriya tekshiruvi uchun peshob (siydik) yig‘ishning turli usullari mavjud bo‘lib, ularning har biri o‘z maqsadiga ko‘ra qo‘llaniladi. Quyida peshob yig‘ishning asosiy turlari va ularning tavsifi keltirilgan:

1. Umumiy peshob tahlili uchun yig‘ish (OAM):
• Maqsad: Siydikning fizik, kimyoviy va mikroskopik xususiyatlarini baholash.
• Texnika:
o Ertalabki birinchi siydikning o‘rtacha oqimi steril idishga yig‘iladi.
o Birinchi va oxirgi oqimlar to‘kiladi.
• E’tibor: Peshobni yig‘ishdan oldin jinsiy a’zolarni gigienik tozalash lozim.

2. Bir sutkalik peshob yig‘ish:
• Maqsad: Peshobdagi moddalar miqdorini sutka davomida baholash (masalan, proteinuriya, glyukozuriya, kreatinin, elektrolitlar).
• Texnika:
o Ertalab birinchi siydik to‘kiladi.
o Keyingi barcha siydik 24 soat davomida yig‘iladi.
o Maxsus idishda saqlanadi va laboratoriyaga topshiriladi.
• E’tibor: Idishni salqin joyda saqlash tavsiya etiladi.

3. Uch bo‘lakli test (uch xil qismga bo‘lish):
• Maqsad: Siydik yo‘llarining qaysi qismlarida patologiya borligini aniqlash (masalan, uretrit, sistit, prostatit).
• Texnika:
o Siydik uch qismga ajratiladi:
- 1-qism: birinchi oqim (uretra).
- 2-qism: o‘rtacha oqim (qovuq).
- 3-qism: oxirgi oqim (prostata).
o Har bir qism alohida idishga yig‘iladi.
4. Zimnitskiy testi uchun yig‘ish:
• Maqsad: Siydikning sutka davomida miqdoriy va zichlik o‘zgarishini baholash.
• Texnika:
o Siydik 24 soat davomida har

3 soatda alohida idishlarga yig‘iladi (8 ta idish).
o Har bir idishda to‘plangan siydik laboratoriyaga olib boriladi.
• E’tibor: Peshob yig‘ilayotganda bemor odatdagi ovqat va suyuqlik rejimiga amal qiladi.

5. Nichiporenko usuli bo‘yicha yig‘ish:
• Maqsad: Siydikda shaklli elementlar (eritrotsitlar, leykotsitlar va silindrlar) miqdorini aniq hisoblash.
• Texnika:
o Ertalabki birinchi siydikning o‘rtacha oqimi steril idishga yig‘iladi.
o Birinchi va oxirgi oqim to‘kiladi.
• E’tibor: Siydik gigienik tayyorgarlikdan so‘ng yig‘iladi.

6. Bakteriologik tekshiruv uchun yig‘ish (ekish):
• Maqsad: Siydik yo‘llarida infeksiyalar mavjudligini aniqlash va mikroorganizmning antibiotiklarga sezgirligini baholash.
• Texnika:
o Siydik steril idishga yig‘iladi (ba’zida kateter yordamida olinadi).
o Gigiena qoidalariga qat’iy rioya qilinadi.
• E’tibor: Siydikni tezda laboratoriyaga yetkazish kerak (2 soat ichida).

7. Glyukozuriya tekshiruvi uchun yig‘ish:
• Maqsad: Siydikdagi glyukoza miqdorini aniqlash (masalan, diabetda).
• Texnika:
o Bir sutkalik siydik yig‘iladi.
o Shifokor ko‘rsatmasiga ko‘ra bir marta yoki o‘rtacha oqimdan namunalar yig‘ilishi mumkin.

8. Kaddaki testi uchun yig‘ish:
• Maqsad: Siydikning kunlik va tungi hajmlarini taqqoslash orqali buyraklarning kontsentratsiya funksiyasini baholash.
• Texnika:
o Kunduzgi va tungi siydik alohida yig‘iladi (kunduzgi vaqt: 8:00–20:00; tungi vaqt: 20:00–8:00).

9. Peshobdagi protein (oqsil) tekshiruvi uchun yig‘ish:
• Maqsad: Proteinuriya darajasini aniqlash.
• Texnika:
o Bir sutkalik siydik yig‘iladi yoki ertalabki birinchi siydikdan o‘rtacha oqim olinadi.

10. Siydikdagi 17-ketosteroidlar uchun yig‘ish:
• Maqsad: Qon plazmasidagi gormonlarni baholash uchun siydikdagi metabolitlar miqdorini o‘rganish.
• Texnika:
o Bir sutkalik siydik yig‘iladi.
o Ovqatlanishdan bir kun oldin yog‘li va boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilish cheklanadi.

Umumiy qo‘llanma:
1. Gigiena: Siydik yig‘ishdan oldin jinsiy organlarni gigienik tozalash kerak.
2. Steril idish: Siydik faqat steril idishga yig‘iladi.
3. Laboratoriyaga yetkazish: Siydik namunasi iloji boricha tezroq laboratoriyaga yetkaziladi (odatda 2 soat ichida).

Eslatma: Har bir yig‘ish usuli bemorning holati va tahlil maqsadiga qarab shifokor tomonidan tavsiya etiladi. Gigienaga qat’iy rioya qilish laboratoriya natijalarining aniqligini ta’minlaydi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Verbal va noverbal muloqat turlari haqida ma’lumot bering.

Verbal va noverbal muloqat – insonlar o‘rtasida axborot almashishning asosiy shakllari bo‘lib, ular muloqat jarayonida bir-birini to‘ldiradi. Quyida har ikkala muloqat turi haqida batafsil ma’lumot keltirilgan:

1. Verbal muloqat (so‘zlashuv muloqoti):
• Ta'rif: Insonlar o‘rtasida axborotni so‘zlar, jumlalar va yozuvlar orqali yetkazish.
• Turlari:
1. Og‘zaki muloqat:
- Suhbat, nutq, savol-javob.
- Misol: Telefon orqali gaplashish, shaxsiy suhbat.
2. Yozma muloqat:
- Yozma shaklda fikr almashish.
- Misol: Xatlar, elektron pochta, chat.
• Xususiyatlari:
o Aniq va tushunarli bo‘lishi kerak.
o So‘zlashuv madaniyatiga rioya qilinadi.
o Axborotning mazmuni asosiy ahamiyatga ega.
• Afzalliklari:
o Murakkab tushunchalarni tushuntirish imkonini beradi.
o Maqsadni to‘liq yetkazish imkonini beradi.
• Kamchiliklari:
o Ba’zida noto‘g‘ri tushunilishi mumkin (intonatsiya yoki kontekst yetishmasligi tufayli).

2. Noverbal muloqat (so‘zsiz muloqot):
• Ta'rif: Axborotni harakatlar, imo-ishoralar, yuz ifodalari, tana holati va boshqa so‘zsiz vositalar yordamida yetkazish.
• Turlari:
1. Imo-ishoralar va tana harakatlari:
- Qo‘l harakatlari, tana holati, yuz ifodalari.
- Misol: Boshni irg‘itib "ha" yoki "yo‘q" degan ma’noni yetkazish.
2. Ko‘z bilan muloqat:
- Ko‘z harakati yoki nigoh orqali fikr yetkazish.
- Misol: Nigoh bilan ko‘rsatish, diqqatni jalb qilish.
3. Proksemika (masofa):
- Insonlar orasidagi masofa orqali muloqat.
- Misol: Rasmiy suhbatda uzoq masofa, shaxsiy suhbatda yaqin masofa.
4. Paralingvistika:
- Ovozni boshqarish (ton, tezlik, balandlik).
- Misol: Yumshoq yoki baland ovoz ohanglari.
5. Tashqi ko‘rinish va holat:
- Insonning kiyimi, o‘zini tutishi, gigienasi.
- Misol: Rasmiy kiyim rasmiya tus beradi, oddiy kiyim oddiylikni bildiradi.
• Xususiyatlari:
o So‘zsiz, intuitiv tushuniladi.
o Muloqatning hissiy jihatini aks ettiradi.
o Ko‘pincha verbal muloqatni to‘ldiradi yoki unga qarshi chiqadi.
• Afzalliklari:
o Hissiyotlarni va munosabatni tez yetkazadi.
o Har qanday tilni bilmasdan ham muloqat qilishga yordam beradi.
• Kamchiliklari:
o Ma’no noto‘g‘ri talqin qilinishi mumkin.
o Kontekstga bog‘liq bo‘ladi.
Verbal va noverbal muloqatning o‘zaro bog‘liqligi:
• Verbal va noverbal muloqat birgalikda ishlaydi:
o Imo-ishoralar yoki intonatsiya orqali so‘zlarning mazmuni kuchaytiriladi yoki o‘zgartiriladi.
o Misol: "Men yaxshi" degan so‘zlar tabassum bilan aytilsa – ijobiy, xafalik bilan aytilsa – salbiy tushuniladi.
• Muloqatdagi ulushi: Tadqiqotlarga ko‘ra, muloqatda noverbal signallar 60–70% gacha axborot uzatishda ishtirok etadi.

Xulosa:
Verbal va noverbal muloqat samarali axborot almashishni ta’minlash uchun bir-birini to‘ldiradi. Yaxshi muloqot qilish uchun so‘zlarni to‘g‘ri tanlash bilan birga, noverbal vositalardan ham samarali foydalanish muhimdir. Bu insonlar o‘rtasidagi tushunishni yaxshilaydi va munosabatlarni mustahkamlaydi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

Xulosa:
Yatrogeniya tibbiyotda uchraydigan jiddiy muammo bo‘lib, shifokor va bemor o‘rtasidagi ishonchni saqlash uchun uning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish muhimdir. Malakali yordam, muloqotning yaxshilanishi va standart protokollarga rioya qilish yatrogeniya xavfini kamaytiradi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa

#Savol: Yatrogeniya haqida ma’lumotlarni keltirib o’ting

Yatrogeniya – bu tibbiy yordam ko‘rsatish jarayonida shifokorlar, hamshiralar yoki boshqa tibbiyot xodimlarining xatti-harakatlari, tashxis qo‘yish yoki davolash jarayonidagi xatolari natijasida yuzaga keladigan salbiy ta’sir yoki patologik holat. Yatrogeniya atamasi yunoncha "iatros" (shifokor) va "geneia" (kelib chiqish) so‘zlaridan olingan bo‘lib, "shifokor tomonidan keltirilgan" degan ma’noni anglatadi.

Yatrogeniyaning asosiy turlari:
1. Psixogen yatrogeniya:
o Shifokorning noqulay gaplari yoki noto‘g‘ri tashxisi tufayli bemorda stress, xavotir yoki depressiyaning rivojlanishi.
o Misol: Shifokor kasallikni noto‘g‘ri talqin qilib, bemorni haddan tashqari qo‘rqitib qo‘yishi.
2. Dori vositalari bilan bog‘liq yatrogeniya:
o Noto‘g‘ri dorilarni buyurish yoki noto‘g‘ri dozalash natijasida yuzaga keladigan nojo‘ya ta’sirlar.
o Misol: Allergik reaktsiyalar, toksik asoratlar yoki dorilarning bir-biri bilan mos kelmasligi.
3. Jarrohlik yatrogeniyasi:
o Jarrohlik muolajalari davomida noto‘g‘ri amalga oshirilgan harakatlar natijasida paydo bo‘lgan asoratlar.
o Misol: Jarrohlikda tasodifan qon tomirining zararlanishi.
4. Diagnostik yatrogeniya:
o Noto‘g‘ri tashxis qo‘yish yoki diagnostik muolajalarning noto‘g‘ri o‘tkazilishi tufayli kelib chiqadigan asoratlar.
o Misol: Radiologik tekshiruvlarda ortiqcha nurlanish yoki invaziv muolajalardan keyingi infektsiyalar.
5. Profilaktik yatrogeniya:
o Oldini olish choralarini noto‘g‘ri qo‘llash natijasida yuzaga keladigan zarar.
o Misol: Vaksinatsiya davomida asoratlar.
6. Ijtimoiy yatrogeniya:
o Tibbiy yordamning haddan tashqari ko‘p ko‘rsatilishi natijasida bemorda noqulayliklar yuzaga kelishi.
o Misol: Noto‘g‘ri tavsiyalar tufayli ortiqcha qo‘rqinch va ijtimoiy izolyatsiya.

Yatrogeniyaning sabablari:
1. Tibbiyot xodimlarining xatolari:
o Noto‘g‘ri tashxis qo‘yish.
o Davolash protokollariga rioya qilmaslik.
o Noto‘g‘ri dori buyurish yoki invaziv muolajalarni noto‘g‘ri bajarish.
2. Noqonuniy va noto‘g‘ri davolash:
o Malakali bo‘lmagan shaxslar tomonidan davolash.
3. Bemor va shifokor o‘rtasidagi kommunikatsiya yetishmovchiligi:
o Bemorga kasallik yoki muolaja haqida noto‘g‘ri yoki noaniq tushuntirish.
4. Psixologik ta’sirlar:
o Bemorni ruhiy bosimga tushiruvchi noto‘g‘ri gaplar yoki xulq-atvor.
5. Tibbiy vositalar va asbob-uskunalar:
o Noto‘g‘ri ishlatilgan yoki buzilgan tibbiy uskunalar.

Yatrogeniyaning oldini olish:
1. Shifokorlarning malakasini oshirish:
o Tibbiyot xodimlarini muntazam ravishda o‘qitish va malakasini oshirish.
o Zamonaviy protokollar va klinik tavsiyalarga rioya qilish.
2. Bemor bilan samarali kommunikatsiya:
o Muolaja va tashxis bo‘yicha batafsil va aniq tushuntirish.
o Bemorning xavotirlarini tinglash va ularga javob berish.
3. Dori vositalarini ehtiyotkorlik bilan buyurish:
o Dori-darmonlar mosligini tekshirish va nojo‘ya ta’sirlarni baholash.
4. Sterillik va gigiena qoidalariga rioya qilish:
o Jarrohlik va invaziv muolajalar davomida infektsiya xavfini kamaytirish.
5. Tekshiruv va davolashni individuallashtirish:
o Har bir bemorning yoshi, holati va ehtiyojlarini hisobga olish.
6. Jurnal va hisobotlarni yuritish:
o Xatolarni o‘rganish va ularni takrorlashning oldini olish uchun bemorlar haqidagi ma’lumotlarni to‘g‘ri qayd etish.

Yatrogeniyaning oqibatlari:
1. Bemorning sog‘lig‘iga ta’siri:
o Jismoniy asoratlar (infektsiyalar, shikastlanishlar).
o Ruhiy va emotsional jarohatlar.
2. Tibbiyot xodimlariga bo‘lgan ishonchning kamayishi:
o Yatrogeniya ko‘pincha shifokorlarga nisbatan salbiy fikr va ishonchsizlikni keltirib chiqaradi.
3. Ijtimoiy va iqtisodiy oqibatlar:
o Qo‘shimcha davolash xarajatlari.
o Bemor va uning oilasiga tushadigan psixologik va moddiy yuk.👇👇👇

#Savol: Hamshiralik jarayoni necha bosqichdan iborat?

Hamshiralik jarayoni – bu bemorga sifatli parvarish ko‘rsatish uchun tizimli yondashuv bo‘lib, u aniq bosqichlardan iborat. Hamshiralik jarayoni besh bosqichdan tashkil topgan:

1. Baholash (Assessing):
• Maqsad: Bemorning umumiy holati va ehtiyojlarini aniqlash.
• Amallar:
o Bemorning anamnezini yig‘ish (kasallik tarixi, shikoyatlari, hayot tarzi va boshqa ma’lumotlar).
o Fizik tekshiruvlar o‘tkazish (harorat, qon bosimi, yurak urishi, nafas olish tezligi).
o Laboratoriya va diagnostika natijalarini o‘rganish.
o Ruhiy va emotsional holatni baholash.
• Natija: Bemor holati haqida to‘liq ma’lumot yig‘iladi.

2. Diagnostika (Nursing Diagnosis):
• Maqsad: Hamshiralik tashxisini qo‘yish (bemorning ehtiyojlari va muammolarini aniqlash).
• Amallar:
o Yig‘ilgan ma’lumotlarni tahlil qilish.
o Muammolarni ajratish (masalan, og‘riq, nafas olishda qiyinchilik, uyqu buzilishlari).
o Hamshiralik tashxisini tuzish (tibbiy tashxis bilan aralashmaslik).
• Natija: Aniq va ustuvor bo‘lgan muammolar ro‘yxati tuziladi.

3. Rejalashtirish (Planning):
• Maqsad: Hamshiralik parvarishini rejalashtirish va maqsadlar qo‘yish.
• Amallar:
o Bemor muammolariga qarab parvarish maqsadlarini belgilash (masalan, og‘riqni kamaytirish, nafas olishni yaxshilash).
o Bajariladigan chora-tadbirlarni rejalashtirish (masalan, dorilarni qabul qilishni nazorat qilish, to‘g‘ri parhezga rioya qilish).
o Resurslarni taqsimlash (hamshira, shifokor, tibbiy asbob-uskunalar).
• Natija: Bemor parvarishini amalga oshirish uchun aniq reja tuziladi.

4. Amalga oshirish (Implementing):
• Maqsad: Rejalashtirilgan choralarni hayotga tatbiq qilish.
• Amallar:
o Bemorni gigienik parvarish qilish.
o Dori-darmonlarni berish va terapiyani nazorat qilish.
o Bemorni fiziologik va psixologik qo‘llab-quvvatlash.
o Mashqlarni bajartirish, parhezga rioya qilishni ta’minlash.
o Shifokor ko‘rsatmalarini bajarish va kuzatuvlarni olib borish.
• Natija: Bemorning muammolariga qarshi chora-tadbirlar qo‘llaniladi.

5. Baholash (Evaluating):
• Maqsad: Amalga oshirilgan chora-tadbirlarning samaradorligini aniqlash.
• Amallar:
o Bemorning holatidagi o‘zgarishlarni kuzatish (yaxshilanish yoki yomonlashuv).
o Dastlabki maqsadlarga erishilganini baholash.
o Agar zarur bo‘lsa, parvarish rejasini qayta ko‘rib chiqish.
• Natija: Parvarishning natijasi baholanadi va keyingi harakatlar rejalashtiriladi.

Hamshiralik jarayonining umumiy maqsadi:
• Bemorning ehtiyojlarini qondirish.
• Kasallikni davolashda hamkorlik qilish.
• Sog‘likni tiklash va hayot sifatini yaxshilash.

Eslatma: Ushbu bosqichlar tizimli ravishda bajariladi va bir-biri bilan uzviy bog‘liq. Bu yondashuv bemorga individual yondashishni va sifatli parvarishni ta’minlaydi.

REAKSIYA👍 QOLDIRISHNI UNUTMANG👉🔥 👍 ❤️
@tib_toifa
@tib_toifa