Iqbol Mirzoning "Bonu" asariga taqriz
(Frans Kafka)
O'zbek adabiyoti xilma-xilligi bilan bizni hech zeriktirmaydi. Misol uchun Tog'ay Murod asarlari yoki Asqad Muxtorning "Tundaliklar"i. Yozuvchi Iqbol Mirzo ham "Bonu" asari bilan adabiyotimizga yangi bir modern uslub olib kirdi desak, mubolag'a qilmagan bo'lamiz. Asar to'liq facebook'dagi yozishmalardan iborat. Dastlab bu menga biroz erish tuyildi, ammo asarni o'qish davomida voqealar meni shunchalik o'z domiga tortdiki, men o'zimni asar ichida yurgan odam singari his qildim.
O'zbek qizlariga yashash o'ta qiyin. Birinchidan, or-nomusini saqlashi kerak, aytishadi-ku, qiz bolani nomusi shishaga o'xshaydi, bir marta sindiki, qayta tiklanmaydi. Menimcha bu barcha qizlarga emas, faqat o'zbek qizlariga tegishli. Ularni or-nomusi nafaqat o'ziniki, balki ota-ona, aka-uka, opa-singillariniki hamdir. Biz (o'zbek)lar shunchalik qizlarni or-nomusiga juda qattiq e'tibordamiz-u, lekin yigit va erkaklarning nafsi haqida gap ketganda hammamiz jimmiz. Xo'sh, ularga kim javob beradi?.. Menimcha biz qizlarni tarbiyasiga haddan ziyod e'tibor qaratamiz-u, yigitlarga kelganda tarbiya ko'pincha ko'chada qoladi. Fahsh qizlar uchun o'limga teng-u, yigitlarga kelganda normaga aylanadi.
Ikkinchidan, qiz bola o'qib olima bo'lolmaydi. Ha, to'g'ri, afsuski shunday. Olimlar yetishtirishi mumkin, lekin o'zi olima bo'lolmaydi. Bir yo'li turmush qurmaslik (men buni targ'ib qilmayman), lekin bizning jamiyat buni hech qachon to'g'ri qabul qilmaydi. Oila qurgach ayollarimiz doim oilaga g'amxo'rlik qilishi kerak, kariyera qilishga xohish ham, kuch ham qolmaydi. Orzulari shunchaki orzu bo'lib qoladi (ehtimol borib-borib bu orzular ham yo'qolar). Oilada onaning asosiy vazifasi pul topish emas, farzand tarbiyasi ekanligi hech birimizga sir emas. Shu uchun ish ikkinchi planda qolib ketadi. Afsuski, ona qurbon bo'lib beradi bunday vaziyatlarda. Shuning uchun ham biz bilgan eng dono, eng oqila qizlar ko'p hollarda turmush qurgach "yo'q bo'lib" ketadi.
Bonu - bu buxorolik qiz. Uning katta bir "aybi" bor edi, u o'ta chiroyli qiz edi. Mana shu "aybi" uning hayotini ag'dar-to'ntar qilib yubordi. Bobosi ta'lim-tarbiyasida o'sgan, dindan xabari bor qiz edi. Endi bunday qizga kimlar oshiq bo'lmaydi deysiz. Shoh ham, gado ham, egri ham, to'g'ri ham sovchi bo'lib kela boshlaydi. Ammo Bonu hammaga rad javobini berardi (chunki u Olmosni sevardi), lekin ba'zi bir ifloslar gap tushunmas bo'ladi. Yusuf Bonuni nomini bulg'ab bo'lsa ham unga erishmoqchi bo'ladi. Eh-h-h, nimalarni boshdan kechirmadi, deysiz bu qiz. Moskvadagi hayoti esa alohida tragediya.
Bonuni keyingi hayoti meni juda qiziqtirdi, biror kun kelajakda Iqbol Mirzo bilan ko'rishib qolsak, Bonuni keyingi taqdirini albatta so'rayman. Chunki asar real voqealarga asoslangan. Shu jihatdan ham asar qiymati ancha baland.
O'ylashimcha, har bir o'zbek qizi asarni o'qib chiqsa maqsadga muvofiq bo'lardi.
#taqriz #bookreview
@sirli_kitobxon
Qachon bema'ni dunyo nihoyat biroz tuzatiladi?
(Frans Kafka)
O'zbek adabiyoti xilma-xilligi bilan bizni hech zeriktirmaydi. Misol uchun Tog'ay Murod asarlari yoki Asqad Muxtorning "Tundaliklar"i. Yozuvchi Iqbol Mirzo ham "Bonu" asari bilan adabiyotimizga yangi bir modern uslub olib kirdi desak, mubolag'a qilmagan bo'lamiz. Asar to'liq facebook'dagi yozishmalardan iborat. Dastlab bu menga biroz erish tuyildi, ammo asarni o'qish davomida voqealar meni shunchalik o'z domiga tortdiki, men o'zimni asar ichida yurgan odam singari his qildim.
O'zbek qizlariga yashash o'ta qiyin. Birinchidan, or-nomusini saqlashi kerak, aytishadi-ku, qiz bolani nomusi shishaga o'xshaydi, bir marta sindiki, qayta tiklanmaydi. Menimcha bu barcha qizlarga emas, faqat o'zbek qizlariga tegishli. Ularni or-nomusi nafaqat o'ziniki, balki ota-ona, aka-uka, opa-singillariniki hamdir. Biz (o'zbek)lar shunchalik qizlarni or-nomusiga juda qattiq e'tibordamiz-u, lekin yigit va erkaklarning nafsi haqida gap ketganda hammamiz jimmiz. Xo'sh, ularga kim javob beradi?.. Menimcha biz qizlarni tarbiyasiga haddan ziyod e'tibor qaratamiz-u, yigitlarga kelganda tarbiya ko'pincha ko'chada qoladi. Fahsh qizlar uchun o'limga teng-u, yigitlarga kelganda normaga aylanadi.
Ikkinchidan, qiz bola o'qib olima bo'lolmaydi. Ha, to'g'ri, afsuski shunday. Olimlar yetishtirishi mumkin, lekin o'zi olima bo'lolmaydi. Bir yo'li turmush qurmaslik (men buni targ'ib qilmayman), lekin bizning jamiyat buni hech qachon to'g'ri qabul qilmaydi. Oila qurgach ayollarimiz doim oilaga g'amxo'rlik qilishi kerak, kariyera qilishga xohish ham, kuch ham qolmaydi. Orzulari shunchaki orzu bo'lib qoladi (ehtimol borib-borib bu orzular ham yo'qolar). Oilada onaning asosiy vazifasi pul topish emas, farzand tarbiyasi ekanligi hech birimizga sir emas. Shu uchun ish ikkinchi planda qolib ketadi. Afsuski, ona qurbon bo'lib beradi bunday vaziyatlarda. Shuning uchun ham biz bilgan eng dono, eng oqila qizlar ko'p hollarda turmush qurgach "yo'q bo'lib" ketadi.
Bonu - bu buxorolik qiz. Uning katta bir "aybi" bor edi, u o'ta chiroyli qiz edi. Mana shu "aybi" uning hayotini ag'dar-to'ntar qilib yubordi. Bobosi ta'lim-tarbiyasida o'sgan, dindan xabari bor qiz edi. Endi bunday qizga kimlar oshiq bo'lmaydi deysiz. Shoh ham, gado ham, egri ham, to'g'ri ham sovchi bo'lib kela boshlaydi. Ammo Bonu hammaga rad javobini berardi (chunki u Olmosni sevardi), lekin ba'zi bir ifloslar gap tushunmas bo'ladi. Yusuf Bonuni nomini bulg'ab bo'lsa ham unga erishmoqchi bo'ladi. Eh-h-h, nimalarni boshdan kechirmadi, deysiz bu qiz. Moskvadagi hayoti esa alohida tragediya.
Bonuni keyingi hayoti meni juda qiziqtirdi, biror kun kelajakda Iqbol Mirzo bilan ko'rishib qolsak, Bonuni keyingi taqdirini albatta so'rayman. Chunki asar real voqealarga asoslangan. Shu jihatdan ham asar qiymati ancha baland.
O'ylashimcha, har bir o'zbek qizi asarni o'qib chiqsa maqsadga muvofiq bo'lardi.
#taqriz #bookreview
@sirli_kitobxon