🇦🇫 🇵🇰 Afg‘oniston va Pokiston: mojaroning manbayi [2-qism]
✅ Dyurand chizig‘i – Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi hanuzgacha hal etilmagan, asrdan oshgan chegara muammosidir. Ushbu chiziqning salbiy asorati ikki davlat o‘rtasida chegara muammolarini doimiy davom etishiga, pashtunlarni ikki qismga ajralib qolishiga, mazkur hududda terrorizm, ekstremizm, giyohvand moddalar savdosi kabi xavfsizlik bilan bog‘liq o‘tkir muammolarni qalqib chiqishiga olib keldi. Bu muammolar yillar o‘tib o‘z-o‘zidan ushbu makonda geosiyosiy raqobat omillarini ham kuchayishiga turtki berdi. O‘z navbatida, 1947-yilda Pokiston davlatini tashkil topishi natijasida Dyurand chizig‘i hozirgi vaqtgacha hech bir afg‘on hukumati tomonidan tan olinmadi.
📝 “Afgʻon Pandora qutisi”
Sharqshunos-afgʻonshunos, PhD., dotsent Suhrob Boʻronov Dyurand chizigʻini Afgʻoniston muammosini hal etishning asosiy kaliti deb baholashi hamda bu chiziqni “Afgʻon Pandora qutisi” degan atama bilan izohlagan. Darhaqiqat, Afg‘onistondagi beqarorlik u, yoki bu ko‘rinishda, ayniqsa, Pokiston bilan munosabatlaridagi har qanday masalani bevosita, yoki bilvosita aynan mazkur muammo bilan bog‘lash mumkin.
📌 “Dyurand chizig‘i” muammosi o‘z ko‘lami va murakkabligi jihatidan nafaqat Afg‘oniston va Pokistonning milliy-mintaqaviy xavfsizligiga, balki Janubiy Osiyo mintaqasi va xalqaro xavfsizlikni ta’minlashning muhim asosi bo‘lishi mumkinligi bilan o‘ziga xos xususiyat kasb etadi.
✅ Dyurand chizig‘i bo‘yicha Afg‘oniston va Pokiston yondashuvlarining bir-biriga zid ekanligini hisobga olgan holda, bunda tarixiy, xalqaro huquqiy, etnohududiy, etnodiniy hamda geosiyosiy jihatlarni e’tiborga olish va shu orqali ilmiy yondashuvlarni ilgari surish lozimligini ko‘rish mumkin.
🆘 “Dyurand chizigʻi” muammosini qariyb bir asrdan ortiq vaqt davomida hal etilmasligi bu hududlarda ekstremistik va terroristik guruhlarni paydo boʻlishiga, giyohvand moddalar savdosini aylanishi, qochoqlar oqimini vujudga kelishi, etnik va qabilalararo ixtiloflarning hamda chegaraning har ikki tomonida yashovchi qabilalarning ayirmachilik harakatlari tez-tez sodir boʻlishiga olib keldi.
🇺🇿 O‘zbekiston uchun ahamiyati
O‘zbekiston tashqi siyosatida Markaziy va Janubiy Osiyo mintaqalarini Afg‘oniston orqali o‘zaro bog‘lash strategiyasini ustuvor ahamiyat kasb etishi hamda Trans-afg‘on transport koridorini tashkil etish, ayniqsa, “Termiz-Mozori Sharif-Kobul-Peshovar” temir yo‘lini barpo etish jarayonlari aynan Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi chegara mojarosi – “Dyurand chizig‘i” muammosini o‘rganishni taqozo etadi. Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek,
Shuningdek, davlatimiz rahbari o‘z nutqlaridan birida ma’lum qilishicha,
📖 Dyurand chizigʻi: tarix, geosiyosat va xavfsizlik
✍️ Sardor Rahimov
Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi uzoq yillik chegara muammolari, xususan, Dyurand chizig‘i, pashtunlar, AfPak strategiyasi haqida ushbu intervyuda ham so‘z yuritilgan: Batafsil: https://youtu.be/nr2suj1NFSA
✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝Twitter 📹YouTube 📝Facebook 📷Instagram 📨Telegram
✅ Dyurand chizig‘i – Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi hanuzgacha hal etilmagan, asrdan oshgan chegara muammosidir. Ushbu chiziqning salbiy asorati ikki davlat o‘rtasida chegara muammolarini doimiy davom etishiga, pashtunlarni ikki qismga ajralib qolishiga, mazkur hududda terrorizm, ekstremizm, giyohvand moddalar savdosi kabi xavfsizlik bilan bog‘liq o‘tkir muammolarni qalqib chiqishiga olib keldi. Bu muammolar yillar o‘tib o‘z-o‘zidan ushbu makonda geosiyosiy raqobat omillarini ham kuchayishiga turtki berdi. O‘z navbatida, 1947-yilda Pokiston davlatini tashkil topishi natijasida Dyurand chizig‘i hozirgi vaqtgacha hech bir afg‘on hukumati tomonidan tan olinmadi.
📝 “Afgʻon Pandora qutisi”
Sharqshunos-afgʻonshunos, PhD., dotsent Suhrob Boʻronov Dyurand chizigʻini Afgʻoniston muammosini hal etishning asosiy kaliti deb baholashi hamda bu chiziqni “Afgʻon Pandora qutisi” degan atama bilan izohlagan. Darhaqiqat, Afg‘onistondagi beqarorlik u, yoki bu ko‘rinishda, ayniqsa, Pokiston bilan munosabatlaridagi har qanday masalani bevosita, yoki bilvosita aynan mazkur muammo bilan bog‘lash mumkin.
📌 “Dyurand chizig‘i” muammosi o‘z ko‘lami va murakkabligi jihatidan nafaqat Afg‘oniston va Pokistonning milliy-mintaqaviy xavfsizligiga, balki Janubiy Osiyo mintaqasi va xalqaro xavfsizlikni ta’minlashning muhim asosi bo‘lishi mumkinligi bilan o‘ziga xos xususiyat kasb etadi.
✅ Dyurand chizig‘i bo‘yicha Afg‘oniston va Pokiston yondashuvlarining bir-biriga zid ekanligini hisobga olgan holda, bunda tarixiy, xalqaro huquqiy, etnohududiy, etnodiniy hamda geosiyosiy jihatlarni e’tiborga olish va shu orqali ilmiy yondashuvlarni ilgari surish lozimligini ko‘rish mumkin.
🆘 “Dyurand chizigʻi” muammosini qariyb bir asrdan ortiq vaqt davomida hal etilmasligi bu hududlarda ekstremistik va terroristik guruhlarni paydo boʻlishiga, giyohvand moddalar savdosini aylanishi, qochoqlar oqimini vujudga kelishi, etnik va qabilalararo ixtiloflarning hamda chegaraning har ikki tomonida yashovchi qabilalarning ayirmachilik harakatlari tez-tez sodir boʻlishiga olib keldi.
🇺🇿 O‘zbekiston uchun ahamiyati
O‘zbekiston tashqi siyosatida Markaziy va Janubiy Osiyo mintaqalarini Afg‘oniston orqali o‘zaro bog‘lash strategiyasini ustuvor ahamiyat kasb etishi hamda Trans-afg‘on transport koridorini tashkil etish, ayniqsa, “Termiz-Mozori Sharif-Kobul-Peshovar” temir yo‘lini barpo etish jarayonlari aynan Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi chegara mojarosi – “Dyurand chizig‘i” muammosini o‘rganishni taqozo etadi. Oʻzbekiston Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta’kidlaganidek,
“Afg‘oniston xavfsizligi – bu O‘zbekiston xavfsizligi, butun bepoyon Markaziy va Janubiy Osiyo mintaqasi barqarorligi hamda taraqqiyotning garovidir”.
Shuningdek, davlatimiz rahbari o‘z nutqlaridan birida ma’lum qilishicha,
“Termiz-Mozori Sharif-Kobul-Peshovar” temiryoʻli bizning umumiy kelajagimizdir. Bu yoʻl bitsa, Pokistonni Markaziy Osiyo bilan bogʻlaydigan, Oʻzbekistonni Karachi, Gvadar va Qosim portlariga olib chiqadigan eng yaqin, arzon va xavfsiz yoʻlakni yaratamiz. Bu temiryoʻl mintaqalarimiz qiyofasini butunlay oʻzgartirib yuboradi”.
📖 Dyurand chizigʻi: tarix, geosiyosat va xavfsizlik
✍️ Sardor Rahimov
Afg‘oniston va Pokiston o‘rtasidagi uzoq yillik chegara muammolari, xususan, Dyurand chizig‘i, pashtunlar, AfPak strategiyasi haqida ushbu intervyuda ham so‘z yuritilgan: Batafsil: https://youtu.be/nr2suj1NFSA
✅Ijtimoiy tarmoqlardagi sahifalarimiz👇
📝Twitter 📹YouTube 📝Facebook 📷Instagram 📨Telegram