Қ И Л И Ч В А Қ А Л Қ О Н О Р А С И
3. Бўлим:
8. ШИДДАТ
(Давоми.)
2.
...Жиноятларга берилган баҳо-чиқарилган ҳукмлар эса наинки жавобгарликка тортилган шахслар, балки жамиятнинг бошқа аъзоларини ҳам тарбиялаш, омма ўртасида қонунга нисбатан итоатгўйлик вазиятини вужудга келтириш ва бу жараённинг янада чуқурлашувини таъминлаш, одамлар қалбида қонунбузарликнинг ҳар қандай кўриниши учун жазонинг муқаррарлиги ҳиссини уйғотишга хизмат қилади.
1970 йилнинг 1-ярмида суд олдида 329, кейинги йилнинг шу даврида эса 330 киши жавоб берди.Олиб борилган саъй-ҳаракатларга қарамасдан Гурлан,Хива,Урганч районларида жиноятчилик миқёслари бир мунча ортди. Қўшкўпир,Ҳазорасп районларида эса анча камайди.
Ишларни кассация тартибида кўриш натижасида 1970 йилнинг биринчи ярмида аввал қараб чиқилган жиноий ишларнинг 3,7, 1971 йилнинг шу даврида 4,1 фоизи, фуқаролик ишларининг эса 16,8 кейинги йилнинг биринчи ярмида эса 19 фоизи бекор қилинди. Ушбу инстанцияда область суди томонидан қараб чиқилган ишларни бекор қилиш ҳоллари кузатилмади.
Аммо, суд ҳукмларининг ўзгартирилиши ҳоллари анча кўпайиб, 1971 йилнинг биринчи ярмида 12 фойиздан ортди. Ҳатто, бу даврга келиб, кассация тартибидаги шикоятлар асосида область суди қарорлари ҳам ўзгартирилди.
Бу ҳолатлар судлар фаолиятини вақти-вақти билан тафтиш этишга олиб келди ва бу иш аксарият ҳолларда режали тартибда амалга оширилди. 1971 йили Янгиариқ судининг фаолияти республика ва область адлия идоралари томонидан тафтиш қилинди. Жиноий ишларга доир ҳукмларни бекор қилиш ҳоллари сезиларли кўпайгани сабаблари ўрганилди. Бундай текширувлар область Адлия бўлими томонидан Урганч шаҳри (шаҳар судининг ариза ва шикоятларга муносабати ўрганилди) ва Хива райони (умумий фаолияти ўрганилди)да ҳам амалга оширилди.
Нотариал фаолиятдаги 3 та маҳкаманинг 2 тасида иш шароити қониқарли. Аммо, Хивадаги давлат нотариал идорасида аҳвол ташвишли. Идора атиги 9 квадрат метр саҳнли битта хонада қисиниб-қимтиниб фаолият кўрсатаяпти. Ҳужжатхонаси ва мижозлар учун кутиш жойи йўқ.
Қонунийликни таъминлашда ҳуқуқий ҳимоянинг ўрни ва роли ниҳоятда катта. Бу соҳада фаолият кўрсатган 18 нафар ходим адвокатлик хизматига бўлган талаб ва эҳтиёжни қондиришда анча фаол ҳаракат қилди. Мижозлар талабини қаноатлантирмаслик, хизмат фаолиятини суистеъмол қилиш ҳоллари деярли учрамади. Аксинча, область Адлия бўлимининг тарғибот-ташвиқот масалаларига доир (1972 йил январь) ахборот ёзишмасида оз сонли жамоанинг кўламдор ишлари алоҳида қайд этилди. Тизим ходимлари ўз хизмат вазифасини адо этиш билан чекланиб қолишаётгани йўқ. Улар жамоат ишлари, хусусан тарғибот-ташвиқот тадбирларида ҳам фаол иштирок этишаяпти. 18 нафар адвокатининг катта кўпчилиги айни маҳалда қишлоқ, маҳалла, шаҳар ва район ўртоқлик судлари ва унинг кенгашлари фаолиятига раҳбарлик қилади. Ҳуқуқий ҳимоячилардан Мадамин Мадраҳимов Ҳазорасп, Оқтурғон Қўшаева эса Урганч райони ўртоқлик судлари кенгаши, Саъдулла Отажонов, Собир Мавлонов, Абубосит Ҳусаинов, Болта Отажоновлар маҳалла ўртоқлик судларининг раиси вазифасида ишлашаяпти. О. Қўшаева айни пайтда маҳалла ўртоқлик судига ҳам раис қилиб сайланган. Шуни алоҳида таъкидлаш зарурки, совет тузуми ўртоқлик судларига иллатларга қарши таъсирчан амалий чора-тадбирларни ишга солиш қуроли сифатида эмас, балки маънавий-ахлоқий тарбия ва тарғибот-ташвиқот воситаси сифатида қараган. Ва ушбу ном билан аталмиш судлар бу вазифани ўз кучи ва ваколати доирасида адо этган, кўп ҳолларда эса маҳаллий партия – совет ташкилотларининг ўзига хос ёрдамчисига айланган. Бунда қонунга эмас, балки ўша ташкилотларнинг кўрсатмаси, ҳоҳиш ва иродасига кўпроқ амал қилинган.
Бу сингари фактлар тузум кишилар онги, эркинлигини кўзлаб эмас, балки уни бошқариш мақсадини кўзлаган ҳолда иш тутганлигини кўрсатди.
3. Бўлим:
8. ШИДДАТ
(Давоми.)
2.
...Жиноятларга берилган баҳо-чиқарилган ҳукмлар эса наинки жавобгарликка тортилган шахслар, балки жамиятнинг бошқа аъзоларини ҳам тарбиялаш, омма ўртасида қонунга нисбатан итоатгўйлик вазиятини вужудга келтириш ва бу жараённинг янада чуқурлашувини таъминлаш, одамлар қалбида қонунбузарликнинг ҳар қандай кўриниши учун жазонинг муқаррарлиги ҳиссини уйғотишга хизмат қилади.
1970 йилнинг 1-ярмида суд олдида 329, кейинги йилнинг шу даврида эса 330 киши жавоб берди.Олиб борилган саъй-ҳаракатларга қарамасдан Гурлан,Хива,Урганч районларида жиноятчилик миқёслари бир мунча ортди. Қўшкўпир,Ҳазорасп районларида эса анча камайди.
Ишларни кассация тартибида кўриш натижасида 1970 йилнинг биринчи ярмида аввал қараб чиқилган жиноий ишларнинг 3,7, 1971 йилнинг шу даврида 4,1 фоизи, фуқаролик ишларининг эса 16,8 кейинги йилнинг биринчи ярмида эса 19 фоизи бекор қилинди. Ушбу инстанцияда область суди томонидан қараб чиқилган ишларни бекор қилиш ҳоллари кузатилмади.
Аммо, суд ҳукмларининг ўзгартирилиши ҳоллари анча кўпайиб, 1971 йилнинг биринчи ярмида 12 фойиздан ортди. Ҳатто, бу даврга келиб, кассация тартибидаги шикоятлар асосида область суди қарорлари ҳам ўзгартирилди.
Бу ҳолатлар судлар фаолиятини вақти-вақти билан тафтиш этишга олиб келди ва бу иш аксарият ҳолларда режали тартибда амалга оширилди. 1971 йили Янгиариқ судининг фаолияти республика ва область адлия идоралари томонидан тафтиш қилинди. Жиноий ишларга доир ҳукмларни бекор қилиш ҳоллари сезиларли кўпайгани сабаблари ўрганилди. Бундай текширувлар область Адлия бўлими томонидан Урганч шаҳри (шаҳар судининг ариза ва шикоятларга муносабати ўрганилди) ва Хива райони (умумий фаолияти ўрганилди)да ҳам амалга оширилди.
Нотариал фаолиятдаги 3 та маҳкаманинг 2 тасида иш шароити қониқарли. Аммо, Хивадаги давлат нотариал идорасида аҳвол ташвишли. Идора атиги 9 квадрат метр саҳнли битта хонада қисиниб-қимтиниб фаолият кўрсатаяпти. Ҳужжатхонаси ва мижозлар учун кутиш жойи йўқ.
Қонунийликни таъминлашда ҳуқуқий ҳимоянинг ўрни ва роли ниҳоятда катта. Бу соҳада фаолият кўрсатган 18 нафар ходим адвокатлик хизматига бўлган талаб ва эҳтиёжни қондиришда анча фаол ҳаракат қилди. Мижозлар талабини қаноатлантирмаслик, хизмат фаолиятини суистеъмол қилиш ҳоллари деярли учрамади. Аксинча, область Адлия бўлимининг тарғибот-ташвиқот масалаларига доир (1972 йил январь) ахборот ёзишмасида оз сонли жамоанинг кўламдор ишлари алоҳида қайд этилди. Тизим ходимлари ўз хизмат вазифасини адо этиш билан чекланиб қолишаётгани йўқ. Улар жамоат ишлари, хусусан тарғибот-ташвиқот тадбирларида ҳам фаол иштирок этишаяпти. 18 нафар адвокатининг катта кўпчилиги айни маҳалда қишлоқ, маҳалла, шаҳар ва район ўртоқлик судлари ва унинг кенгашлари фаолиятига раҳбарлик қилади. Ҳуқуқий ҳимоячилардан Мадамин Мадраҳимов Ҳазорасп, Оқтурғон Қўшаева эса Урганч райони ўртоқлик судлари кенгаши, Саъдулла Отажонов, Собир Мавлонов, Абубосит Ҳусаинов, Болта Отажоновлар маҳалла ўртоқлик судларининг раиси вазифасида ишлашаяпти. О. Қўшаева айни пайтда маҳалла ўртоқлик судига ҳам раис қилиб сайланган. Шуни алоҳида таъкидлаш зарурки, совет тузуми ўртоқлик судларига иллатларга қарши таъсирчан амалий чора-тадбирларни ишга солиш қуроли сифатида эмас, балки маънавий-ахлоқий тарбия ва тарғибот-ташвиқот воситаси сифатида қараган. Ва ушбу ном билан аталмиш судлар бу вазифани ўз кучи ва ваколати доирасида адо этган, кўп ҳолларда эса маҳаллий партия – совет ташкилотларининг ўзига хос ёрдамчисига айланган. Бунда қонунга эмас, балки ўша ташкилотларнинг кўрсатмаси, ҳоҳиш ва иродасига кўпроқ амал қилинган.
Бу сингари фактлар тузум кишилар онги, эркинлигини кўзлаб эмас, балки уни бошқариш мақсадини кўзлаган ҳолда иш тутганлигини кўрсатди.