Tadqiqot va ilmiy ishMendan eng ko'p so'raladigan savollardan biri
"Maqola yozsam grant yutishimda yordam beradimi?" yoki
"Mana bu maqolalarimni qo'shsam imkoniyatim oshadimi?" degan savol. Lekin ulardan
"Bu maqola orqali o'zi nimani tadqiq qilmoqchisan?" yoki
"Yozgan maqolangdan nimani tadqiq qilib qanday xulosa qilding?" deb so'rasam uyog'i sukunatning 100 yili bo'lib ketadi.
Boshqa tomondan men kurslarda oxirgi paytlarda eng ko'p urg'u berayotgan narsa — bu
tadqiqot olib borish.
Ilmiy ishBizda ko'pincha ilmiy ish deganda bu faqatgina doktorantura uchun qilinadigan, hech kim nima bo'layotganini tushunmaydigan va egasidan boshqa hech kimga foydasi tegmaydigan qog'ozlar uyumi tushunib qolingan. Maqola ham hisobda uning kichik "ukasi".
Lekin har qanday ilmiy ish ma'lum bir tadqiqot ustiga quriladi. Ya'ni avval nimadir tadqiq qilinadi, har tomonlama o'rganiladi va yakunda aniq xulosalar beriladi. Qisqa qilib aytganda, ilmiy ish tadqiqotning yakuniy hisoboti xolos.
Nima uchun tadqiqot muhim?Oldinlari o'zimdagi xatlarimda ham
"yaxshilayman", "o'zgartiraman", "qayta quraman" kabi liderlik hidi ufurib turgan gaplar juda ko'p bo'lardi. Lekin keyinchalik o'ylab qoldim "Nimani yaxshilayman?", "Qanday o'zgartiraman?", "Aslida kerakmi bu?".
Oddiy va shaxsiy tajribamda eng ko'p uchraydigan misol keltiraman. Juda ko'pchilik bizda hozir tillarni o'rganish eski usullarda qolib ketgani, uni yangilash, yaxshilash va zamonaviy usullarni olib kirish kerakligini aytishadi. Men esa har doim "Eski usullar samarasiz ekanini qanday o'lchadingiz?", "Yangi usullar samarali ekanini qanday bilasiz?" degan savollarni qo'yaman.
Yoki yanayam oddiyroq qilib agar siz ingliz tili o'qituvchisi bo'lsangiz, ikkita deyarli bir xil darajadagi guruh biriga eski (grammatika, so'z yodlash, test ishlash) usulda va boshqasiga zamonaviy usulda (gapirtirib, kino ko'rsatib, o'yin o'ynatib, qiziqtirib) dars o'tib ko'ring va 3-6 oy davomida ulardagi progressni kuzatib boring. Oxiri ma'lum muddatdan keyin (1-2 yil) bir xil darajadagi imtihondan qanday o'tishlarini solishtiring va undan keyin xulosa bering deb taklif qilaman.
"Agar shunday qilsangiz qaysi guruh yaxshiroq natija qiladi deb o'ylaysiz?" desam juda ko'p holatlarda
"Birinchi guruh bo'lsa kerak" degan o'z-o'zini inkor qiladigan javob olaman :)
Bu bizga nima xulosa beradi? Birinchi usul aslida ikkinchisidan yaxshiroq ekaninimi? Yo'q —
bu biz biror bir narsa ustida to'g'ri tadqiqot o'tkazmasdan turib o'z instinktimiz bo'yicha xulosa qilsak, xato qilishga juda moyil bo'lishimizni bildiradi.
Tadqiqot qilishni o'rganingBoshidagi savolga qaytadigan bo'lsak. Agar siz nafaqat CVingizda yoki motivatsion xatingizda ajralib turadigan ish qilmoqchi, balki o'z bilimlaringizni chinakamiga o'stirmoqchi bo'lsangiz, u holatda
ishni o'z sohangizda kichik tadqiqotlar qilishdan boshlang.
O'zingiz to'g'ri deb o'ylayotgan fikr qanchalik to'g'ri yoki noto'g'ri ekanini sinab ko'rishga intiling. Oldindan nimani o'lchashni, qanday o'lchashni to'g'ri qo'yib oling. U bo'yicha yetarlicha ma'lumot (data) to'plang. Uni tahlil qiling, vizualizatsiya qiling va yakunda xulosalaringizni maqola bo'lmasa ham "oddiy" Medium post qilib yozib chiqing.
Ana shu ish sizga har qanday zo'rma-zo'raki yozilgan maqoladan foydali bo'ladi deb ishonch bilan ayta olaman.
Afsuski bizda hozir "ilmiy ishlar" juda ko'p, lekin tadqiqotlarni topib bo'lmaydi
Ha aytgancha, yuqorida aytgan tadqiqotimni ham hali hech kim qilib ko'rmagan :)
#career_development #academic_life #scholarship_tips
P.S: Postim ikkinchi qismida
Toshkent havosi ifloslanishi haqidagi misol haqida aytib o'taman...
@Musayev_blogi