Мираддин Мириад • Miraddin Miriad

↪️«Үнсиз аңсаў»

Ҳәзир заман сезимлери түбирсиз,
Ултаны жоқ зақым басқан жигерсиз.
Оңлы-соллы аўыстырып иликсиз,
Төзими жоқ заман барар тирексиз.

Бирақ жүрек — мухаббаттан жүгинип,
Бир нәзери — жанды алып, түринип.
Сол бир сулыў қыздың қыймылы,
Сезим берер жанға тыным сый қылып.

Көз қарасы — көклем таңы ескендей,
Жайнап турған гүлдиң дала көшкендей.
Ойым бирге алып кетер арманлар,
Жүрекке от жағып, өмир кешкендей.

Айт, қыздың нәзик, жипек шашлары,
Жел менен ойнап, тербеледи қаслары.
Сол бир сәтте жүрек үнсиз қалмады,
Сезим тербеп, бар әлемди басқарды.

Бирақ ол қыз билмейди ғой сезимди,
Жүрегимде тынған сырды, тилсимди.
Сүўретке қарап, үнсиз ғана тиллессем,
Сол бир жанға арнап жаздым сөзимди.

Биз танысбыз, бирге жүрген шақлар бар,
Сол күнлерди жүрегимде сақлар жал.
Бирақ ол қыз, бәлким, сезбес жан сырын,
Мениң үнсиз аңсаўымды, ақ таңлар.

Сүўреттеги бейнеси де басқа ғой,
Қыялымда қызды көрип жасқа той.
Ойлар бирге алып кетер алысқа,
Ал ол болса, сезбейди ғой, басқа ой.

Сөз айтайын ба? Я үнсиз қаламан ба?
Көзлериме жас толып, жанаман ба?
Мүмкин, тәғдир бизди қайта қосар ма,
Усы бир әнде қалған сезим жалған ба?

Нөкис қаласы
16.06.2024

©️Мираддин Мириад
*️⃣@miraddinmiriad

#️⃣#miriad

«Кетип баратыр»

Бозлы бостанлық бахтына балқып,
Бала өмир өтти жедел, паянсыз.
Пайманада пайсыз қалып турақсыз,
Басы бос дара өзи кетип баратыр.

Боз далада жел менен жарысқа түсип,
Арман қуўып, жоллар таңлап баратыр.
Өткен күнниң елесиндей манаўсырап,
Жалғызлық пенен тағы кетип баратыр.

Көз ушында булдырайды сағым,
Шексиз дала тербейди жанын.
Бахыт жолы табылмады тағы,
Тәғдир сыры үнсиз кетип баратыр.

Қум менен бирге көшкен ўақыт изин,
Сағыныштан жаңғырады сезим.
Бос кеңисликте үнсиз қалған өзин,
Басы бос дара өзи кетип баратыр.

Сағым қуўған күнлер өтти кеште,
Арман толы жүрек қалды ҳеште.
Мәңгиликке сыр ашпады көш те,
Тәғдир үнсиз бәри кетип баратыр.

Жулдыз жарық, бирақ алыс дым бийик,
Сол бийикте жоғалғандай бир үмит.
Кеўил терең, бирақ қалған дым гүдик,
Жалғыз жолда үнсиз кетип баратыр.

Шексиз дала, шетсиз ойлар тербейди,
Өмир толқын үмитлерди кернейди.
Ким биледи, не тосады ертеңди,
Ўақыт өзи бәрин кетип баратыр.

Көк жийекте күнниң нуры сөнип,
Сағыныштан жанның оты өрилип.
Тәғдир жолы сан тәрепке бөлинип,
Биймәлимге тағы кетип баратыр.

Қум сағаттай сырғып атыр мезгил,
Өмир мәнисин излейди еле сезим.
Жан дүньясы толқынланар сез бенен,
Тынышлықта үнсиз кетип баратыр.

Қула дүзде самал менен сырласып,
Бир ойлары қалғандай ма жырласып?
Арман қуўған денеси менен муң басып,
Өткенлердиң изи кетип баратыр.

Түн жамылып, айға қарап толғанып,
Жалғыз жүрек тәғдир менен жол салып.
Бар әлемге үнсиз ғана қол былғап,
Өмир жыры үнсиз кетип баратыр.

Көк аспанға көз таслайды жалтақлап,
Арман булттай көшкен алшақлап.
Сезимлерди жыйнай алмай аңсап қап,
Бир үмит пенен тағы кетип баратыр.

Қара жолда излер қалған ийреңлей,
Тәғдир сырын уқсам ба деп тереңнен.
Бәрин артқа таслап үнсиз, бөгелмей,
Биймәлим бир жаққа кетип баратыр.

Самал есип, муң қосады ырғағын,
Жүрек сезер өмир мәнисин, сырларын.
Тәғдир шертип тиришиликтиң қылларын,
Шексиз ўақыт тағы кетип баратыр.

Жоллар узақ, көк жийек дым алыста,
Өткен күнлер ойда тур тек сағынышта.
Бар әлемди шарлап шыққан таныс па?
Сырға толы жаным кетип баратыр.

Бул қатарларда өмирдиң өткинши сыпатын, жалғызлық пенен тәғдир жолының мәңгилик қозғалысы көринис табады. Ҳәр шумақта адам баласының үмити менен муңы, излениўи менен белгисизликке бет алыўы сүўретленеди. Ўақыт ҳеш кимди күтпейди – ол өз ағысы мен жылжып, өткен дәўирди артта қалдырып, келешекке жол салады. Қосықтың ҳәр жолы адам жанының терең тербелисин, арман менен шынлықтың үйлесимин ашып көрсетеди. "Кетип баратыр"дың қайталаныўы – өмирдиң тоқтаўсыз жалғасы және тәғдирдиң өз жолы менен ағып өтиўиниң символы. Бул толғаўлы шығарма оқыўшыны терең ойға жетеклеп, ҳәр ким өз өмириниң мәни-мазмунын излеўге итермелейди, деген ойдаман.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

Нөкис қаласы,
21.10.2024

#miriad

Өмир – өзен

Өмир – өзен, сарқырап аққан,
Ағысы менен жарысып батқан.
Бүгин барсаң – самалдай ескен,
Ертең жоқсаң – сағымдай кеткен.

Қумға сиңген жаўындай ўақыт,
Кимге қалды мынаў бир бахыт?
Желге ушқан жапырақ уқсап,
Жоғаламыз, өшеди шырақ.

Биз кеткен менен тоқтамас өмир,
Тағы атады жаңа бир таң.
Күлер күн де, ағар булытлар,
Келмес қайта кешеги шаң.

Бирақ излер қалар ма, мүмкин,
Жыллы сөз бенен ҳадал бир күлкиң?
Жанға жайлы жақсы исиң менен,
Өмиринде қал биреўдиң!

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#miriad

«Сениң бахытың»

Мәжбүрлемеймен сени сүйиўге,
Тек жүрегиңе жол табам үнсиз.
Қарап өтемен, сени түсиниўге,
Сезимге байламайман түп көтере.

Бәлким, бир күни мени таңларсаң,
Бәлким, жанымнан өтерсең жай ғана.
Бәрибир, сен тек бахытлы болсаң,
Маған сол жетер, сол — мениң жеңисим.

Сен күлген гезде күн шуўағын төгеди,
Сен муңайсаң, әлем сурға бөленеди.
Саған керек жан болмасам егер де,
Мен үнсиз ғана бақлайман кереги.

Көзлериңде бахыт оты жанғанда,
Кимниң сүйгени мен ушын маңызлы емес.
Тек жүрегиң жараланбасын ҳеш қашан,
Тек шадлық болсын, басқа ҳештеме емес.

Ҳештеме сорамай үнсиз ғана,
Жаныңдаман мен, сезесең бе?
Кеўлиңде шын бахыт болса,
Маған одан артық кереги не?

Егер де жүрегиң басқаға аўып,
Сүйсең оны бар жан-тәниң менен,
Мен саған тек жақсылық тилеймен,
Сағынышты жасырып өзим менен.

Ал егер бир күни сезимиң оянып,
Көзқарасың маған өзгерсе,
Мен сени күтип жүремин үнсиз,
Мухаббатым мәңгиге сөнбесе.

Сениң исмиң – жүрегимдеги нама,
Жаным сыбырлап атайды үнсиз.
Жақынлап келсем, жоғалып кетердей,
Көзлериң – сырлы, алыс бир жулдыз.

Сениң даўысың – таңғы самалдай,
Жүрегимди жумсақлығы тербейди.
Қолыңды усласам, сол сәттен баслап,
Бар әлем мен ушын ҳақыйқатқа енеди.

Таңның нуры жүзиңнен тамғандай,
Күлкиң – күнниң соңғы бир жанғаны.
Егер бир күни маған келер болсаң,
Жанымда қал... Өмирлик армандай.

Сениң көзиңде – көклемниң сыры,
Сағыныш толы мөлдир тамшы.
Жүрегим сеннен алысласса тағы,
Әлем бос, үнсиз туншығады.

Егер көзиңде мени көрсем,
Сезимиң жыллы жанымды өртеп.
Сол бир сәт ушын, мәңги күтиўге,
Бар өмиримди қыяр едим кешип.

Ҳештеңе деме, тек күлимле,
Сол күлкиң мени бахытқа бөлер.
Сени сүйгеним — мәңгилик сыр,
Жанымда болсаң, барым да сол.

Егер бир күни сезимиң жетсе,
Сағыныш толығып, қасымнан өтсең,
Мухаббатым менен сени күтемен,
Мәңгилик бирге болыўға жетсем.

Бул қосық шәртсиз муҳаббат, меҳир-муҳаббат, сабыр-тақат ҳәм сүйикли адамға шын кеўилден бахыт тилеў ҳаққында жазылған. Лирикалық қаҳарман өз сезимлерин мәжбүрлеўге умтылмайды, жуўап талап етпейди, тек оны узақтан бақлап, оның бахытына қуўанады.

Ҳәр бир шуўмақ қаҳарманның терең байланысын ҳәм ишки гүресин көрсетеди: ол күтиўге, үмит етиўге таяр, бирақ оның таңлаўына кесент етпейди. Оның муҳаббаты таң самалы, бәҳәр таңы сыяқлы жумсақ ҳәм мәжбүрлемейтуғын. Егер ол қашанда оның менен бирге болыўды қәлесе, ол бахытлы болады, ал олай болмаса да - оның сезимлери пәк болып қалады, ол ушын ең баслысы - оны қуўанышлы көриў.

Қосықта опадарлық ҳәм садықлық пенен байланысқан романтикалық ғамкинлик сезиледи. Бул тынышлықта жасайтуғын, жанды жылытатуғын, дүньяны күтиў менен безейтуғын муҳаббат тарийхы.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

Нөкис қаласы
2025.22.01

#miriad

↪️Өзбекстанда Екинши жер жүзилик урыс қатнасыўшылары хошаметленеди

🇺🇿 Өзбекстан Республикасы Президентиниң пәрманына муўапық, 9-май - Еслеў ҳәм қәдирлеў күнине байланыслы Екинши жер жүзилик урыс қатнасыўшылары, мийнет фронты қатнасыўшылары ҳәм оларға теңлестирилген адамлар материаллық жақтан хошаметленеди.

💵Бир мәртелик ақшалай сыйлық:
🆙Урыс қатнасыўшылары ҳәм майыпларының ҳәр бирине - 10 000 (он мың) АҚШ доллары (USD).
🆙Урыс қатнасыўшыларына теңлестирилген адамлардың ҳәр бирине - 25 000 000 (жигирма бес миллион) сом (UZS).
🆙1941-1945-жыллардағы фронт арты мийнеткешлериниң ҳәр бирине - 3 000 000 (үш миллион) сом (UZS).

🔗Толық: https://president.uz/uz/lists/view/7892

🌿Бул шешим ата-бабалардың естелигин мәңгилестириў, ветеранларды ҳүрметлеў ҳәм олардың қаҳарманлығын қәдирлеў мақсетинде қабыл етилди. Барлық төлемлер республикалық бюджет қаржылары есабынан әмелге асырылады.

#Естелеў_ҳәм_қәдирлеў_күни
#Президент_пәрманы
#Екинши_жер_жүзилик_урыс
#Жеңистиң_80_жыллығы

Бул арна – мениң киши әлемим,
Оқыўшы болса, соған мәс кеўилим.
Сөзлерим жүрекке жарық болып қонсын,
Дым болмаса бир жан жылыўын алсын.

Мираддин Мириад
"Жырдың жарық сәўлеси"
https://t.me/miraddinmiriad/649

@miraddinmiriad
#miriad

«Жақсылар сүйикли болыўы қыйын»

Жақсылар сүйикли болыўы қыйын,
Шынлықты айтса да, кеўилге сыйым.
Ҳақыйқат сөзлери жүрекке аўыр,
Табалмайсаң оларды жалған менен түйин.

Ҳадалдың жолында жаны таза,
Жалғанға ермейди, болмас топас.
Еркинлик аңсайды, ойлары бийик,
Күнге – шырақ, түнге – шам сәўле.

Жақсылар сүйикли бола алмас бирдейи.
Турақлы жат болар көптиң әлпетине.
Теңиздей терең олар, бирақта жалғыз,
Дүзиў жол услаған қыйын жер бетинде.

Қәдирин жақсының түсинген жанға,
Әмел жоқ, гейде олар қалыпты дара.
Жүреги аўырған халық ушын мудамы,
Жулдыздай жарық ғой түнги аспанда.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

Нөкис қаласы
15.01.2025

#miriad

#Qaraqalpaq_tilinde

🔰 Юридикалық терминология [2-бөлим]
🔗 https://t.me/miraddinmiriad/684

🔹 Шаңарақ
Адамлардың некеге, туўысқанлыққа ямаса бала алып асыраўға тийкарланган, улыўмалық турмыс, өз-ара руўхий, әдеп-икрамлылық ҳәм юридикалық жуўапкершилик пенен байланысқан бирлеспеси.

#юриспруденция #термин #termin

🔗 1-бөлим: https://t.me/miraddinmiriad/608

↪️Жүрегиңниң қоңыраўын

Сениң жүрегиңниң қоңыраўын,
Шыңлық пенен қақсам деймен.
Арман болып жетпей жүрмей,
Шын сөзимнен тапсаң деймен.

Самал желдей сылдыр қағып,
Саған ҳақыйқатын айтсам.
Ай менен күн гүўа болып,
Жүрек қоңыраўын қақсам.

Сазлы сес пенен сезим шертип,
Тыңлап көрши, жаным, буны.
Шыңлық сырын жеткизейин,
Соғар сәтте жүрек үни.

Егер көзиң исенсе маған,
Жүрек сөзин тыңла, жаным.
Қоңыраўың үнсиз қалмай,
Шыңлық пенен соғылса бүгин.

Айтшы, жаным, сол үнди,
Сездиң бе сен жүрегиң менен?
Мениң үнсиз муңымды,
Тербетши сен бир лебиң менен.

Нөкис қаласы
15.09.2023

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#️⃣#miriad - усы хештег арқалы тек қосықларға тез отиўиңиз мүмкин.

🧠Бул қосық сүйикли адамы менен шын жүректен байланыс орнатыўға умтылыўды сүўретлейди. Лирикалық қаҳарман ҳақыйқатлық пенен "жүрек қоңыраўын урғысы" келеди, яғный өз сезимлерин жасырмай ҳәм өтириксиз билдириўди қәлейди. Ол өзиниң даўысы тыңланып, сезимлери жуўап табыўына үмит етеди. Қосықта муҳаббаттың пәклиги, өз-ара сүйиспеншилик ҳәм жанлар үнлеслигине болған үмит сәўлеленген.

🔗 https://t.me/miraddinmiriad/667

〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️

📌 https://t.me/miraddinmiriad/684

🔰 Түсиндирме сөзликтен

📎 *Нусқаў — 1. Белгили бир истиң қалай орынланыўын көрсететуғын жол-жоба, кеңесғ мәсләҳат. 2. Көрсетпе, силтеў, силтеме. Қарарды орынлаў жөнинде областьлық жаслар комитети барлық шөлкемге нусқаў берди («ҚҚ. ксмү атл.»)
📚 Дерек: Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги. 3-том. К—Н. Нөкис. «Қарақалпақстан», 1988. 363-бет.

📎 *Сот — аўызеки. 1) суд; ашық сот - показательный суд; СССР Жоқарғы Соты - Верховный Суд СССР; жәмийетлик сот - общественный суд; әдил сот - беспристрастный суд, справедливый суд; 2) судья.
📚 Дерек: Д.С. Насыров, К.У. Убайдуллаев ҳәм басқалар. Проф. Н.А. Баскаковтың редактирлеўинде. Қарақалпақ-русша сөзлик. Москва: Шет тил ҳәм миллий сөзликлер мәмлекетлик баспасы, 1958. 584-бет.

📎 *Рәсим — https://t.me/miraddinmiriad/611

#Túsindirme_sózlik #Awdarma_sózlik

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#Qaraqalpaq_tilinde

🔰 Юридикалық терминология [2-бөлим]

🔗 1-бөлим: https://t.me/miraddinmiriad/608

🔹Алиби
Айыпланыўшының жынаят ислеў ўақтында басқа жерде болыўына байланыслы жынаят ислеў имканиятының жоқлығы.

🔹Адвокат
Пуқаралар ҳәм шөлкемлерге юридикалық жәрдем көрсетиў, соның ишинде, судта олардың мәплерин қорғаў ўазыйпасы жүкленген юрист.

🔹Салық
Пуқаралар ҳәм юридикалық шахслардан өндирилетуғын белгиленген мәжбүрий төлем. Халық ҳәм кәрханалардан алынатуғын мәмлекетлик жыйым.

🔹Мийрас қағаз
Биреўдиң қайтыс болғаннан кейин мүлкине бийлик етиў туўралы нусқаў*лары бар рәсмий ҳүжжет.

🔹Гауптвахта
Әскерий хызметкерди қамақта сақлаў орны.

🔹Геноцид
Миллетти жоқ етиўге қаратылған ҳәрекетлер.

🔹Нотариус
Ҳәр түрли юридикалық актлерди рәсмийлестириўши лаўазымлы адам [питимлерди тастыйықлаўшы, қоллар (имзалар)ды раслаўшы (дурыслаўшы)].

🔹Вандализм
Имаратларды, қойымшылықларды ямаса басқа да қурылысларды ипласлаў (қорлаў), мүлкти бүлдириў.

🔹Талапкер (даўагер)
Талап (даўа) қойыўшы адам яки уйым.

🔹Прецедент
Уқсас ислерди шешиўде үлги болатуғын суд (сот*) шешими.

🔹Патент
Ойлап табыўға болған айрықша ҳуқықты тастыйықлаўшы гүўалық.

🔹Арест
Мәжбүрий услап турыў ҳәм қамақта сақлаў.

🔹Санкция
Ҳуқықый норманың усы норманы бузыўшыға байланыслы мәмлекетлик тәсир шаралары ҳаққындағы көрсетпелерди өз ишине алған бөлеги.

🔹Өлим жазасы
Ең жоқары жаза шарасы.

🔹Эвтаназия
Наўқастың тез өлим ҳаққындағы талабын қанаатландырыў.

🔹Фикция
Ҳақыйқатқа сәйкес келмейтуғын ҳәм әдетте қандай да бир анық мақсет пенен пайдаланылатуғын, қастан дөретилген, ойлап табылған жағдай, дүзилис. Мысалы, фиктив неке.

🔹Юридикалық фикция
Факттиң ҳақыйқатына қарама-қарсы болса да, оны болжаўдан ибарат юридикалық усыл. Бул усылдың мәниси, белгили бир жоқ факт бар деп есапланады ямаса керисинше. Бирақ, фикцияны бийкарлаў мүмкин болмаған презумпциядан (praesumptio iuris et de iure) парықлаў керек. Мәселен, нызамды билиў презумпциясы фикция емес, ал бийкарланбайтуғын презумпция болып есапланады, себеби ол истиң ҳақыйқый жағдайына сәйкес келиўи де, келмеўи де мүмкин; бийкарланбайтуғын презумпциядан айырмашылығы, фикция барлық ўақытта жалған болады.

🔹Пуқаралық
Адамның мәмлекет пенен турақлы ҳуқықый байланысы.

🔹Тоталитар(лық)
Сиясий режимниң халық үстинен ҳәр тәреплеме қадағалаўға ийе болыўы ҳәм зорлық ямаса қәўип-қәтерди системалы қолланыўға сүйениўи менен сыпатланатуғын түри. Диктаторлық ҳәкимият ҳәм адамлардың минез-қулқы ҳәм пикирлеўин толық қадағалаўда өз көринисин тапқан режим.

🔹Ажырасыў (синоним: талақ хат бериў, ашым-айрық болыў, айырылысыў, русс тилинде; развод)
Ерли-зайыплылардың ҳуқық ҳәм миннетлемелерин тоқтатыўшы юридикалық акт.

🔹Демократия
Халықтың ҳәкимият дереги ретинде тән алыныўына тийкарланган жәмийеттиң мәмлекетлик сиясий дүзилиси формасы.

🔹Неке
Еркек пенен ҳаялдың нызамға муўапық дүзилген еркин ҳәм тең ҳуқықлы аўқамы.

🔹Конфискация
Судтың шешими менен мүликти ҳақысыз (төлеўсиз) алып қойыў.

🔹Импичмент
Нызамшылық актлеринде белгиленген талапларға муўапық (жоқарғы) лаўазымлы адамды лаўазымынан босатыў тәртиби. Импичмент - муниципаллық ямаса мәмлекетлик атқарыўшы адамларды, лаўазымлы адамларды, соның ишинде мәмлекет басшысын, кейин ала оларды лаўазымынан шетлетип жибериўши суд айыплаўы, соның ишинде, жынайый айыплаў процедурасы (рәсим*и). Импичмент процессинде айыплаў әдетте адамды нызамға қайшы түрде исленген ҳәрекетлерде, яғный лаўазым ўәкиллигинен пайдаланыўына қарамастан, саналы исленген ҳуқық бузыўшылықта айыплайды.

#юриспруденция #термин #termin

〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️〰️

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#anons


Қушақлап сәўирдиң муңлы сәтлерин,
Жаўын менен егиздей жылайды кеўлим.
Мухаббат қосығы болып жанған бул әним,
Саған жетер ме, билмеймен, сүйгеним...

"Сәўир кешлери" (24.04.2024) қосығынан.
Тез арада толық жарыяланады.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#miriad

Муңға толы дара жоллар

Шыжық езилип, кеўилдиң тарлары,
Қосылмай барады дара жоллары.
Ара алыс, жүреклер жупласпай,
Жәбдилеспей қалады қоллары.

Ара суўық, жүреклер үнлеспей,
Сөзлер тынып, сезимлер үндемей.
Қоллар бос, сүйеў таппай бийшара,
Мухаббаттың жолы да кесиспей.

Көзлер үндеў, үнсизлик жарасар,
Сағыныштан сырлар да тарасар.
Кеўил терең, муң менен толғанып,
Бахыт жолы қайда деп адасар.

Шыжық езилип, кеўилдиң сырлары,
Сезимнен жаралған нәзик қырлары.
Жоллар бөлек, тәғдирлер шалғайды,
Жанның үнсиз жылаған жырлары.

Қосылмай барады сағымдай арманлар,
Сағыныш шеңберин бузбаған таңлар бар.
Қоллар суўық, жан жылыўлық аңсайды,
Бахыттың есиги жабылған жанлар бар.

Сөзлер айтылмай, үнсизлик бийлеп,
Жүрек үнине тәғдир қулақ аспайды.
Еки жүрек арасын муңлы думан басып,
Мухаббат жоллары неге ашпайды?

Шыжық езилип, арман да талғандай,
Жүрек үнсиз, саз да бир қалғандай.
Сағыныш сазы тербесе түнлерди,
Көзден жас емес, үмит те тамғандай.

Жоллар алыслап, тәғдирлер муң кешер,
Сезимлер үнсиз, жапанда гүллер ашылып,
Айрылған қос қанат қайда ушып кетер,
Көклем де бул жаққа енди келмес қайтып.

Кеўил туншығып, үмитти излейди,
Қайғыдан арылыў жолын да гөзлейди.
Биригип кеткендей аспан менен жер,
Жүрекке салмақ салғандай гүз кейпи.

Таңлар атып та, шапақ пенен жылытпас,
Жанның тоңғанын күн нуры умытпас.
Қосылмай қалған сол дара жолларда,
Мухаббат излерин тәғдир де сыздырмас.

Шыжық езилип, арманды муң басып,
Жүрек үнсиз, тәғдирди ким ашып?
Қосылмай қалған сол дара жолларда,
Сағыныш сазы жүреди үн қашып.

Жоллар шалғай, жан жылыў аңсайды,
Сезимлер үнсиз, тәғдирлер ҳеш ашпайды.
Қос жүрек арасын думандай муң басып,
Мухаббат бағы неге ҳеш жанбайды?

Түнлер терең, арман да шаршаған,
Жүрек үнсиз, тәғдирлер алшаққан.
Көзден жас емес, үмиттиң тамшысы,
Кеўилден сыр аққан, жыр аққан.

Бириге алмайды бул дара жоллары,
Жанның жарасы муң менен толғалы.
Сағыныш самалы тербесе де түнлерди,
Жүрекке жетпейди ашықтың сол сазы.

Нөкис қаласы
21.12.2024

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

❗️https://t.me/miraddinmiriad/634

#miriad

Жаңа дәўир

Ерлик бойда, жүрек таза,
Жигит нәзик, қыз – ғайрат.
Сулыўлық пенен күш егиздей,
Жаңа заман – жаңа хат.

Қызлар енди қайсар тулға,
Ерлер сезим тербеген.
Қанат қағып қыран қушса,
Теңлик гези келген күни.

Ерлик – тек қылыш емес,
Нәзиклик те қуўат-ғой.
Мухаббат пенен билер әлем,
Шын мәнинде уллы той.

Жаңа дәўир, жаңа жоллар,
Баслайтуғын бийик шыңға.
Ҳаял – күшли, ер – сезимтал,
Жан еркинлиги – баслы арман!

Бойжеткенлер – алмас қылыш,
Азаматлар – мөлдир булақ.
Қатар жүрип, қол усласып,
Теңликке де жетер шуўақ.

Сезимлерге орын берген,
Ердиң жаны – кең дүнья.
Нәзиклиги менен күшли қызлар,
Жаңарғандай бул дәўран.

Көзлеринде от жарқырап,
Қызлар бийик ушады.
Жигитлер де сыр шертип,
Ҳақыйқатты излейди.

Жаңа дәўир есигин ашты,
Ески шеклеўлер жойылды.
Еркин ойлы, еркин жанлар,
Жаңа жолға қойылды.

Теңлик – бүгинги заман үни,
Ҳақыйқатлық – ең баслы күш.
Жан дүньясын түсинген шақта,
Әлеми мийримге болады толы.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

Ҳәр адымда, ҳәр демде жаңара берсин жаның,
Сүйиспеншилик пенен нәзикликтиң бейнеси болсын,
Бүгинги қар – үмиттиң, мухаббаттың баслаўы,
Жүреклерди жылытып, мәңги есте қалсын.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#miriad

Әдилик – әсир айнасы

Әдилдик қайда, қайда ийгилик жол,
Әсирде жаңғырып, бос сөз бе ол?
Күшлиге буйырып, әззиге сын,
Тәрези тең бе, жоқ па орын?

Жәмийетте зулымлық, жалған ўәде,
Шынлықтың даўысы өшпесин мәңгиге.
Нызам да бар, ҳуқық та, қағаз жүзинде,
Ал ис жүзинде – әдиллик дизгинде.

Кимге исенемиз? Ким туўры айтар?
Ҳадаллық жолын ким баслап қайтар?
Әдил сөз, әдил ис – алтын жип,
Ол үзилмесе, үмит те жасар.

Жигирма биринши әсир, оят сананы,
Шынлықсыз өмир – көлеңке, маң басар.
Әдиллик болса, ел гүлдейди,
Сол ушын гүрес – ҳәр кимниң парызы!

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#miriad

#Qaraqalpaq_tilinde

🔰 Түсиндирме сөзликтен

📌 САБАЯҚ атлық
ℹ Ағаш қуты, тумбочка.
Мен келгенде Мийирхан сабаяқтың алдында ақ сүпке қыйыўлап кесте тигип отыр екен (Ө.Хожаниязов).

📌 САБЫҚ атлық
ℹ Ҳасыл туқымлы өсимлик, шатыстырылған нәл.
Мен - гибрид, сабық нәлден көгерген (И.Юсупов).

📌 САҒАНАҚ атлық
1. Алқым, мойын.
2. Керегениң ағашы, керегениң яки қапының ашық жери.

📌 САҒАТ
1. Саат.
2. келбетлик; Қатал, төмен, қатты, бийтақат.

📌 САҒАТЛАЎ кел.
ℹ Қолайсызлаў, жағымсызлаў.
Базы биреўлер сағатлаў ҳалда жатыр,... (Т.Қайыпбергенов).

📌 САЗЫЎАР кел. (UZ: сазовор)
1. Тап болыў, ушырасыў, дусласыў.
Бул меңиреў майданда қуллардай гезип, бабаларым дәртке болды сазыўыар (Ж.Аймурзаев).
2. Турарлық, ылайық, минасип.
3. Аўыспалы мәниде. Қуштар, қумар.

📌 СӘРЎАР
1. атлық; Жолдас, басшы, жол басшы, басқарыўшы, сәрдар.
Қублагаҳым сәрўарым, Тириме едиңиз дүньяда? ("Мәспатша"). Қызлардың ишинде сенсең сәрўары, Жүзлериң қырмызы мәҳи әнўары (Әжинияз).
2. Сәрдар.

📌 СОНАР атлық
1. Аңшылық, аң.
Саўға инам еткен ўақытта сонардан өзи олжалы қайтқандай мардыйды (К.Султанов).
2. Жаңа жаўған қалың қар.
❗️Демек, 5-ҳүт күни жарыяланған сораўдың жуўабы: сонар.
🔗 https://t.me/miraddinmiriad/669

📚 Дерек: Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги. 4-том. О—Я. Нөкис. «Қарақалпақстан», 1992, 158, 159, 162, 192, 214-бетлер.

#Túsindirme_sózlik

#Qaraqalpaq_tilinde

📌 ДЕДИК атлық
Мақсет, мурат, тилек, дийди, арман.
Ол дедигине жетти.

📚 Дерек: Қарақалпақ тилиниң түсиндирме сөзлиги. 2-том. Г—К (к — көзсизлик). Нөкис. Қарақалпақстан, 1984, 70-бет.

#Túsindirme_sózlik

«Сениң көзлериң – мениң тәғдирим»

Сениң көзлериң – бар әлем,
Ай да, Күн де бунда маған.
Жарығың менен жаным жылып,
Саған қараймын сағыныш пенен.

Қос көзиң – мениң жырым,
Жүрекке жаққан шырағымсаң.
«Жақсы көриў – жан иси» деп,
Жанымды тутқан сыңарымсаң.

Қарашығыңда – мениң сырым,
Мөлдир сезим – ҳасыл намам.
«Сүйген жүрек сыр жасырмас»,
Бар әлем сенде, мениң гүлим.

Сениң көзлериң – мениң айым,
Жарық төккен шексиз нурым.
Бир қарасаң, жойтып өзим,
Өзиме сени табам қайта.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad

#miriad

«Умытылған тамырлар»

Бир тилди басқасына былғап,
«Еки әлем» әўереси «орақ».

«Тийкар»ды «асас»лап жазып жүргенлер,
«Вазият»ты «жағдай»ға жорып жүзгенлер.
«Саҳа»ңды сен билесең бе, деп кейип,
«Тараў»ын тындырып жүрген «хадым»лар.

«Тәмирталап аҳўал»да жолы,
Төсеп шебин менен қум, тасты.
«Тәмирлеў жумыслары»н жүргизип,
Ойлы-бийикли оңы, солы.

Тил болса, кимнен кем едик биз, деп,
Бабалар сөзи жаңғырар сөз дейтуғын.
Бир гезде саҳрада жаңғырған үн,
Бүгинги таңда жат үнге гез дейтуғын.

Ана тил жалаўдай желбиреп тур,
Бирақта жулқыған жел оны жутар.
Өзгениң сөзи жүк болып турғанда,
Өз сөзиң көлеңке астында қалар.

Ҳәзирги Қарақалпақстанда өзбек тилиниң қарақалпақ тилине тәсири барған сайын айқын сезилип атырғанлығы қарақалпақ мәденияты ўәкиллерин тәшўишке салыўы керек, деген ойлар бирте-бирте көтерилмекте. Келтирилген қосықта қарақалпақ тилиндеги сөзлердиң әсте-ақырын өзбек тилиндеги сөзлер менен алмастырылып атырғанлығын көрсетиўге ҳәрекет етилди.

Лирикалық қаҳарман "тийкар" сөзиниң орнына "асас"ты қолланатуғын, "жағдай"дың орнына "вазият"ты жоқары қоятуғын, ҳәтте кәсиплик терминологияда да өзбекше вариантларды артық көретуғынларды сынға алады. Бундай жағдай сөзсиз қарақалпақ тилиниң өзгешелигиниң ҳәлсиреўине ҳәм оның өз алдына жеке тил ретиндеги мәртебесиниң әсте-ақырын жоғалыўына алып келиўи мүмкин.

Бир тәрептен, тилдиң өз-ара тәсир етиў процесслери тәбийғый, әсиресе еки тиллилик жағдайында, бирақ бул жағдайда гәп тек ғана өзлестириўлер ҳаққында емес, ал ана тил сөзлигиниң анық қысып шығарылыўы ҳаққында болып атыр. Буның ақыбетинде қарақалпақлардың келешек әўладлары өзбек тилине уқсас тилде сөйлеп, қарақалпақ мәдениятының өзгешелиги қәўип астында қалыўы мүмкин.

Солай етип, қосықта көтерилген мәселе әҳмийетли ҳәм талқылаўды талап етеди. Егер қарақалпақ тилин қоллап-қуўатлаў ҳәм кең ен жайдырыў илажлары көрилмесе, ол өз күшин жоғалтып, басым болған өзбек тилине орын бериўи мүмкин.

Мираддин Мириад
@miraddinmiriad