БОЛАНИ КАЛТАКЛАШНИНГ ОҚИБАТИ НИМАЛАРГА ОЛИБ КЕЛАДИ давоми
Болани стресс ҳолатига тушириб қўювчи омиллар булар нафақат уни калтаклаш балки уни ҳақоратлаш ҳамдир. Бу каби стресс оқибатида бола ўзининг ҳоҳиш-истакларини қониқтира ололмайди, ўзига ишонмайди, ўзини ҳурмат қилмай қўяди ва ўз кўз олдида қадр-қимматини йўққа чиқазади. Ўзидан қониқмаслик ҳисси эса ўз навбатида миянинг барча таркибий тузилишига таъсир этиб, боланинг дарсларига эътиборсизлигига, ўз фикрини ифодалай ололмаслигига, нутқининг бузилишига, руҳлантирилиши ва мотивациясининг бузилишига олиб келади. Физиологик томонидан бола ўзидан қониқса, ҳаётидаги ижобий ҳодисалардан таъсирланиши оқибатида унинг гипоталамус ҳужайраларида нейрогормонлар ажратила бошлайди. Агар бола ўз оила аъзолари таъсиридан ижобий ҳиссиётларни кечира олмаса у ҳолда гипоталамусда нейрогормонларнинг синтези бузилади. Бу эса мия механизмининг атроф-муҳитни ўрганиш фаолиятини, эмоционал-мотивациясини тартибга солиш тизимини бузади. Боланинг фикри жамланиши учун ота-она уни жазолар экан, аксинча таъсир бўлиб, боланинг билимларини ўзлаштириши, тушуниш қобилияти, ўзини-ўзи бошқаришига путур етади. Табиийки ота-она жунбушга келиб болани янада кучлироқ жазолаш чораларини кўра бошлайди. Ва бир-бирига туташиб кетган охири йўқ жазоланишларни келтириб чиқазаверади. Мисол келтирайлик. Ютуб каналида бир видеони кўрган эдим. Она ўз қизига математикадан масалани ечишга ёрдам бераётган эди. Бочкада нечта қўзиқорин қолган деган саволга қизалоқ 24 та бодиринг қолди деб жавоб бераяпти. Сон жиҳатидан тўғри, аммо қизалоқ қўзиқорин ўрнига бодринг сўзини ишлатаяпти. Видео 5 дақиқача давом этди. Она қўполлик қила бошлади, ҳақоратлади, бақирди. Қайта-қайта масаланинг шартини ва жавобини ўқитаверди. Қизи хатосини ўзи топа олар деган мақсадда. Қизалоқ яна шу жавобни бераверди. У бутунлай бодринг билан қўзиқоринни ажратишга ақли ишламай қолди. Ва ниҳоят она кулиб юборгач қизалоқнинг мияси ишлаб кетиб хатосини тушуниб қолди. Бундан ҳам хулоса қилишни ўзингизга ҳавола қиламиз.
Кўп ҳолларда стрессга учраган болалар бундан қочиш йўлларини ахтара бошлайдилар. Яъни ёлғон гапирадилар ва бўлмаган воқеаларни ўйлаб топадилар. Болаларда содир бўладиган мана шундай салбий ўзгаришларнинг барчасига ота-онанинг тоқатсизлиги, бесабрлиги, агрессив экани сабаб бўлади.
Болани стресс ҳолатига тушириб қўювчи омиллар булар нафақат уни калтаклаш балки уни ҳақоратлаш ҳамдир. Бу каби стресс оқибатида бола ўзининг ҳоҳиш-истакларини қониқтира ололмайди, ўзига ишонмайди, ўзини ҳурмат қилмай қўяди ва ўз кўз олдида қадр-қимматини йўққа чиқазади. Ўзидан қониқмаслик ҳисси эса ўз навбатида миянинг барча таркибий тузилишига таъсир этиб, боланинг дарсларига эътиборсизлигига, ўз фикрини ифодалай ололмаслигига, нутқининг бузилишига, руҳлантирилиши ва мотивациясининг бузилишига олиб келади. Физиологик томонидан бола ўзидан қониқса, ҳаётидаги ижобий ҳодисалардан таъсирланиши оқибатида унинг гипоталамус ҳужайраларида нейрогормонлар ажратила бошлайди. Агар бола ўз оила аъзолари таъсиридан ижобий ҳиссиётларни кечира олмаса у ҳолда гипоталамусда нейрогормонларнинг синтези бузилади. Бу эса мия механизмининг атроф-муҳитни ўрганиш фаолиятини, эмоционал-мотивациясини тартибга солиш тизимини бузади. Боланинг фикри жамланиши учун ота-она уни жазолар экан, аксинча таъсир бўлиб, боланинг билимларини ўзлаштириши, тушуниш қобилияти, ўзини-ўзи бошқаришига путур етади. Табиийки ота-она жунбушга келиб болани янада кучлироқ жазолаш чораларини кўра бошлайди. Ва бир-бирига туташиб кетган охири йўқ жазоланишларни келтириб чиқазаверади. Мисол келтирайлик. Ютуб каналида бир видеони кўрган эдим. Она ўз қизига математикадан масалани ечишга ёрдам бераётган эди. Бочкада нечта қўзиқорин қолган деган саволга қизалоқ 24 та бодиринг қолди деб жавоб бераяпти. Сон жиҳатидан тўғри, аммо қизалоқ қўзиқорин ўрнига бодринг сўзини ишлатаяпти. Видео 5 дақиқача давом этди. Она қўполлик қила бошлади, ҳақоратлади, бақирди. Қайта-қайта масаланинг шартини ва жавобини ўқитаверди. Қизи хатосини ўзи топа олар деган мақсадда. Қизалоқ яна шу жавобни бераверди. У бутунлай бодринг билан қўзиқоринни ажратишга ақли ишламай қолди. Ва ниҳоят она кулиб юборгач қизалоқнинг мияси ишлаб кетиб хатосини тушуниб қолди. Бундан ҳам хулоса қилишни ўзингизга ҳавола қиламиз.
Кўп ҳолларда стрессга учраган болалар бундан қочиш йўлларини ахтара бошлайдилар. Яъни ёлғон гапирадилар ва бўлмаган воқеаларни ўйлаб топадилар. Болаларда содир бўладиган мана шундай салбий ўзгаришларнинг барчасига ота-онанинг тоқатсизлиги, бесабрлиги, агрессив экани сабаб бўлади.