Fikr erkinligi
Fikr erkinligi islom dinida bor. Fikrlar xilma-xilligiga tolerant bo'lish sahobalar davridan beri bor. Dastlabki sahobalar liberal bo'lgan.
Bundan besh yillar avval liberal degan so'zdan nafratlanardim. Liberallarni yomon ko'rardim. Bunday prizmadan fikrlashimga Mubashshir Ahmad, Omar Halillarning postlari sabab edi.
Aksariyat diniy blogerlar kabi ular ham sahifasida psevdo liberallarni tanqid qilib, ularga qarshi fikrlar berib borardi va natijada miyamda liberalizm yomon va islomga qarshi narsa deb o'ylab yurardim.
Bitta ma‘vizada aytilyaptiki: islom jamiyatidagi ayrim toifalar (aynan xavorijlar) sahoba Ali xalifalik davrida, xalifani kofirlikda va boshqaruvini noto‘g‘rilikda ayblashgan. Aliga qarshi yuzma-yuz kelib shularni aytishgan.
Lekin xalifa Alining yondashuvi ularga nisbatan tolerantlikda bo'ladi. Nima deb o'ylasa o‘ylayversin, qanday fikrlash ularning erkinligi faqat qurolli to'qnashuv ya'ni jangga o‘tmasa bo‘ldi degan pozitsiyani ushlagan ekan.
Tasavvur qilyapsizmi? Butun boshli davlatning mutlaq boshlig'i imkoniyati va potensiali bo‘la turib o'ziga qarshi toifalarni erkin qo'ygan. Ularning fikrlarini o‘zgartirishga urinmagan. Qarshi kurash olib bormagan.
Masalan, O'zbekiston Respublikasi jinoyat qonunchiligida amaldagi konstitutsiyaviy tuzumga qarshi chiqish uchun jinoiy javobgarlik bor.
Boshqalarning fikrlariga qarshi kurashish eng absurd ish men uchun. Siz dindormisiz, bemalol. Siz ateistmisiz, bemalol. Siz deistmisiz, bemalol. Siz konservatormisiz, bemalol.
Siz toshbaqalarni uchadi deb hisoblasangiz yoki tuyalarning dumlari yerga tegadi deb o'ylasangiz — bu sizning shaxsiy chegarangiz va boshqalar bunga aralashishi mumkin emas.
Bizga o'xshagan musulmon jamiyatlarida odamlar boshqalarning hayot tarzi, turmushiga aralashaveradi. O‘zi namoz o'qimasa ham ko‘chada yurgan yigit-qizlarni yomon ko'radi.
G'ishmatning tarbiyasiz, axloqsiz bo'lib ketganini gapiraveradi lekin o'zining xatolarini aniqlab isloh qilishga harakat qilmaydi. Biz o'zimizdan ko'ra boshqalar haqida qayg'uramiz.
Jamiyatni buzuqliklardan asrashga urinamiz lekin mukammal ibodat qilish haqida o'ylab ko'rmaymiz. Dinni yovuz kuchlardan himoya qilishga urinamiz lekin ilm olishni, o‘tirib kitob varaqlashni hayolimizga keltirmaymiz.
Boshqalarning fikrlariga aralashaveramiz. Fikrni xatoligini isbotlash uchun tortishaveramiz. Kommentlarda bir-birimizni yedirishga urinaveramiz. Hamma bir-biri bilan band, o'zligi bilan emas.
Radikalizm fikrlashdan boshlanadi. O'zingni to'g'ri yo'lda, boshqalarni xato yo'lda deb hisoblashni boshlaysan. Xato yo‘ldagilarga avval Internetda, keyin real hayotda tahdid qilishni boshlaysan.
Natijada jamiyatda balans buziladi. Normal hayot tarzi yo'qoladi. Odamlar bir-biridan nafratlanishni boshlaydi. Jinoyatchilik avj oladi. Qotilliklar ko'payadi.
Odamlar ichida piyonistalar, foxishalar, gunohkorlar, yalang'ochlar bo'lishini normal qabul qil. Bu toifalar milodiy 630-yilda ham bo'lgan, hozir ham bor, keyin ham bo'ladi.
Faqat suvdan iborat miyangga shuni quyib ol: hech kimni fikrini o‘zgartira olmaysan, boshqalarni o'zing to'g'ri deb bilgan yo‘lga tushira olmaysan, dinni himoya qilish sening funksiyang emas.
Liberalizm deganda faqat chirigan G'arbni tushunadigan idiot bo'lma. Ommaviy qarashlarga, massiv ommaga ergashma. Boshqalarning propagandasi qurboni bo‘lma. Doim o'z shaxsiy qarashlaring bo'lsin.
Liberalizm — bu erkinlik. Ko'ngling tusagan ishni qilishdan seni aql-farosating, e'tiqoding va qonunlar qaytarib turadi, odamlar ortiqcha!
@legal_mind
Fikr erkinligi islom dinida bor. Fikrlar xilma-xilligiga tolerant bo'lish sahobalar davridan beri bor. Dastlabki sahobalar liberal bo'lgan.
Bundan besh yillar avval liberal degan so'zdan nafratlanardim. Liberallarni yomon ko'rardim. Bunday prizmadan fikrlashimga Mubashshir Ahmad, Omar Halillarning postlari sabab edi.
Aksariyat diniy blogerlar kabi ular ham sahifasida psevdo liberallarni tanqid qilib, ularga qarshi fikrlar berib borardi va natijada miyamda liberalizm yomon va islomga qarshi narsa deb o'ylab yurardim.
Bitta ma‘vizada aytilyaptiki: islom jamiyatidagi ayrim toifalar (aynan xavorijlar) sahoba Ali xalifalik davrida, xalifani kofirlikda va boshqaruvini noto‘g‘rilikda ayblashgan. Aliga qarshi yuzma-yuz kelib shularni aytishgan.
Lekin xalifa Alining yondashuvi ularga nisbatan tolerantlikda bo'ladi. Nima deb o'ylasa o‘ylayversin, qanday fikrlash ularning erkinligi faqat qurolli to'qnashuv ya'ni jangga o‘tmasa bo‘ldi degan pozitsiyani ushlagan ekan.
Tasavvur qilyapsizmi? Butun boshli davlatning mutlaq boshlig'i imkoniyati va potensiali bo‘la turib o'ziga qarshi toifalarni erkin qo'ygan. Ularning fikrlarini o‘zgartirishga urinmagan. Qarshi kurash olib bormagan.
Masalan, O'zbekiston Respublikasi jinoyat qonunchiligida amaldagi konstitutsiyaviy tuzumga qarshi chiqish uchun jinoiy javobgarlik bor.
Boshqalarning fikrlariga qarshi kurashish eng absurd ish men uchun. Siz dindormisiz, bemalol. Siz ateistmisiz, bemalol. Siz deistmisiz, bemalol. Siz konservatormisiz, bemalol.
Siz toshbaqalarni uchadi deb hisoblasangiz yoki tuyalarning dumlari yerga tegadi deb o'ylasangiz — bu sizning shaxsiy chegarangiz va boshqalar bunga aralashishi mumkin emas.
Bizga o'xshagan musulmon jamiyatlarida odamlar boshqalarning hayot tarzi, turmushiga aralashaveradi. O‘zi namoz o'qimasa ham ko‘chada yurgan yigit-qizlarni yomon ko'radi.
G'ishmatning tarbiyasiz, axloqsiz bo'lib ketganini gapiraveradi lekin o'zining xatolarini aniqlab isloh qilishga harakat qilmaydi. Biz o'zimizdan ko'ra boshqalar haqida qayg'uramiz.
Jamiyatni buzuqliklardan asrashga urinamiz lekin mukammal ibodat qilish haqida o'ylab ko'rmaymiz. Dinni yovuz kuchlardan himoya qilishga urinamiz lekin ilm olishni, o‘tirib kitob varaqlashni hayolimizga keltirmaymiz.
Boshqalarning fikrlariga aralashaveramiz. Fikrni xatoligini isbotlash uchun tortishaveramiz. Kommentlarda bir-birimizni yedirishga urinaveramiz. Hamma bir-biri bilan band, o'zligi bilan emas.
Radikalizm fikrlashdan boshlanadi. O'zingni to'g'ri yo'lda, boshqalarni xato yo'lda deb hisoblashni boshlaysan. Xato yo‘ldagilarga avval Internetda, keyin real hayotda tahdid qilishni boshlaysan.
Natijada jamiyatda balans buziladi. Normal hayot tarzi yo'qoladi. Odamlar bir-biridan nafratlanishni boshlaydi. Jinoyatchilik avj oladi. Qotilliklar ko'payadi.
Odamlar ichida piyonistalar, foxishalar, gunohkorlar, yalang'ochlar bo'lishini normal qabul qil. Bu toifalar milodiy 630-yilda ham bo'lgan, hozir ham bor, keyin ham bo'ladi.
Faqat suvdan iborat miyangga shuni quyib ol: hech kimni fikrini o‘zgartira olmaysan, boshqalarni o'zing to'g'ri deb bilgan yo‘lga tushira olmaysan, dinni himoya qilish sening funksiyang emas.
Liberalizm deganda faqat chirigan G'arbni tushunadigan idiot bo'lma. Ommaviy qarashlarga, massiv ommaga ergashma. Boshqalarning propagandasi qurboni bo‘lma. Doim o'z shaxsiy qarashlaring bo'lsin.
Liberalizm — bu erkinlik. Ko'ngling tusagan ishni qilishdan seni aql-farosating, e'tiqoding va qonunlar qaytarib turadi, odamlar ortiqcha!
@legal_mind