"Hindistonga yurish kundaligi"
🖋 Birinchi jahon urushi arafasida Sankt-Peterburg Fanlar akademiyasi “Oʻrta Osiyo tarixiga oid matnlar”ni nashr etishni rejalashtirdi. Ushbu turkumning birinchi sonida (afsuski, oxirgisi bo‘lib chiqdi), L. A. Zimin G‘iyosiddin Ali asarining forscha matnini nashr etdi.
(Ushbu nashrda nomlar, kam uchraydigan geografik joylar va atamalar keltirilgan. Sharq adabiyoti nashriyoti qoidalariga ko‘ra transliteratsiyada berilgan.)
📜 G‘iyosiddin Ali ijodi
G‘iyosiddin Alining asari hozirgi O‘zbekiston Milliy kutubxonasida (sobiq Turkiston xalq kutubxonasi) saqlanayotgan noyob qo‘lyozmadan ma’lum. Mazkur qo‘lyozmaning:
• Inventar raqami: 1520/P.
• Katalogdagi raqami: 14/b (Kalning “Turkiston xalq kutubxonasining fors, arab va turkiy qo‘lyozmalari” (Toshkent, 1889-yil) katalogida 13-14-betlarda keltirilgan).
🔍 Ilmiy tahlil va ahamiyati
Ushbu nashrga berilgan ikkita keng so‘zboshida:
• L. A. Zimin va uning ustozi V. V. Bartold, G‘iyosiddin Ali ijodini chuqur tahlil qilgan.
• Ular G‘iyosiddin Ali asarining Temur tarixi uchun muhim ahamiyatga ega ekanini ta’kidlab o‘tgan.
📖 Asar mazmuni
G‘iyosiddin Ali asari, Hindistonga yurishda Temurga hamroh bo‘lgan, bosh qozi Nosiriddin Umarning kundaligi asosida yozilgan deb taxmin qilinadi. Asarda shunday so‘zlar uchraydi:
“Olimlar va ularga o‘xshaganlar qatnashishdan bosh tortgan xavfli janglarda ham u o‘tmishning eng jasur odamlarini ortda qoldirdi.”
👉 Ko‘rinib turibdiki, Nosiriddin Umar bu urushga Temurning buyrug‘iga emas, balki o‘zining g‘ayrat va qat’iyati bilan jalb qilingan.
📌 Shuningdek, Nosiriddin Umar jangda o‘zini ko‘rsatgan Xalil Sultonga bag‘ishlab so‘zboshi yozgan.
📜 Qo‘shimchalar
“Kundalik”ning oxirida, Nizomiddin Shomiyning Britaniya muzeyida saqlanayotgan “Zafarnoma” asaridan olingan qo‘shimcha matnlar mavjud. Ushbu matnda Temurning Afg‘oniston “kofirlari”ga qarshi yurishi haqida hikoya qilinadi. Bu voqealar Hindiston yurishi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgani uchun “Kundalik” tarjimasiga qo‘shib taqdim etilgan.
🪙Manba
@katta_ariq
🖋 Birinchi jahon urushi arafasida Sankt-Peterburg Fanlar akademiyasi “Oʻrta Osiyo tarixiga oid matnlar”ni nashr etishni rejalashtirdi. Ushbu turkumning birinchi sonida (afsuski, oxirgisi bo‘lib chiqdi), L. A. Zimin G‘iyosiddin Ali asarining forscha matnini nashr etdi.
(Ushbu nashrda nomlar, kam uchraydigan geografik joylar va atamalar keltirilgan. Sharq adabiyoti nashriyoti qoidalariga ko‘ra transliteratsiyada berilgan.)
📜 G‘iyosiddin Ali ijodi
G‘iyosiddin Alining asari hozirgi O‘zbekiston Milliy kutubxonasida (sobiq Turkiston xalq kutubxonasi) saqlanayotgan noyob qo‘lyozmadan ma’lum. Mazkur qo‘lyozmaning:
• Inventar raqami: 1520/P.
• Katalogdagi raqami: 14/b (Kalning “Turkiston xalq kutubxonasining fors, arab va turkiy qo‘lyozmalari” (Toshkent, 1889-yil) katalogida 13-14-betlarda keltirilgan).
🔍 Ilmiy tahlil va ahamiyati
Ushbu nashrga berilgan ikkita keng so‘zboshida:
• L. A. Zimin va uning ustozi V. V. Bartold, G‘iyosiddin Ali ijodini chuqur tahlil qilgan.
• Ular G‘iyosiddin Ali asarining Temur tarixi uchun muhim ahamiyatga ega ekanini ta’kidlab o‘tgan.
📖 Asar mazmuni
G‘iyosiddin Ali asari, Hindistonga yurishda Temurga hamroh bo‘lgan, bosh qozi Nosiriddin Umarning kundaligi asosida yozilgan deb taxmin qilinadi. Asarda shunday so‘zlar uchraydi:
“Olimlar va ularga o‘xshaganlar qatnashishdan bosh tortgan xavfli janglarda ham u o‘tmishning eng jasur odamlarini ortda qoldirdi.”
👉 Ko‘rinib turibdiki, Nosiriddin Umar bu urushga Temurning buyrug‘iga emas, balki o‘zining g‘ayrat va qat’iyati bilan jalb qilingan.
📌 Shuningdek, Nosiriddin Umar jangda o‘zini ko‘rsatgan Xalil Sultonga bag‘ishlab so‘zboshi yozgan.
📜 Qo‘shimchalar
“Kundalik”ning oxirida, Nizomiddin Shomiyning Britaniya muzeyida saqlanayotgan “Zafarnoma” asaridan olingan qo‘shimcha matnlar mavjud. Ushbu matnda Temurning Afg‘oniston “kofirlari”ga qarshi yurishi haqida hikoya qilinadi. Bu voqealar Hindiston yurishi bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgani uchun “Kundalik” tarjimasiga qo‘shib taqdim etilgan.
🪙Manba
@katta_ariq